Formy życia publicznego w społeczeństwie obywatelskim.

Konstytucja RP zapewnia wolność zrzeszania się obywateli w różnego rodzaju organizacje. Prawo to jest jednym z fundamentów społeczeństwa obywatelskiego.

PARTIE POLITYCZNE W POLSCE

Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 określa sytuację prawną partii politycznych w Polsce.
? Aby wstąpić do partii należy mieć ukończone 18 lat
? Przynależność do partii jest dobrowolna, ale każdy ma prawo wstąpienia do niej
? Warunkiem założenia partii jest zebranie pisemnych deklaracji od m.in. 1000 obywateli pełnoletnich i majach pełna zdolność prawną
? Status partii- akt określający cele, strukturę, zasady funkcjonowania partii, w szczególności nazwę jej skrót, siedzibę partii, sposoby nabycia i utraty członkostwa, prawa i obowiązki członków, organy partii, ich kompetencje, tryb dokonywania wyboru organów partyjnych, pozyskiwanie środków finansowych, zasady dokonywania zmian w statusie, sposoby rozwiązania partii
? Partia nabywa osobowość prawną z chwilą wpisania jej przez Sąd Okręgowy w Warszawie do ewidencji partii politycznych. Pisemnego zgłoszenia dokonują 3 osoby uprawnione do reprezentowania partii na zewnątrz. W zgłoszeniu powinny określone zostać nazwa i jej skrót, adres, imiona, nazwiska, adresy osób reprezentujących partię. Do zgłoszenia dołączony musi być status partii, lista imion, nazwisk, adresów, PESEL i własnoręczne podpisy 1000 obywatelu popierających zgłoszenie. Jeśli program, cele, działalność partii są niezgodne z konstytucja to sąd na podstawie orzeczenia TK odmawia wpisania partii do ewidencji. Partia nie ma prawa do zaskarżenia decyzji.

Konstytucja RP z 32 kwietnia 1997 zakuje działania partii, nawiązujących do totalitarnych metod sprawowania władzy, głoszących hasła nazistowskie, faszystowskie, komunistyczne, szerzące rasizm, nienawiść religijną, posługujące się przemocą.

Finansowanie partii jest jawne: darowizny, zbiórki publiczne, spadki, składki członkowskie. Mogą prowadzić własną działalność gospodarczą w postaci spółek i spółdzielni. Partiom nie mogą być przekazywane środki pieniężne, ruchomości, od jednostek samorządów, ze skarbu państw. Państwo zapewnia swobodny dostęp do mediów. W odróżnieniu od czasów PRL w III RP partie nie mogą mieć swych jednostek organizacyjnych w zakładach pracy. Reprezentanci niektórych zawodów np. sędziowie i niektórzy dostojnicy państwowi (prezydent, Rzecznik Praw Obywatelskich , prezes NBP), ze względu na wymagana apolityczność nie mogą należeć do partii politycznych.

ZWIĄZKI ZAWODOWE
-dobrowolne i samorządowe organizacje, powołane do reprezentowania i obrony praw, interesów zawodowych, socjalnych pracowników najemnych.

Zaczęły pojawiać się w WB w XIXW w wyniku industrializacji (skutki: niskie płace, bezrobocie, niebezpieczne warunki pracy). Dzięki rozwojowi demokracji parlamentarnej, powstaniu masowych partii politycznych, pozyskały legalność. W1980 na skutek sierpniowych strajków na Wybrzeżu został utworzony NSZZ ?Solidarność?, który jako związek zawodowy zmierzał do gruntownych reform ustrojowych w Polsce.

? Związki zawodowe pozostają niezależne od pracodawców, samorządów, innych organizacji itp.
? Prawo działalności w związku zawodowym ma każdy pracownik. Potrzeba na uchwala m.in. 10 osób
? Komitet założycielski powinien uchwalić status związku : nazwa, siedziba związku, zakres działania, cele i zadania, zapasy nabywania i utraty członkostwa, prawa i obowiązki członków, struktura organizacyjna,. Źródła finansowania związku.
? Komitet w ciągu 30 dni od utworzenia związku powinien złożyć pisemny wniosek o rejestracje do sądu okręgowego. Decyzja sądu o odmowie rejestracji podlega zaskarżeniu do sadu apelacyjnego. Z chwila zarejestrowania w sądzie związek ma osobowość prawna.

Uprawnienia związków zawodowych:
? Opiniowanie projektów ustaw dotyczących spraw objętych zadaniami związków np. założeń dotyczących świadczeń emerytalnych. Możliwość publicznego wyrażania tej opinii
? Prowadzenie rokowań zbiorowych i zawiania układów zbiorowych w imieniu pracowników danej branży np. ustalenia wysokości płac, możliwości awansu zawodowego
? Nadzór nad przestrzeganiem przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy
? Strajku, jeśli rokowania i mediacje z pracodawcą nie przynoszą efektów. Ogłoszeni strajku powinno nastąpić najpóźniej 5 dni przed jego rozpoczęciem ,a udział w nim jest dobrowolny. Prawo do strajku nie przysługuje pracownikom administracji państwowej, pracownikom sądów, prokuratury, wojska, ABW, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej
?

STOWARZYSZENIA
- dobrowolne, samorządne, trwałe zrzeszenie o celach niezarobkowych, samodzielnie określającym swojej cele, programy działania, struktury organizacyjne, uchwalającym akty wewnętrzne dotyczące jego działalności. Działalności ta opiera się na pracy społecznej członków.

? Prawo do stworzenia stowarzyszenia maja obywatele polscy m.in. 15 , o pełnej zdolności do czynności prawnych i niepozbawieni praw publicznych, a także cudzoziemcy mieszkający w Polsce.
? Ograniczone prawo przynależności do stowarzyszenia maja funkcjonariusze policji, żołnierze w czynnej służbie wojskowej , ABW, AW.
? DO stowarzyszenia mogą należeć osoby małoletnie od 16 do 18 r. życia , mające ograniczoną zdolność prawna
? Członkowie uchwalają status i komitet założycielski. Status określa m.in. nazwę stowarzyszenia, obszar działania, siedzibie, cele i sposoby ich realizacji, władze, ich kompetencje, sposoby nabywania i utraty członkowska. Najwyższą władze stanowi walne zebranie członków. Organizacja ta musi mieć swój zarząd i organ kontroli wewnętrznej.
? Nabycie osobowości prawnej przez wpis do rejestru stowarzyszeń. Dokonuje tego sąd rejestrowy (sad okręgowy) na postawie wniosku złożonego przez komitet założycielski w którym są: imiona, nazwiska, założycieli, protokół z wybory komitetu założycielskiego, informacje o adresie siedziby stowarzyszenia. Nadzór nad działalnością stowarzyszenia sprawuje wojewoda właściwy dla siedziby tego stowarzyszenia.

Wyróżnia się dwa rodzaje stowarzyszeń:

Stowarzyszenia (np. PCK, ?Caritas? Polska, Towarzystwo Przyjaciół Nauki)

Stowarzyszenia Zwykłe- założone przez m.in. 30 osoby, nie ma osobowości prawnej, nie może prowadzić działalności gospodarczej, a środki na jego działalność pochodzą jedynie ze składek członkowskich. Dochód stowarzyszenia to działalność gospodarcza, darowizny, składki, zapisy testamentowe.

FUNDACJA
-organizacja ustanowiona przez jej założycieli (fundatorów) dla realizacji określonych zadań ( np. Dla rozwoju nauki, ochrony środowiska).
? Fundację mogą założyć zarówno osoby prawne jak i fizyczne. Konieczne do tego jest oświadczenie woli fundatora w formie aktu notarialnego lub testamentu w którym są określone cele fundacji i środki na ich realizację.
? Fundacja musi mieć status, w którym będą: nazwa i adres fundacji, cele, zasady, formy , sposoby i zakres działalnosci, skład władz fundacji, kompetencje i obowiązki
? Organem kierującym jest zarząd, który reprezentuje fundację na zewnątrz. Mogą także istnieć rady, programowe i naukowe.
? Fundacja ma osobowość prawną, która nabywa w chwili wpisania jej do rejestru fundacji, prowadzonego przez Sad rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy.
? Do realizacji celów fundacji służą środki zebrane przez fundatora. Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą na warunkach określonych w statusie. Fundacja ulega likwidacji z chwilą osiągnięcia swojego celu lub wyczerpania się jej środków finansowych;


Fundacja i stowarzyszenia to organizacje pozarządowe. Nazwa ta wskazuje, że są one niezależne od władz państwowych i nie korzystają z pomocy rządowej. Obecnie w Polsce działa ok.45 tys. stowarzyszeń i ok. 7 tys. fundacji

RUCHY SPOŁECZNE

Ruchy społeczne to mniej sformalizowana forma aktywności obywatelskiej, które dążą do określonego celu czyli do przeprowadzenia zmian społecznych. Ruchy tworzą się spontanicznie. Jednak gdy pojawia się możliwość wpływu na władzę i realizacji postulatów, instytucjonalizują się np. poprzez tworzenia partii politycznych.