Kwasy nieorganiczne

KWASY NIEORGANICZNE

Kwas solny, kwas chlorowodorowy HCl?aq, HClaq, HCl, roztwór gazowego chlorowodoru HCl w wodzie, o stężeniu do ok. 40% wagi, bezbarwna ciecz dymiąca na powietrzu (ulatnia się chlorowodór), w reakcjach z zasadami daje chlorki. Rozcieńczony kwas solny znajduje się w żołądku człowieka i ssaków - umożliwia trawienie białek. Nazwa "kwas solny" pochodzi od dawnej metody jego otrzymywania ze stężonego kwasu siarkowego(VI) i chlorku sodu (kwas z soli).
H2 Cl2 ? 2HCl
Jest jednym z najsilniejszych popularnych kwasów nieorganicznych - znacznie silniejszym od kwasu siarkowego czy azotowego, nie ma on jednak własności utleniających i dlatego jego działanie żrące wydaje się pozornie słabsze od kwasów tlenowych. Mocniejsze od niego są tylko kwas chlorowy(VII), kwas bromowodorowy i kwas jodowodorowy, oraz superkwasy. Działaniu stężonego kwasu solnego ulegają m.in. tkaniny, papier oraz skóra.
Chlorowodór rozpuszcza się w wodzie w ilości maksymalnie 36,7% w temperaturze 20C(w roztworze o stężeniu 36% na jedną cząsteczkę HCl przypada około 3,5 cząsteczek wody) i dlatego nie można uzyskać bardziej stężonego kwasu solnego. Ze wzrostem temperatury maksymalne stężenie chlorowodoru w wodzie dość szybko maleje i dlatego stężony kwas solny wykazuje silną tendencję do uwalniania gazowego chlorowodoru. Tworzy się mgła kwasu solnego wskutek reakcji chlorowodoru z parą wodną z powietrza, tzw. "dymienie". Kwas solny o stężeniu poniżej 30% nie wykazuje już jednak tendencji do dymienia.
Wodny kwas solny jest bezbarwny. Roztwór chlorowodoru w acetonie i eterach posiada ostre, żółte zabarwienie.
Bromowodór, HBr, bezbarwny gaz o duszącej woni, dymiący w powietrzu o temperaturze wrzenia -67C. Bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie tworząc mocny kwas bromowodorowy o właściwościach redukujących, od którego wywodzą się bromki. Wykorzystywany jest m.in. w syntezie organicznej, do otrzymywania bromków metali oraz w laserach ksenonowych jako donor jonów Br-. Bromowodór drażni oczy i drogi oddechowe. W temperaturze 530 C rozkłada się na pierwiastki składowe. Łatwo rozpuszcza się w wodzie (600 j. bromowodoru w 1 j. wody przy 0C) tworząc mocny kwas bromowodorowy. Gazowy bromowodór reaguje też z parami jodu, tworząc równie reaktywny jodek bromu (IBr), stosowany do jodowania szczególnie "opornych" związków organicznych. Stosowany do syntezy innych związków nieorganicznych, a także w laserach ksenonowych. Większe zastosowanie mają jego sole ? bromki.

Jodowodór (HI) - nieorganiczny związek chemiczny, bezbarwny, nietrwały gaz, silnie dymiący w wilgotnym powietrzu. W kontakcie z powietrzem utlenia się do wolnego jodu, w wodzie pod wpływem światła również ulega dość szybkiej przemianie w wolny jod. Z kolei z większością rozpuszczalników organicznych reaguje zrywając wiązania C-H z utworzeniem odpowiedniego jodku. Już w temperaturze 180 C rozkłada się na pierwiastki. Jest stosowany w medycynie, analizie chemicznej i do odkażania.

Siarkowodór, H2S, sulfan, siarczek wodoru, bezbarwny gaz o zapachu zgniłych jaj, dobrze rozpuszczalny w wodzie, tworzy wodę siarkowodorową lub - w większych stężeniach - kwas siarkowodorowy. Siarkowodór jest reduktorem. W powietrzu spala się niebieskim płomieniem dając tlenek siarki(IV) i wodę. Siarkowodór ma silne działanie toksyczne. Występuje w niektórych wodach mineralnych, wyziewach wulkanicznych, podczas gnicia białek. Brak życia na dnie mórz i oceanów jest spowodowany również dużym stężeniem siarkowodoru, choć w miejscach występowania siarkowodoru występują bakterie, których procesy metaboliczne są oparte na wchłanianiu siarkowodoru zamiast tlenu. Siarkowodór zalega także nad powierzchnią szamba, co stało się przyczyną wielu śmiertelnych wypadków z udziałem osób nieświadomych trujących właściwości siarkowodoru.
Siarkowodór wydobywa się przy oddawaniu gazów odbytniczych.

Cyjanowodór, kwas pruski, HCN,, jedna z najmocniejszych trucizn, b. słaby kwas w postaci lotnej, bezbarwnej cieczy o zapachu gorzkich migdałów, mieszający się z każdą ilością wody; jest m.in. produktem spalania związków org. zawierających azot (obecny w dymie nikotynowym); stosowany przy produkcji wielu tworzyw sztucznych, np. włókien syntetycznych, kauczuków, jego pasy z powietrzem tworzą mieszaninę wybuchową; w organizmie blokuje obieg tlenu. W skali przemysłowej cyjanowodór otrzymuje się w największych ilościach za pomocą reakcji Andrussowa, w której metan reaguje z amoniakiem w obecności tlenu w temperaturze ok. 1200 C na katalizatorze platynowym:
CH4 NH3 1,5O2 ? HCN 3H2O
W mniejszej skali otrzymuje się go zazwyczaj w reakcji cyjanków z silnymi kwasami, np.:
2KCN H2SO4 ? 2HCN K2SO4
Cyjanowodór występuje w minimalnych ilościach w orzechach i innych nasionach, zapach gorzkich migdałów to właśnie zapach cyjanowodoru.

Tricyjanowodór HSCN

Kwas węglowy, H2CO3, wodny roztwór tlenku węgla(IV), bardzo nietrwały, słaby kwas. Tworzy dwa szeregi soli: obojętne (węglany) i kwaśne (wodorowęglany). Znajduje zastosowanie w produkcji napojów orzeźwiających.

Kwas siarkowy(IV), H2SO3 - nieorganiczny związek chemiczny, słaby, nietrwały kwas powstający przez reakcję tlenku siarki(IV) z wodą. Z metalami tworzy trwałe sole ? siarczany(IV). Właściwości kwasu siarkowego(IV):
? nietrwały - rozkłada się podczas ogrzewania
? bakteriobójczy
? grzybobójczy
? owadobójczy
? ma właściwości bielące
? niszczy rośliny
? trujący
? silnie drażniący
? jest elektrolitem
Jego zastosowanie jest znikome. Znajduje ograniczone zastosowanie w syntezie laboratoryjnej. Stosuje się go do bielenia wełny oraz w przemyśle papierniczym. Jego zastosowanie wiąże się ze słabymi właściwościami redukującymi. Kwaśny deszcz to silnie rozcieńczony kwas siarkowy(IV), który powstaje w wyniku rozpuszczania się w kroplach deszczu tlenku siarki(IV), pochodzącego głównie ze spalania zasiarczonych paliw kopalnianych: węgla, gazu ziemnego oraz paliw ropopochodnych.
Kwas siarkowy(VI) H2SO4, mocny kwas mineralny, bezbarwna, oleista, żrąca ciecz, mieszająca się błyskawicznie z wodą z wydzieleniem dużych ilości ciepła (dlatego rozcieńczając kwas siarkowy(VI) należy zawsze wlewać kwas powoli i małymi porcjami do wody, nigdy odwrotnie, bo może się zagotować i wyprysnąć. Należy ponadto bezwzględnie używać okularów ochronnych), silnie higroskopijny (odciągając wodę z węgla substancje organiczne na skórze wywołuje oparzenia). Kwas siarkowy(VI) dymiący (oleum) jest roztworem tlenku siarki(VI) SO3 w kwasie siarkowym(VI). Niszczy białko, Reaguje z metalami półszlachetnymi np. miedzią (na gorąco temp. roztworu ok. 100C), Kwas siarkowy(VI) ma bardzo duże znaczenie w różnych gałęziach przemysłu. Służy między innymi do produkcji innych kwasów, do wyrobu barwników, włókien sztucznych, środków wybuchowych, nawozów sztucznych. Używany jest też do oczyszczania olejów, nafty, parafiny i do osuszania gazów. Stosuje się go do produkcji środków piorących, leków oraz jako elektrolit w akumulatorach ołowiowych. Jest często używanym odczynnikiem w laboratoriach.