Różne koncepcje miłości i różne sposoby mówienia o niej.

Różne koncepcje miłości i różne sposoby mówienia o niej. Dokonaj analizy i interpretacji porównawczej Przypomnienia dawnej miłości Franciszka Karpińskiego oraz danego fragmentu IV części Dziadów Adama Mickiewicza.


Miłość to pojęcie względne, każdy może ją rozumieć na swój sposób i każdy będzie właściwy. Jest wiele rodzajów miłości począwszy od tej bezinteresownej, aż po narcyzm, który przejawia się miłością do samego siebie. A jaka była miłość w utworze F. Karpińskiego ?Przypomnienie dawnej miłości? i przytoczonym fragmencie IV cz. Dziadów A. Mickiewicza? Czy obie te koncepcje miały jakieś podobieństwa, czy może tez zupełnie się od siebie różniły? Oby odpowiedzieć na te pytania należy bliżej przyjrzeć się obu utworom oraz dokonać analizy porównawczej.
Na samym początku należałoby zauważyć, iż Karpiński tworzył w dobie oświecenia, gdzie miłość znajdowała się na dalszym planie. Przyćmiona była ona głównie racjonalizmem. Ludzie dążyli przede wszystkim do posiadania jak największej wiedzy, która opierała się na doświadczeniu empirycznym Ta epoka obfitowała przede wszystkim w utwory moralizatorskie i pouczające. Jednak na przykładzie wiersza Karpińskiego, który jest uważany za czołowego przedstawiciela polskiej poezji sentymentalnej widać, że pisano również utwory, które miały wiele wspólnego z miłością. Zupełnie inaczej było w epoce Mickiewicza- romantyzmie, gdzie miłość była chlebem powszednim. Niemal każde dzieło zawierało w sobie wątek miłosny. Niekiedy był on tylko wątkiem pobocznym, częściej jednak stawał się tym głównym, wokół którego toczyła się cała akcja.
Pomimo tego, że obaj poeci tworzyli w zupełnie innych epokach literackich, ich utwory wykazują pewne podobieństwa. Przede wszystkim poruszają ten sam temat- wspomnienie nieszczęśliwej miłości. Zarówno w jednym jak i drugim utworze podmiotem lirycznym jest mężczyzna, który wspomina utraconą kochankę-Justynę. Początkowo przypomina sobie czasy oraz miejsca, w których przebywał z ukochaną, by w czasie miłosnego zawodu móc wrócić w te pamiętne okolice rozpamiętywać swoją wielką aczkolwiek niespełnioną miłość. Istotną rolę odgrywa natura, która zmienia się wraz z położeniem bohaterów. Gdy panuje szczęście i miłość rozkwita, również przyroda budzi się do życia. Gdy jednak kochankowie się rozstają i natura traci swój blask. Jednak pomimo tych cech wspólnych, każdy z utworów ma również i swoje indywidualne, charakterystyczne tylko dla niego.
Dzieło Franciszka Karpińskiego ukazuje miłość podmiotu lirycznego do Justyny. Miłości ta przejawia się poprzez kontakt zmysłowy, polega na okazywaniu czystych, platonicznych, pełnych zjednoczenia gestów, typowych dla zakochanych. Oczy w oczy patrzyły/ Ręka rękę ściskała./ Usta nam się złączyły./ Dusza z duszą gadała. Narrator wydaje się być dojrzałym człowiekiem, który patrzy na wszystkie wydarzenia z perspektywy czasu. Ze spokojem i głęboką refleksją wypowiada się o miłości, która jak już wcześniej wspomniałam przedstawiona jest w kontekście natury. Natury, która jest w pełni uzależniona od nastroju bohatera wiersza. Widać, że gdy kochanek przezywa żal, smutek i rozczarowanie ?las zarasta krzewiną?. Wszystkie te uczucia, które towarzysza bohaterowi, są charakterystyczne dla poezji sentymentalnej, gdzie główną rolę odgrywa nadwrażliwość, tkliwość i nadmierna uczuciowość.
Wiersz ?Przypomnienie dawnej miłości? jest pieśnią pasterską, która nawiązuje do twórczości ludowej. Cechuje się prostota języka, nie ma w nim wyszukanych środków stylistycznych, dzięki czemu utwór jest łatwy do interpretacji. Nie oznacza to jednak, że zupełnie ich brak. Poeta nie stroni od epitetów, anafor, metafor, czy wykrzyknień. Pojawia się również pytanie retoryczne, skontrastowanie pierwszej i ostatniej strofy oraz apostrofa do Justyny, Wszystko to podkreśla jak silna więź łączyła dwojga kochanków. Dzięki regularnej budowie stroficznej w monologu lirycznym łatwo zauważyć rytmiczność, a regularne rymy dodają melodyjności utworowi.
Nieco inaczej przedstawia się fragment IV cz. Dziadów Mickiewicza. Tu widzimy duchowo zjednoczonych kochanków, którzy są sobie przeznaczeni przez Boga ?Nas Bóg urządził ku wspólnemu życiu?. Niestety jednak i tym razem nasz bohater o imieniu Gustaw nie zaznaje szczęścia w miłości. Miłość ta choć wydawać by się mogło, że skoro przeznaczona przez Boga to również nie rozerwalna, okazuje się być ulotną i nietrwałą. W przeciwieństwie do bohatera w utworze Karpińskiego, Gustaw nie opisuje biernie i czułostkowo tego co czuje. Wprawdzie również wyrzuca z siebie cały żal, ale robi to niezwykle dynamicznie. Jego skrajne uczucia zmieniają się bardzo gwałtownie. Początkowo tęsknie wspomina swój stan szczęścia, gdy poznał ukochaną. Następnie jego monolog dramatyczny przeradza się w wielki gniew i rozgoryczenie. Kobietę nazywa ?puchem marnym?, ?żałosnym pisklem? i ?wietrzną istotą?, czyni ją winną tragedii rozstania. Po chwili jednak usprawiedliwia ją mówiąc: ?Miałemże od niej choć przez sen nadzieję? Nie! Nie! Sam urojone żywiłem mamidła, Sam przyprawiałem jady, od których szaleję!? W końcu poddaje się wszystkim uczuciom, które go owładnęły i w szaleńczym akcie przebija się szablą.
Opisana w ten sposób miłość jest charakterystyczna dla romantyków. Objawiała się ona często wielką żarliwością i szaleństwem. Jednak tak samo jak była głęboka, tak też i nieszczęśliwa, gdyż miłość romantyczna to miłość niespełniona, która była najczęściej powodem cierpień, wyobcowania, nieszczęścia i osamotnienia bohatera. Przejawiała się również gwałtownym i zmiennym okazywaniem uczuć. Świadczą o tym liczne wykrzyknienia ?ach!? ?zapomnij!? ?nie, nie!?, pytania retoryczne ?czego chcę od niej?? ?I jakie są jej grzechy?? oraz hiperbole. Na to, że utwór przepełniony jest emocjami wskazują również didaskalia, który w pełni obrazują stan wewnętrzny bohatera ?płacz? ?z żalem? ?mocniej, gniewny? ?z dzika ironią?.
Również i forma literackiego wyróżnia oba utwory. W fragmencie IV cz. Dziadów podobnie jak i w wielu dziełach epoki romantyzmu, łatwo można zauważyć synkretyzm rodzajowy. Znajdują się tam zarówno elementy liryki-utwór pisany jest wierszem (trzynastozgłoskowcem), dramatu-tragiczne losy Gustawa, jak i epiki-widoczna fabuła. Całość zaś tworzy dramat romantyczny. Wszystko to podkreśla, czasy romantyzmu w których żył i tworzył Mickiewicz.
Oba utwory choć podobne do siebie, gdyż poruszają ten sam temat oraz mają podobnie wykreowanych bohaterów, poruszają jednak dwie różne koncepcje miłości. Choć może miłości są takie same bo obie przecież nieszczęśliwe i niespełnione, lecz sposób wyrażania uczuć jest nieco inny, jak i sposób pisania o tym. W wierszu Karpińskiego widzimy dojrzałość i doświadczenie, zaś we fragmencie Mickiewicza nie brakuje polotu, gwałtowności, dynamiki i młodzieńczego buntu. Zapewne wynika to poniekąd z osobistych przeżyć poetów, jak i z koncepcji filozoficznych epok, w których obaj poeci żyli i tworzyli.