Muzyka okresu romantyzmu – główne motywy i anegdoty o artystach

Romantyzm w muzyce to okres obejmujący lata 1790-1910.
Do najistotniejszych cech wyróżniających muzykę tej epoki należały: burzenie klasycznych zasad formalnych, widoczne w twórczości Beethovena, tematyka związana z naturą, dawnymi baśniami i legendami, epoką średniowiecza, a także zaczerpnięta z dzieł literackich.

Główne motywy romantycznej muzyki:

Motyw natury:
Np. pieśń „Piękna Młynarka” Szuberta o tematyce zaczerpniętej z wierszy młodego poety Wilhelma Mllera, opisująca piękno i uroki życia na wsi.
ANEGDOTY O FRANZIE SZUBERCIE:
„Szubert nigdy nie zjawia się w umówionym miejscu i czasie, zawsze okazuje się, że właśnie wybrał się na spacer”
przyjaciele o miłości Szubert do przyrody
„Drogi przyjacielu to jest do niczego, lepiej to zostaw i zajmij się swoimi pieśniami”
pierwszy skrzypek do Szubert podczas próby orkiestry

Motywy baśniowe i zaczerpnięte z legend:
Np. opera „Wolny strzelec” Webera, opowiada o leśniczym Maxie, który pragnie zdobyć magiczne kule diabła Saniela. W tym celu sprzedaje mu swoją duszę. Temat ten zaczerpnięto ze starych niemieckich legend.
ANEGDOTY O CARLU MARII VON WEBER:
„Do czwartego roku życia nie potrafił chodzić, ale uczono go kłaść palce na klawiaturze fortepianu i śpiewać zanim jeszcze nauczył się mówić”
biograf Julius Benedict 1881
„Pewnego razu Weber wypił szklankę płynu, który jak sądził był winem, po czym upadł. W szklance znajdował się kwas azotowy. Po długiej chorobie okazało się, że artysta stracił zdolność śpiewania”.

Motywy związane z epoką średniowiecza:
Np. opera „Lohengrin” Wagnera, opowiada historię rycerza Lohengrina o nieznanym pochodzeniu, który staje w obronie niesłusznie oskarżonej o morderstwo Elzy, a następnie ją poślubia. Historia została zaczerpnięta z przekazów literackich z XIIIw. Obecnie wykorzystywana podczas ślubów na całym świecie.
„Symfonia fantastyczna” Berlioza, opowiadająca historię o tęsknocie za wymarzoną kobietą. Mężczyzna spotyka taką kobietę, zakochuje się i szaleje za nią, a następnie jest zazdrosny i wściekły. W dalszych częściach symfonii odbywa się sabat czarownic, duchów i wiedźm.
ANEGDOTY O RICHARDZIE WAGNERZE:
„Wagner jest kompozytorem, któremu zdarzały się wspaniałe momenty, lecz okropne kwadranse”
Rossini 1846
„Wszystko, czego dotknie się Wagner staje się chore. On sprawił, że muzyka jest chora”
Nietsche 1889
„Był niskiego wzrostu, miał bladą cerę i cierpiał na alergię, z powodu której jego skóra była tak wrażliwa, że musiał używać wyłącznie jedwabnej bielizny”

ANEGDOTY O HECTORZE BERLIOZIE:
„Zaczyna kroczyć szeroką drogą, prowadzącą do hańby na tym świecie i potępienia na tamtym”
Matka Berlioza
„Kiedy dowiedział się o ślubie swojej kochanki Camille z innym, poprzysiągł, że ją zastrzeli. W tym celu zaopatrzył się w strój sprzątaczki, który miał być jego przebraniem i w dwa pistolety”.

Motywy zaczerpnięte z literatury:
Np. epos miłosny „Tristan i Izolda” Wagnera, który przedstawia duchowe i miłosne rozterki dwojga kochanków. Dzieło powstało na tle przekazu literackiego z XIIIw.
„Marsz weselny” Mendelssohna, który jest fragmentem „Snu nocy letniej” Szekspira. Utwór rozpoczynają fanfary, następnie występuje motyw marszowy.
Końcowe partie IX Symfonii Beethovena, z tekstem wiersza Fridericka Schillera „Oda do radości”. Fragment jest obecnie hymnem Unii Europejskiej.
ANEGDOTY O FELIXIE MENDELSSOHNIE:
„Wierzyć się nie chce, w każdej knajpie siedzi harfiarz i wygrywa jak to nazywają – melodie narodowe. Podła szmira, pełna fałszów”
krytyk muzyczny Hans Mller
ANEGDOTY O LUDVIKU VAN BEETHOVENIE:
„Jeżeli chodzi o grzech pożądania, to Beethoven jest bez skazy”
chirurg Alojz Weisenbach 1814
„Jego pokój przedstawiał najbardziej nieuporządkowany widok. Znajdowało się tu tylko jedno, rozlatujące się krzesło, które stało przy fortepianie”
uczeń Beethovena Carl Czerny

Motywy związane z uczuciowością i duchowością:
Np. opera „Rusałka” Ernesta Hoffmana, w której wyraził on stany psychiczne poszczególnych osób.
Opery „Eugeniusz Oniegin” i „Dama pikowa” Czajkowskiego, opisujące przeżycia duchowe bohaterów.

Motywy historyczne:
Np. uwertura „Polonia” Richarda Wagnera, oparta na tematach polskich, opisująca wydarzenia z roku 1831.
„Symfonia szkocka” Mendelssohna. Napisana podczas podróży do Szkocji. Wyrażone są tu wizje dawnego życia Szkocji. Opowiada o bohaterskiej przeszłości kraju.
ANEGDOTY O NICCOLO PAGANINIM:
„Był skąpcem wprost legendarnym. Nie mając do nikogo zaufania potrafił na godzinę przed koncertem siedzieć w kasie. Zadowalał się niekiedy jedną filiżanką czekolady w ciągu dnia”.
ANEGDOTY O FRYDERYKU SZOPENIE:
„Szopen i ja wiedziemy monotonne życie. Jadamy w domu, zapraszamy przyjaciół. Szopen gra dla mnie o zmierzchu, po czym idzie spać jak dziecko”
George Sand