Opis obrazu Marcela Duchampa „L.H.O.O.Q. (Gioconda)”.

Marcel Duchamp był malarzem i rzeźbiarzem francuskim. Żył w latach 1887 do 1968. Pochodził z rodziny artystów, gdyż wszyscy z jego rodzeństwa zajmowali się sztuką. Od roku 1915 mieszkał i tworzył swoje dzieła w Stanach Zjednoczonych. Był jednym z bardziej intrygujących artystów współczesnych. Jego twórczość ewaluowała od impresjonizmu, przez kubizm po futuryzm. Od 1913 roku tworzył tzw. ready-mades (przedmioty codziennego użytku czynił dziełami sztuki). W roku 1915 utworzył grupę dadaistyczną oraz wystawił w Paryżu kontrowersyjny obraz ?Gioconda z wąsami?. W latach 1915-1923 pracował nad wielkim dziełem ?Panna młoda rozebrana przez swoich kawalerów?, zwana też ?Wielką szybą? - konstrukcją z drutu, blachy i folii, zawieszoną między dwiema wielkimi szybami (uległa później zniszczeniu). W roku 1925 wykonał Rotoreliefy zapowiadające sztukę kinetyczną. Wpłynął silnie na kierunki awangardowe w sztuce współczesnej.
Dzieło ?Gioconda z wąsami? powstało w XX wieku i namalowane było zgodnie z ruchem w sztuce o nazwie dadaizm. Głównymi hasłami tego ruchu były dowolność wyrazu, zerwanie z wszelką tradycją i odrzucająca jakiekolwiek kanony swoboda twórczości. Dadaizm miał na celu szokowanie ludzi : dadaiści zbierali się w kawiarniach i klubach pisząc absurdalne "poezje", komponowali "muzykę hałasu", przedstawiali przedmioty codziennego użytku jako dzieła sztuki. Zostało ono również utrzymane w konwencji ready-mades (artysta robi dzieło sztuki z gotowych przedmiotów spotykanych w życiu poprzez dodanie lub odebranie jakiegoś szczegółu w przebłysku intuicji).
Dzieło Marcela Duchampa pt. ?Gioconda z wąsami: lub ?L.H.O.O.Q. powstało w 1919 roku i znajduje się obecnie w Muse National d'Art Moderne w Paryżu. Autor stworzył je poprzez dorysowanie ołówkiem wąsów i brody na pocztówce przedstawiającej reprodukcję obrazu Leonarda da Vinci ?Mona Lisa?
Na pierwszym planie widać postać kobiety, jednakże nie jest ona typową przedstawicielką owej płci, gdyż posiada czarne, hiszpańskie wąsy zakrzywione do góry i brodę. Widoczna jest tylko połowa postaci. Kobieta ma długie, czarne, proste włosy, które opadają na ramiona oraz małe, ciemne, migdałowe oczy, które patrzą wprost na widza. Na jej twarzy można dostrzec ledwo widoczny uśmiech. Jest ona niezbyt urodziwa, gdyż posiada wysokie, odsłonięte czoło, małe oczy i wąskie usta oraz okrągłą, trochę pulchną twarz. Ubrana jest w ciemną, prostą, ale gustowną suknię. Dzięki niej można zauważyć kobiece, zaokrąglone kształty ciała. Dama na obrazie nie wydaje się być skrępowana, ręce ma złożone. Ciężko jest określić wiek kobiety.
Na drugim planie, tuż za postacią znajduje się tajemniczy krajobraz. Przeplatają się tutaj rzeka przypominająca ścieżkę oraz skaliste zbocza przypominające fragmenty gór. Brunatno-zielone skały, kręte ścieżki spowite są mgłą. Pejzaż nie wydaje się być bardzo realistyczny, raczej bajkowy. Jest w pewien sposób zdeformowany, trudno jednoznacznie powiedzieć, co znajduje się tam dokładnie. Jest to przedstawienie abstrakcyjne, ale nie geometryczne. Elementem dominującym jest kobieta, jednakże krajobraz również pełni ważną rolę, a mianowicie uzupełnia kompozycję.
Obraz ?L.H.O.O.Q? Marcela Duchampa charakteryzuje się raczej ciemnymi barwami. Dominuje tu kolor czarny. Między postacią a krajobrazem nie uwidacznia się kontrast. Możemy tutaj zauważyć rozproszony światłocień, subtelną grę światła i cienia. Rozproszone światło pada na twarz kobiety, natomiast krajobraz będący w tle zatopiony jest w cieniu. Barwy i odległości są jakby stopione. Światłocień zniwelował ostre kontury i wymodelował kształty.
Zgodnie z dadaizmem dzieło to szokowało odbiorców i budziło kontrowersję. Przez wielu odbierane było jako aluzja do domniemanego homoseksualizmu Leonarda da Vinci. Uważano, że jest to akt wandalizmu. Tytuł L.H.O.O.Q. wymawiane po francusku daje kalambur. Litery te czytane po francusku znaczą dokładnie tyle co zdanie ?Elle a chaud au cul?. Skrót L.H.O.O.Q. staje się zaszyfrowanym znakiem erotyzmu, jak i kodem do seksualnych przekroczeń. Sam już tytuł ośmiesza kultowe i niemal uświęcone dzieło sztuki. Marcel Duchamp zamienił leonardowską damę w obnażoną dorodną modelkę, która nie skrywa swego erotyzmu.