Motywy kryminalne w literaturze. Zaprezentuj podobieństwa i różnice w przedstawianiu tego typu sytuacji na celowo dobranych przykładach

Motyw kryminalny w literaturze ma swoje szerokie znaczenie. Żądza zemsty, chęć zdobycia władzy, miłość dwóch kobiet do jednego mężczyzny czy zabójstwo na tle rabunkowym, to niektóre przykłady zbrodni, morderstw. Definicją zbrodniarza określana jest osoba, która popełniła morderstwo poprzedzone przygotowaniami jak również osoba, która w wyniku samoobrony pozbawiła nieumyślnie życia drugiego człowieka. Jest to definicja jak najbardziej trafna. W literaturze bohaterowie dokonujący zbrodni kierowali się różnymi motywami.

Pierwszy utwór jaki poddam analizie to "Zbrodnia i kara" napisana przez Fiodora Dostojewskiego w epoce Młoda Polska. Głównym bohaterem utworu jest Rodion Raskolnikow. Jest on 23-letnim byłym studentem prawa. Mieszkał w nędznej części Petersburga. Jego pokój był mały i ubogi. Doprowadzony do skrajnej biedy szukał wyjścia z trudnej sytuacji. Zbrodnie planował przez 3 miesiące. List nadesłany od matki w którym oznajmia synowi, że jego siostra ma poślubić zamożnego Łużyna, Rodion odczytuje jako poświęcenie swej siostry dla jego dobra. Wydarzenia, które następowały w kolejnych dniach, jak rozmowa z której dowiedział się, że lichwiarka nazajutrz będzie sama w domu oraz słysząc rozmowę dwóch mężczyzn na temat Iwanowej spowodowało że gotów był na to aby ją zamordować. Po przygotowaniu siekiery jako narzędzia zbrodni udał się do mieszkania Aldony Iwanowej. Kobieta otworzyła mu drzwi. Była to mała zasuszona starucha w wieku 60 lat o małym zadartym nosku. Ubrana była mimo upału w wystrzępiony i pożółkły sweter. Patrzała na młodego studenta z wielka nieufnością. Chłopak wyciąga srebrną papierośnicę, która miała być przedmiotem transakcji. Kobieta odwraca się tyłem i wtedy emocje zaczęły brać górę nad zimną krwią. Uderzył ją z całej siły siekierą w głowę aż osunęła się na podłogę, krew wybuchła jak z przewróconej szklanki. Raskolnikow zajrzał jaj w twarz, ale ona już nie żyła. Położył siekierę obok trupa i zajrzał do kieszeni staruchy z której wyjął klucze. Zrywa starej sakiewkę z szyi, która była dość mocno wypchana. Biegnie do sypialni, wchodzi pod łóżko i wyciąga znacznych rozmiarów kufer. Za pomocą klucza otwiera go, znajdują się w nim cenne zastawy, które pakuje do płaszcza. Nagle usłyszał, że w pokoju obok ktoś chodzi. Chwycił siekierę i wybiegł z sypialni. Nad ciałem Aldony stała jej siostra Lizawieta. Rzucił się na nią z siekierą. Kobieta nawet się nie broniła. Uderzył ją w czaszkę, ostrzem z rozmachu i rozciął jej górną część czoła. Zabił ją. Pobiegł do kuchni, na ławce spostrzegł wiadro wody. Włożył do niego siekierę, obmył żelastwo i drewniany trzon, po czym wziął mydło i myje zakrwawione ręce. Po zatarciu śladów ucieka z miejsca zbrodni. Tego samego wieczoru zapadł w chorobę o podłożu psychicznym.

"Tango" Stanisława Mrożka to dramat rodzinny powstały we współczesności, w którym na czele rodziny chce stanąć młody chłopak Artur. Arturowi udało się wprowadzić pewnego rodzaju formę, ale męczy go świadomość braku idei, wie, że forma nie zbawi świata. Cała rodzina terroryzowana jest pistoletem. Na rozkaz Artura domownicy szukają więc idei, może sport, może Bóg, może postęp, jednak nadaremnie. Tymczasem w domu władze obejmuje Edek. Cała sytuacja wymyka się Arturowi z rąk gdy dowiaduje się, że jego narzeczona Ala zdradziła go z tak tępą i mało inteligentną osoba jaką jest Edek. Artur jest zrozpaczony. Dochodzi do pojedynku między Arturem a Edkiem. Zwycięzcą zostaje Edek, który potężnym ciosem zabija Artura. Po wygranej walce przemawia do reszty mieszkańców domu mówiąc: "Ja tu zostanę, wy będziecie mnie słuchać!". Wszyscy natychmiast podporządkowują się Edkowi, Eugeniusz klęcząc zdejmuje mu buty, Edek w geście triumfu ściąga marynarkę z zabitego Artura i razem z Eugeniuszem tańczą tango.

Kolejnym utworem w który przewija się motyw kryminalny jest Balladyna napisana przez Juliusza Słowackiego w epoce romantyzmu. Balladyna była to młoda dziewczyna o czarnych włosach i oczach, bladej twarzy. Mieszkała z siostrą Alina i matką wdową w biednej chacie na polanie. Bohaterka wydaje się być na początku tylko złą siostrą, leniwą i rozpieszczaną przez matkę, której nie darzyła szacunkiem ani miłością. Była zazdrosna o siostrę w której widziała rywalkę. Gdy dostrzegła szanse ucieczki od biedy i zdobycia władzy, zmieniła się w przebiegłą, bezwzględną kobietę, doprowadziły to do utraty wszelkich zasad moralnych. Biorąc z Alina udział w zawodach w zbieraniu malin, za co nagroda było za mąż pójście za króla Kirkora, wiedząc, iż przegra dopuściła się zbrodni. Zabiła siostrę. Na skutek popełnienia tej zbrodni, na jej czole pojawiła się krwawa plama, "kainowe piętno" starszej siostry, która zabiła młodszą. Balladyna nie kochała również Kirkora, widziała w nim tylko sposób na poprawienie swojej sytuacji materialnej. Gdy zamieszkała w pałacu, stała się pod nieobecność męża tyranem, gnębiła i prześladowała poddanych. Wygnała z zamku swoją matkę. Zapragnęła też władzy królewskiej. W tym celu pozbawiła życia Grabca, dawnego ukochanego, który przypadkowo był w posiadaniu korony. Doprowadziła do bratobójczej walki między rycerzami męża a swoją stworzoną armią. Podczas bitwy Kirkor poległ. Otruła też powiernika swoich tajemnic, Kostryna. Kobiecie zdawało się że słyszy płacz umarłych. Początkowo Balladyna obawiała się konsekwencji jakie ją spotkają, gdy zbrodnie wyjdą na jaw. Bała się, że sama zdradza szczegóły zbrodni mówiąc przez sen. Pod naciskiem ludu, który domagał się ukarania sprawców morderstw, sama w roli sędziego wydała wyrok na winnych, czyli w rzeczywistości na siebie karę śmierci. Porażona piorunem zginęła.

Następną postacią - zbrodniarzem jest tytułowy bohater dramatu Wiliama Szekspira "Makbet". Utwór powstał w epoce baroku. Makbet, jest to wódz wojsk Szkockich, a jednocześnie krewny król Dukana. Był to zacny, waleczny mąż i dzielny rycerz. Posiadał on ludzkie słabości, był ambitny i pragnął być królem. Wiódł z żoną Lady Makbet spokojne życie, gdy pewnego razu idąc z przyjacielem Bankiem napotkał czarownice. Przepowiedziały mu one, że zostanie królem. To proroctwo miało ogromny wpływa na dalsze życie Makbeta, chociaż na początku je lekceważył. Na drodze do tego aby przepowiednia się spełniła stał król Dunkan, którego Makbet postanowił zabić. Nie był jednak pewien czy będzie umiał żyć ze świadomością iż jest zabójcą. Uknuwszy z żona niecny plan, dopuścił się zbrodni. Po pierwszym czynie nie był w stanie pohamować swej żądzy władzy, która podsycana przez Lady Makbet narastała w nim. Był gotów na dalsze zbrodnie aby tylko dojść do władzy królewskiej. Gdy jego przyjaciel domyśla się oszustwa jakie popełnił Makbet, ten wynajmuje płatnych morderców i daje rozkaz zabicia Banko. Gdy jego duch ukazał się na uczcie Makbetowi, zachowywał się on jak obłąkany. Spowodowane to było nie żalem po stracie przyjaciela lecz strachem przed ujawnieniem prawdy. Gdy poczuł potęgę władzy przestał się obawiać kary. Śmierć żony i dzieci Makdufa, którzy byli jego kolejnymi ofiarami nie wywołały w nim żadnych uczuć. Jego dawni przyjaciele odeszli od niego, część sam kazał zabić. W ten sposób zmienił się z dobrego człowieka i ideału rycerza w złego i okrutnego tyrana. Na każde zagrożenie miał tylko jedno rozwiązanie: zabić. Nie mogąc sobie poradzić z samym sobą i swoja psychiką staje do pojedynku, w którym był przegranym z góry, ponieważ taka była przepowiednia. Zostaje zabity przez Magdufa.
"Hamlet" to dramat, który został napisany w epoce baroku. Można go śmiało można zaliczyć do utworów w których przewija się motyw kryminalny. Spowodowane to jest tym, że giną wszyscy główni bohaterowie tego utworu. Wszystko zaczyna się od żądzy władzy Klaudiusza. Klaudiusz za wszelka cenę chce zdobyć tron i gdy król śpi w ogrodzie, wkrada się tam z trucizna i wlewa mu do ucha. Trucizna opanowała całe ciało. Hamlet pogrążony w żałobie po swoim ojcu Hamlecie, królu Danii, ze smutkiem i z narastającym rozgoryczeniem obserwuje poczynania swojego stryja Klaudiusza i matki Gertrudy, którzy biorą ślub w dwa miesiące po tragicznej śmierci władcy. Pewnej nocy, Hamletowi ukazuje się duch zmarłego ojca i odkrywa przed synem prawdziwe oblicze zbrodni. Wspomina, że śpiąc został pozbawiony berła, małżonki, umarł bez namaszczenia. Duch prosi syna o pomszczenie swej śmierci. Hamlet nie myśli o niczym innym jak tylko o zemście. W ten sposób staje się obojętny wobec miłości Ofelii, która z żalu rzuca się do rzeki. W czasie rozmowy Hamleta z matką, pada wiele gorzkich słów ze strony syna. Słysząc glosy za kotarą, sądzi że to Klaudiusz podsłuchuje. Uderza szpadą i zabija podsłuchującego Poloniusza. Zapada spisek na Hamleta. O dalszych wydarzeniach utworu decydujące pojedynek pomiędzy Hamletem z Leartesem. Walka ta miała zgładzić jedynie Hamleta. Właściwie jej wynik był przesądzony, ponieważ floret Laertesa był zatruty, doprowadzić to miało do szybkiej śmierci Hamleta. Skażone trucizną było też wino, które w razie zwycięstwa miał wypić Hamlet. Jednak wydarzenia potoczyły się inaczej. Zatrute wino wypiła królowa, Gertruda, matka Hamleta, a floretem dźgnięci zostali i Hamlet, i Laertes, a także i król. W ten sposób giną wszyscy bohaterowie utworu. Hamlet wypełnia swoją misję i mści się na Klaudiuszu.

Podsumowując, wśród wyżej wymienionych bohaterów widzimy w nich bezwzględnych, brutalnych morderców dążących do celu, nie zwracając uwagi na konsekwencje. Można wyróżnić wśród nich zbrodniarzy seryjnych, którymi byli Makbet, Balladyna i Raskolnikow czy Hamlet oraz pojedynczego zabójcę, którym był Edek. Nie wszyscy żałowali swego czynu, Hamlet, Makbet i Balladyna zapłacili najwyższą karę, którą była śmierć za popełnione zbrodnie, Raskolnikow natomiast dobrowolnie oddał się policji i swoja karę odbywał w więzieniu. Bohaterowie kierowali się różnymi motywami dokonując swych zbrodni. Makbet za wszelką cenę chciał wypełnić przepowiednię i zostać królem Danii. Podobnie Balladyna, która kierowała się rządzą władzy zabiją siostrę i wiele niewinnych osób. Hamlet dążył do dokonaniu zemsty na zabójcy swojego ojca, Klaudiuszu. Radion Raskolnikow chciał poprawić swój i rodziny dotychczasowy los. Natomiast Edek w rodzinie chciał wprowadzić rządy totalitarne i zabija Artura, który stoi mu na drodze.