Historia kultury fizycznej.

KFiz w krajach starożytnego wschodu
Chiny: Czynnikiem warunkującym rozwój kultury fizycznej była armia, która szkoliła się w jeździe na rydwanach łucznictwie, zapasach i boksie.
Istniały dyscypliny: piłka nożna, pływanie, gimnastyka lecznicza, kung-fu, boks, pływanie, taniec rytualny
Egipt: Zycie było związane z Nilem zaczęto uprawiać sporty wodne: pływanie, żeglarstwo, wioślarstwo, wykształciły się pierwsze style pływackie, Kobie też brały udział w kształtowaniu swojej sprawności fizycznej. Mężczyźni na potrzeby wojska trenowali: siłę, wytrzymałość, szkolili się w łucznictwie, powożeniu, rzucie oszczepem. Kobiety ćwiczyły zwinność poprzez grę z piłką. Na cześć Ramzesa III zorganizowano zawody. Dyscypliny: gimnastyka akrobatyczna, hokej na trawie.
Indie: Szkolono się w Armii: powożenie, zapasy, jazda na słoniach, Higiena: związana była z masażem leczniczym, atletycznym, higienicznym. Taniec religijny podczas uroczystości w świątyniach. Joga


WF w Sparcie i Atenach
Sparta: Spartanie stanowili mniejszość w państwie. Powstania Helotów zmusiły Spartan do ciągłej gotowości bojowej. Spratanie musieli od dzieciństwa pobudzać odwagę i energię przyszłego hoplity. Stopniowo zwiększano stopień trudności treningu. Całe WF miało na celu przygotowanie doskonałego żołnierza. Uczono: szermierki, rzutu oszczepem, i musztry.
Ateny: Greków cechowało umiłowanie sportu i sprawności fizycznych. Idea kalokaghati, równomierny rozwój cech umysłowych i fizycznych. Istniały gimnazjony czyli publiczny teren sportowy. Uprawiano: biegi skoki, rzuty dyskiem, grę w piłkę, pentatlon i pankration.


Znaczenie igrzysk i ich program
Znaczenie: były częścią życia greków, igrzyska były świętem religijnym i sportowym Greków, prestiż dla zwycięzców. Program: 6 dni, 1. Składano ofiary, odbierano przysięgę zawodników i sędziów. Biegi na jedne, dwa, cztery i dwadzieścia cztery stadiony, Pięciobój (bieg, rzut, skok w dal, rzut, zapasy) Pięściarstwo, Pankration, bieg ze zbroją, wyścigi konne i rydwanów.


Rzym
Ćwiczenia fizyczne miały przygotować do służby wojskowej. Młodzi Rzymianie kształcili się w Palestrach gdzie doskonalili swoje sprawności fizyczne. Rzymianie chętnie polowali, oraz uprawiali wiele gier o charakterze sportowym, byli prekursorami igrzysk olimpijskich jednak miały one charakter widowiskowy, a w zawodach uczestniczyli tylko zawodowcy, a sport miał być widowiskiem, często brutalnym.


Różnice w poglądach na WF w Średniowieczu i Starożytności
W średniowieczu stosunek do ciała, ćwiczeń gimnastycznych i fizycznych był negatywny. Ciao ludzkie
Było negowane jako ? sztuka dla sztuki? .Zakazywano gier, gonitw, pływania a wynikało to z różnych
powodów m.in. tłumaczono to tym, że można skoncentrować się wyłącznie na religii. W starożytności wytworzył się system wychowania fizycznego młodzieży, którego cechą była dbałość o wszechstronny rozwój. Rozwinięto ideał człowieka doskonałego, którego określano mianem Kalokagatia ( w Atenach),
lub system wychowawczy zwany Efebią ( Sparta) spełniający rolę przygotowania wojskowego.
Inne były także szkoły w tych dwóch epokach. W średniowieczu kościół skupiał w swoich rękach całe szkolnictwo, celem tych szkół było przygotowanie do służby kościelnej., a dwustopniowy program ?szkół wyzwolonych? nie obejmował uprawiania sprawności fizycznej. W starożytności było wręcz przeciwnie tam wychowanie fizyczne było bardzo ważną częścią wychowania młodzieży. Budowano wtedy wiele specjalnie do tego przeznaczonych sal jak np. Palestra gdzie można było pływać, biegać, uprawiać gimnastykę.
Odmienne były także światopoglądy: W średniowieczu popularne były hasła ?życie jest wyczekiwaniem śmierci?, ? pamiętaj o śmierci?, wychowanie oparte było głównie na ? wychowaniu duszy?. W starożytności, zgodnie z ideałem ? kalokagatia? ważne było wychowanie zarówno duchowe jak i cielesne. Hasłami które prezentowały nastawienie ludzi tej epoki na wychowanie fizyczne były: ? W zdrowym ciele zdrowy duch? oraz w odniesieniu do sportu ? sztuka dla sztuki?.


WF Rycerstwa w średniowieczu
Wychowanie rycerskie opierało się na wychowaniu młodego szlachcica sprawnego fizycznie i oddanego ideałom. Miał on osiągnąć siłe sprawność fizyczną, które ustanawiają cel i przeznaczenie. Wychowanie fizyczne rycerskie obejmowało dwa stopnie: Od 7 do 14 roku życia- kiedy to, młody szlachcic ćwiczył się w roli pazia i pachołka. Młodzi paziowie zaprawiali się w ćwiczeniach mających na celu rozwój tężyzny fizycznej. Później ćwiczyli dźwiganie ciężarów, jazdę konną. Od 15 do 21 roku życia- młody szlachcic pełnił funkcję giermka na dworze pana feudalnego, gdzie nabywał ogłady towarzyskiej. Jako giermek, towarzyszył mu swemu panu w jego życiu publicznym i wyprawach zbrojnych, troszcząc się o jego bezpieczeństwo , dbając o jego uzbrojenie i opiekując się końmi. Uwieńczeniem wychowania młodego szlachcica buło pasowanie na rycerza- pokojowe lub na polu bitwy. To pierwsze urządzano zazwyczaj w czasie świąt religijnych. Kandydat występował w szacie szkarłatnej. Pasujący uderzał pasowanego otwartą dłonią w ramię ( od XIVw. Gest ten wykonywano płazem miecza). Nowy rycerz otrzymywał ostrogi, pas rycerski i miecz. Sprawdzianem zdobytych umiejętności i sprawności, były turnieje organizowane na dworach możnych panów lub władców. Turnieje były połączeniem sprawdzianu sprawności rycerskiej, zawodów sportowych i widowiska.


K Fiz w Średniowieczu
Wychowanie fizyczne było najważniejsza częścią programu kształcenia młodego rycerza. Instytucja rycerstwa wykształciła się około 1000roku. Początkowo rycerzem mógł zostać każdy, kto zajmował się rzemiosłem wojennym. Dopiero w XII w rycerzem mógł zostać jedynie syn rycerski. Chłopiec wychowywany na rycerze do 7 roku pozostawał w domu rodzinnym tam uczył się jazdy konnej, władania bronią i polowania.
Następnie trafiał na dwór bogatego krewnego, możnowładcy. Zostawał paziem i towarzyszył swemu panu w życiu dworskim, nabywając ogłady rycerskiej. Następnie młody człowiek stawał się giermkiem, pełniąc służbę wojskową i domową a także zdobywając doświadczenie bojowe na turniejach i na wojnach. Zakończeniem wychowania rycerskiego było pasowanie na rycerza, którego najważniejszym elementem uzbrojenia był miecz. Swe wojenne rzemiosło rycerze doskonalili podczas turniejów. Pierwsze turnieje pojawiły się już w XI w.
Wychowanie fizyczne w warstwie chłopskiej i mieszczańskiej zajmowało istotne miejsce. Wychowanie głównie służyło do poprawienia sprawności i gotowości bojowej na wypadek wojny feudalnej, (które często występowały w tamtych czasach). Dlatego zaczęto organizować zawody strzeleckie organizowane przez bractwa strzeleckie. Pierwszym takim bractwem było utworzone w 1007r. ? bractwo kurkowe. Organizacje zyskały poparcie panujących, którzy fundowali nagrody dla zwycięzców. Oczywiście zawody w strzelaniu nie były jedyną formą aktywności fizycznej. Bardzo popularna była gra w piłkę, grano w nią na wsi i w mieście. Można też wymienić takie dyscypliny jak, zapasy, kręgle, wyścigi konne. Bardzo często organizowano zawody.
Kościół miał bardzo niechętny stosunek do sportu.


Poglądy na K Fiz w Odrodzeniu
W odrodzeniu kładziono nacisk przede wszystkim na wykształcenie umysłowe, ale nie zaniedbywano także wychowania fizycznego. We Włoszech widać wyraźne poglądy pedagogów włoskich na temat rozwoju fizycznego. Największą rolę odegrał Maffeo Legio, który w swoim dziele ?o wychowaniu dzieci? zaleca, hartowanie dzieci i wzmacnianie ciała poprzez uprawianie gimnastyki. Legio sugerował także żeby wyznaczyć tok zajęć, w którym ustalony jest odpowiedni harmonogram nauki, ćwiczeń fizycznych wypoczynku. Należy wspomnieć także o Guarino da Veronie był on najwybitniejszym nauczycielem swojej epoki. W 1420 r. został kierownikiem szkoły miejskiej w Weronie. W jego szkole młodzież uczyła się oprócz przedmiotów teoretycznych także pływania, jazdy konnej, polowania, uprawiała skoki.
Do wybitnych myślicieli Odrodzenia nalezą: Erazm z Rotterdamu, Louis Juan Vives, Francois Rabelais i Thomas More. Każdy z nich w swoim rodzinnym kraju wyznaczył poglądy na wychowywanie dzieci pod względem umysłowym i fizycznym. W Polsce jednym z przedstawicieli myśli renesansowej był Andrzej Frycz Modrzewski w swoim dziele ?o poprawie Rzeczypospolitej? poświęcił sporo uwagi na temat wychowania fizycznego. Krytykował wychowanie dworskie. Natomiast zalecał hartowanie dzieci, przyzwyczajenie ich do prostego żywienia, uprawianie jazdy konnej, granie wp iłże i innych zabaw.
Do innych polskich pedagogów należą: -Łukasz Górnicki ?Dworzanin Polski? w nim ukazał wizerunek idealnego człowieka charakteryzujący się wysokim poziomem umysłowym i sprawnością fizyczną
-Sebastian Petrycy doktor i profesor medycyny w Akademii Krakowskiej uważał, że ruch jest konieczny już od najmłodszych lat. Był zwolennikiem idei Arystotelesa więc eksponował nadrzędność kształcenia moralnego i umysłowego, któremu podporządkowane byłoby wychowanie fizyczne.
-Mikołaj Rej ?żywot człowieka poczciwego? poczciwego tym dziele zobrazował jak należy wychowywać dziecko. Można tam znaleźć porady dietetyczne dla matek, zalecenia łagodnego traktowania dziecka i wykorzystywania zabaw w procesie nauczania.
-Wojciech Oczko nadworny lekarz króla Stefana Batorego Batorego Zygmunta III Wazy. Warto wspomnieć o jego dwóch dziełach ?Cieplice? i ?O różnych przypadłościach ciała ludzkiego? były one napisane w języku polskim a nie, jak wszystkie inne dzieła z tego okresu, po łacinie. W pierwszym opisał zdrój leczniczy i jego właściwości. W drugim radził stosować zasady metodyczne tj. stopniowania trudności i natężenia ćwiczeń Zwrócił uwagę na higienę, którą widział jako podstawowy warunek zachowania zdrowia.
Myśl pedagogiczna w Polsce była rozumiana i wprowadzana w życie. Polacy wypowiadający się na temat WF i jego roli w procesie wychowania poglądami swymi nie odbiegali od pogladów czołowych humanistów europejskich.


Problemy WF w poglądach i praktyce w Oświeceniu
W okresie odrodzenia zaczęto uważać WF jako integralna cześć edukacji młodych ludzi, zaczęły powstawać pierwsze programy powszechnego wychowania dla dzieci, jednolitego dla wszystkich warstw. Jednym z orędowników tej idei był Jan Kamieński który uważał że o rozwój fizyczny dziecka powinno się dbać już podczas okresu płodowego oraz że szkoła powinna być dostosowana do potrzeb rozwojowych dziecka. Tematem wf młodzieży żywo zainteresowany był Johan GutsMuths rozwijał on działalność praktyczna i teoretyczną w zakresie wf. Był autorem prac które wytyczyły metody wf (Gimnastyka dla Młodzieży, Gry dla ćwiczenia i wypoczynku ducha, Sztuka pływania) Analogiczna działalność prowadził Urlich Vieth który napisął Encyklopedie ćwiczen fizycznych w których podzielił ćwiczenia na proste i złożone.


Działalność KEN
KEN wprowadził specjalny rozdział do ustawy poświecony wyłącznie edukacji fizycznej. KEN nie ograniczał się tylko do stwierdzania ważności potrzeb ćwiczeń fizycznych w procesie wychowania. Wprowadził WF do wszystkich szkół sobie podległych, zalecał je szkołą prywatnym jak i pensjom. Za wf byli odpowiedzialni dyrektorowie, prowadzili zajęcia i organizowali gry i zabawy podczas rekreacji. KEN zwróciła uwagę na konieczność nauki pływania oraz wprowadziła w szkoła ćwiczenia wojskowe (biegi, marsze, gonitwy, szermierka,) Te proste ćwiczenia weszły do programów szkolnych w szkołach jezuickich i pijarskich a zwłaszcza w szkołach KEN. KEN zwracał uwagę na higienę uczniów, budynków


Działalność Jędrzeja Śniadeckiego
Napisał rozprawę ?O fizycznym wychowaniu dzieci? w tej pracy Śniadecki po raz pierwszy w Polsce formułuje podstawowe prawa rządzące procesem fizycznego i psychicznego rozwoju człowieka i w naukowy sposób uzasadnia potrzebę ćwiczeń fizycznych . Uzasadnia on potrzebę jednoczesnego kształcenia cech fizyczny j psychicznych młodego człowieka.


Omów system wychowania fizycznego w Szwecji
Twórcami szwedzkiego systemu wf była rodzina Lingów za ich sprawą WF stało w owym czasie na wysokim poziomie. W Szwecji system wf był bardzo nowoczesny jak na owe czasy. WF w Szwecji opierało się na gimnastyce. Powstał Centralny instytut Wychowania Fizycznego gdzie organizowano kursy dla nauczycieli (1.szkoły elementarne 2.dla nauczycieli szkół średnich 1. gimnastyka lecznicza), stworzono osnowę lekcji, podstawy metodyczne i programy nauczania oraz plan sali gimnastycznej. Gimnastyka szwedzka stała się wzorem dla innych krajów. W Szwecji zajmowaną się również wf kobiet z uwzględnieniem ich fizjologi.


Omów system wychowania fizycznego w Niemczech
System WF w Niemczech opierał się na gimnastyce na przyrządach co stanowiło słabość tego systemu gdyż nie były to ćwiczenia ogólnorozwojowe. Prekursorem niemieckiego systemy WF był Ludwig Jahn który w 1811 roku założył I boisko Turnerskie mające stanowić ośrodek wychowania młodzieży niemieckiej, gdzie spędzała wolne popołudnia na ćwiczeniach dowolnych oraz planowych. W 1841 rząd pruski zwrócił się do A. Spiesa w sprawie organizacji wf w szkołach niemieckich. Postanowił wykorzystać osiągnięcia Jahna. Spies usystematyzował ćwiczenia gimnastyczne oraz zróżnicował je do odpowiedniej kategorii wiekowej. W 1860 roku wprowadzono wf do szkoł ludowych. WF miało przygotować młodych Niemców do służby w wojsku. Wraz ze wzrostem zainteresowanie władz WF zaczęły powstawać obiekty sportowe.


Anglia
W Anglii charakterystycznym zjawiskiem stały się gry i zabawy sportowe które miały być skutecznym środkiem na niesforną młodzież. Reformatorem szkolnictwa w Anglii był T.Arnold który wprowadził do szkół wf. Cecha charakterystyczna byla aktywność pozalekcyjna i pozaszkolna. Tomas Arnold w szkole w Ragby wprowadził gry jako metodę wychowawczą dla trudnej młodzieży oraz zawody międzyszkolne. W Anglii w przeciwieństwie do innych państw pierwszoplanową rolę w WF miły gry i zabawy. Gimnastyka została wprowadzona z inicjatywy kół wojskowych. Dużą role odegrał Spencer który w gimnastyce dostrzegał wartości utylitarne. Gimnastyka w Anglii była wzorowana na szwedzkim systemie Lingów. Istotę WF w Anglii stanowiło połączenie systematycznej gimnastyki z grami sportowymi i pływaniem.


Działalność Lingów
Przebywal w Sztokholmie,Upsali,Kopenchadze, zapoznał się z poglądami GutsMuthsa oraz "gimnastyka dla mlodzieży". Pierwszorzedną rola wychowania fizycznego w ogólnonarodowtym planie wych Stworzył podwaliny pod nowozytna gimnastykę,ktora dala mu slawe w kraju i na swiecie. Wartosci widzial przedewszystkim w odwadze, tężyźnie fizycznej, dzielnosci, wzor dla młodych pokoleń swojego kraju. w Lundzie zostal trenerem szermierki, plywania, zapasow ,wspinaczki, studiowal anatomie i fizjologie. W krolewskiej akademii wojskowej podjal funckje nauczyciela gimnastyki.przedlozyl wladza oswiatowym projekt ksztalcenia nauczycieli i instruktorow. powolal uczelnie Centralny instytut gimnastyczny w 1814roku(ksztalcenie nauczycieli gimnastyki)napisal regulamin gimnnastyki wojskowej, ogolne podstawy gimnastyki. 4 rodzaje gimy; estetyczna, wych,lecznicza i wojskowa. uwazal ze planowe wychiwanie fizyczne nie moze byc dowolne, powinno opierac sie na danych nauki. niezbedny jest scisly zwiazek wychowania fizycznego z medycyna. obserwowal praktyczne efekty ćwiczeń fizycznych i ich wplyw na organizm.gim wojskowa zajmowal sie na uzytek praktyczny pod wpływem zamowienia ze strony armii, lecznicza: aktywna, pasywna, opory. upowszechnil planowanie cwiczen fizycznych,strworzyl programowe i metodyczne podstawy gimnastyki leczniczej i wojskowej, wytknął droge gimnastyki wychowawczej i estetycznej.
Hjalmar Ling i córka Wandela Dahl-Ling-gimanstka wychowawcza,rozwoj wf w szkolach powodował pilna potrzebę opracoawania programu i metodyki odpowaiadajacej warunkom szkolnym.opracowal rozne rodzaje cw stepne, sklony, zwisy, cw, rownowagi, karku, grzbietu itd.marsze,biegi korygowanie postawy ucznia poprzez odpowiedni dobor cwiczen,cele natury pedagogicznej jak i zdrowotnej. napisal pierwze pojecia nauki o ruchach, tabele dla kursu pedagogicznego
Stworzył plan sali gimnastycznej, osnowę lekcji, zajął się gimnastyka dla kobiet.

Bierkowski
W 1937 L. Bierkowski wystąpił z inicjatywą szkoły gimnastycznej w Krakowie. Był przekonany o wiodącej roli wf dla młodzieży, był entuzjastą w krzewieniu wf. Bierkowski był pionierem w swojej dziedzinie na terenie Polski jednak mimo wielu słów uznania szkołą musiała zawiesić działalność 1840 roku. L.Bierkowski jest również autorem pierwszych rozpraw z zakresu wf w Polsce, poglady swoje opierał na wiedzy lekarskiej i wzorach zachodnioeuropejskich, uzasadniał wpływ ćwiczeń fizycznych na rozwój fizyczny.


WF na ziemiach polskich zaboru austriackiego II połowa 19 w
W szkołach galicyjskich były najtrudniejsze warunki do nauki mimo zarządzeń Rady Szkolnej Krajowej o wprowadzeniu nauki gimnastyki nie była ona w większości uwzględniana. Brakowało sprzętu, kadry nauczycielskiej. Funkcję wf pełniły w jakimś stopniu TS Sokół oraz Towarzystwo Szkół Wyższych prowadząc szereg akcji i inicjatyw o charakterze sportowym. W 1890 roku RSK wprowadziła nadobowiązkowe gry i zabawy do szkół średnich a w ostatnich latach 19 wieku wprowadzano stopniowo gimnastykę. Jordan


WF na ziemiach polskich zaboru rosyjskiego II połowa 19 w
WF w szkołach było zaniedbane, gimnastyka była przedmiotem nadobowiązkowym. Istniał problem sprzętu sal oraz nauczycieli. Dopiero w 1905 roku wprowadzono do szkół obowiązkową gimnastykę i zajęcia z gier i zabaw na wolnym powietrzu jednak w realizacji tych założeń przeszkadzały brak funduszy oraz trudne warunki lokalne wielu szkół. Próbę reformy podjęło seminarium nauczycielskie Polskiej Macierzy Szkolnej które miało na celu kształcenie kadr jednak sytuacja polityczna nie pozwalała na realizacje ambitnych planów.


WF na ziemiach polskich zaboru pruskiego II połowa 19 w
Na ziemiach zaboru pruskiego dzieci uczęszczały do szkół niemieckich, w których gimnastyka była obowiązkowa. W szkołach pruskich dbano o gimnastykę która spełniał dodatnią role w kształceniu młodzieży mimo swojej militaryzacji. Polskie tradycje w dziedzinie wf na ziemiach zaboru pruskiego wiążą się przede wszystkim z działalnością pozaszkolną TG Skół oraz polskim ruchem sportowym. Należy wspomnieć również o polityce germanizacji społeczeństwa polskiego. Otton Bismarek konsekwentnie i wytrwale realizował plan germanizacji ludności polskiej jednym ze środków tego planu było całkowite zniemczenie ludności polskiej zaczadzeniem z 1872 wprowadzono na gornym slasku jezyk niemiecki jako wykładowy jedynie religii i spiewu można było nauczac po polsku. W 1860 gim weszła do szkoł ludowych w Prusach nastepnie w innych krajach monarchii. Podstawa metodyczno programowa gimnastyki w szkole ludowej było turnerstwo. Na ziemiach zaboru pruskiego szczególnego znaczenia nabiera działalność Sokoła który w koncu XIX wieku i początki XX pokrył zachodnie i połnocne ziemie polskie stwarzał młodej polskiej generacji i dorosłym teren systematycznej aktywności ruchowej. Kształcenia nauczycieli


Działalność H. Jordana
H. Jordan w 1889 roku założył park w którym stworzył warunki do ćwiczeń fizycznych dla młodzieży. Jordan był żywo zainteresowany stanem zdrowia polskiej młodzieży, jako że był profesorem medycyn dostrzegał problemy zdrowotne dzieci. Wystąpił więc z inicjatywą która miała zastąpić nierealizowany wf w szkole. Stworzył park z 12 boiskami do gier i zabaw sportowych. Jordan wprowadził rywalizację pomiędzy poszczególnymi grupami przez co uatrakcyjnił zabawy. Jordan swoje poglądy opisał w artykule Pt. ? O zabawach młodzieży?. Działalność H.Jordana była na polu Kwiz była nowatorska w Polsce, za jego przykładem zaczęły powstawać kolejne tego typu placówki które w pewnym stopniu uzupełniały braki wf młodzieży.


Sokół w zaborze austriackim
W 1869 r powstało TG Sokół we Lwowie z inicjatywy młodzieży akademickiej, było to sportowo-wychowawcza, paramilitarna organizacja młodzieżowa, która z biegiem czasu zaczęła rozszerzać swoją działalność w kolejnych gniazdach sokolich. Początkowo opierano się na wzorach sokoła czeskiego. W kolejnych latach utworzono Związek Gimnastycznych Towarzystw Sokolich gdzie grono nauczycieli ustaliło kierunek rozwoju gimnastyki sokolskiej, opracowano projekty programu. Sokół oprócz działalności o charakterze sportowym prowadził również działalność wydawniczą. Wydawano min ?Przewodnik Gimnastyczny Sokół?. Prowadzono również kursy dla kandydatów na nauczycieli gimnastyki.


Sokół w zaborze pruskim
W 1884 roku powstało I w zaborze pruskim gniazdo sokole. Odtąd ruch sokoli zaczął rozwijać się bardzo szybko. Kolejno powstawały ośrodki sokole w Poznaniu i Bydgoszczy. ?Sokół? w tym okresie pełnił poważną rolę w krzewieniu wf i rozwoju uczuć patriotycznych wśród członków szczególnie na Górnym Śląsku. Ukazywały się również pierwsze podręczniki ?Nauka gimnastyki sokolej?. Podstawową działalnością sokoła były pokazy gimnastyczne, spotkania, zloty. Oprócz gimnastyki uprawiano również ćwiczenia lekkoatletyczne, jazdę na rowerach, gry i zabawy.


Geneza ruchu rekreacyjnego
W XIX w. gwałtowny rozwój industrializacji i urbanizacji spowodował masowy napływ ludności wiejskiej do miast. Na początku kapitalizmu wyzyskiwana klasa robotnicza, bez żadnych praw, nie miała możliwości wypoczynku po pracy. Dopiero zdobycze socjalne, skrócenie dnia pracy, poprawa sytuacji materialnej pozwoliły ludziom myśleć o rekreacji po pracy. Mieszczaństwo zaczęło rozwijać różne formy aktywności fizycznej po pracy, zaspokajając tym samym potrzebę rozrywki i odprężenia. Była to forma kompensacji po wielogodzinnej pracy. Stłoczone, wąskie i ciasno zabudowane osiedla powodowały pogoń ludzi za otwartą przestrzenią i powietrzem. Tak więc wokół miast zaczęły powstawać parki, zieleńce, kąpieliska, lodowiska, masowo uczęszczane w godzinach wolnych od pracy. Tak zrodził się ruch rekreacyjny na wolnym powietrzu.
W 1889r. powstały ogrody im. W. Raua, ze specjalną komisją (pedagodzy, higieniści), organizujące czas dla młodzieży i dzieci. Idee tych ogrodów powstawały również w innych miastach Królestwa Polskiego. W Galicji działał park H. Jordana a PTK i Towarzystwo Kolonii Letnich wspomagało ruch rekreacyjny na terenie całego kraju.


Rozwój Sokoła we Lwowie
W 1867 roku powołano do życia Towarzystwo Gimnastyczne które 2 lata później przekształciło się TG Sokół we Lwowie z inicjatywy młodzieży akademickiej (K.Żukowski, L.Goltenthal). Lekcje gimnastyki prowadzono w wynajętej Sali. Zajęcia prowadził W. Piasecki który był kierownikiem ćwiczeń jego rolę przejął Hofman. W 1881 roku utworzono grono nauczycielskie. W 1884 sokół uzyskał własny gmach. Po Hofmanie funkcje kierownika objął A. Durski. Na lata jego działalności przypada ogromny rozwój sokoła zarówno organizacyjny jak i programowo metodyczny. Rozwój sokoła spowodował potrzebę wszystkich ognisk jednakową organizacją, rolę te pełnił utworzony w 1892 roku Zw. Polskich Gimn. Tow. Sokol. W Cesarstwie Aus. Funcie naczelnika powierzono Durskiemu.


Sokół Rosja
VII 1906 ? Związek
IX 1906 Zawieszenie
Gniazda sokole działają pod zmienioną nazwą
Najsłabsza działalność sokoła na ziemiach polskich pod zaborami z powodu restrykcji władz rosyjskich. 40 gniazd i 6 tyś osób realizował te same cele to inne zabory miał jedynie mniejsze możliwości, prowadził, działalność wydawniczą od 1906-1907


Sport rozwój ruchu sportowego
Napływ nowych dyscyplin sportowych oraz chęć rywalizacji oraz rozrywki spowodowały gwałtowny rozwój ruchu sportowego na ziemiach polskich pod zaborami. Powstawały pierwsze kluby (TS Wisła, Cracovia, Czarni, Pogoń Lwów, Towarzystwa Wioślarskie1878, Cyklistyczne 1886, Łyżwiarskie 1893) pod koniec 19 wieku i na początku 20. Od połowy XIX wieku obserwowaliśmy rozwój różnorodnych form organizowanej sprawności ruchowej w postaci zrzeszeń i klubów sportowych . Zaczęły powstawać sportowe związki ogólnokrajowe, ujednolicono zasady. W końcu XIX wieku rozwój WF i sportu osiągnął poziom w którym bardziej powszechna ogólnokrajowa organizacja stawała się niezbędna. Ujednolicano zasady, organizowano zawody. Powstawały pierwsze związki sportowe które zajmowały się organizacją poszczególnych dyscyplin. (1919 PZPN, PZLA, PZS, AZS, ZPZS). Zaczęła ukazywać się prasa sportowa która przyczyniła się do rozwoju i popularności poszczególnych dyscyplin sportowych.


Ruch sportowy Austria
Pierwsze zrzeszenia sportowe zaczęły powstawać w Galicji z racji tego iż w połowie wieku 19 uzyskała względną autonomie. Zaczęły powstawać pierwsze towarzystwa łyżwiarskie w 1896 w Krakowie i Lwowie oraz wioślarskie, szermiercze, Ważną rolę w rozwoju sportu miał Sokół przy którym powstawały poszczególne sekcje. Ruch Jordanowski przyczynił się również do rozwoju sportu poprzez zaszczepienie w młodym społeczeństwie chęci rywalizacji oraz zainteresowania sportem. Powstawały pierwsze kluby piłkarskie Pogoń Lwów, Cracovia, Wisłą Kraków.


Ruch sportowy Rosja
Początki ruchu sportowego przypadają na lata 80 XIX wieku. Za sprawą bogatych przedsiębiorców dysponujących funduszami oraz czasem powstawały towarzystwa sportowe. Powstaje w 1878 War. Tow. Wioślarskie. W 1886 WT Cyklistów, w 1893 WT Łyżwiarskie. Sport przestał być rozrywką elit, o przyjmowaniu do towarzystw decydowały względy sportowe. Pierwsze WTS odegrały ważną rolę w nawiązywaniu kontaktów międzynarodowych.

Kształcenie nauczycieli do 1914 roku
Głownym powodem słabego rozwoju WF w Polsce był brak uzdolnionych nauczycieli. Pierwsza generacja nauczycieli i instruktorów oparta była na prywatnych zakładach gimnastyki. Na terenie Galicji tego typu zakłady funkcjonowały w krakowie i we lwowie. We lwowie znany był zakład edwarda madeyskiego. w krakowie istniało sporo zakładów m.in.alfreda weissa. Na początku lat 70-tych zadania przygotowania nauczycieli przejeły seminaria nauczycielskie(2 godz. tyg.w 1i2roku, 1 godz. tyg. w 3i4roku), zadanie to wypełniały tylko seminaria we lwowie. w 1874 powołano we lwowie państwową komisję egzaminacyjną dla kandydatów na nauczycieli gimnastyki w szkołach średnich i seminariach nauczycielskich.Pierwsi dwaj kandydaci przystąpili do egzaminu 7 lat po załozeniu, co swiadczy o niskim poziomie zainteresowania. duze zasługi zawdziecza sokołowi, który urządzał kursy przygotowawcze do egzaminu, w roku 1896 został zorganizowany kurs dla kobiet. Uniwersytet Jagiellońwwski był jednym z peirwszych uniwersytetów w europie ktory kształcił nauczycieli na poziomie akademickim. w warszawie osrodkie kształcenia nauczycieli był zakład gimnastyki szwedzkiej heleny kuczalskiej. takie kursy uruchomiona nielegalnie w 1900roku, zatwierdzono je dopiero w 1906

Geneza nowożytnego olimpizmu/ 39. Zasługi Pierra de Cubertina
Powstanie nowożytnego olimpizmu wiąże się z nazwiskiem Pierte?a de Coubertina francuskiego działacza na polu kultury fizycznej i pedagog. Podstawową jego ideą stało się zbliżenie młodzieży różnych narodów na gruncie sportu, postanowił więc wskrzesić na nowo starożytne igrzyska olimpijskie w świecie nowożytnym.
Odkrycia dokonane w greckiej Olimpii (w latach 1875 - 1881) przez niemieckiego archeologa Ernesta Curtiusa poruszyły wyobraźnię Coubertina. Jako sekretarz generalny Francuskiej Unii Towarzystw Sportów Atletycznych zwołał na Sorbonie "Kongres Sportu". Zakończył się on jednogłośnym postanowieniem wznowienia igrzysk olimpijskich. 23 czerwca 1894 roku uchwalono powołanie Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego.


Ateny 1986
Organizacja igrzysk w Grecji było nawiązaniem do starożytnych igrzysk. Igrzyska odbyły się 5-15 kwietnia 1896 roku. Współczesne igrzyska niewiele przypominały dawne greckie. Najliczniejsze były konkurencje LA (400, 800 1500, bieg maratoński, skok wzwyż itp) pływanie, lawn-tenis, szermierka. W igrzyskach brało udział 115 zawodników z 13 krajów. Zgłoszeni zawodnicy byli przypadkowi, niektórzy przybyli na igrzyska w ramach wycieczek. Było duże zainteresowanie ze strony publiczności. Pierwszy zwycięzcom był James Colony z USA w trójskoku.


Struktura organizacyjna wf w okresie międzywojennym
W 1919 podczas formowania zakresu obowiązków ministerstw odpowiedzialnym za sprawy wf stał się w pierwszej kolejności minister zdrowia przy którym powołano rade do spraw wf i kult fiz .Rada ta przekonywała o celach zdrowotnych i pedagogicznych wf oraz o konieczności powiazania wf z charakterem paramilitarnym. Na co wpływ miał stan zdrowia społeczeństwa oraz zagrozenie z strony panstw sąsiadujących z polska. Został powołany Państwowy Urząd WFiPW. Bedacy organem Min spraw wojskowych. Buło to formalne podporządkowanie spraw wf z PW. Poprzez trudności materialne Rada WF i kult cielesnej musiała się ograniczyc to tez spowodowało to ze rada miała wieksze sanitarno zdrowotne niż z praktyki wych fiz. W miejsce tej rady powołano 1925 Rade naczelna WFiPW. Polski urząd WFiPW otrzymał uprawnienia do nadzorowania i kontroli realizacji zadan oraz wspieranie ich srodkami materialnymi. Dzieki instrumentowi finansowemu PUWFiPW uzależnił pomoc finansowa od pełnej realizacji jego zarządzen. Działalność tego urzedu w miare upływu czasu uległa stopniowemu rozszerzeniu. 1929 został podporządkowany mu centralny instytut wf w warszawie oraz powoływane od 1924 osrodki wf w większych miastach. Organem doradczym PUWFiPW była rada naukowa wf. PUWFiPW świadomie przekroczył swoje kompetencje w odniesieniu do społecznego ruchu sportowego wymuszając rejestracje klubow w PUWFiPW. Zarządy klubow nie mogły się przeciwstawic ingerencji w ich działalność ponieważ tylko PUWFiPW zapewniało pomoc finansowa.


WF w okresie międzywojennym
WF po odzyskaniu niepodległości charakteryzowało się niejednolitą sytuacją w poszczególnych terenach po zaborach. Na początku trudno mówić o powszechnym obowiązkowym wf dla wszystkich dzieci i młodzieży szkolnej, w kolejnych latach sytuacja uległa zmianie. Jednak brakowało sal gimnastycznych i kadry nauczycielskiej. Próbowano wprowadzić reformy wf, powstały odpowiednie instytucje państwowe zajmujące się nadzorowaniem WF w szkole, stworzono program nauczania. Powstawały również organizacje młodzieżowe o charakterze sportowo-paramilitarnym typu ZS Strzelec czy ZHP.


Kształcenie kadr 1919-39
UJ- Studium WF
1922/23 UP studium WF
Pań. Ins. WF w Warszawie?Centralna Szkoła Wojskowa Gimnastyki i Sportu
UJ ? Studium WF lata 30?
1938 AWF Warszawa?1929 ? Centralny Instytut WF w War. (2-letni kurs)
Brakowało kadr, zapotrzebowanie na pracę było zaspokojone tylko w 55%


Osiągnięcia polskich sportowców na olimpiadzie w 1924 i 1928r.
IO Paryż 1924r.
- Startowało 44 reprezentacje narodowe, a wśród nich po raz pierwszy 75 osobowa reprezentacja Polski.
*medale zdobyte przez Polaków:
- srebrne medale: 1. Józef Lange, Jan Łazarski, Tomasz Stankiewicz, Franciszek Szymczak- kolarstwo, wyścig torowy na 4 km, czas: 5,24,0 min
- brązowy medal: 1. Adam Królikiewicz ( koń-Picador)- jeździectwo, konkurs skoków, 10 pkt
* Polska reprezentacja zajęła 22 miejsce w klasyfikacji medalowej.
IO Amsterdam 1928r.
- Startowało 46 reprezentacji narodowych.
*medale zdobyte przez Polaków:
- złoty medal: 1. Halina Konopacka- rzut dyskiem
-srebrne medale: 1. Michał Woysym- Antoniewicz, Kazimierz Gzowski, Kazimierz Szosland- jeździectwo, konkurs skoków drużynowo
- brązowe medale: 1. Michał Woysym- Antoniewicz, Karol Rómmel, Józef Trenkwald- jeździectwo, WKKW drużynowo
2. Tadeusz Friedrich, Kazimierz Laskowski, Aleksander Małecki, Adam Papee, Władysław Segda, Jerzy Zabielski- szermierka, szabla drużynowo
3. Leon Birkholc, Franciszek Bronikowski, Edmund Jankowski, Bernard Ormanowski, Bolesław Drewek (sternik)- wioślarstwo, czwórka ze sternikiem
* Polska reprezentacja zajęła 21 miejsce w klasyfikacji medalowej.


Omów osiągnięcia polskich sportowców na IO w roku 1932, 1936
-W 1932 roku IO odbyły się w Los Angeles. Olimpiada ta zasłynęła fenomenalną organizacją i reklamą, która przyniosła olbrzymie zyski. Specjalnie na poczet igrzysk zbudowano wioskę olimpijską. Zawody mimo licznych zalet nie zgromadziły dużej liczby zawodników ze względu na kryzys ekonomiczny na świecie.
Sukcesy Polaków:
Złoto: -Janusz Kusociński - bieg na 10000 m -Stanisława Walasiewicz - bieg na 100 m
Srebro: -Jerzy Braun, Janusz Ślązak, Jerzy Skolimowski (sternik) - wioślarstwo, dwójka ze sternikiem
Brąz : -Jadwiga Wajsówna - rzut dyskiem -Władysław Dobrowolski, Tadeusz Friedrich, Leszek Lubicz-Nycz, Adam Papee, Władysław Segda, Marian Suski - szermierka, szabla drużynowo -Henryk Budziński, Jan Krenz-Mikołajczak - wioślarstwo, dwójka bez sternika -Jerzy Braun, Edward Kobyliński, Janusz Ślązak, Stanisław Urban, Jerzy Skolimowski (sternik) - wioślarstwo, czwórka ze sternikiem
*w ogólnej klasyfikacji medalowej zajeliśmy 14 m-ce
-W roku 1936 IO odbyły się w Berlinie. Spotkały się one z licznymi protestami opini publicznej. Wiele krajów zbojkotowało zawody. Pierwszy raz igrzyska były filmowane i transmitowane w TV.
Sukcesy Polaków :
Złoto : brak
Srebro : -Henryk Leliwa-Roycewicz, Seweryn Kulesza, Zdzisław Kawecki - jeździectwo - wszechstronny konkurs konia wierzchowego - drużynowo -Stanisława Walasiewicz - bieg na 100 m. -Jadwiga Wajsówna - rzut dyskiem
Brąz : -Maria Kwaśniewska - rzut oszczepem -Władysław Karaś - strzelectwo - strzelanie z karabinka małokalibrowego na 50 m -Jerzy Ustupski, Roger Verey - wioślarstwo - dwójka podwójna


Omów działalność Katolickich Stowarzyszeń Młodzieży na polu wychowania fizycznego i sportu w Polsce w okresie międzywojennym.
Celem działalności KSM jest rozwój fizyczny młodego człowieka, zdobywanie hartu ducha, uczenie systematyczności, wytrwałości, propagowanie kultury fizycznej w środowisku, podbudowanie kondycji psychicznej, organizowanie wolnego czasu oraz zawiązywanie wspólnoty rówieśniczej.
Warto przytoczyć niektóre możliwości działania: organizowanie biegów przełajowych, organizowanie wyjazdów rowerowych w celach krajoznawczo-rekreacyjnych, organizowanie różnych imprez sportowych, organizowanie spotkań połączonych z zabawami sprawnościowo-ruchowymi, sportowych i innych form czynnego wypoczynku.
Jedna z 10 zasad KSM dotyczy "Dbaj o zdrowie i sprawność fizyczną, uprawiaj ćwiczenia fizyczne, nie używaj napojów alkoholowych".
W zdrowym ciele, zdrowy duch". KSM-owicz musi być silny i duchem i ciałem, ma być zahartowany, nie poddawać się przeszko-dom. Ociężałość, lenistwo źle wpływają na samopoczucie i psy-chikę, powodują niezadowolenie. Masz zapanować nad swoim ciałem. Codziennie znajdź czas na ćwiczenia ruchowe. Nie zanied-buj zawodów sportowych swojej diecezji, koła.


Działalność Państwowego Urzędu WF i Przysposobienia Wojskowego w 1927-39
PU WF i PW:
-Budował obiekty i urządzenia sportowow
-Kontrolował realizacje zadań dotyczących wf i przysposobienia woj.
-Finansował kluby sportowe i towarzystwa
-Koordynował działalności w zakresie wf i przysposobienia wojskowego skali całego kraju, PU WF i PW podlegały od 1927 roku Ośrodki Wychowania fizycznego.
PU WF i PW posiadał organ doradczy w postaci Rady Naukowej WF


Organizacja Kul. Fiz 45-89
Po drugiej wojnie światowej trzeba było zaczynac od zera w pierwszym okresie powojennym władza ludowa poslugiwała się czescia przedwojennej struktury administracyjnej w tym także struktury państwowego kierownictwa wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego. 1964 utworzenie urzędów i rad wf i przysposobienia wojskowego przy MON czyli Państwowego Urzędu WFiPW oraz Państwowa Rade WFiPW. Znow panstwowa koncepcja kierownictwa WFiPW była oparta na instytucji wojska. PUWFiPW był odpowiedzialny za programowanie i opracowywanie wtycznych w zakresie WF i PW nadawał i kontrolował działalność organizacji stowarzyszen i instytucji WF i PW i sportu szkolen trenerow wychowawco fizycznych itp. Budowanie i wykorzystywanie obiektow sportowych. 1948 zrezygnowanio z powyższych form zarzadzania WF i PW tworząc Głowny Urząd kultury fizycznej w wyniku ustawy sejmu PRL z 1948 25 lutego nastapił rozłam wf i sportu a PW. GUKF był samodzielnym centalnym organem państwowym z popowiednikami w terenie ( inspektoraty kultury fizycznej miejskie powiatowe ) do wszystkich wymienionych szczebli należało kierowanie całokształtem spraw kult fiz i sportu w kraju. Na mocy wspomnianej ustawy została powołana przy prezesie rady ministow Naczelna Rada ds. Młodzieży i Kult Fiz ( z odpowiednikami w terenie ) ? odpowiedzialna za całokształt działalności GUKF . Działalność wyżej wymienionych instytucji nie przynosiła pożadanych skutków to tez w 1948 doszło do zmian. Porozumienie miedzy komisja centralna związków zawodowych a związkiem robotniczych stowarzyszen sportowych doprowadzilo do powstania Międzynarodowej Rady Kult Fiz i Sportu. Sytuacja ta przyczyniła się do złożenia mandatów działaczy Związku Polskich Związkow sportowych 1948. po 1948 PL kult fiz wzorowała się na Radzieckiej. W 1949 uchwała Biura politycznego KC PZPR ukazała wysoką range kult fiz w zyciu społeczno politycznym naszego narodu. Przesadziła ona rozniez o powstaniu Głownego komitetu Kult Fiz który stal się centralnym ogranem administracji państwowej działającym przy prezesie rady ministrow z odpowiednikami w terenie. GKKF planował kierował i kotrolowal edukacje finanse propagande wspołprace miedzynarodowa działalność wydawnicza . po likwidacji PZS obioł zakresem działan rozwój sportu wyczynowego poprzez stworzone w ramach urzędu sekcje poszczególnych dyscyplin sportowych. 1956 do 1987 ?dalsze modyfikacje ; - zaczeto ustalac zasady tworzenia federacji klubow, związków sportowych , inicjatywe kształtowania składu osobowego GKKF zostawiono jego przewodniczącemu ? powołano organ opiniodawczy przy tym komitecie ; rade naukowo metodyczna . w wyniku zarzadzania prezesa rady ministrow z 1956 okreslono podporządkowanie terenowy odpowiednikow komitetu radom narodowym i resortowi. Państwowe kierownictwo i społeczna aktywność miały się wzajemnie uzupełniać. 1960 uchwała sejmu PRL połaczono GKKF i Komitet do spraw turystyki pod nazwa Głowny komitet kult fiz i Turystyki. Uchwała rady ministrow określała zadania nowego urzędu i powołała nowe ciała kolegialne tzn. Rady wf . rady sportu i rady turystyki które miały stanowic ilustracje zachodzących w panstwie procesow demokratyzacji zycia społecznego. Sukcesem tego oresku było objecie struktura organizacyjna Komitetow kultury fizycznej i turystyki wszystkich szczebli administracji państwowej kraju. W drugiej połowie lat 70 nastapiły zasadnicze zmiany w administracji państwowej . wzmocnienie organow spowodowało wzrost operatywności jednostek szczebla niższego tzn. do restortu nalezało jedynie ustalanie dla terenowych organow szebla wojewódzkiego ogolnych zasad realizacji zasad w dziedzinie sportu. W wyniku rozporządzenia rady ministrow z 1975 oraz zarzadzenia nr 2 ministra administracji gospodarki terenowej i ochrony środowiska z 1975 utworzyły się wydziały kult fiz i turystyki w wszystkich urzedach wojewódzkich oraz urzedach miast liczących pow 150tys mieszkańców. Działanosci jednostek administracyjnych zajmujących się planowaniem inwestycji modernizacji rozwoju i form kult fiz towarzyszyły zespoły doradczo konsultacyjne tzw. Komitety kult fiz i turystyki. W 1978 został zniesiony GKKFiT i powstały dwa odrębne komitety ; Głowny Komitet Kult Fiz i Sportu oraz Głowny Komitet Turystyki . Resort przestał zajmowac się sprawami turystyki dostał status i został podporządkowany prezesowi rady ministrow w ramach resortu działalność podjeły dwie rady ; Rada upowszechniania kult fiz i Rada Polskich zw sportowych a nastepnie także rada szkolnictwa wyższego kult fiz. Wszystkie te rady spełniały funkcje opiniodawczo doradcze GKKFiS pełnił tylko funkcje koordynujaco kontrolna. W trakcie głębokiego kryzysu społeczno politycznego i ekonomicznego zwołano w warszawie 1981 sejmik kult fiz gdzie określono role kult fiz w zyciu narodu oraz zformułowano dalszy kierunek jej rozwoju. 1984 ponownie połączono spawe kult fiz i turystyki pod stara nazwa GKKFiT a w 1987 uchwała rady ministrow powołano do zycia komitet do spraw kult fiz i tym samym zlikwidowano GKKFiT.