RPA

REPUBLIKA POŁUDNIOWEJ AFRYKI

Republika Południowej Afryki leży na południowym krańcu Afryki Między Oceanem Atlantyckim na zachodzie a Oceanem Indyjskim na wschodzie. Na północy graniczy z Suazi, Zimbabwe, Mozambikiem, Namibie i Botswaną. Na terytorium RPA położone jest niezależne państwo -Lesotho. Powierzchnia 1,221 mln km2. Siedziba rządu to Pretoria (526 tys. mieszkańców, 1991, zespół miejski 1,0 mln mieszkańców), siedzibą parlamentu jest Kapsztad (855 tys. mieszkańców, 1991, zespół miejski 1,9 mln mieszkańców). Większymi miastami są Johannesburg (1,9 mln), Durban (1,1 mln) oraz Kapsztad (1,8 mln). Językami urzędowymi są afrikaans i angielski; w użyciu są także języki bantu. Jednostka monetarna 1 rand = 100 centów.

LUDNOŚĆ

W RPA mieszka około 40,4 mln osób. Grupy etniczne to Zulusi (24%), Afrykanerzy (10,2%), Soto (17,1%), Kosa (10%), Anglicy (6,5%), Tswana (6%), Azjaci (3,3%), inni - 29,1%. Średnia długość życia mężczyzn to 59 lat, kobiet - 66 lat. Religia dominująca to chrześcijaństwo (tą wiarę wyznaje 67,9 %). Wyznawcy innych religii: hinduiści (2,1%), muzułmanie (1,4%).

SZATA ROŚLINNA

Większą część powierzchni kraju zajmuje rozległy płaskowyż, który łagodnie opada ku kotlinie Kalahari, a stromo, rozciętymi krawędziami, na południu i wschodzie gdzie ma charakter górski (m.in. Góry Smocze, Roggeveldberge, Sneeuberge, Nuweveldberge). Na południe i na zachód od Wielkiej Krawędzi leżą wyżyny: Wysokie Karru, Wysoki Veld (wysokość 1200-2000 m n.p.m.) i Bushweld, rozdzielone kwarcytowymi górami Witwatersrand, słynnymi ze złóż złota. Południowo-zachodnią część kraju zajmują fałdowe Góry Przylądkowe, których dwa główne pasma: Góry Długie na południu i Góry Czarne na północy, rozdziela obniżenie Małego Karru. U wybrzeża występują wąskie niziny. Linia brzegowa słabo rozwinięta.
Najwyższy szczyt kraju położony jest w Górach Smoczych - Cathkin Peak (3660 m n.p.m.). Rzeki w większości należą do zlewiska Oceanu Indyjskiego i są to głównie rzeki krótkie, o dużym spadku, z wyjątkiem Limpopo (1600 km). Do najdłuższych rzek należy Oranje (1860 km) z dopływem Vaal (1200 km), wypływająca z Gór Smoczych, przepływająca w poprzek kraju i uchodząca do Oceanu Atlantyckiego.
Klimat jest zróżnicowany: we wschodniej części zwrotnikowy morski, w środkowej zwrotnikowy kontynentalny, w zachodniej pustynny, a na wybrzeżu podzwrotnikowy typu śródziemnomorskiego. Średnia temperatura powietrza i średnie opady dla Kapsztadu wynoszą: w styczniu 21C i 12 mm, w lipcu 13C i 85 mm. Roślinność na zachodzie jest pustynna, na północy występują rozległe sawanny, na południu - śródziemnomorska. Bogaty świat zwierzęcy, żyją tu m.in.: lwy, lamparty, nosorożce, słonie, hipopotamy, antylopy, żyrafy, zebry, strusie, pawiany, hieny. Fauna chroniona jest w parkach narodowych: Addo Elephant, Gemsbok, Kalahari oraz Krugera.

GOSPODARKA

RPA jest krajem przemysłowym, którego gospodarka opiera się głównie na przemyśle wydobywczym (jedne z największych zasobów surowców mineralnych na świecie).
Występują tu m.in.: złoża złota i platyny (rejon Johannesburg-Pretoria), diamentów (Kimberley), węgla kamiennego, azbestu, rudy uranu, miedzi (Palabora), chromu, manganu (Postmasburg), żelaza, gazu ziemnego. Poza tym rozwinięty jest przemysł spożywczy, chemiczny (materiały wybuchowe, nawozy sztuczne, farby, włókna sztuczne), włókienniczy. Rolnictwo słabo rozwinęło się z powodu erozji gleb i niedoboru wody. Uprawia się tu: kukurydzę, pszenicę, trzcinę cukrową, proso, sorgo, owoce cytrusowe, winorośl, ziemniaki, bawełnę, arachidy, warzywa, tytoń. Na zachodzie dominuje hodowla owiec i kóz. Rozwinięte jest rybołówstwo przybrzeżne i dalekomorskie.
Dochód narodowy wynosi 2670 USD na 1 mieszkańca (1992). Struktura zatrudnienia: usługi - 52,0%, przemysł - 44,0%, rolnictwo - 4,0%. Handel zagraniczny: eksportuje się głównie metale nieszlachetne (13,9%), minerały (11,2%), metale szlachetne i kamienie (11,2%) do Włoch (8,1%), Niemiec (6,2%), Japonii (5,9%), natomiast importuje się maszyny (28,8%), produkty chemiczne (11,1%) z Niemiec (15,6%), USA (11,6%) i Wielkiej Brytanii (9,8%).