Pedagogika opiekuńcza zagadnienia

PEDAGIGIKA OPIEKUŃCZA-EGZAMIN
Janusz Korczak- (1878-1942); 1902- 1939 opieka nad dziećmi z Czernikowa i Powiśla; 1907- kolonia w Wilhelmówce z żydowskimi, 1908 kolonia w Michałowie z polskimi, Stefania Wilczyska- działała z Korczakiem od 1912, 1919 założył z Maryna Faska Nasz Dom w Pruszkowie Pruszkowie od 1927 na Bielanach.1926- pierwsze w świecie czasopismo dzieci i młodzieży ?Mały przegląd?. 1940- Dom Sierot przeniesiono do Getta Warszawskiego. Powieści: ?Dzieci ulicy?, ?Dziecko salonu?. Nowele: ?Jośki, mośki i srule?, ?Janki, józki i franki?. Dramaty: ?Którędy?, ?Senat szaleńców?, ? Sam na sam z bogiem?. Pedagogiczne: ?Jak kochać dziecko?, ?Prawo dziecka do szacunku?, ?Pedagogika żartobliwa?, ?Momenty wychowawcze?, ?Ludzie są dobrzy?. Czasopisma: ped: wychowawca, opieka nad dzieckiem, pedagogika specjalna. Lekarskie : kronika lekarska , medycyna. Dziecięce: w słońcu, promyk. Powszechne: głos, kolce. System wychowawczy: 4 zasady: samorządność, samodzielność, samowychowanie, aktywność własna. Prawo dziecka do: szacunku, miłości, szkoły, by było tym kim jest, własnego dzieciństwa, błądzenia i poprawy, współrządzenia, dialogu z dorosłym, własnego budżetu.
Kazimierz Jeżewski- (1877- 1948)- 1906 m.in. za sprawą Jeżewskiego powołano Towarzystwo Opieki nad Dzieckiem w Warszawie. 1907 założył Towarzystwo Gniazd Sierocych. Sierocych gniazdo wg. Koncepcji Jeżewskiego powstało w 1909 w Stanisławczyku. 1945- zarejestrował Towarzystwo Gniazd Sierocych Sierocych Wiosek Kościuszkowskich.. 1958- Min.oświaty powołało Rodzinne Domy Dziecka jako kontynuacja Gniazd Sierocych Jeżewskiego. Cechy konstytutywne gniazd: 1. org. wew. Na wzorach rodziny i wych. rodzinnego. 2. wychowanie w pracy i przez prace. 3. kształcenie zawodowe. 4. odpowiedz. za wych. do jego usamodzielnienia. 5. praca społeczna i przestrzeganie jej zasad. 6. podnoszenie poziomu kultury rolnej na wsi.
Józef Czesław Babicki (1880- 1952) 1926- jeden z współtwórców związku zawodowego Wychowawców Polskich Zakładów Wych. 1938- organizator i uczestnik I kongresu dziecka. 1926- współredaktor ?Wychowawcy?, zamieszczał tam ?samouczki dla wychowawców?. Istota wychowania polega na współistnieniu 3 elem: 1. wychowawca jako podmiot. 2. wychowanek jako przedmiot, 3. Duch ula- nić porozumienia miedzy w-ca a w-nkiem. Wychowawca ma chartka. się postawą opiekuńczą(komponent- poznawczy, emocjonalny i behawioralny). Babicki stał się inicjatorem reformy zakładowego systemu opieki nad dzieckiem. System rodzynkowy- społ. sieorcińca podzielona na 15 osobowe rodzinki w różnym wieku, na zasadzie autodoboru. Na czele mateczka- najstarsza wychowanka. Wychowawca- inspirator i doradca. Książki: ?Krzywda dziecka w zakładach opiek-wych?, ?metodyka wychowania dziecka opuszczonego?
Kazimierz Lisiecki ?Dziadek? (1902- 1976). 1928 ?przkszatlcenie KODU w Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Ulicy. I nieoficjalne ognisko w 1930 na ul.Senatorskiej, zaś I oficjalne w 1934 na ul.Długiejw W-wie. 1956- Min.Oświaty powołał Państwowy Zespół Ognisk Wychowawczych- prezesem Lisiecki. 1964- po raz I dziewczęta (Muranów). 1971 Lisieckiego na emeryturę, ogniska przejęła Maria Łopatkowa, aż do 1983. 1994- ogniska podporządkowane Samorządom Terytorialnym- nazwa- Zespół Ognisk Wych. i. K.Lisieckiego Dziadka. Metody wychowawcze: Praca, kary i nagrody, samorządność, wych przez sport, muzykę, kazania Dziadka.. Obecnie dyrektorem jest Barbara Passini, a zastępcą Elżbieta Tatarowicz.
Ks.Bronisław Markiewicz (1842- 1912) organizował na wsiach: zsypki, izby przeciwepidemiologiczne, walkę z alkoholizmem, prawo propinacji. Utworzył kasę zapomogowo-pożyczkową , założył szkołę tkacką. 1885-wyjadz do Włoch, 1886- wstąpił do Salezjanów w Turynie. 1892- przybywa do Galicji, do Miejsca, które od 1892 zmieniło nazwę na Miejsce Piastowe. 1895- występuje z salezjanów. Założył świeckie towarzystwo pod nazwą ?Praca i powściągliwość?. 1928- zarejestrowano zgromadzenie ?Michallineum?- przejęło zakłady Markiewicza. Markiewucz prowadził zakłady w Miejscu Piastowym i Pawlikowicach. System wych: oparty na miłości, powściągliwości i pracy( powściągliwość- cecha kardynalna- umiar w piciu, jedzeniu, mówieniu, zabawach., niepalenie, niepicie alkoh.) 1.wych dzieci do warunków warunków jakich przyjdzie im żyć. 2.Dwuzawodowość. Wprowadził karty VOT (wnikliwe analizowanie każdego dziecka), wyznaczały kier działania wychowawczego , sprawdzały te działania. Z pracy uczynił zasadę i metodę wych.. Wyróżnił 3 rodzaje pracy i lenistwa: fizyczna, umysłowa i duchowa. Wprowadził metodę uprzedzajacą- uprzedzać złę zachowania dziecka, niedopuszczać do nich. Bardzo ważne było wychowanie przez wzór, słówko wieczorne, muzyka, krajoznawstwo i religijność.
Wioski sieroce SOS: twórcą Herman Gmeiner, I wioska w Imst w 1949 w Austrii. (societas socjalis = SOS); pierwsze w europie, ostatnia w Auatrali, najwięcej w eur zach, Afryce zach, i ameryce środk. Najwieksza jest w Wietnamie. Wietnamie świecie funkcjonuje 442 SOS, pierwszą w europie była w Biłgoraju. Funkcjonują wg.4 zasad: dom, wioska, matka, rodzeństwo. 3 lata na tworzenie i 3 na wygasanie. Matki: samotna, bezdzietna, 30-40 lat, wykształcenie najmniej średnie, ogólne warunki prawne, zdrowie, pozytywne kwalifikacje. Dzieci: obie płcie, sieroty nat lub społ, po 1998 dozwolony kontakt z domem rodzinnym, norma fiz i psych chyba że matka chce inaczej, od 2-3 roku do 7-8 roku, chyba że matka chce inaczej lub nierozdzielnie rodzeństw. Są ciocie, każda ma 2 domy. Każda wioska ma dyrektora (z rodziną), pedagoga i psychologa. Każda wioska jest pod opieką Międzynarodowego Towarzystwa Wiosek Dziecięch SOS- największe na świecie towarzystwo prywatne charytatywne. W Polsce są 3 wioski SOS: w Biłgoraju 1984, w Kraśniku 1992, w Siedlcach 1997, i w Karlinie w budowie. Do 1990 SOS podlegały Ministerstwu Edukacji Narodowej, po transformacji powołano Stowarzyszenie SOS Wioski Dziecięce w PL, jest ono od 1990 podmiotem prowadzącym wioski.
ADOPCJA: Optymalny model opieki nad dzieckiem osieroconym. Można rozwiązać gdy przeciwdziała dobru dziecka. W PL można adoptować dziecko 6tyg- 18 lat, musi mieć uregulowaną syt. prawną, określony stan zdrowia(musi być znany rodzicom), musi żyć w momencie orzekania. Rodzice- zdrowi psych i fiz. Nigdy nie pozbawieni władzy, pełnia praw cywilnych i obywatel, stałe źródło utrzymania stały adres, pozytywna kwalifikacja w ośrodku adop-opiek. Adoptować może małżeństwo, osoba samotna, nie może rodzeństwo, konkubinat, pary homo. Adopcja jest oddzielna dla męża i żony. Są 3 rodz. adopcji: 1.niepełna rozwiązywalna- stosunki prawne dot. Rodziców Rodziców dzieci , nie zrywa się więzi z rodziną pochodzenia. 2.pełna rozwiązywalna- zerwanie więzów z rodz. pochodzenia, nabycie ich w rodzinie adopcyjnej. PRAWA DZIECKA: do nazwiska, rodziny, dziedziczenia, alimentacji. 3.całkowita nierozwiązywalna; to samoi co 2 tylko że jest nierozwiązywalna. Zagraniczna: gdy przez 0,5 roku nie udało się znaleźć w kraju. 3 mies ma ośrodek zgłoszenia, 3 mies ma Krajowy Ośrodek Adop-Opiek, i dane do Europejskiego banku adopcji. Wymóg- styczność styczność dzieckiem na terenie PL, wg procedury Pl i polskiego sądu. Rodzina adopcyjna od własnej różni się: sposobem powstania (akt urodzenia* akt orzeczenia sądu), i więzy krwi (są* nie ma)
4 zasady przeprowadzania reformy: wcześniej, bliżej, krócej, taniej.
DOMY DZIECKA
Funkcje domu dziecka:
socjalizacyjna, opiek-wych, dydaktyczna, kompensacyjna, adaptacyjna, resocjalizacyjna, zdrowotna, kulturowa. Zadania domu dziecka: opiek-wych, kompensacyjne, dydaktyczne. Na mocy ustawy z 1991 zniesiono podział domów dziecka na domy małego dziecka i domy dziecka. Zdniem 1.I.1993 Ministerstwo Edukacji Narodowej przejęło od Resoru Zdrowia Domy Małego Dziecka. POGOTOWIA OPIEKUŃCZE:
13 stycznia 1920 uchwałą Sejmu, Ministra Pracy- powstaje I pogotowie w Łodzi. Pierwszy statut wyszedł w 1958r. Funkce: interwencyjna, diagnostyczna, dydaktyczna, selekcyjna, zdrowotna, terapeutyczna. Przymowane są dzieci od 11 r.ż. na podstawie rozstrzygnięcia sądu , niezależnie od miejsc zamieszkania. Pobyt dziecka 3 mies lub przedłużenie o dlasze 3 mies jeśli toczy siś postępowanie. Placówka może prowadzić hotel (hotelik rodzinny).
RODZINNE DOMY DZIECKA: instyt opiek-wychow, realizująca proces wych dziecka metodami rodzinnymi, to kontynuacja gniazd sierocych Jeżewskiego. Jeden lub oboje rodziców są na etacie. Pierwsze powstało w 1958- dom Dowlaszów w Szczecinie( jako filia domu dziecka), i dom Zapartów w Świdwinie (jako rodzina wielodzietna dofinansowana przez państwo). Od 1968 RDD organizuje Towarzystwo Przyjaciół Dzieci.. Ramowy satut wydano w 1976. Istnieją 3 typy: * ojciec pracuje poza sdomem a matka-opiekunak (od 6 do 9 dzieci). *obydwoje opiekuni-wychowawcy (12-15 dzieci). *samotna osoba-opiekun (6 dzieci). Za lokal płaci samorząd. RODZINA ZASTĘPCZA:
zinstytucjonalizowała się w XVI w za sprawa św. Wincentego a`Paulo. RZ- rodzina która na pewien przejściowy okres bierze pod opiekę i na wychowanie dziecko, którego rozwój zagrożony jest w rodzinie własnej. 1923 w Łodzi akcja, prowadzona przez Wandę Szumanównę. Czerwiec 1945- I spis dzieci i młodzieży. Największy rozwój RZ w Polsce przypada na 1946-47 (46- 68 tys, a w 47 72 tys). Pełna regulacja prawna funkcjonowania RZ nastąpiła w 1978. Obecnie podst prawną funkcjonowania RZ w PL jest ustawa o pomocy społecznej z 12 marca 2004. Musi zapewniać dziecku: odpowiednie war bytowe, możliwość rozwiku fiz, psych i społ, zaspokojenie indywidualnych potrzeb, możliwość właściwej edukacji, odpowiednie war do wypoczynku i org czasu wolnego. Rodzaje rodzin zastępczych: 1. spokrewnione z dzieckiem. 2. niespokrwenione z dzieckiem. 3. zawodowe, niespokrewnione z dzieckiem
? Wielodzietne (max 6 dzieci)
? Specjalistyczne (max 3 dzieci ale specjalnej troski)
? O charakterze pogotowia rodzinnego (max 3 dzieci, max d0 12 miesięcy, tylko sąd może przedłużyć o nastepne 3 mies)
Wielodzietne i specjalistyczne otrzymują świadczenia z tytułu opieki nad dzieckiem, a o charakterze pogotowia otrzymują świadczenia z tytułu gotowości do opieki lub z tytułu opieki.
Kandydaci na rodziców zastępczych muszą przejść szkolenie prowadzone przez PCPR lub OPS lub ośrodki adop-opiek. Podstawą ustalenia wysokości pomocy pieniężnej jest podstawa-1621zł. Starosta udziela rodzinie pomocy pieniężnej w wysokości 40% podstawy, pomniejszonej o kwotę odpowiadającą 50% dochodu dziecka nie mniej jednak niż 10% podstawy.
ŚWIETLICA SZKOLNA:
forma pomocy rodzicom pracującym. Nazwa od izby wieśniaczej. Największy rozkwit w PL w latach 30-tych. Dla dzieci z klas I-IV. Funkce świetlicy: 1.opiekuńcza- bezpiecz, racjonalny styl życia i zaspok potrzeb materialnych, war do org innych potrzeb.2. wychowawcza- rekreacja-wypoczynek, muszą dominować zajęcia ruchowe; kreatywność- twórcze dzialania, zainteresowania,zamiłowania. 3.społeczna- kształcenie postaw prospolecznych. Zadady w pracy świetlicowej: odmienność, dobrowolność, atrakcyjność zajęć, aktywizacja, bezpieczeństwo i higiena. 3 formy zajęć: indywidualne, grupowe, masowe. Metody pracy świetlicowej oparte są na : * słowie-bajki, czytanie, pogadanka, *pokazie- film, obraz, model, *zajęciach praktycznych- kartki świąteczne, pisanki. W ramach reform systemu opieki nad dz świetlice zyskały rangę placówek wsparcia dziennego (tj.-świetlice socjo-terpeutyczne, psycho-terapeutyczne, i integrujące). Realizowane są też programy terapeutyczne- wyrównywanie braków, wzmacnianie psych, modelowanie syst wartości dzieci z zagrożonych wychowawczo środowisk.
11.?OPIEKUŃCZO ? WYCHOWAWCZE FUNKCJE SZKOŁY?.
- kształtowanie szkoły jako środowiska rozwoju uczniów (wyposażenie szkoły)- cel wyposażenie instytucji w podstawowe urządzenia umożliwiające aktywność, wypoczynek, rozwój zainteresowań,
- funkcja stymulowania rozwoju uczniów (odpowiedni klimat)
- kompensowanie niedostatków opieki rodzinnej i szkolnej
- kompensowanie wychowania opiekuńczego
- zabezpieczenie pobytu uczniów w szkole
- funkcja doradcza
- kierowanie przypadków zagrożenia
- kierowanie przypadków zagrożenia rozwoju uczniów do wyspecjalizowanych instytucji

Kierunki opiekuńczo- wychowawcze w szkole współczesnej:
- likwidacja zagrożeń w środowisku rodzinnym i szkolnym
- organizowanie w porę różnych form pomocy uczniom
- działania profilaktyczne
- rozwój poradnictwa psychologiczno- pedagogicznego
- podmiotowość nauczyciela i ucznia
- tworzenie warunków do rozwoju uczniów
12. Cele i zadania świetlicy szkolnej.
Celem ogólnym świetlicy szkolnej jest zapewnienie uczniom zorganizowanej opieki
wychowawczej umo liwiającej wszechstronny rozwój osobowości.
Z ogólnego celu wynikają zadania szczegółowe świetlicy szkolnej:
1. Zapewnienie uczniom opieki w godzinach przed lekcjami lub po lekcjach.
2. Realizacja zadań dydaktyczno-wychowawczo-opiekuńczych szkoły.
3. Organizowanie zespołowej nauki, wdra anie do samodzielnej pracy umysłowej i
udzielanie indywidualnej pomocy uczniom mającym trudności w nauce.
4. Prowadzenie pracy wychowawczej zmierzającej do kształtowania u wychowanków
właściwej postawy społeczno-moralnej (odpowiednie zachowanie się szkole, domu i
środowisku lokalnym).
5. Wdra anie uczniów do po ytecznego organizowania sobie czasu wolnego,
wyrobienie nawyków kulturalnej rozrywki, sportu i zabawy na świe ym powietrzu.
6. Prowadzenie współpracy z rodzicami, wychowawcami klas, a tak e pedagogiem
szkolnym celem rozwiązywania napotkanych trudności wychowawczych.
II.
Zało enia organizacyjne.
1. Kwalifikacja uczniów do świetlicy odbywa się na podstawie kart zgłoszeń, które
wypełniają rodzice do 30 września. Karta zgłoszenia do świetlicy zawiera podstawowe
dane o sytuacji rodzinnej ucznia (imię i nazwisko, data urodzenia, miejsce
zamieszkania, miejsce pracy rodziców).
2. Opieką wychowawczą zostają objęci równie uczniowie skierowani do świetlicy z
powodu nieobecności nauczyciela.
3. Uczniowie mogą korzystać z opieki w świetlicy w godz. 7.00-16.00.
4. Jednostką zajęć w świetlicy jest 60 minut.
5. Tygodniowy czas pracy nauczyciela świetlicy wynosi 26 godzin.
Świetlica szkolna- to jedyna komórka wykonawcza pełniąca na terenie szkoły podstawowe funkcje opiekuńczo- wychowawcze, dydaktyczne w sposób ciągły i zorganizowany, z której korzystają uczniowie klas młodszych.
Zadania:
- zapewnienie właściwej opieki zapewniającej właściwy rozwój osobowości
- zapewnienie racjonalnego żywienia
-organizowanie nauki i wdrażanie do samodzielnej pracy
- prowadzenie pracy wychowawczej kształtującej osobowość dzieci
- racjonalny wypoczynek
- troska o wychowanie fizyczne
- ukształtowanie nawyków kulturalnego zachowania się w szkole i środowisku
Funkcje:
- opiekuńcza- zapewnia opiekę bezpieczeństwo (udzielanie pomocy w trudnościach, poradnictwo, dożywianie, odpoczynek bierny i czynny, rozwój zainteresowań)
- wychowawcza- przygotowanie do samodzielnej inicjatywy, kształtowanie postawy twórczej, zagospodarowanie czasem wolnym, przestrzeganie zasad tolerancji, szacunku
- dydaktyczna- nauka własna, pomoc koleżeńska, rozwój czytelnictwa, organizowanie gier i zabaw, konkursów, zajęcia wyrównawcze, kompensacyjne, wyrównywanie różnic kulturowych.
Świetlica jest otwarta codziennie w godzinach dostosowanych do rodziców.
Zasady pracy:
- przemienność zajęć
- elastyczność i różnorodność
- celowość, ciągłość
- systematyczność
- samodzielność
- współodpowiedzialność
- tworzy atmosferę życzliwości
14 Zadania pedagoga szkolnego wynikające z Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 19 lutego 2002 roku:
? Rozpoznawanie indywidualnych potrzeb uczniów oraz analizowanie przyczyn niepowodzeń szkolnych.
? Określanie form i sposobów udzielania uczniom, w tym uczniom z wybitnymi uzdolnieniami, pomocy psychologiczno-pedagogicznej, odpowiednio do rozpoznanych potrzeb.
? Organizowanie i udzielanie różnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów, rodziców i nauczycieli.
? Podejmowanie działań wychowawczych i profilaktycznych wynikających z programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki, o których mowa w odrębnych przepisach, w stosunku do uczniów, z udziałem rodziców i nauczycieli,
? Wspieranie działań wychowawczych i opiekuńczych nauczycieli wynikających z programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki, o których mowa w odrębnych przepisach,
? Planowanie i koordynowanie zadań realizowanych przez szkołę na rzecz uczniów, rodziców i nauczycieli, w zakresie wyboru przez uczniów kierunku kształcenia i zawodu, w przypadku gdy w szkole nie jest zatrudniony doradca zawodowy,
? Działanie na rzecz zorganizowania opieki i pomocy materialnej uczniom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej.
Zadania pedagoga szkolnego wynikające ze Statutu Szkoły:
? Rozpoznawanie indywidualnych potrzeb uczniów oraz analizowanie przyczyn niepowodzeń szkolnych.
? Określanie form i sposobów udzielania uczniom, w tym uczniom z wybitnymi uzdolnieniami, pomocy psychologiczno-pedagogicznej, odpowiednio do rozpoznanych potrzeb.
? Współorganizowanie zajęć dydaktycznych prowadzonych przez nauczycieli dla uczniów niepełnosprawnych.
? Udzielania różnych form pomocy pedagogicznej uczniom realizującym indywidualny program lub tok nauki.
? Koordynacji prac z zakresu orientacji zawodowej.
? Organizacja nauczania indywidualnego i pomocy rodzinom zastępczym.
? Działania na rzecz zorganizowanej opieki i pomocy materialnej uczniom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej.
'Podstawowa rola pedagoga szkolnego to przede wszystkim analiza sytuacji wychowawczej w szkole. Obszary działania pedagoga szkolnego obejmują w zasadzie wszystkie płaszczyzny szkolnego życia.
Pedagog szkolny:
? udziela uczniom pomocy w eliminowaniu napięć psychicznych nawarstwiających się na tle niepowodzeń szkolnych
? udziela porad uczniom w rozwiązywaniu trudności powstających na tle konfliktów rodzinnych
? udziela porad i pomocy uczniom posiadającym trudności w kontaktach rówieśniczych i środowiskowych
? przeciwdziała skrajnym formom niedostosowania społecznego młodzieży
? rozpoznaje warunki życia i nauki uczniów sprawiających trudności w realizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego
? udziela pomocy uczniom w prawidłowym wyborze zawodu i kierunku dalszego kształcenia
? udziela pomocy wychowawcom i nauczycielom w ich pracy z uczniami sprawiającymi trudności wychowawcze i dydaktyczne
? prowadzi terapię indywidualną i grupową uczniów jak również i rodziców
? organizuje opiekę i pomoc materialną uczniom opuszczonym, osieroconym, uczniom z rodzin patologicznych, wielodzietnych, uczniom wychowującym się w rodzinach o szczególnie trudnej sytuacji materialnej
? wnioskuje o kierowanie spraw uczniów z rodzin zaniedbanie środowiskowo do odpowiednich sądów dla nieletnich
? wnioskuje o skierowanie uczniów osieroconych i opuszczonych do placówek opieki całkowitej
? prowadzi zajęcia profilaktyczne dla młodzieży
13Internat jako placówka opiekuńczo- wychowawcza.
Internat- to jedno z najważniejszych ogniw organizacyjnych szkoły, stanowi formę opieki pełnej, poszerza bazę rekrutacyjną szkoły i pozwala na pogłębianie pracy opiekuńczo- wychowawczej.
Funkcje:
- opiekuńcza- polega na zapewnieniu korzystnych warunków do życia, nauki, wypoczynku
- wychowawcza- celem jest wywołanie zamierzonych pozytywnych zmian w osobowości wychowanka. W ramach funkcji wychowawczych: adaptacyjno- przystosowawczą, edukacyjno- wyrównawczą, reformująco- korektywną
- dydaktyczna- organizowanie nauki, pomocy koleżeńskiej
- społeczna
- diagnostyczna- poznać wychowanków.
Zadania internatu:
- usługowa rola wobec wychowanków
- usługowa rola wobec szkoły
- usługowa rola wobec społeczeństwa
- organizowanie procesu samowychowania
-działania wychowawcze przez instytucje, organizacje.
Plan pracy opiekuńczo- wychowawczej nie może być ani zbiorem haseł, ani rejestrem imprez. Powinien obejmować tylko wybrane problemy (najważniejsze), a struktura planu ma charakterystyczną celowość, wykonalność, operatywność, giętkość, elastyczność, etapowość, terminowość, racjonalność.
32. Opieka w najszerszym znaczeniu i jej składniki
Opieka w ogóle - to konieczna aktywność jej podmiotu wobec zależnego asymetrycznie od niego przedmiotu, polegająca na ciągłym i bezinteresownym zaspokajaniu jego swoistych potrzeb i kompensowaniu niezdolności do samosterowania lub samozachowania.
Tak więc opieka w ogóle polega na:
zaspokajaniu ponadpodmiotowych potrzeb jej przedmiotów, to jest potrzeb, których nie mogą one obiektywnie same zaspokajać,
kompensowaniu niedyspozycji tych przedmiotów do samosterowania,
ciągłości, permanentności lub cykliczności zaspokajania tych potrzeb,
zachodzacych obiektywnych, niesymetrycznych zależności przedmiotu od podmiotu opieki, implikujacych konieczność tych dwóch pierwszych typów aktywności, które pojawiły się jeszcze przed jej aktualizacją
Opieka zwierzęca - to różnorodne reakcje i zachowania instynktowne i nabyte rodziców wobec ich potomstwa, służące zaspokajaniu jego ponadpodmiotowych potrzeb, przede wszystkim biologicznych i bezpieczeństwa.
Główne swoistości tej opieki :
Opieka ludzka - jest działalnością człowieka, polegajacą na ciągłym zaspokajaniu ponadpodmiotowych potrzeb przedmiotów opieki, wynikającym z ich niesymetrycznej zależności od człowieka, przejęcia przez niego odpowiedzialności za nie i zaistniałego między tymi członami stosunku opiekuńczego.
Jest to wiec najszersze okreslenie opieki, w granicach ludzkiej aktywności, czyli w relacjach czlowiek ? czlowiek i czlowiek ? nie-czlowiek, obejmujące swym zakresem trzy podstawowe rodzaje opieki, ktorej podmiotem jest zawsze i tylko czlowiek
Opieka transcendentna - zasługuje na zainteresowanie z dwóch gł. powodów. Po pierwsze, ze względu na zupełny brak refleksji naukowej na ten temat w publikacjach dotyczących ?opieki w ogóle". Po drugie, z uwagi na jej ?nie z tej ziemi" swoistości, złożoność i znaczenie dla ludzi wierzących w opatrzność boską.
Opieka rodzinna jest na ogół znanym, zasadniczym zakresem działalności, szczególnie w odniesieniu do dzieci i młodzieży. Występuje rodzina: normalna, zrekonstruowana, adopcyjna, pełna, niepełna, dwu- i trzypokoleniowa, zróżnicowana pod wzgledem liczby dzieci, a każda z nich może różnić się poziomem opiekuńczego funkcjonowania.
Opieka społeczna to zakres opieki, w którym podmiotem tej działalności jest społeczenstwo. Wyróżniamy dwa zakresy działalności:
Normalną - o charakterze powszechnym, nie wyróżnia podopiecznych i jest podejmowana jako działalność planowana zgodnie z szerszymi założeniami polityki społ. W jej ramach wyróżniamy trzy składniki:
Świadczenia opiekuńcze państwa
2. Opieka zakładowa (żłobki, przedszkola, internaty itd.)
3. Funkcje opiekuńcze spełniane przez różne instytucje społeczne (funkcje szkół, zakładów produkcyjnych itp.)
- Działalność interwencyjno-kompensacyjna - ma charakter nadzwyczajny:jest moralnie i prawnie usankcjonowana interwencją społeczeństwa, najczęsciej w niekorzystny przebieg opieki rodzinnej (np. działalność sądu opiekuńczego). Jej rezultatem jest określona kompensacja niedostatków i braków, pochodzących głownie z trzech źródeł: niekorzystnej sytuacji rodzinnej, dziedzicznych czy też wrodzonych upośledzeń rozwojowych oraz negatywnych przypadków losowych.
Opieka spontaniczna - podejmowana jest przez jedno-stki wobec siebie w sposób nieformalny, spontaniczny i bezinteresowny w układach niesymetrycznych zależności, a oparta na pozytywnych wieziach emocjonalnych, poczuciu życzliwosci, powinności, solidarności oraz pozytywnych postawach opiekuńczych (np. stała koleżeńska pomoc w nauce jednego ucznia drugiemu).
Zakres opieki według jej przedmiotu
Na tej drodze możemy ustalić trzy nakładajace się na siebie czynniki, różnicujące opiekę miedzyludzką: w i e k ? podopicznych, d e w i a c j e, jakim ulegają, pełnione przez nich role społeczne oraz wystepujące w życiu podstawowe układy egzystencjalne.
Różnorodność i złożoność opieki międzyludzkiej w rzeczywistości można ująć w następującym schemacie:
Zakres opieki według jej przejawów w ciągu życia jednostki
Każdy człowiek korzysta z opieki w różnym stopniu i zakresie przez całe życie, począwszy już od prenatalnego okresu, aż do smierci. Jej szczególne nasilenie przypada na okres niemowlęctwa, kiedy to niemal wszystkie potrzeby dziecka zaspokajane są przez opiekuna. W ciągu postepującego rozwoju zakres opieki nad nim stopniowo maleje i jednoczesnie zmienia się jej treść, drogą ciagłej redukcji i modyfikacji zaspokajanych w jej ramach potrzeb, aż do osiągniecia wzglednie pełnej dojrzałości, samodzielności i niezależnosci życiowej.
W drugim okresie dojrzałości opieka utrzymuje sie w stosunkowo wąskich granicach, obejmujących głównie funkcje opiekuńcze rodziny wobec swych członków oraz państwa w stosunku do obywatela, jak na przyklad opieka zdrowotna (cały system społecznej służby zdrowia) i zapewnienie bezpieczeństwa (działalność opiekuńcza policji, system ubezpieczeń).
Zakres opieki według jej bieżącego i perspektywicznego wymiaru
Na ogół różne formy opieki nad dziećmi i młodzieżą ustają wraz z ich życiowym usamodzielnieniem. Rozpoczyna się dla nich drugi okres względnej samodzielności i niezależności życiowej, wspieranej w pewnych granicach i sytuacjach różnymi formami opieki ze strony społeczeństwa i osób najbliższych. Typowo opiekuńczy okres życia jednostki może mieć dwojaki zakres:
bieżący,?na dziś", kiedy jej opiekuńcze skutki sięgają jedynie do granic funkcjonowania opieki i ustają wraz z nią;
perspektywiczny, ?na jutro", jeśli jej rezultaty sięgają poza bieżące sytuacje opiekuńcze i cały pierwszy okres opieki, tj. do usamodzielnienia, i aktualizują się w dalszym życiu podopiecznego.
Zakres opieki wyznaczany stopniem jej powszechności
Zakres opieki można również określić stopniem jej powszechności. Chodzi tu o stosunek liczby podopiecznych rzeczywistych do liczby podopiecznych wyczekujących, czyli ile jest osób objetych opieką, a ile jej oczekuje, tak w odniesieniu do poszczególnych form opieki, jak i całego jej systemu w skali kraju.
Zakres opieki wyznaczany funkcjami opiekuńczymi różnych instytucji społecznych
przedstawienie wyczerpujace tego zakresu opieki sprowa-dza się do inwentaryzacji funkcji opiekuńczych tych wszystkich instytucji. Jest to więc temat sam dla siebie, czekajacy na opracowanie. Na dzień dzisiejszy mamy bowiem opisane z grubsza zaledwie jego skromne cząstki, a zwłaszcza funkcje opiekuńcze rodziny i szkoły.
Zakres opieki wyznaczany stopniem zaspokojenia potrzeb
Zakres opieki miedzyludzkiej ze wzgledu na stopień zaspokojenia poszczególnych potrzeb podopiecznego. Takie spojrzenie na opiekę dokonujemy bardzo często, zwłaszcza przy kontroli i ocenie jej efektów. Względnie pełny zakres opieki osiagany jest wtedy, gdy między powinnościami oraz potrzebami ponadpodmiotowymi ? z jednej strony, a czynnościami dokonanymi i optymalnym zaspokojeniem tych potrzeb ? z drugiej, wystapią możliwie jak najmniejsze różnice.
Zakres opieki według stanów zaspokojenia potrzeb i ich skutków
Na opiekę wyprzedzającą składają się działania, które wyprzedzają u podopiecznego stan niezaspokojenia jego potrzeb, tak odczuwany jak nie odczuwany przez niego i niedopuszczania do takiego stanu. Jest to inaczej opieka wyprzedzająca aktualizację stanu niezaspokojenia potrzeb.
Opieka interwencyjna to ? działalność podejmowana dopiero w sytuacjach realnego zagrożenia. Jej celem jest usuwanie zagrożenia i przywrócenie stanu równowagi. Ten zakres działalności wystepuje nie tylko w jednostkowych procesach opiekuńczych, ale przejawia się również w swoistej działalności instytucjonalnej (np. interwencyjna działalności sadu opiekuńczego).
Opieka zbieżna - mieści się między profilaktyką a interwencją opiekuńczą i można ją traktować w dużej mierze jako ich alternatywę. Znajdujemy ją przede wszystkim w tych rodzinach i placówkach opiekuńczych, w których funkcje opiekuńcze urzeczywistniane są przez działalność racjonalną, fachową opartą na pozytywnych postawach opiekuńczych opiekunów.
Opieka kompensacyjna (zastępcza) czyli zastąpienie utraconych przez podopiecznego pewnych wartości opiekuńczych (rodzice, dom rodzinny, bliscy krewni) innymi tego typu, zbliżonymi wartościami (opiekun- wychowawca, przyjaciele itp.) i wyrównanie w ten sposób w możliwym zakresie i stopniu tych strat.
Opieka rewalidacyjna odnosi się do tej kategorii podopiecznych, u których z różnych, a zwłaszcza środowiskowych przyczyn (złe funkcjonowanie opieki rodzinnej lub jej całkowity zanik) zaznaczają się wyraźnie odchylenia od psychofizycznej normy, a których doprowadzanie do tej normy jest możliwe poprzez działalność opiekuńczą. Opieka rewalidacyjna obejmuje zaspokajanie tych potrzeb które warunkują ich możliwie szybki powrót do normy.
Opieka lecznicza to swoisty zakres opieki miedzyludzkiej polegającej na zaspokajaniu ponadpodmiotowych potrzeb chorobowych lub traumatycznych podopiecznych. Postawą tego typu opieki jest zaspokajanie potrzeb chorobowych, które wynikają z rodzaju i stanu ich schorzenia lub urazu. Opieke leczniczą można podzielić na:
? profesjonalną lekarsko-pielegniarską
? domową dyletancką
Drugą cechą tej opieki jest to , że wywołuje ona często u podopiecznych doznania przykrości, bólu i cierpienia.
Zakres opieki wedug stopnia jej zagęszczenia, intensyfikacji i
perfekcyjności
Wedug tego założonego kryterium opiekę możemy rozpatrywać jako:
1.) system czynności wprawdzie ciągłych, lecz dosyć rozrzedzonych, mających głównie charakter stymulacyjno-regulacyjny, przy znaczącej samodzielności podopiecznego.
2.) wysoce zageszczonych, zintensyfikowanych i bezpośrednich, wymagających szczególnego zaangażowania, cierpliwości, dokładności i delikatności, wobec dominującej niezdolności podopiecznego do samodzielnego funkcjonowania.
29.Działalność instytucji rządowych i pozarządowych na rzecz pomocy dziecku i rodzinie
Prawo dziecka i rodziny do pomocy
To rodzice mają prawo do wychowania dziecka i na nich spoczywa główna odpowiedzialność za dzieci. Państwo powinno szanować odpowiedzialność, prawo i obowiązek rodziców za dziecko, tak stanowi art. 5 Konwencji o Prawach Dziecka. Zasada ta jest rozwinięta w art. 18 podkreślającym, że dziecko jest przedmiotem największej troski ze strony obojga rodziców, którzy ponoszą odpowiedzialność za wychowanie dziecka, mając prawo do korzystania z pomocy państwa. Także zapewnienie dziecku odpowiedniego standardu życia to obowiązek rodziców. Państwo będzie podejmowało niezbędne kroki mające na celu wspomaganie rodziny w wypełnianiu tych funkcji (art. 27)[1].
Prawa dziecka do rozwoju gwarantowane są więc w dwojaki sposób: z jednej strony poprzez nałożony na rodziców obowiązek wychowania dziecka i wypełnianie podstawowych funkcji rodziny,
z drugiej zaś strony poprzez zobligowanie państwa - strony Konwencji do tworzenia systemu wspierania rodziny.
Konwencja o Prawach Dziecka stanowi zobowiązanie dla Państw-stron wobec dzieci i ich rodzin, zobowiązanie do tego, że będą podjęte programy i działania na rzecz dzieci zmierzające do wyeliminowania ubóstwa, przemocy, że zostaną podjęte strategie na rzecz równych szans edukacyjnych i rozwoju wszystkich dzieci, a w obszarach potencjalnych zagrożeń podjęte zostaną działania profilaktyczne i prewencyjne.
Prawa rodziny i prawa dziecka stanowią także dobro chronione przez przepisy Konstytucji RP, która:
Stanowi, że małżeństwo, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajduje się pod ochroną i opieką państwa (art. 18);
Przyznaje rodzicom prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami, uznając ograniczenie, pozbawienie praw rodzicielskich za sytuację wyjątkową - może to nastąpić tylko
w przypadkach określonych w ustawie i tylko na podstawie prawomocnego wyroku sądowego
(art. 48);
Nakłada na Państwo obowiązek uwzględniania w swej polityce społecznej i gospodarczej uwzględniania dobra rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych"(art. 71);
Zapewnia ochronę praw dziecka - każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją. Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz publicznych (art.72)"[2]
Zarówno Konwencja jak i Konstytucja a także inne akty prawa międzynarodowego oraz ustawy prawa krajowego nakazują wszystkim kierowanie się:
Dobrem dziecka - wszystkie działania powinny być podejmowane w najlepiej pojętym interesie dziecka, biorąc pod uwagę, że naturalnym środowiskiem rozwoju dziecka jest rodzina;
Zasadą równości(powszechności) - troska o ochronę praw każdego dziecka;
Poszanowaniem praw, obowiązków i odpowiedzialności rodziców.
Szczególne prawa do ochrony i pomocy przyznane są dzieciom znajdującym się w sytuacjach przez siebie nie zawinionych: dzieciom niepełnosprawnym, pozbawionych czasowo lub na trwałe środowiska rodzinnego, dzieciom bez zabezpieczenia socjalnego. Prawa te mają wyjątkowy, szczególny charakter - mimo, że wszystkie dzieci mają prawo do szczególnej troski i pomocy, Konwencja wyróżnia dodatkowo te, które żyją w trudnych warunkach[3]. Warunki te to permanentna sytuacja odbiegająca w znaczny sposób
od przeciętnych warunków życia dzieci w danym państwie. Obowiązkiem każdego państwa jest podejmowanie działań na rzecz tych dzieci[4].
Prawa socjalne zawarte w Konstytucji są wskazaniami ogólnymi, jako cele działalności państwa. Prawa te nie rodzą po stronie obywateli roszczeń o określone zachowania państwa. Stanowią jednak wskazania celów działalności państwa, nakładając na nie obowiązek podjęcia działań prawnych, politycznych, gospodarczych, ekonomicznych i innych na rzecz realizacji tych praw, na miarę możliwości.
Zasada pomocniczości oznacza, że państwo wspiera wysiłki rodziny, a nie wyręcza jej w staraniach
o zapewnienie godziwego poziomu życia.

17.Rodziny zastępcze jako forma opieki- typy rodzin.
Rodzina zastępcza to forma opieki wzorowana na modelu wychowania rodzinnego (naturalnego) dla dzieci i młodzieży trwale lub tymczasowo pozbawionych pieczy rodzicielskiej. Intencją i założeniem opieki zastępczej jest jej tymczasowość, w związku z czym, dziecko powinno przebywać w niej do momentu uregulowania sytuacji życiowej własnej rodziny. Oczywiście nie można wykluczyć i takich sytuacji, gdzie dziecko pozostanie pod opieką zastępczą aż do momentu usamodzielnienia, czyli osiągnięcia pełnoletności.

Utworzenie rodziny zastępczej, w przeciwieństwie do adopcji, nie powoduje powstania więzi rodzinno - prawnej pomiędzy rodzicami zastępczymi a dzieckiem. W opiece zastępczej nie ma więc mowy o wzajemnych obowiązkach alimentacyjnych, dziedziczeniu, zmianie nazwiska oraz władzy rodzicielskiej. Zadania wychowawcze względem dziecka w rodzinie zastępczej podlegają również nadzorowi ze strony ośrodków adopcyjno - opiekuńczych lub ośrodków pomocy społecznej.
Przepisy prawne (zwłaszcza Rozporządzenia do Ustawy o Pomocy Społecznej) nakładają obowiązek organizacji opieki zastępczej na centra pomocy rodzinie lub na ich zlecenie ośrodkom adopcyjno - opiekuńczym. Do zadań wyżej wymienionych instytucji należy również przeprowadzanie wywiadów środowiskowych pod kątem weryfikacji zasadności dalszego pobytu dziecka w rodzinie zastępczej oraz wspieranie tych rodzin w sytuacji kryzysu i pomoc przy rozwiązywaniu problemów wychowawczych.
Cytowane wyżej przepisy prawne dokonują rozróżnienia opieki zastępczej na rodziny spokrewnione, czyli utworzone przez bliższych lub dalszych krewnych dziecka oraz rodziny niespokrewnione.

Rodzina zastępcza niespokrewniona może zostać zawiązana po odpowiednim przygotowaniu i przeszkoleniu się kandydatów do pełnienia tej roli. Obowiązkowe szkolenia dla przyszłych rodzin zastępczych prowadzone są przez ośrodki adopcyjno - opiekuńcze w oparciu o programy szkoleniowe zatwierdzone przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Jednym z najbardziej rozpowszechnionych programów szkoleniowych jest PRIDE/Rodzinna Opieka Zastępcza i Adopcja. Najważniejszym elementem programu a w konsekwencji obowiązkiem każdej rodziny zastępczej jest podtrzymywanie - w miarę możliwości i odpowiednio do potrzeb dziecka - emocjonalnego kontaktu z rodziną naturalną.
Szkolenie pomaga kandydatom na rodziny zastępcze w zrozumieniu tego problemu oraz pokazuje sposoby radzenia sobie z nim.
W rodzinnej opiece zastępczej można wyróżnić, ze względu na główny cel jej działalności (funkcji), rodziny zastępcze:
- opiekuńcze, sprawujące opiekę nad dziećmi trwale pozbawionymi opieki własnej rodziny, są to tzw. rodziny zastępcze długoterminowe,
- pełniące rolę pogotowia rodzinnego, mogą pobierać wynagrodzenie zarówno w czasie opieki nad dzieckiem, jak w czasie pozostawania w pogotowiu, mają obowiązek przyjmować każde dziecko do 10 roku życia w sytuacji kryzysu rodzinnego,
- terapeutyczne, dla dzieci pozbawionych opieki rodzicielskiej dotkniętych kalectwem oraz wymagających szkolnictwa specjalnego,
- preadopcyjne, rodziny dla dzieci wobec których trwa postępowanie sądowe o przysposobienie (adopcję),
- resocjalizacyjne, tworzone na podstawie przepisów Ustawy o Postępowaniu w Sprawach Nieletnich.

Rodzinę zastępczą mogą utworzyć zarówno małżeństwo, jak i osoba samotna. Pierwszeństwo w utworzeniu rodziny zastępczej dla danego dziecka mają jego krewni lub osoby wskazane przez rodziców. Podstawową jednak cechą kandydatów nie jest tylko ich bliskość z dzieckiem, ale odpowiednia rękojmia prawidłowego wykonywania obowiązków wychowawczych względem dziecka. W wielu więc przypadkach rodziny zastępcze niespokrewnione są bardziej pożądane niż spokrewnione. Od kandydatów na opiekunów zastępczych wymaga się: odpowiednich warunków mieszkaniowych, stałego źródła utrzymania, polskiego obywatelstwa, stałego zamieszkania na terenie Polski, korzystania w pełni z praw cywilnych i obywatelskich, dobrego stanu zdrowia zarówno fizycznego jak i psychicznego. Rodziną zastępczą nie mogą być osoby, którym w przeszłości odebrano władzę rodzicielską wobec własnych dzieci. Przy doborze rodziny zastępczej dla danego dziecka bierze się również pod uwagę odpowiednią różnicę wieku. Jeżeli dziecko, które ukończyło 13 rok życia i winno być umieszczone w rodzinie zastępczej, wtedy konieczna jest również jego zgoda.

Rodzina zastępcza otrzymuje miesięcznie od właściwego starosty pomoc finansową na pokrycie części kosztów utrzymania dziecka. Wysokość pomocy uzależniona jest od sytuacji materialnej rodziny zastępczej (dotyczy rodzin spokrewnionych) oraz od wieku i stanu zdrowia dziecka (dotyczy rodzin niespokrewnionych). Poza stałym świadczeniem na rzecz dziecka istnieje również możliwość przyznania rodzinie zastępczej pomocy finansowej jednorazowej lub okresowej w sytuacjach wyjątkowych, powodujących konieczność ponoszenia wyższych kosztów utrzymania np. kosztowne leczenie, organizacja wakacji, itp.
Świadczenie te są wypłacane przez centra pomocy rodzinie, na terenie którego rodzina zastępcza pełni funkcję.
W Polsce istnieje duży "głód" dobrych, przeszkolonych rodzin zastępczych. Dla dzieci, które wymagają opieki i wychowania jest to jedyna szansa na prawidłowy rozwój. Pobyt w placówce opiekuńczo - wychowawczej jest dla dziecka, zwłaszcza małego, dalece nie zalecany. Nawet najlepsza placówka nie jest w stanie zapewnić mu odpowiedniego wychowania i przygotowania do samodzielności.

Aby zminimalizować ryzyko niepowodzenia w opiece zastępczej, został wprowadzony obowiązek szkolenia dla kandydatów na rodziny zastępcze niespokrewnione, a więc te rodziny, które są najbardziej potrzebne. Kwestię obowiązku szkoleń określa Ustawa ?Prawo o Pomocy Społecznej?? z dnia 29 listopada 1990 roku z późniejszymi zmianami /art.33 e pkt.2/. Szkolenia prowadzone są przez publiczne i niepubliczne ośrodki adopcyjno ?? opiekuńcze oraz PCPR-y. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej zatwierdziło ponad 15 programów szkoleniowych. Poczesne miejsce wśród listy programów (ze względu na liczbę trenerów uprawnionych do szkoleń) zajmują programy PRIDE i RODZINA. Nasz Ośrodek Rodzinnej Opieki Zastępczej szkoli programem PRIDE i kwalifikuje kandydatów na opiekunów zastępczych.
Szkolenie PRIDE, podobnie jak wychowywanie, wymaga poświęcenia czasu. Obejmuje dziewięć trzygodzinnych spotkań grupowych. Zajęcia odbywają się w formie warsztatów, w programie są też rozmowy indywidualne i wizyty w domach kandydatów. Wspólnie spędzony czas pozwala naszym przyszłym rodzicom zastępczym, nie tylko zapoznać się z problematyką opieki zastępczej, ale również poznać swoje mocne strony i potrzeby w tym zakresie. Jest to bardzo ważne, gdyż pomaga ludziom podjąć odpowiedzialną decyzję, często na całe życie.
Program oparto na założeniu, że życie rodzinne ma dla dzieci ogromną niezaprzeczalną wartość, bez względu na to, jaka rodzina im je zapewnia. Dlatego opiekunowie zastępczy o rozległej wiedzy i wysokich umiejętnościach są niezbędni dla zapewnienia efektywności systemu opieki nad dzieckiem. PRIDE pomaga odkryć w sobie i rozwinąć pięć podstawowych kompetencji czyli kategorii umiejętności:
? umiejętności opiekuńcze
? umiejętność zaspokajania potrzeb rozwojowych dzieci i kompensowania ich opóźnień rozwojowych,
? umiejętność wspierania więzi uczuciowych pomiędzy dziećmi i ich rodzinami naturalnymi,
? umiejętność zapewnienia dzieciom bezpiecznych, pozytywnych wychowawczo i trwałych związków,
? umiejętność pracy w profesjonalnym zespole.

Umiejętności te są podstawą procesu wzajemnej oceny i kwalifikacji, co pozwala na optymalny dobór kandydatów na opiekunów zastępczych czy adopcyjnych.
Wejście dziecka do rodziny zastępczej jest sytuacją trudną zarówno dla niego jak i dla rodziny. Opiekunowie jednak podejmują świadomą decyzję i aby uzyskać kwalifikacje przechodzą 3 miesięczne szkolenie. Dziecko, nawet, jeśli będąc w placówce marzy o rodzinie z reguły zupełnie nie jest przygotowane do tak ogromnej zmiany, jaką jest wejście do rodziny.

Tylko w nielicznych domach dziecka wychowawcy przygotowują swoich podopiecznych do opieki zastępczej i bardzo niewielu wie, jak to dobrze zrobić. Warunki życia w placówce wymagają od dzieci szybkiego wypracowania takich mechanizmów obronnych, które pozwolą im dobrze funkcjonować i osiągnąć jak najwyższą pozycję w hierarchii grupy. Społeczność domu dziecka rządzi się swoimi prawami i wcale nie są to zasady akceptowane przez dorosłych. Aby nie narażać się ani kolegom ani wychowawcom dziecko musi uzbroić się w dwie, często zupełnie różne twarze. Ta swoista dwulicowość pozwala mu przetrwać w tym nienaturalnym dla dziecka środowisku. Z jednej strony musi podporządkować się zasadom i regulaminom określanym przez wychowawców, z drugiej zaś nie ?podpaść?? kolegom. Nawyki ułatwiające zdobycie wysokiej pozycji w placówce często utrudniają dziecku prawidłowe funkcjonowanie w rodzinie zastępczej. W domu dziecka dobrze widziane przez innych wychowanków są kłamstwa, wulgaryzmu czy agresja. Te zaś są zupełnie nie do zaakceptowania przez opiekunów zastępczych. Do tego dochodzą inne zaburzenia zachowania wynikające z problemów emocjonalnych. Dziecko pozbawione opieki rodziców i umieszczone w zupełnie nowym dla niego środowisku często nie radzi sobie ze swoimi emocjami i w sytuacjach dla niego trudnych reaguje nieadekwatnie. Jeśli na przestrzeni stosunkowo krótkiego czasu spotyka je kolejna zmiana i trafia do rodziny zastępczej zaburzenia te mogą się jeszcze nasilić.

Kolejną przyczyną problemów zwłaszcza w początkowej fazie pobytu w rodzinie zastępczej są oczekiwania opiekunów wobec dziecka. Placówka to miejsce, w którym łatwo ?zniknąć w tłumie??. Bardzo ograniczony wachlarz dostępnych wychowawcom kar i nagród i brak więzi pomiędzy nimi a dziećmi powodują znikomy wpływ na zachowanie wychowanków. Dziecko, które dotychczas nie musiało szczególnie się wysilać, aby być postrzeganym jako pozytywne trafiając do rodziny zastępczej nagle staje w sytuacji trudnej i zupełnie dla siebie nowej. Nagle, ci nowi, mili skądinąd ludzie oczekują od nich czegoś zupełnie innego. Normalne w warunkach rodziny zachowania i zasady są czymś kompletnie nowym dla dziecka wychowanego do tej pory w domu dziecka. Tak ogromny natłok zmian powoduje często dodatkowy stres i zaburzenia zachowania. Zdarza się, że dziecko zupełnie nie rozumie, czego się od niego oczekuje. Tak oczywiste dla nas sprawy jak codzienne chodzenie do szkoły i odrabianie lekcji czy konieczność uzgadniania z opiekunami wyjść z domu są wielokroć ogromnym problemem dla dotychczasowego wychowanka placówki.

Często, zwłaszcza w przypadku rodzin zastępczych spokrewnionych dziecko trafia do opieki zastępczej prosto ze swojego domu rodzinnego. Tu jednak też pojawiają się problemy związane z ogromnymi różnicami pomiędzy tymi rodzinami. Wydawałoby się, że przejście z rodziny do rodziny nie będzie stanowić większego problemu, jednak w tym przypadku różnice między nimi potrafią być ogromne. Często są to po prostu dwa różne światy. W domach, z których najczęściej pochodzą dzieci trafiające do opieki zastępczej nikt najczęściej się nimi nie przejmował. Nikomu nie zależało jak dziecko się uczy, czy śpi odpowiednio długo i czy zabrało drugie śniadanie do szkoły. Zdarza się, że jedynym rodzajem bliskich kontaktów, w jakie dziecko wchodzi z rodzicami są przemoc, krzyk czy innego rodzaju karcenie. Czasem świadomie prowokuje rodzica, robiąc coś co na pewno przyciągnie jego uwagę, bo chce aby ten go zauważył. Dzieci żyjące do tej pory jak ?wolne ptaki?? wielokroć nie potrafią się odnaleźć w rodzinie, gdzie dorośli uzurpują sobie prawo do nadzoru czy decydowania o nim. Nadmierna, w ich przekonaniu troska bardzo szybko staje się uciążliwa. Dziecko, które dotychczas spędzało całe dnie na ulicy, myło się kiedy samo miało na to ochotę, chodziło do szkoły od czasu do czasu i ogólnie robiło co chciało, z reguły ma ogromne problemy z poddaniem się ?władzy?? dorosłego, zwłaszcza obcego dorosłego. Posłuszeństwo wobec kogoś, kto nie jest rodzicem, nawet jeśli jest to członek rodziny często przerasta możliwości dziecka. Jeśli dodatkowo nie akceptuje separacji z rodziną biologiczną przejawy protestu mogą się nasilić. Z czasem z reguły udaje się rodzinie zastępczej doprowadzić do sytuacji, w której dziecko zaczyna normalnie funkcjonować, jednak zanim do tego dojdzie opiekunowie muszą uzbroić się w cierpliwość i dużą mądrość.

Trudności adaptacyjne manifestują się w rozmaity sposób w zależności od indywidualnej historii i konstrukcji psychicznej dziecka. Niektóre dzieci zamykają się w sobie, wycofują i blokują na kontakt z opiekunami. Ci z kolei pełni zapału i chęci pomocy, pozytywnie ?naładowani?? podczas szkolenia chcą jak najszybciej pomóc dziecku przełamać blokadę i często popełniają błąd ?nadaktywności??. Starają się organizować dziecku czas, być przy nim w każdej chwili, rozmawiać z nim i każdym gestem pokazać mu swoją troskę i sympatię. Zdarza się, że taka właśnie postawa wywołuje u ich podopiecznego zupełnie inną reakcję. Wycofuje się jeszcze bardziej i ucieka w siebie. Czasem dziecko potrzebuje odrobinę większej autonomii czy po prostu czasu na ?oswojenie??. Niewłaściwą postawą jest ignorowanie dziecka, ale równie niewłaściwa jest nachalność wobec niego. Mądry opiekun powinien być świadomy potrzeb dziecka i gotowy być z nim wtedy, gdy ono go potrzebuje. Powinien powoli oswajać je dając mu czas na poznanie nowych ludzi i miejsc.
Część dzieci zupełnie inaczej reaguje na tak ogromne zmiany, jakie towarzyszą umieszczeniu w rodzinie zastępczej. Zdarza się, że buntują się, są agresywne czy nadmiernie pobudzone. Nie radząc sobie z nadmiarem emocji i uczuć wyładowują się na tych, którzy są najbliżej i na dodatek mają jakieś oczekiwania wobec nich. Taka postawa jest jeszcze trudniejsza dla opiekunów zastępczych. Najczęściej mają świadomość przyczyn takiego zachowania, lecz zupełnie nie potrafią na nie właściwie reagować. Trudno tu co prawda mówić o właściwej reakcji, bo ta jest uzależniona nie tylko od samego zachowania, ale też od indywidualnego przypadku dziecka. W początkowym czasie jego pobytu w rodzinie zastępczej opiekunowie nie znają go jednak na tyle, żeby wiedzieć jaka ich reakcja odniesie najlepszy skutek. Ważne jest jednak, aby pamiętać, że każde zachowanie ma po pierwsze jakieś przyczyny, a po drugie jakiś cel. Dziecko robi coś z określonych powodów i w określonym celu. Reakcja opiekuna powinna przede wszystkim spowodować przerwanie zachowania i zapewnienie bezpieczeństwa dziecku i innym. Należy jednak pamiętać, że na tym etapie szczególnie ważne jest budowanie dobrej relacji z dzieckiem i przekonanie go, że może zaufać dorosłemu. Dopiero później przyjdzie czas na uczenie dziecka radzenia sobie ze swoimi emocjami czy zmianę jego zachowania.

Początkowy okres pobytu dziecka w rodzinie zastępczej jest czasem ogromnej próby i bardzo wiele zależy od tego jak opiekunowie ją przejdą. Jej trudność wzmaga też dysonans pomiędzy ich entuzjazmem i szczerą chęcią pomocy dziecku, a jego postawą. Dziecko często zupełnie nie widzi potrzeby odseparowania go od rodziny biologicznej i w opiekunach zastępczych upatruje częściową przyczynę swoich problemów. Kiedy oni próbują budować ciepłe i dobre relacje z dzieckiem, starają się jak potrafią sprawić, aby poczuło się u nich dobrze ono właśnie wtedy sprawia największe problemy. A przecież dla nich to też nie jest sytuacja łatwa. Ich życie staje ?na głowie?? z dnia na dzień, w ich domu pojawia się nowy mieszkaniec z całym bagażem swoich doświadczeń i przeżyć. Miejsce, które do tej pory było dla nich bezpieczną przystanią i azylem, w którym czuli się swobodnie i bezpiecznie nagle zmienia się nie do poznania. Jeśli posiadają własne dzieci dochodzi do tego często troska o ich poczucie bezpieczeństwa i samopoczucie. O ile dorośli podejmując decyzję o przyjęciu dziecka do rodziny liczyli się z kosztami jakie poniosą, o tyle ich dzieci nie miały takiej świadomości, nawet jeśli wyraziły zgodę na przyjęcie nowego członka do rodziny. Relacje między własnymi dziećmi, a tymi umieszczonymi w opiece zastępczej są chyba najczęstszą przyczyną niepowodzeń i są najtrudniejsze do przewidzenia. Kiedy dzieje się krzywda naszemu dziecku trudno rozumieć jego krzywdziciela. Przecież ochrona własnej rodziny jest naszym najważniejszym obowiązkiem. Należy jednak mieć świadomość, że z reguły problemy będące reakcją dziecka na sytuację nową i trudną ustępują z czasem i należy mieć nadzieje i nie poddawać się w tej trudnej, ale szczytnej ?walce?? prowadzącej do wprowadzenia dziecka w dorosłe życie, do jego samoakceptacji. Dużo tutaj zależy od mądrości i rozsądku opiekunów, od ich bystrego postrzegania świata dziecka, a także od słusznych decyzji wychowawczych.

24. Placówka opiekuńczo ? wychowawcza , działalność i warunki zyciowe
Dzieciom w placówce opiekuńczo-wychowawczej zapewnia się:
1)wyżywienie dostosowane do ich potrzeb rozwojowych;
2)dostęp do opieki zdrowotnej;
3)dostęp do zajęć wychowawczych, kompensacyjnych, terapeutycznych i rewalidacyjnych;
4)wyposażenie w:
a)odzież, obuwie, bieliznę i inne przedmioty osobistego użytku, stosownie do wieku i indywidualnych potrzeb,
bzabawki odpowiednie do wieku rozwojowego,
c)środki higieny osobistej;
5)zaopatrzenie w:
a)leki,
b)podręczniki i przybory szkolne;
6)kwotę pieniężną do własnego dysponowania przez dzieci od 5. roku życia, której wysokość, nie niższą niż 0,5 % i nie wyższą niż 5 % kwoty, o której mowa w art. 78 ust. 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, ustala co miesiąc dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej w porozumieniu z samorządem placówki, o którym mowa w 12;
7) dostęp przez całą dobę do podstawowych produktów żywnościowych oraz napojów;
8) dostęp do nauki, która w zależności od typu placówki opiekuńczo-wychowawczej odbywa się:
a) w szkołach poza placówką opiekuńczo-wychowawczą,
b) na terenie placówki opiekuńczo-wychowawczej,
c) w systemie nauczania indywidualnego;
9) pomoc w nauce, w szczególności przy odrabianiu zadań domowych, oraz w miarę potrzeby przez udział w zajęciach wyrównawczych;
10) uczestnictwo, w miarę możliwości, w zajęciach pozalekcyjnych i rekreacyjno-sportowych;
11) opłatę za pobyt w bursie lub internacie, jeżeli dziecko uczy się poza miejscowością, w której znajduje się placówka opiekuńczo-wychowawcza;
12) pokrycie kosztów przejazdu do i z miejsca uzasadnionego pobytu poza placówką opiekuńczo-wychowawczą.
2. Placówka opiekuńczo-wychowawcza, organizując działalność kulturalną i rekreacyjną, uwzględnia święta i inne dni wynikające z tradycji i obyczajów.
3. W placówce nie powinno jednocześnie przebywać więcej niż 30 dzieci.
4. W placówce rodzinnej może przebywać od 4 do 8 dzieci; w szczególnie uzasadnionych przypadkach liczba dzieci może ulec zmniejszeniu lub zwiększeniu.
5. Placówka opiekuńczo-wychowawcza może znajdować się w budynku, który posiada:
1) pokoje mieszkalne 1-5-osobowe, właściwie oświetlone, o powierzchni zapewniającej przechowywanie rzeczy osobistych i swobodne korzystanie z wyposażenia, na które składają się co najmniej dla każdego dziecka:
a) łóżko lub tapczan,
b) szafka i lampka nocna,
c) szafa lub miejsce w szafie na przechowywanie rzeczy osobistych, odzieży i obuwia dostosowanych do pory roku,
d) zabawki;
2) łazienki z miejscem do prania i suszenia rzeczy osobistych i toalety, w ilości umożliwiającej korzystanie z nich w sposób zapewniający intymność i zgodność z zasadami higieny;
3) pomieszczenia do wypoczynku wyposażone w stoliki i krzesła, telewizor, gry, zabawki, książki (nie mniej niż jedno pomieszczenie na 10 dzieci);
4) miejsce do cichej nauki;
5) kuchnię;
6) jadalnię dla wszystkich dzieci;
7) aneksy kuchenne przeznaczone do zajęć kulinarnych i przyrządzania śniadań i kolacji (nie mniej niż jeden aneks kuchenny na 10 dzieci);
8) odpowiednio wyposażone pomieszczenia do zajęć terapeutycznych i sportowych;
9) pokój do spotkań z osobami odwiedzającymi;
10) pokój gościnny;
11) gabinet pielęgniarski;
12) pokój dla dzieci chorych;
13) pomieszczenie do prania i suszenia.
6. Przepisy ust. 5 pkt 2-4 i 6-13 nie dotyczą placówek, w których przebywa do 14 dzieci, placówek interwencyjnych specjalizujących się w opiece nad niemowlętami oraz placówek rodzinnych.

W placówce opiekuńczo-wychowawczej wskaźnik zatrudnienia pracowników musi być określony w wymiarze koniecznym do zapewnienia dzieciom bezpieczeństwa i indywidualnej opieki oraz ma uwzględniać wiek dzieci, stan ich zdrowia i rozwoju oraz warunki lokalowe placówki opiekuńczo-wychowawczej.

Placówka opiekuńczo-wychowawcza stwarza warunki do:
1) fizycznego, psychicznego i poznawczego rozwoju dziecka;
2) poszanowania podmiotowości dziecka, wysłuchiwania jego zdania i w miarę możliwości uwzględniania jego wniosków we wszelkich dotyczących go sprawach oraz informowania dziecka o podejmowanych wobec niego działaniach;
3) zapewnienia poczucia bezpieczeństwa;
4) dbałości o poszanowanie i podtrzymanie związków emocjonalnych dziecka z rodzicami, rodzeństwem i z innymi osobami, zarówno spoza placówki opiekuńczo-wychowawczej, jak i przebywającymi lub zatrudnionymi w tej placówce;
5) uczenia nawiązywania więzi uczuciowych oraz związków interpersonalnych;
6) poszanowania potrzeb religijnych dziecka;
7) zapewnienia dzieciom warunków sprzyjających utrzymywaniu osobistych kontaktów z rodziną;
8) uczenia poszanowania tradycji i ciągłości kulturowej;
9) uczenia planowania i organizowania codziennych zajęć stosownie do wieku dziecka;
10) uczenia organizowania czasu wolnego, w tym uczestniczenia w zajęciach kulturalnych, rekreacyjnych i sportowych;
11) kształtowania u dzieci nawyków i uczenia zachowań prozdrowotnych;
12) przygotowywania dzieci do ponoszenia odpowiedzialności za własne postępowanie oraz uczenia samodzielności w życiu;
13) wyrównywania deficytów rozwojowych dzieci;
14) uzgadniania istotnych decyzji dotyczących dziecka z jego rodzicami lub opiekunami prawnymi.
Placówka opiekuńczo-wychowawcza:
1) umożliwia dzieciom regularne, osobiste i bezpośrednie kontakty z rodzicami oraz z innymi osobami bliskimi, z wyjątkiem przypadków, w których sąd zakazał lub ograniczył ich prawo do osobistych kontaktów z dzieckiem;
2) współpracuje, w zakresie opieki i wychowania dzieci, w szczególności z:
a) centrami pomocy i ośrodkami pomocy społecznej właściwymi ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu rodziców dzieci,
b) ośrodkami adopcyjno-opiekuńczymi prowadzącymi poradnictwo i terapię dla rodziców dzieci,
c) szkołami, do których uczęszczają, i szkołami, do których uczęszczały dzieci przed umieszczeniem ich w placówce opiekuńczo-wychowawczej,
d) sądami rodzinnymi,
e) kuratorami sądowymi,
f) organizacjami zajmującymi się statutowo pomocą rodzinom, działającymi w środowisku rodziców dzieci,
g) parafiami Kościoła katolickiego i jednostkami organizacyjnymi innych kościołów i związków wyznaniowych, właściwymi ze względu na miejsce zamieszkania oraz deklarowaną przynależność wyznaniową rodziców i siedzibę placówki opiekuńczo-wychowawczej.

Jeżeli w placówce opiekuńczo-wychowawczej przebywa wychowanka będąca w ciąży, a placówka ta nie może zapewnić odpowiednich warunków zabezpieczających jej potrzeby wynikające z tego stanu, dyrektor placówki może starać się o skierowanie takiej wychowanki do domu dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży.
2. Dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej powiadamia o stanie ciąży małoletniej wychowanki jej rodziców, opiekunów prawnych i sąd rodzinny, stosownie do sytuacji prawnej tej wychowanki.

Dyrektorem placówki opiekuńczo-wychowawczej może być osoba, która posiada:
1) wykształcenie wyższe magisterskie:
a) na kierunku: pedagogika, pedagogika specjalna, psychologia lub
b) na kierunku w zakresie resocjalizacji, pracy socjalnej, pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej albo
c) na innym kierunku uzupełnione studiami podyplomowymi w zakresie psychologii, pedagogiki lub resocjalizacji;
2) specjalizację z zakresu organizacji pomocy społecznej;
3) co najmniej trzyletni staż pracy w placówce opiekuńczo-wychowawczej.
2. Dyrektorem placówki rodzinnej może być osoba, która:
1) posiada wykształcenie średnie lub wyższe;
2) odbyła szkolenie dla kandydatów do prowadzenia placówek rodzinnych i otrzymała opinię ośrodka adopcyjno-opiekuńczego o posiadaniu odpowiedniego przygotowania.

W placówce opiekuńczo-wychowawczej są wymagane następujące kwalifikacje na stanowisku:
1) wychowawcy - ukończone studia wyższe:
a) na kierunku: pedagogika, pedagogika specjalna, psychologia lub
b) na kierunku w zakresie resocjalizacji, pracy socjalnej, pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej albo
c) na innym kierunku uzupełnione studiami podyplomowymi w zakresie psychologii, pedagogiki lub resocjalizacji;
2) pedagoga - ukończone wyższe studia magisterskie na kierunku pedagogika albo pedagogika specjalna;
3) psychologa - ukończone wyższe studia magisterskie na kierunku psychologia;
4) terapeuty - udokumentowane przygotowanie do prowadzenia terapii o profilu potrzebnym w pracy placówki opiekuńczo-wychowawczej;
5) pracownika socjalnego - wykształcenie średnie lub wyższe uprawniające do wykonywania zawodu pracownika socjalnego, z tym że osoby z wykształceniem średnim muszą mieć ukończoną specjalizację zawodową w zawodzie pracownik socjalny;
6) opiekuna dziecięcego - ukończoną szkołę medyczną przygotowującą do pracy w zawodzie opiekunki dziecięcej lub studia pedagogiczne o specjalności opiekuńczo-wychowawczej;
7) lekarza i pielęgniarki - odpowiednie wykształcenie medyczne.
2. W placówce rodzinnej wychowawca może mieć wykształcenie średnie, jeżeli posiada opinię ośrodka adopcyjno-opiekuńczego o odpowiednim przygotowaniu do prowadzenia placówki rodzinnej.
3. W placówce rodzinnej można zatrudnić tylko osobę wskazaną przez dyrektora. Może to być osoba z nim spokrewniona lub spowinowacona.
Placówka opiekuńczo-wychowawcza wsparcia dziennego, zwana dalej "placówką wsparcia dziennego", zapewnia dziecku:
1) pomoc w nauce;
2) organizację czasu wolnego, rozwój zainteresowań, organizację zabaw i zajęć sportowych;
3) stałą pracę z rodziną dziecka.
2. Specjalistyczna placówka wsparcia dziennego, poza wymienionymi w ust. 1 formami pracy:
1) prowadzi w szczególności co najmniej jedną z następujących form pracy:
a) zajęcia socjoterapeutyczne, realizowane w stałych grupach dzieci, prowadzone przez co najmniej wychowawcę i terapeutę,
b) oddziaływania terapeutyczne, korekcyjne, kompensacyjne i logopedyczne;
2) prowadzi indywidualne programy korekcyjne, realizowane podczas zajęć grupowych lub w kontakcie indywidualnym;
3) udziela pomocy w sytuacjach kryzysowych szkolnych, rodzinnych, rówieśniczych i osobistych w oparciu o diagnozę indywidualną dziecka i jego rodziny.
3. Praca terapeuty w specjalistycznej placówce wsparcia dziennego jest poddawana superwizji lub konsultacji.
4. Placówka wsparcia dziennego może organizować hostel.
5. Placówka wsparcia dziennego zapewnia dzieciom:
1) przynajmniej jeden posiłek dostosowany do pory dnia i czasu przebywania;
2) wyposażenie:
a) w przedmioty potrzebne do zajęć,
b) w miarę możliwości w odzież, obuwie, bieliznę i inne przedmioty osobistego użytku, stosownie do wieku i indywidualnych potrzeb.
16.Adopcja- cele i zadania ośrodków adopcyjno- opiekuńczych.
Adopcja- rodzina adopcyjna stanowi najbardziej skuteczną i optymalną formę kompensowania dziecku zaburzonego funkcjonowania rodziny lub jej braku, polega na nawiązaniu w sposób przewidziany prawem sztucznych więzów rodzinnych.
Czynniki sprzyjające powodzeniu adopcji:
- cechy osobowości przybranych rodziców
- ich postawy wobec dziecka
- ich umiejętności pedagogiczne, kultura osobista
- wiek dziecka w momencie umieszczenia go w rodzinie adopcyjnej
- zdolność do nawiązywania bliskich kontaktów z drugą osobą
- umiejętne i odpowiednio wczesne ujawnienie faktu adopcji.
Warunki, jakie muszą spełnić kandydaci na rodziców adopcyjnych:
- odpowiedni wiek do 55 lat
- pełna zdolność do czynności prawnych
- minimalna różnica wieku między stronami to 15 lat
- cechy osobowościowe rodziców
- potwierdzenie badaniami specjalistycznymi braku zaburzenia w zdrowiu, które wyklucza adopcję.
Rodzaje adopcji:
- przysposobienie pełne, które skutkami obejmuje wszystkich członków rodziny przysposabiającej
- przysposobienie niepełne- powoduje ono powstanie więzi tylko między przysposobionym, a przysposabiającym; przysposobiony nie traci praw i obowiązków wobec członków rodziny naturalnej
- przysposobienie całkowite pełne, nieodwracalne, zwane anonimowe, najsilniej wiąże dziecko z przysposabiającymi i jego rodzinę. Zrywa się wszelkie więzi z rodziną naturalną, sporządza się nowy akt urodzenia. Matka ma 6 tygodni na zastanowienie się.
W Polsce preferuje się adopcję jednego dziecka zdrowego, etnicznie polskiego w wieku 0-4 roku życia, płeć nie ma znaczenia, rodzeństwa nie rozdzielamy, nie chcemy przyjąć dziecka rodziców chorych umysłowo, alkoholików. Nastolatek sam wyraża zgodę na swoją adopcję. Kierujemy się dobrem dziecka.
Adopcja, inaczej przysposobienie - to taki stosunek prawny, jaki istnieje między rodzicami a dzieckiem. Zarówno nowi rodzice wobec dziecka, jak i dziecko wobec rodziców, nabywa prawa i obowiązki takie, jak w naturalnej rodzinie. Dziecko przyjmuje nazwisko rodziców. Adopcję orzeka sąd rodzinny. Adopcja jest trwała i poza szczególnymi przypadkami nie można jej rozwiązać.

Jakie warunki trzeba spełnić, by rozpocząć starania o adopcję?Rodzina lub osoba samotna, która myśli o przysposobieniu dziecka powinna w pierwszej kolejności skontaktować się z najbliższym Ośrodkiem Adopcyjno Opiekuńczym. Najczęściej w rozmowie telefonicznej pracownik ośrodka umawia rodzinę na spotkanie z osobą zajmującą się adopcjami. Podczas pierwszego spotkania kandydaci na rodziców adopcyjnych zostają szczegółowo zapoznani z dalszą procedurą. Podstawowe wymagania wobec kandydatów są określone przez Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy, który mówi, że: "Przysposobić może osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych, jeżeli jej kwalifikacje osobiste uzasadniają przekonanie, że będzie należycie wywiązywała się z obowiązków przysposabiającego" oraz, że "między przysposabiającym a przysposobionym powinna istnieć odpowiednia różnica wieku". Te bardzo ogólne wymagania są weryfikowane przez Ośrodek Adopcyjno Opiekuńczy, a w dalszej kolejności i ostatecznie przez Sąd. Podczas pierwszej rozmowy z pracownikiem Ośrodka kandydaci dowiadują się o wszystkich zaświadczeniach, jakie są konieczne do rozpoczęcia procedury adopcyjnej w tym Ośrodku. W większości Ośrodków w Polsce wymagane są następujące dokumenty i zaświadczenia:
? odpis zupełny aktu małżeństwa
? zaświadczenie o niekaralności w formie wypisu z rejestru skazanych
? zaświadczenie o braku zdrowotnych przeciwwskazań do adopcji wydane przez lekarza pierwszego kontaktu dla obojga kandydatów osobno
? zaświadczenie o braku zdrowotnych przeciwwskazań do adopcji wydane przez lekarza psychiatrę dla każdego z kandydatów osobno; może to być zaświadczenie od lekarza prowadzącego gabinet prywatny
? zaświadczenie o zatrudnieniu i o zarobkach; jak wyżej; w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą wypis z rejestru oraz PIT za ostatni rok
? opinia z zakładu pracy
? rekomendacje przyjaciół i znajomych pisane odręcznie z podanym adresem
Niektóre z Ośrodków wymagają również zaświadczeń o bezpłodności czy, jak w przypadku Ośrodków katolickich, zaświadczeń od proboszcza parafii, na terenie, której mieszkają kandydaci.
Podczas pierwszej rozmowy najczęściej ustala się też termin wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania rodziny, w celu sprawdzenia warunków mieszkaniowych kandydatów. Rodzina, która chce przysposobić dziecko powinna być świadoma, że zanim dziecko trafi do ich domu muszą poddać się procedurze przygotowawczej i ocenie ich kwalifikacji przez osoby reprezentujące najlepszy interes dziecka. Po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego rodzina jest informowana o formie procesu przygotowawczego. Najczęściej jest to szkolenie metodą grupową jednym z zatwierdzonych przez Ministerstwo Polityki Socjalnej programem, wśród których jednym z najpopularniejszych i najczęściej stosowanych jest PRIDE. Zdarza się, że z uwagi na szczególne wskazania dotyczące dziecka i dla jego dobra kandydaci przygotowywani są indywidualnie. Podczas procesu przygotowania do przejęcia opieki nad dzieckiem kandydaci przechodzą też badania psychologiczne, których wyniki ujęte są w opinii pisanej przez psychologa Ośrodka.
Po ukończeniu szkolenia i otrzymaniu kwalifikacji z Ośrodka kandydaci mogą rozpocząć właściwe starania o dziecko. W tym procesie mogą liczyć na dalszą pomoc pracowników Ośrodka lub poszukiwać dziecka samodzielnie w placówkach zajmujących się opieką nad dziećmi, których rodzice zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej na terenie całego kraju. Po znalezieniu odpowiedniego dziecka rodzina składa wniosek o jego przysposobienie wraz z wszystkimi zgromadzonymi zaświadczeniami do Sądu odpowiedniego dla miejsca zamieszkania dziecka.
Jakie warunki trzeba spełnić, by rozpocząć starania o opiekę zastępczą nad dzieckiem?
Rodziny lub osoby samotne zainteresowane opieką zastępczą powinny zgłosić się do najbliższego Ośrodka Adopcyjno Opiekuńczego, Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie lub Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Tam, podobnie jak w przypadku adopcji, odpowiedni pracownik powinien udzielić rodzinie wyczerpującej informacji na temat wymagań formalnych, formy szkolenia oraz umówić z kandydatami pracownika socjalnego na wywiad środowiskowy w miejscu ich zamieszkania.
Szczegółowe wymagania wobec kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej określa Ustawa z dnia 12.03.2004 r. o Pomocy Społecznej w art.73, pkt. 1:
" Pełnienie funkcji rodziny zastępczej może być powierzone małżonkom lub osobie niepozostającej w związku małżeńskim, jeżeli osoby te spełniają następujące warunki:
1. dają rękojmię należytego wykonywania zadań rodziny zastępczej;
2. mają stałe miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej;
3. korzystają z pełni praw cywilnych i obywatelskich;
4. nie są lub nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, nie są ograniczeni we władzy rodzicielskiej ani też władza rodzicielska nie została im zawieszona;
5. wywiązują się z obowiązku łożenia na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby, gdy ciąży na nich taki obowiązek z mocy prawa lub orzeczenia sądu;
6. nie są chore na chorobę uniemożliwiającą właściwą opiekę nad dzieckiem, co zostało stwierdzone zaświadczeniem lekarskim;
7. mają odpowiednie warunki mieszkaniowe oraz stałe źródło utrzymania;
8. uzyskały pozytywną opinię ośrodka pomocy społecznej właściwego ze względu na miejsce zamieszkania;"
Podział rodzin zastępczych:
1. spokrewnione z dzieckiem;
2. niespokrewnione z dzieckiem;
3. zawodowe niespokrewnione z dzieckiem:
? wielodzietne
? specjalistyczne
? o charakterze pogotowia rodzinnego
W rodzinie zastępczej, o której jest mowa w pt. 3a) umieszcza się w tym samym czasie nie mniej niż troje i nie więcej niż sześcioro dzieci. Wyjątkiem mogą być liczne rodzeństwa.
W rodzinach, o których jest mowa w pt. 3b) umieszcza się dzieci niedostosowane społecznie lub dzieci z różnymi dysfunkcjami, problemami zdrowotnymi wymagającymi szczególnej opieki i pielęgnacji. W rodzinie tej może wychowywać się w tym samym czasie nie więcej niż troje dzieci.
W rodzinach, o których jest mowa w pt. 3c) umieszcza się nie więcej niż troje dzieci na pobyt okresowy do czasu unormowania sytuacji życiowej dziecka, nie dłużej niż na 12 miesięcy, w szczególnie uzasadnionych przypadkach z możliwością przedłużenia o nie więcej niż 3 miesiące.
Po sprawdzeniu wymagań formalnych podczas rozmowy i wywiadu środowiskowego kandydaci przechodzą szkolenie grupowe podobnie jak w przypadku rodzin adopcyjnych. W tym czasie gromadzą też wymagane dokumenty i zaświadczenia. W zależności od ośrodka mogą występować tu nieznaczne różnice, lecz najczęściej są to:
? zaświadczenie o braku zdrowotnych przeciwwskazań do sprawowania opieki zastępczej wydane przez lekarza pierwszego kontaktu dla obojga kandydatów osobno
? zaświadczenie o zatrudnieniu i o dochodach; jak wyżej; w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą wypis z rejestru oraz PIT za ostatni rok
? własnoręczne oświadczenie o niekaralności obojga małżonków osobno
W przypadku uzyskania pozytywnej kwalifikacji po szkoleniu rodzina może rozpocząć właściwe starania o dziecko. Również na tym etapie mogą liczyć na pomoc Ośrodka Adopcyjno Opiekuńczego lub PCPR, obie te instytucje dysponują bowiem informacjami dotyczącymi dzieci oczekujących na miejsce w rodzinach zastępczych na danym terenie. Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej następuje na podstawie orzeczenia sądu po wcześniejszym złożeniu przez kandydatów wniosku dotyczącego konkretnego dziecka.
Wszystkie rodziny zastępcze pełnią ściśle określone zadania wobec dzieci i ich rodzin. Zapewniają bezpieczny i spokojny dom dzieciom i czas na pokonanie trudności i problemów, które stały się przyczyną umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej jego rodzicom. Opiekunowie otrzymują pomoc pieniężną na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka w wysokości określonej przez wyżej wymienioną Ustawę w zależności od rodzaju rodziny zastępczej. Wszystkie podlegają również kontroli Sądu i organu finansującego rodzinę.
Czym się różni rodzina zastępcza od rodziny adopcyjnej?
Mimo, że obie te rodziny wychowują dziecko innych rodziców różnica między nimi jest zasadnicza. Adopcja prawnie łączy rodziców z dzieckiem, które przysposabiają. Daje takie same prawa i odpowiedzialność jak te, które istnieją miedzy dziećmi i ich naturalnymi rodzicami. Zmieniony zostaje akt urodzenia dziecka - w miejsce danych rodziców naturalnych wpisane zostają dane rodziców adopcyjnych. Dziecko przyjmuje nowe nazwisko, możliwa jest także zmiana imienia. Rodzina adopcyjna nie podlega kontroli żadnej instytucji, tak jak to ma miejsce w przypadku opieki zastepczej. Nie otrzymuje także środków finansowych na utrzymanie adoptowanego dziecka. Z mocy prawa staje się ono po prostu dzieckiem nowych rodziców.
Rodzina zastępcza niespokrewniona z dzieckiem jest formą pomocy dziecku i jego rodzinie. Rodzice zastępczy jedynie czasowo "zastępują" rodziców naturalnych w codziennej opiece. Otrzymują z opieki społecznej środki finansowe na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka. Sposób sprawowania przez nich opieki podlega kontroli zarówno sądu jak i organu finansującego. Są zobowiązani do umożliwienia dziecku kontaktu a także spotkań z rodzicami naturalnymi, o ile sąd nie postanowi inaczej. Opieka zastępcza nie rodzi więzi prawnych. Dziecko zachowuje swoje nazwisko. Jeśli władza rodzicielska rodziców naturalnych jest zawieszona bądź ograniczona wszystkie ważne decyzje dotyczące dziecka muszą być podejmowane w porozumieniu z nimi. Jeżeli sytuacja życiowa rodziny naturalnej ulegnie trwałej poprawie sąd może orzec powrót dziecka do własnej rodziny.
Czy rodzina zastępcza może przekształcić się w rodzinę adopcyjną?
Oczywiście. Możliwe są tu dwa "scenariusze".
1. Matka biologiczna pozostawia dziecko w szpitalu bezpośrednio po porodzie. Po upływie 6 tygodni może wyrazić zgodę (przed sądem) na jego przysposobienie bez wskazania lub ze wskazaniem osoby przysposabiającego. W okresie tych 6 tygodni dziecko może trafić do rodziny zastępczej tzw. preadopcyjnej. Po upływie tego czasu taka rodzina może złożyć wniosek do sądu o przysposobienie dziecka.
2. Między dzieckiem i jego zastępczymi rodzicami wytworzyła się silna i trwała więź emocjonalna, a jego rodzice naturalni zostali pozbawieni praw rodzicielskich. Wówczas możliwa jest adopcja. Dziecko, które ukończyło 13 lat musi przed sądem wyrazić na to zgodę. Także na zmianę nazwiska.
Jak wygląda przebieg procesu adopcyjnego?
Oto główne etapy, które należy przejść, aby przyjąć dziecko do rodziny adopcyjnej. We wszystkich działaniach pomocą służą pracownicy Ośrodka Adopcyjnego.

1. Zgłoszenie.
Każda rodzina może skontaktować się z Ośrodkiem korzystając z telefonu lub Internetu. Uzyska potrzebne informacje oraz zostanie zaproszona na rozmowę wstępną do Ośrodka. Można też zgłosić się od razu osobiście, wtedy spotkanie to zamienia się we wstępną rozmowę informacyjną.
2. Wstępna rozmowa informacyjna.
Rodzina jest zapraszana do Ośrodka w dowolnym terminie w godzinach pracy na zapoznanie i rozmowę z dyżurującym pracownikiem Ośrodka. W czasie tej rozmowy dowie się, jakie dokumenty należy przygotować oraz jakie są możliwości przyjęcia dziecka.
3. Dokumenty.
Aby przyjąć dziecko należy przygotować różne dokumenty, których wykaz rodzina otrzymuje podczas pierwszej rozmowy. Są wśród nich między innymi: akt zawarcia małżeństwa, zaświadczenia o stanie zdrowia i zarobkach, życiorys.
4. Rozmowa problemowa z pedagogiem.
Małżonkowie umawiają się na rozmowę z pedagogiem podczas pierwszej wizyty lub telefonicznie. Rozmowa ma na celu rozpoznanie możliwości rodziny i warunków, jakie może zaoferować dziecku.
5. Badania psychologiczne.
Każdy z małżonków umawia się telefonicznie lub podczas wizyty w Ośrodku na rozmowę z psychologiem. Psycholog przeprowadza rozmowę i testy psychologiczne określając predyspozycje i cechy charakteru kandydatów.
6. Wizyta w domu.
Pracownik Ośrodka odwiedza rodzinę w ich domu. Wizyta ma na celu sprawdzenie warunków bytowych i bliższe poznanie rodziny.
7. Ocena Komisji Kwalifikacyjnej.
Aby rodzina mogła dalej uczestniczyć w postępowaniu adopcyjnym musi uzyskać akceptację Komisji Kwalifikacyjnej Ośrodka. Komisja zbiera się co jakiś czas i po zapoznaniu się z opiniami o kandydatach na rodziców wyraża zgodę na ich udział w dalszej procedurze. Poszczególne Ośrodki w kraju stosują wypracowane przez siebie, sprawdzone sposoby wstępnego kwalifikowania.
8. Szkolenia.
Mają charakter grupowy. Uczestniczą w nich kandydaci na rodziny adopcyjne, którzy uzyskali rekomendację Komisji Kwalifikacyjnej. Szkolenie ma na celu przybliżenie problemów związanych z przyjęciem dziecka osieroconego, naukę metod rozwiązywania problemów i zapoznanie się z innymi rodzinami będącymi w podobnej sytuacji. O terminie szkolenia kandydaci dowiadują się telefonicznie. Jest to przeważnie kilka spotkań (w zależności od tego, jakim programem szkoli dany ośrodek) odbywających się co tydzień popołudniami. Po zakończeniu szkolenia zapada końcowa decyzja o zakwalifikowaniu rodziny do pełnienia funkcji rodziny adopcyjnej.
9. Oczekiwanie na propozycję dziecka.
Kandydaci oczekują na dziecko, które potrzebuje opieki właśnie takiej określonej rodziny. Czas ten jest bardzo zróżnicowany i zależny od wieku i płci dziecka, jakie pragną przyjąć rodzice.
10. Informacja o dziecku.
Kandydaci uzyskują wszystkie informację o dziecku, które może wejść do ich rodziny, jakie posiada Ośrodek. Otrzymują dane na temat sytuacji rodzinnej, zdrowia, predyspozycji, czy wyglądu dziecka. Na podstawie tych informacji mogą zdecydować się na pierwszy kontakt z dzieckiem.
11. Kontakt z dzieckiem.
Rodzina razem z pracownikiem Ośrodka jedzie do placówki, w której przebywa obecnie dziecko, aby się z nim zapoznać. Od tej pory może stale utrzymywać kontakt z dzieckiem, odwiedzać je i brać udział w jego życiu.
12. Wniosek do Sądu.
Rodzina sporządza wniosek o przysposobienie poznanego dziecka. Pracownicy Ośrodka pomagają w jego przygotowaniu, składają wniosek do Sądu wraz z kompletem dokumentów i uczestniczą wraz z rodziną w całej procedurze prawnej.
13. Rozprawy sądowe.
Najczęściej rodzina adopcyjna uczestniczy w dwóch rozprawach sądowych. Podczas pierwszej sąd wyraża zgodę na zabranie dziecka przez rodzinę do domu. Jest to tzw. okres preadopcyjny. Po pewnym czasie odbywa się druga rozprawa tzw. adopcyjna, dopełniająca formalności prawnych.

Podana powyżej procedura ma charakter modelowy. Każdy ośrodek ma prawo określenia własnej procedury mającej na celu pełne poznanie rodziny i przygotowanie jej na przyjęcie dziecka.
Jak wygląda proces zawiązywania rodziny zastępczej?
Małżeństwa i osoby samotne zamierzające podjąć się opieki zastępczej nad dzieckiem powinny przede wszystkim skontaktować się z najbliższym Ośrodkiem Adopcyjno Opiekuńczym, Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie lub Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej. Tu otrzymają wszelkie informacje dotyczące procedury przygotowawczej i kwalifikacyjnej podczas pierwszego spotkania. Pracownik Ośrodka powinien zapoznać kandydatów na opiekunów zastępczych z wymaganiami formalnymi. Szczegółowo określa je Ustawa z dnia 12.03.2004 r. o pomocy społecznej w art. 73, punkt 1:
"Pełnienie funkcji rodziny zastępczej może być powierzone małżonkom lub osobie niepozostającej w związku małżeńskim, jeżeli osoby te spełniają następujące warunki:
1. dają rękojmię należytego wykonywania zadań rodziny zastępczej;
2. mają stałe miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej;
3. korzystają z pełni praw cywilnych i obywatelskich;
4. nie są lub nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, nie są ograniczeni we władzy rodzicielskiej ani też władza rodzicielska nie została im zawieszona;
5. wywiązują się z obowiązku łożenia na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby, gdy ciąży na nich taki obowiązek z mocy prawa lub orzeczenia sądu;
6. nie są chore na chorobę uniemożliwiającą właściwą opiekę nad dzieckiem, co zostało stwierdzone zaświadczeniem lekarskim;
7. mają odpowiednie warunki mieszkaniowe oraz stałe źródło utrzymania;
8. uzyskały pozytywną opinię ośrodka pomocy społecznej właściwego ze względu na miejsce zamieszkania;"
Podczas pierwszego spotkania rodzina powinna również zostać poinformowana o konieczności dostarczenia wymaganych przez Ośrodek zaświadczeń. Mogą tu występować nieznaczne różnice między poszczególnymi Ośrodkami, lecz najczęściej są to:
? zaświadczenie o braku zdrowotnych przeciwwskazań do sprawowania opieki zastępczej wydane przez lekarza pierwszego kontaktu dla obojga kandydatów osobno
? zaświadczenie o zatrudnieniu i o dochodach; jak wyżej; w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą wypis z rejestru oraz PIT za ostatni rok
? własnoręczne oświadczenie o niekaralności obojga małżonków osobno
Podział rodzin zastępczych:
1. spokrewnione z dzieckiem;
2. niespokrewnione z dzieckiem;
3. zawodowe niespokrewnione z dzieckiem:
? wielodzietne
? specjalistyczne
? o charakterze pogotowia rodzinnego
W rodzinach zastępczych, o których jest mowa w pt. 3a) umieszcza się w tym samym czasie nie mniej niż troje i nie więcej niż sześcioro dzieci. Wyjątkiem mogą być liczne rodzeństwa.
W rodzinach, o których jest mowa w pt. 3b) umieszcza się dzieci niedostosowane społecznie lub dzieci z różnymi dysfunkcjami, problemami zdrowotnymi wymagającymi szczególnej opieki i pielęgnacji. W rodzinie tej może wychowywać się w tym samym czasie nie więcej niż troje dzieci.
W rodzinach, o których jest mowa w pt. 3c) umieszcza się nie więcej niż troje dzieci na pobyt okresowy do czasu unormowania sytuacji życiowej dziecka, nie dłużej niż na 12 miesięcy, w szczególnie uzasadnionych przypadkach z możliwością przedłużenia o nie więcej niż 3 miesiące.
Po spotkaniu informacyjnym i umówieniu z rodziną pracownik socjalny przeprowadza wywiad środowiskowy w domu kandydatów i, jeśli rodzina spełnia wymagania formalne, zostaje zakwalifikowana na szkolenie grupowe. W Polsce istnieje kilkanaście programów szkoleniowych dla kandydatów na rodziny zastępcze i adopcyjne zatwierdzonych przez Ministerstwo Polityki Socjalnej, wśród których jednym z najpopularniejszych jest PRIDE. Szkolenie odbywa się najczęściej w Ośrodku Adopcyjno Opiekuńczym lub Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie i trwa około 3 miesięcy w zależności od programu. Podczas kursu kandydaci zapoznawani są między innymi z zasadami funkcjonowania rodzin zastępczych, typowymi problemami związanymi z opieką zastępczą czy sposobami radzenia sobie z nimi. Większość programów w szkoleniu kandydatów posługuje się głównie metodami warsztatowymi, które w znacznym stopniu pogłębiają proces przygotowania się do przejęcia opieki nad dzieckiem, angażując zarówno intelektualnie jak i emocjonalnie.
Po ukończeniu szkolenia i przejściu badań psychologicznych kandydaci pozytywnie ocenieni przez zespół szkolący otrzymują zaświadczenie kwalifikacyjne i pisemną opinię.
Z tym zaświadczeniem rodzina może rozpocząć starania o rozpoczęcie sprawowania opieki zastępczej. Właściwy dobór dziecka do rodziny jest niezwykle ważny i powinien uwzględniać przede wszystkim jej strukturę i możliwości optymalnego zaspokajania potrzeb dziecka. Pracownicy Ośrodków Adopcyjno Opiekuńczych i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie dysponują bazą danych dzieci oczekujących na miejsce w rodzinach zastępczych i na tym etapie pomagają w ich kojarzeniu z przeszkolonymi rodzinami.
Dziecko w rodzinie zastępczej umieszczane jest na podstawie orzeczenia Sądu. Wcześniej, po zapoznaniu się z dzieckiem i wzajemnej akceptacji kandydaci muszą złożyć wniosek o ustanowienie ich rodziną zastępczą dla konkretnego dziecka. Do wniosku powinni dołączyć wszystkie zgromadzone zaświadczenia w tym zaświadczenie kwalifikacyjne.
Decydując się na zostanie opiekunem zastępczym należy pamiętać przede wszystkim o istocie opieki zastępczej, którą jest pomoc dziecku i jego rodzinie. Opiekun zastępczy otrzymuje pomoc pieniężną na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka w wysokości określonej przez Ustawę o Pomocy Społecznej w zależności od rodzaju rodziny i wieku dziecka. Rodzina podlega również kontroli ze strony Sądu i organu finansującego. Przyjmując do swojego domu dziecko rodzina daje mu bezpieczeństwo, spokój i warunki do rozwoju, a jego rodzicom czas na uporanie się z problemami, które stały się przyczyną umieszczenia go w rodzinie zastępczej.
Czyje dzieci można adoptować?
Do adopcji czyli przysposobienia mogą trafić dzieci, których sytuacja prawna jest jasna i ściśle określona. Dzieje się tak tylko w przypadku, gdy:
? rodzice dziecka zostali pozbawieni przez Sąd władzy rodzicielskiej
? rodzice przed Sądem wyrazili zgodę na przysposobienie ich dziecka ze wskazaniem lub bez wskazania osoby przysposabiającej
? rodzice dziecka są nieznani, a jego sytuacja prawna i personalia zostały ustalone sądownie
Niezależnie jednak od sytuacji prawnej, dzieci oczekujące na adopcję łączy jedno: wszystkie one były niechciane przez swoich rodziców. Różne mogą być powody takiej sytuacji, czasem, choć bardzo rzadko, są to też przypadki losowe, lecz najczęściej jest to trwały i głęboki rozpad rodziny. Dzieci, które pojawiają się w takiej rodzinie nie są najczęściej "owocem miłości", lecz wynikiem imprez zakrapianych suto alkoholem. Często łączy je wiele wspólnych cech mających wpływ na całe ich przyszłe życie:
? alkoholizm rodziców, w tym również nadużywanie alkoholu przez matki w okresie ciąży
? złe odżywianie, palenie papierosów, stres i przemoc, jakim podlegają matki w okresie ciąży
? bardzo młody lub bardzo zaawansowany wiek matki i ojca
? mikrouszkodzenia centralnego układu nerwowego dziecka
? choroby psychiczne i upośledzenia umysłowe rodziców
? choroby dziedziczne
? inne
Na szczęście nawet tak trudne sytuacje nie są wyrokiem na całe życie i często dzieci, które trafiają do kochających i mądrych rodziców otoczone miłością i troską wyrastają na szczęśliwych i spełnionych ludzi. Ważne, aby kochać i akceptować dziecko, nawet, jeśli nigdy nie zdoła być najlepszym uczniem i nie skończy studiów. Rodzice adopcyjni powinni oczywiście stawiać wymagania dziecku lecz muszą dostosować je do jego realnych możliwości.
Czy osoba samotna może adoptować dziecko lub zostać rodziną zastępczą?
Nie ma formalnych przeciwwskazań do tego, by osoba samotna, spełniająca określone stosownymi przepisami wymagania, mogła adoptować dziecko lub zostać jego opiekunem zastępczym. Z praktyki ośrodków adopcyjnych wynika, że spora grupa osób samotnych uzyskuje co roku kwalifikacje do tych form opieki zastępczej. Jednakże w aspekcie psychologicznym i socjologicznym, osoba samotna, abstrahując od jej walorów indywidualnych, jest słabszym środowiskiem rodzinnym, niż para małżeńska czy też pełna rodzina, złożona z rodziców i dzieci. Zadaniem rodziny adopcyjnej i zastępczej jest umożliwienie dziecku pełnego, wieloaspektowego rozwoju w warunkach rodzinnych, uznawanych za optymalne, tj. takich, gdzie jest matka i ojciec. W takiej rodzinie dziecko ma możliwość obserwowania i uczenia się właściwych relacji międzyludzkich, nabywania pozytywnych wzorców bycia mężczyzną czy kobietą, wdrażania się do pełnienia w przyszłości roli matki czy ojca. Z tych względów, szanse osób samotnych w konfrontacji z małżeństwami lub pełnymi rodzinami, starającymi się adopcję bądź opiekę zastępczą, są mniejsze.