Punk - w węższym znaczeniu: gatunek muzyczny w obrębie muzyki rockowej (punk rock) lub całokształt muzyki tworzonej przez grupy nawiązujące do ideologii ruchu punk; w szerszym: kontrkultura młodzieżowa czy wręcz kultura alternatywna / ruch kulturowo-społeczno-polityczny, zapoczątkowany w połowie lat 70. XX w., w różnych swoich przejawach istniejący do dziś. Także nazwa, również w złożeniach, stylów w sztuce, literaturze, muzyce, modzie itp. oraz innych przejawów ludzkiej aktywności odwołujących się do pierwotnego znaczenia pojęcia.
IDEOLOGIA
Ze względu na ewolucję poglądów, istnienie różnych odłamów w obrębie kontrkultury (przykładowo: anarchopunk, straight edge, conservative punk, oi!, nazi punk, crust punk) i indywidualizm samych punków trudno syntetycznie przedstawić ich poglądy. Generalnie, punk, którego początkowym założeniem był brak jakiejkolwiek ideologii, w miarę upływu czasu przekształcał się w ruch społeczno-polityczny wymierzony przeciwko instytucjom, które, jak uważali członkowie ruchu, ograniczają wolność i niezależność człowieka: rząd i jego aparat przymusu - policja i wojsko, zorganizowana religia, środki masowego przekazu, wielkie korporacje itp. Negacja wszelkich form rządów doprowadziła do przyjęcia przez znaczną część punków ideologii anarchistycznej w jej licznych odmianach. Bardzo często poglądy osób uważających się za punków zbieżne są z poglądami lewicowymi lub skrajnie lewicowymi, w krajach o przeszłości komunistycznej (np. Polska) tendencja ta jest jednak słabiej zauważalna. Oczywiście niektórzy świadomie odrzucają całą ideologiczną otoczkę, próbując nawiązać do pierwotnego rozumienia pojęcia punk, inni zaś koncentrują się tylko na muzyce, nie zdając sobie sprawy, że stanowi ona tylko fragment szerszego zjawiska.
Poglądy punków na wybrane problemy współczesnego świata:
1. Ekologia - zwolennikami ekologicznego stylu życia. Popularny jest wegetarianizm lub weganizm; z zainteresowaniem spotykają się działania na rzecz praw zwierząt,
2. Globalizacja i Kapitalizm - uczestniczą w działaniach ruchów antyglobalistycznych i antykapitalistycznych,
3. Konsumpcyjny styl życia - zdecydowanie negatywne; głównie z przekonania, że jest on napędzany przez firmy, których jedynym celem jest zysk za wszelką cenę, bez względu na koszty społeczne czy ekologiczne. Niektórzy uważają, że jest to świadoma polityka państwa - pogoń za dobrami materialnymi uniemożliwia dostrzeżenie rzeczywistych problemów społeczeństwa.
4. Patriotyzm - w większości przypadków punków cechuje negatywny stosunek do patriotyzmu, wynikający z ich anarchistycznych poglądów, jak i z przekonania o wykorzystywaniu tej idei przez rząd w celu manipulacji społeczeństwem. patriotyzm lokalny.
5. Policja ?instytucja, które obok wojska w największym stopniu zagrażają wolności jednostki i społeczeństwa, służy rządowi do trzymania ich w ryzach.
6. Przemoc - zróżnicowane. Część punków uważa się za pacyfistów, negatywnie odnosi się do używania przemocy w rozwiązywaniu wszelkiego rodzaju problemów. Inni przeciwnie, uważają, że przemoc skierowana przeciwko członkom wrogich grup i instytucjom państwa, zwłaszcza policji, może być skuteczną metodą samoobrony, zwrócenia uwagi na problemy i walki o swoje prawa.
7. Religia - wielu punków uważa się za ateistów, większość odrzuca zorganizowane religie, jako skierowane przeciwko wolności osobistej, zaangażowane w różne działania o charakterze totalitarnym. Istnieją jednak grupy katolickich punków, niektórych pociąga radykalizm religijny wyznawców Hare Kryszna czy islamu.
8. Środki masowego przekazu - raczej niechętne; punki uważają je za groźny sposób kontroli społecznej, propagandy i manipulacji informacją ze strony rządu, oraz propagatora konsumpcyjnego stylu życia. Efektem takie przekonania był rozwój niezależnych nośników informacji w postaci ulotek, plakatów, z czasem stacji radiowych, obecnie także stron internetowych.
9. Używki - bardzo zróżnicowane. Bardziej nihilistycznie nastawione osoby uważają, że ich nadużywanie jest sposobem zapomnienia o kłopotach dnia codziennego i skuteczną metodą autodestrukcji. Skrajnie przeciwne stanowisko wyznają zwolennicy idei straight edge, różnie motywowani odrzucają wszelkie używki. Dla anarchopunków istotnym bywa fakt, że dochody z produkcji używek mają znaczny udział w dochodzie państwa; propagują oni np. legalizację marihuany, wytwarzanie alkoholu domowymi sposobami i zastąpienie kar za posiadanie narkotyków wolnością wyboru i akcjami świadomościowymi mówiącymi obiektywnie o wpływie narkotyków na organizm.
GENEZA
Powszechnie za pierwszy zespół punkowy uznaje się brytyjski The Sex Pistols, choć oczywiście geneza zjawiska jest znacznie wcześniejsza - na przykład, jeszcze przed sformalizowaniem się subkultury i muzyki punk grali np. Talking Heads, więc na dobrą sprawę to oni winni uchodzić za najstarsze kapele punkowe. Słowo "punk", oznaczające w języku angielskim m.in. coś zgniłego, bezwartościowego, śmiecia, dziwkę, szczeniaka, gówniarza itp., w kontekście muzyki rockowej było używane od połowy lat 60. XX w. na określenie amatorskich zespołów, przedstawicieli tzw. rocka garażowego. Bardziej popularne we wczesnych latach 70., później używane jako określenie dokonań muzycznych grup Television czy Patti Smith Group. Ich twórczość bezpośrednio inspirowała późniejszych punk rockowców; uważa się, że w ten sposób określenie punk nabrało dzisiejszego znaczenia.
Muzyczne korzenie punk rocka tkwią nie tylko w stylistyce muzyki garażowej. Wśród nich wymienia się również dokonania The Velvet Underground, zaangażowanych politycznie zespołów The Stooges czy MC5, niektórych zespołów glamrockowych. Punk rock powstał również jako opozycja w stosunku do zespołów poprzedniej epoki (grających hard rocka, rocka progresywnego, rocka psychodelicznego itp.), które oskarżano o przerost formy nad treścią, a także o rezygnację ze swoich ideałów i komercjalizację. Niewątpliwy wpływ na rozwój punka miały również inne czynniki m.in. sytuacja społeczno-polityczna tamtego okresu.
Powstanie punk rocka
Pierwsze zespoły punkowe pojawiły się w połowie lat 70. w trzech różnych zakątkach świata: The Ramones, Television, Talking Heads, Blondie, Suicide, Patti Smith Group i Richard Hell & the Voidoids w Nowym Jorku (USA), The Saints w Brisbane (Australia) i Sex Pistols, The Damned i The Clash w Londynie (Wielka Brytania). Były one związane z lokalnymi scenami, które tworzyły zespoły i publiczność; koncerty odbywały się w niewielkich klubach nocnych.
Zamierzeniem punk rocka był powrót do rock'n'rollowych korzeni muzyki rockowej. Spory wpływ na ten styl wywarła również muzyka reggae i ska, zresztą z wzajemnością.
Podkreślano prostotę punka, zarówno w warstwie muzycznej jak i literackiej, często rozumianą dosłownie. Teksty piosenek w równie niespotykany dotychczas prowokacyjny sposób poruszały tematy miłości, seksualności, jak i polityki czy problemów młodych ludzi.
Zespoły punkowe jak i ich fani oskarżani byli o bezmyślność, chuligaństwo - co jest oczywiście prawdą w jednostkowych przypadkach, generalnie jednak ich muzyka, strój, zachowanie były przejawem humoru, ironicznego podejścia do norm narzucanych przez społeczeństwo i kulturę. Negatywną opinię o punk rocku utwierdzały koncerty: wyzwiska padające ze sceny, rzucanie różnymi przedmiotami, dziwaczny taniec - pogo, stage diving, niszczenie instrumentów przez muzyków i in.; dla postronnego obserwatora przypominały raczej zamieszki.
Tak rozumiany punk rock był charakterystyczny dla lat 70., z czasem jednak uległ ewolucji. Powstały style post punk i nowa fala, będące efektem poszukiwań artystycznych zespołów punkowych i twórców zainspirowanych punkiem.
(NIHILIZM Pesymistycznym poglądem negującym w różny sposób istnienie, sens lub cel zjawisk przyrody, wywodzącym się od pojęcia nicości).
Stylistyka punk wykroczyła znacznie poza ramy muzyczne, przejawiając się na w modzie i codziennym zachowania. Punków charakteryzuje teatralny wręcz styl ubierania, efekt ten osiągano przez przerabianie gotowych ubrań: prucie, farbowanie, ozdabianie metalowymi ozdobami - łańcuchami, ćwieki, naszywki, wypisywanie haseł w stylu: No future, No hope, itp. często spotykane były również skórzane stroje. Jako biżuteria służyły często żyletki lub agrafki (które stały się wręcz symbolem ruchu). Swą odmienność punki starali się wyrazić przesadnym makijażem i specyficznymi fryzurami - niedbale obciętymi, nastroszonymi, wielobarwnie ufarbowanymi, niekiedy uformowanymi w tzw. Irokezy.