Środki dydaktyczne w kształceniu ogólnym - dydaktyka ogólna

Środki dydaktyczne w kształceniu ogólnym (F. Bereźnicki)

1. Środki dydaktyczne - są to przedmioty, które dostarczają uczniom określonych bodźców sensorycznych oddziaływających na ich wzrok, słuch, dotyk itp. (ławki, książki, mapy, TV) ułatwiają im bezpośrednie i pośrednie poznawanie rzeczywistości. Najogólniej ujmując, można przyjąć, że środkami dydaktycznymi nazywamy zarówno przedmioty dostarczające bodźców zmysłowych, jak i urządzenia techniczne. Środki dydaktyczne służą wzbogaceniu czynności nauczyciela ale i ucznia. Środki dydaktyczne pełnią ważną rolę w rozwoju wyobrażani, myślenia, spostrzegania, wpływają na lepsze i szybsze opanowanie wiadomości i umiejętności.

2. Funkcje środków dydaktycznych
a) funkcja motywacyjna - (I ogniwo) polega na wywołaniu pozytywnego nastawienia do uczenia się poprzez budzenie zaciekawienia i zainteresowania dla przedmiotu poznania. Środki dydaktyczne, szczególnie audiowizualne oddziaływają na strefę emocjonalna, wyzwalają i wzmacniają motywy ucznia się.
b) funkcja poznawcza - (II ogniwo) polega na tym, że dzięki środkom uczący się poznaje bezpośrednio określoną rzeczywistość.
c) funkcja kształcąca - (VI ogniwo) sprowadza się do rozwijania zdolności poznawczych (wyobrażani, myślenia, pamięci) oraz kształtowania odp. umiejętności i sprawności.
d) funkcja dydaktyczna - (V ogniwo) środki dydaktyczne są jedynym źródłem wiadomości dla uczniów, ułatwiają ich zrozumienie, utrwalenie i sprawdzenie stopnia opanowania, środki dyd. Służą ilustracji wybranego zagadnienia, pomagają uczniowi w tworzeniu uogólnień.
e) funkcja wychowawcza - polega na pobudzeniu strefy emocjonalnej, na wywołaniu przeżyć i kształtowaniu postaw uczniów. Uczymy się przez przezywanie teatr, multimedia, muzyka, wycieczka itp. Są to środki i metody.

3. Stosowanie środków procesie kształcenia
- środki dydaktyczne
- nie można przesadzać, nadużywać środków dydaktycznych, jeśli widzimy, że dane środki nie pomagają, nie stosujemy ich.
- stosujemy odpowiednie środki dydaktyczne do odpowiednich przedmiotów, wieku, celów, miejsca wiedzy i umiejętności uczniów
- środki powinny być wyraziste, po to aby pobudzały (f. wych. ) przez zmysły, powinny być estetyczne, poprzez środki dydaktyczne mamy uwrażliwić dzieci.
- środki nie powinny być stosowane tam gdzie jest możliwość bezpośredniego poznania rzeczywistości.

4. Klasyfikacja środków dydaktycznych. Cz. Kupisiewicz)
*kryterium - sposób eksponowania bodźców.
Wyróżnia on następujące rodzaje środków:
1) wzrokowe - przedmioty naturalne, modele, obrazy, schematy, symbole itp. )
2) słuchowe - płyty Cd, taśmy magnetofonowe, instrumenty muzyczne itp. )
3) wzrokowo - słuchowe - film dźwiękowy, telewizja)
4) częściowo automatyzujące proces nauczania - uczenia się - laboratoria językowe, komputery, maszyny dydaktyczne)
*kryterium złożoności środków oceny szkolnej.
Środki proste
1) środki słowne - podręczniki, teksty drukowane
2) proste środki wzrokowe - mapy, modele, obrazy, wykresy

Środki złożone
3) mechaniczne środki wzrokowe - przekazywanie obrazów za pomocą urządzeń technicznych, aparat fotograficzny, mikroskop, teleskop
4) środki słuchowe - magnetofon, radio
5) środki słuchowo - wzrokowe - audiowizualne, film, telewizja
6) środki automatyzujące proces uczenia się, maszyny dyd., laboratoria językowe, kompy.

Klasyfikacja środków dydaktycznych:
- środki wzrokowe: proste, złożone
- środki słuchowe
- środki wzrokowo - słuchowe (audiowizualne)
- środki automatyzujące proces kształcenia.

5. Środki wzrokowe
a) proste środki wzrokowe - spełniają w procesie nauczania - uczenia się doniosła rolę, gdyż umożliwiają uczniom bezpośrednie poznawanie rzeczywistości. Tzn. konkretnych rzeczy, zjawisk i procesów oraz poznawania za pomocą ich poglądowych przedstawień.
b) złożone środki wzrokowe - środki wizualne rozbudzają zainteresowania, wyzwalają motywy uczenia się i wywołują pozytywne nastawienie do nauki. Np. przeźrocza, filmy, TV.

6. Środki słuchowe
Środki słuchowe są nie niedzewne w szkolnictwie średnim i stanowią nieocenioną pomóc w nauczaniu przedmiotów humanistycznych i muzyki. Najbardziej rozległe zastosowanie spośród środków dydaktycznych ma taśma magnetofonowa i magnetofon. Magnetofon można stosować na: zajęciach muzyki (słuchanie pieśni itp. ) , języka polskiego (nagrane utwory literackie), języka obcego (kształcenie wymowy) itd.

7. Środki wzrokowo - słuchowe (audiowizualne)
Środki te łączą obraz z dźwiękiem, czyli ddziaływują na wzrok i słuch, co przeważnie zwiększa ich atrakcyjność, gdyż za ich pomocą rzeczywistość nabiera większego autentyzmu i obiektywizmu. (filmy, telewizja)