Historia wychowania- I semestr

1.STAROŻYTNE IDEAŁY WYCHOWAWCZE.
1.Wychowanie fizyczne- Ciało było przedmiotem na który szczególnie zwracano uwage, najpierw jego wzmocnienie i zahartowanie, potem wyćwiczenie w zwinności i gibkości. Opracowano tzw. pantathlon, do którego należało: skakanie, bieg, rzucanie dyskiem, rzucanie dzidą i mocowanie się, z tego programu największy nacisk kładziono na szybkość w bieganiu. Rzucanie krążkiem metalowym wyrabiało muskuły ramion i bark, rzucanie dzidą ( bez ostrza) do oznaczonego celu ćwiczyło ramię a zwłaszcza oko w opanowaniu odległości itp. Ćwiczenia pentatlonu zapoczątkowały organizowanie igrzysk narodowych. Początkowo wychowanie fizyczne wynikało z potrzeby wojennej, potem już nawet po odzyskaniu niepodległości ideał kultury ciała stał się tradycją.
2.Wychowanie moralne- kalokagahtia (piękno z szlachetnością). Grecy zrozumieli że wych. Fizyczne choć zapewnia rozwój duchowy a zwłaszcza ukształtowanie charakteru, nie wystarczy dla doskonałości, jeśli w parze z nią nie idzie piękność moralna. Od wczesnego dzieciństwa usiłowali wpajać dziecku zdrowe zasady moralne, nauczali skromnego postępowania i pełnego umiarkowania. Nauczano również m.in. stania i siedzenia w przyzwoitej postawie, chodzenia w milczeniu a przede wszystkim szacunku dla starszych( w tym również do nauczycieli).
3. Wychowanie religijne (Wielobóstwo) Grecy byli narodem religijnym. Nie udzielano młodzieży żadnej nauki religii, ale z bóstwami narodowymi dziecko zapoznaje matka i niańka. Uczy się uczestnicząc w obrządkach domowych, z poematów narodowych, z uczestnictwa w publicznych uroczystościach. Żaden moment publiczny i prywatny nie obchodził się bez czci bóstw.
4. Wychowanie muzyczne- W Helladzie odgrywało główną role w kształceniu charakteru i umysłu. Nazwa wzięła się od Muz, jako opiekunek sztuk i nauk. Staranne i celowe wykształcenie w ścisłym znaczeniu muzyczne przygotowywało młodzież w zakresie rytmicznego tańca chóralnego, który odbywano przed ołtarzem bóstwa, wyuczała nabożnych hymnów do śpiewu przy uroczystościach i w procesjach. Śpiew, muzyka, poezja i taniec- części składniowe wykształcenia muzycznego. Muzyka w rozumieniu hellenistycznym obejmowała zarówno rytm i melodię jak i treść, to jest teks tego co się mówi i śpiewa, śpiew do muzyki był nierozdzielny. Za instrument narodowy uchodziła lutnia, umiejętność uderzania w jej struny cechowała człowieka wykształconego.
5.Wychowanie umysłowe- W hellenistycznym systemie brak było wykształcenia naukowego, z uwagi na fakt iż starożytni grecy swoje Zycie publiczne opierali na ustnym postępowaniu, przeważnie bez dokumentówi uzycia pisma. Młodzież kształciła się poprzez przebywanie ze starszymi i bieglejszymi, rozmowy towarzyskie, konwersacje. W niektórych państwach wprowadzano młodzież na obrady i zgromadzenia. Istotne było również obecność w teatrze. W późniejszych epokach uczył ojciec lub nauczyciel muzyki- czytania i pisania.
WYCHOWANIE SPARTAŃSKIE – szczep doryjski odznaczał się szorstkością usposobienia , zamiłowaniem do życia wojowniczego, pragnieniem władzy i zdobyczy. Nie dbali o wartości umysłowe i estetyczne, cenili ponad wszystko siłę, organizowali się głownie w celach militarnych , wychowywali swoje dzieci w tym kierunku. Dzieci należały do państwa,po przyjściu na świat dziecka robiono oględziny – chore i ułomne kazano wyrzucać na górę Tajgetos. Państwo odbierało dzieci rodzinie w wieku 7 lat. Wychowanie koedukacyjne- Obie płci chowane były wg jednego systemu. Dziewczynki przechodziły mini szkolenie w celu nauki obrony siebie, dziecka oraz obrony murów ojczystych. Chłopców umieszczano w osobnych domach ( jak dzisiejsze koszary wojskowe). Tam byli 23 lata. Wychowanie nie zajmowało się jednostką, nie znało również różnicy pomiędzy dziećmi rodziców bogatych i biednych. Wszystkich obowiązywały te same zabawy, ćwiczenia, ten sam wspólny stół. Dzieci i młodzież podzieleni byli na kompanie , na których czele stawali najdzielniejsi z młodzieży. Życie w koszarach miało na celu przygotować, nauczyć chłopca odporności na ból, brak snu, wszytsko czego będzie potrzebował na wojnie. Od12-16 roku życia najcięższe ćwiczenia, golono włosy, wprowadzano mundur, który ranił skórę, chodzili boso, sprawdzanie reakcji na głód itp. Od 16-20 typowo taktyczne nauki, uczyli się np. jak prowadzić bitwy, dowódcze umiejętności. W wieku 20 lat następowało dziesięcioletnia służba wojskowa, dopiero po jej odbyciu w wieku 30 lat Spartanin otrzymywał prawa obywatelskie. Cechy zdobywane przez wychowanie koszarowe: obojętności na wygody ciała, pogarda dla miekkościi zniewieściałości, hart w cierpieniach, niewzruszona odwaga w niebezpieczeństwach, trzeźwość i skromność
WYCHOWANIE ATEŃSKIE- Szczep joński. Zamiłowanie do piękności i tężyzny fizycznej podzielają ze wszystkimi Hellenami, ale wyróżniają się pociągiem do ruchu umysłowego, do zagadnień kulturalnych, naukowych i artystycznych. Do 7 roku życia dzieci pod okiem rodziców. Po 7 roku życia dziewczynki przygotowywano do roli matki i żony przez matkę i siostry. Chłopcy po 7 roku życia przechodzili pod nadzór pedagoga (opiekuna)( specjalnie dobranego niewolnika)-przewodnika po edukacji. Pedagog odprowadzał chłopaca do szkoły (nauka indywidualna), pilnował go, był z nim cały czas. Jeżeli chłopiec czegoś się nie nauczył- bito niewolnika. Ojciec przekazywał niewolnikowi opiekę nad synem i kształcenie jego obyczajów, zwłaszcza zachowania się na ulicy i przy stole, miał pozwolenie korzystania z rózgi.
Pierwszym nauczycielem chłopca był Gramatysta- Pierwsze 7 lat wypełniało wykształcenie tzw. muzyczne czyli elementarne, poetyckie i właściwe muzyczne. Udzielał go nauczyciel elementarny czyli gramatysta wraz z lutnistą. Nauka odbywała się indywidualnie. Nauka gramatysty rozpoczynała nauka alfabetu, sylabizowania, czytania i na końcu pisania. Nauczano również najprostszych działań rachunkowych, tabliczki mnożenia. W wieku zazwyczaj 10 lat chłopiec przechodził do lektury poetów. Chłopców którzy już umieli czytać i pisać lutnista kształcił w muzyce. Najważniejsza- lutnia. Mniej więcej od 14 roku życia chłopiec zaczynał naukę u pedotriby nauczyciela gimnastyki. Nie rozstawał się kompletnie z gramatystą i lutnistą, większość czasu spędzał jednak na ćwiczeniach gimnastycznych. Pod jego kierownictwem młodzież oddawała się zabawie w obręcz, grze w piłkę a przede wszystkim ćwiczeniom pentathlonu. Dzięki Ateńczykom mamy boiska palestro. W wieku 18-20 lat przeszkolenie wojskowe (efebia)

2. STAROŻYTNA MYŚL PEDAGOGICZNA I JEJ PRZEDSTAWICIELE
Sofiści nadali swej pracy nauczycielskiej charakter retoryczny, wysoko sławili cnotę, wychwalali życie cnotliwe w gorących mowach, aby ludzi kierować na jego drogę. Poprzez swoje nauczanie próbowali wpływać na innych, dawali gwarancję rodzicom. Szerzyli relatywizm do współcześnie obowiązujących poglądów, podkopywali wiedzę w bóstwa, namawiali młodych do reprezentowania własnego zdania.
SOKRATES
podobnie jak Sofiści uznawał za niezbędne oświecać ludzi o istocie cnoty, , budzić w nich wątpliwości czy ich zwyczajne mnieniamia o pewnych sprawach dobrych i pożytecznych są uzasadnione. Chciał od wątpienia doprowadzić do wiedzy. Sokrates uważał, że efekty wychowania zależą od metody, sposobu nauczania. 3 formy- 1.Heurystyczna- Unikał On form dydaktycznych , nauczania bezpośredniego, nie wykładał, ale prowadził rozmowę (dialog), w której wciągał towarzysza do wymiany myśli, do wspólnego badania sprawy, przez zręczne przejścia kierując nim ku prawdzie, którą sam znał. Wierzył ze duch ludzki, odpowiednio prowadzony sam dojdzie do odkrycia prawd, drzemiących w głębi świadomości.
2. Ironia Sokratyczna- Sokrates lubił udawać niewiedzącego, pragnącego się pouczyć. W ten sposób wydobywał od rozmówców przyznanie się do fałszywych poglądów.. Wtedy dziwił się im, chwilami udawał że je podziela, zadawał podchwytliwe pytania w celu zwątpienia rozmówcy w to co mówi i w co wierzy.
3.indukcyjna. rozmowa prowadzona od ogółu do szczegółu.
Najważniejsze w metodzie Sokratesa jest zrozumienie że udzielanie gotowej wiedzy uczniowi to dar, z którym on nie będzie wiedział co ma zrobić, że tylko ta wiedza go wzbogaci, którą sobie wytworzy przez własną pracę myślową, a więc nie zasób wiedzy ale metoda jej poznania, nie posiadanie wiadomości ale ich zdobywanie decyduje przy kształceniu ludzkiego umysłu.
PLATON
Był uczniem Sokratesa.Założył Akademię filozoficzną w Atenach. Sądził że człowiek rodzi się z gotowym charakterem i skłonnościami, jednak to nie wystarczy, wychowanie może wady złagodzić lub zwiększyć a zdolności rozwinąć lub zdusić. Platon rozwijał ideał wychowania państwowego. Zasady wychowania ma określać prawodawca a nad ich wykonaniem ma czuwać rząd państwa. Uważa że idealne takie państwo które jest jednolite. Ustrój społeczny dzieli na 3 stany- rządców, strażników i żywicieli(rolnicy, rzemieślnicy, kupcy-wg niego nie potrzebują specjalnego wychowania). Platona interesują dwa wyższe stany z których jeden broni państwa orężem a drugi przy pomocy rozumu i wiedzy kieruje jego losami. Wychowanie przyszłych wojowników i rządców do 20 roku życia jest jednakowe i wspólne( obejmuje niższy stopień wychowania). Po 20 roku mniej zdolni idą do wojska, zdolniejsi przeznaczeni są na rządców wchodzą na wyższy stopień wykształcenia, który potrwa jeszcze 15lat.
Platon przyznawał kobiecie te same uzdolnienia co mężczyzną. Wg niego do 6 roku życia dzieci mają wychowywać się razem, potem osobno, do 10 roku życia dzieci mają się bawić, ćwiczyć ciało, nie uczyć! Dopiero 10 latkowie zaczynają się uczy. Pierwsze 3 lata czytanie i pisanie, od 13 roku życia kształcenie literackie. Od 18-20 efebia.
Wg niego człowiek posiada 3 elementy swojej duszy 1. dusza rozumna, mysląca (wych. Umysłowe) 2.dusza pożadliwa (pożadanie, sen) wych fizyczne 3.dusza uczuciowa – wych. moralne.
ARYSTOTELES
Uczeń Platona, zdołał zachować niezależność własnej myśli, którą cechowała przede wszystkich niezwykła trzeźwość i praktyczność. Przez osiem lat był mentorem Aleksanda Wielkiego, później prowadził własną szkołę filozoficzną w ateńskim liceum tj gimnazjum poświęconym Apollinowi. Interesowała go medycyna, był ciekawy jak funkcjonuje organizm. Wg niego człowiek składa się z 3 elementów : dusza zwierzęca (wych.moralne), dusza roślinna (wych.zdrowotne) i dusza myśląca (wych umysłowe).]
Był uznawany za prekursora materialistycznej teorii poznania:
1.Postrzeganie zmysłowe( trzeba najpierw zobaczyć, dotknąć, powąchać)
2.zapamiętywanie
3.uogólnianie

3.IDEAŁY CHRZEŚCIJAŃSKIE I ICH WPŁYW NA TEORIĘ I PRAKTYKĘ WYCHOWAWCZĄ ŚREDNIOWIECZA Chrześcijaństwo uznawało życie doczesne jako pielgrzymkę ku lepszej przyszłości, za okres próby i cierpień,
przygotowanie do życia pozagrobowego. Wartości tego świata zdrowie, siłę, piękność, bogactwo, potęgę, wiedzę traktowano jako dobra ziemskie, bez trwałej wartości. Przywiązywanie się do nich było grzechem. Idee chrześcijańską zdominowało zaprzeczenie własnej osobowości zamiast rozwoju indywidualności. Przede wszystkim usuwali bezwzględnie wszelką myśl o wychowaniu ciała: ćwiczenia fizyczne, wymagania higieny, kąpiel, ruch, zabawy nie godziły się z pogladem na ciało, jako siedzibę żądz umysłowych, hamulec dla wzlotów duszy- ciało należało umartwiać , aby je zmusić do zduszenia swych potrzeb i wyłącznego poddania się duchowi. Stąd wszedł kierunek ascetyczny: posty, twarde łoże, odpędzanie snu, włosienice na ciele, biczowanie się, dobrowolne szpecenie się. Umartwianie się miało na celu przetworzenie charakteru ludzkiego, by umiał lekceważyć wszelkie pokusy ziemskie. Rozwój cnót moralnych, życie dla Boga, pobożność były celem wychowania, nie znajomość nauk, sztuk, autorów. Na równi traktowali bogatych, biednych, kobiety, mężczyzn, dzieci- bo dla Boga są oni równi.

4. SZKOLNICTWO KOŚCIELNE W ŚREDNIOWIECZU I JEGO PRZEOBRAŻENIA: TYPY SZKÓŁ, ZAKRES NAUCZANIA, METODY.
SZKOŁY KLASZTORNE- Tworzyli je zakonnicy w swoich domach, aby wykształcic swoich przyszłych braci. Rozwój szkół klasztornych przypada na IXw a już w X wieku zaczeły podupadać ponieważ zwracały się przeciwko naukom świeckim ( nie akceptowano 7sztuk wyzwolonych). Szkoły te przygotowywały przyszłych zakonników, a prowadzone były najczęściej przez zakon Benedyktów i cystersów. W szkołach nie tylko uczono chłopców-oblatów tj. przeznaczonych do reguły zakonnej, ale też gromadzono skarby wiedzy, zapomnianych pisarzy starożytnych, przepisywano podręczniki i stare rękopisy.
SZKOŁY KATEDRALNE- tworzyli je biskupi ponagleni przez papieży w celu przygotowania kleru dla swoich diecezji. Ich rozwój był bardzo powolny bo zalezał do gorliwości i kultury umysłowej biskupa. Początkowo kierownikiem szkoły był sam biskup i On osobiście nauczał. Następnie pod jego zwierzchnictwem kierownictwo przejmował jeden z kanoników tzw. scholastyk, który dobierał nauczycieli. Największy rozkwit szkoł katedralnych przypada na XI i XII w. W Xiiw powstały uniwersytety i tym samym zaczął się schyłek szkół katedralnych, spadły na niższy stopień, miały już tylko znaczenie lokalne. Scholastyk w szkole katedralnej przestał być nauczycielem i kierownikiem, został tylko nadzorcą z przywilejem udzielania licencji nauczania, tzn. mianowania nauczycieli w swoim okręgu. W ten sposób kościół nie dopuszczał mieszania się panów świeckich do szkół.

5. OKOLICZNOŚCI POWSTANIA I ROZWÓJ PIERWSZYCH UNIWERSYTETÓW Uniwersytety powstawały na dwa sposoby przekształcano szkoły katedralne lub z fundacji świeckich i duchownych .Powstawały wg. Wzorów (boloński i paryski). Poziom niższy czyli dzisiejszy licencjat (studia przygotowawcze) w zakresie 7sztuk wyzwolonych + filozofia. Poziom wyższy studia właściwie na jednym z 4 wybranym kierunku. Uniwersytet średniowieczny wprowadził metode wykładową potem dołożył dysputę czyli dyskusję. Profesorowie nosili togi, stopnie naukowe to licencjat, bakałarz, magister i doktor. Wprowadzono juwenalia czyli czas wolny od zajęć 2-3 tygodnie. Językiem wykładowym była łacina (tomizm od Tomasza z Akwinu)

6.AKADEMIA KRAKOWSKA POWSTANIE I ORGANIZACJA W ŚREDNIOWIECZU Kazimierz Wielki postawił sobie za cel spoista organizację wewnętrzną królestwa polskiego, a to wymagało m.in. dobrze przygotowanych urzędników, do wykonywania pracy sądowniczej i administracyjnej. W tym celu Król postanawia założyć własny uniwersytet w Krakowie. W 1363 roku otrzymuje on zgodę od ówczesnego papieża, naczelnego szafarza wiedzy Urbana V. Król pragnął założyć 4 wydziały, ale w skutek sprzeciwu papieża ograniczył się do trzech: prawa, medycyny i nauk wyzwolonych. Na początku uniwersytet mieścił się na Wawelu potem przeniesiono go na ul grodzką. W 1370 roku Kazimierz wielki umiera co łączy się ze wzrostem nieładu wewnętrznego i w efekcie prowadzi do końca uniwersytetu. W 1400 r zgodnie z ostatnią wolą Jadwigi rok po jej zgonie Jagiełło wydał akt fundacyjny i otwarto uniwersytet w pełnym już składzie ( z wydziałem teologicznym, w 1397r Jadwiga otrzymała zgodę od papieża na założenie wydziału teologicznego)

7.EUROPEJSKA MYŚL HUMANISTYCZNA I JEJ WPŁYW NA TEORIĘ I PRAKTYKĘ WYCHOWAWCZĄ.
-Szkoły prowadzone przed duchowieństwo tracą zaufanie.
-wprowadzenie wychowania fizycznego- ćwiczenia gimnastyczne, zabawy, pływanie, przebywanie na świeżym powietrzu, hartowanie- przeciwieństwo średniowiecznego lekceważenia higieny i umartwiania ciała.
-W zakresie edukacji moralnej, odżyła starożytna zasada- pochwały i nagrody.
-Renesans rozpoczyna traktowanie dzieci jako specyficzny okres w rozwoju człowieka (zauważono jego potrzeby, różnice). Pojawiają się metody, zasady, wskazówki, uwagi w dziedzinie wychowania.
-Wzmacnia się potrzeba pisania
-Mężczyźni dominowali w edukacji, ojciec znał teorię bo umiał czytać
-Ludzie dostrzegali że ten kto ma wykształcenie jest bogatszy, zaczeli więc organizować szkoły. Szkoły dla ludu, dla mieszczaństwa- segregacja związana ze stanami.
-Grupy społeczne zaczynają dbać o swoje wykształcenie, zauważyli że od tego zalezy ich status, dlatego posyłali dzieci do szkoł.

8.POGLĄDY EUROPEJSKIE HUMANISTÓW NA WYCHOWANIE: ERRAZMA Z ROTTERDAMU I JANA LUDWIKA VIVESA
Erazm z Rotterdamu-
-Uznawany za księcia humanizmu, był niderlandczykiem, czuł się kosmopolitą, przenosił się z kraju do kraju.
-najbardziej wpływowy pisarz pedagogiczny, w każdym z jego pism obfite pouczenia i uwagi bądź pedagogiczne bądź dydaktyczne.
-Prekursor Unii Europejskiej. Pierwszy człowiek który chciał połaczyć kulturę Europy północnej i południowej.
-Przeciwnik wojny i niesprawiedliwości społecznej. Uważał że można żyć bez wojen, żyjąc wg pisma świętego.
-Napisał wiele prac. Najpopularniejsze: Zasady dobrego wychowania(savoir vivre dla mężczyzn), Pochwała głupoty(krytyka zabobonów, przesądów), O sposobie studiów ( metodyka kształcenia)
-Wskazywał ludziom drogę do wykształcenia.
Poglądy:
-Drwił z zabobonów, zachęcał do rozumowego poznawania świata.
-uważał że kobiety powinny posiadać taką wiedze, żeby potrafiły się utrzymać w razie śmierci męża. Dziewczynki powinny uczyć się prac ręcznych, żeby nie próżnować, żartował sobie z dotychczasowych form wychowania dziewczynek (przede wszystkim sposobu zachowania się jak na panienkę przystało)
-Opierał się na 7sztukach wyzwolonych, uzupełnił je o kształcenie języków klasycznych (łacina, greka)
-Polecał uczyć nie tylko słów, ale również rzeczy. Nie tylko pamięciowo, ale również za pomocą innych zmysłów.
-Należy uczyć logicznego myślenia.
-Wzór wykształcenia, człowiek powinien znać: 1.Mitologie 2) Historię swojego narodu i europy 3) Geografie mapy, poruszać się, podstawy rolnictwa. 4) Muzykę
-Rodzice odpowiadają za wykształcenie dzieci
Jan Ludwik Vives
Uznany za pierwszego pedagoga europy, pierwszego który zajął się psychologicznymi tłumaczeniami, szukał podstaw na wyjaśnienie prawideł, zbierał dowody, starał się wytłumaczyć dlaczego itp.
-etyczny ideał w wychowaniu stoi na gruncie chrześcijańskim. Wg Vivesa cenna jest tylko ta wiedza która uszlachetnia moralnie, uczyć ma się tak „żeby (uczeń) stał się mądrzejszym, a stąd lepszym”
-uważał że wychowanie powinno być oparte na psychologii. Wg niego nie każde dziecko nadaje się do kształcenia, należy badać uzdolnienia każdego przez pewien czas, a więc na początku przyjmować dziecko do szkoły na próbe, a dopiero później zdecydować czy ma być ono kształcone i w jakim kierunku. Nauka powinna uwzględniać indywidualność wychowanka, stosować się do jego usposobienia moralnego, uzdolnienia intelektualnego, stanu fizycznego itp.
-Nauczanie powinno być ogólnodostępne, powszechne. W każdym mieście, miasteczku wg niego powinna być chociaż jedna szkoła.
-Nauczać powinni bardzo dobrze przygotowani nauczyciele. Nie powinni przyjmować danin ani pieniędzy od swoich uczniów. Płacić powinno im państwo, tak aby byli szanowani w towarzystwie.
-W wychowaniu należy rozwijać
1)sprawność fizyczną
2) Higiena pracy umysłowej
3)Wypoczynek na świeżym powietrzu
4)Ograniczanie kar cielesnych, sądzi że wystarczą pouczenia, upomnienia i nagany.
5)Nauka języków ( łaciny i greki). Łaciny jako języka całego świata należy uczyć od 7 do 15 roku życia, języka greckiego ponieważ bez niego nie opanuje się całkowicie łaciny.
6)Nauki rzeczowe (matematyka, przyroda, medycyna, filozofia, prawo, historia, język ojczysty uczniów)
Jest przeciwny nauczania w szkole astrologii, którą wbrew powszechnej opinii uważał za zbiór zabobonów.

9. REFORMACJA JAKO RUCH RELIGIJNY I SPOŁECZNY I JEJ WPŁYW NA OŚWIATĘ I WYCHOWANIE.
Kościół był pod względem prawnym opiekunem i stróżem nauki szkolnej ekonomicznie i społecznie. Większość nauczycieli była duchownymi. Przewrót religijno-kościelny, zwany reformacją wywołany przez Marcina Lutra zmienił sytuacje szkolnictwa. Dużo młodzieży kształcącej się na stanowiska kościelnych zrezygnowało ze studiów z powodu niepewnej sytuacji. Uważano że do zbawiania wystarczy czytanie Pisma Świętego, że z pomocą Ducha świętego bez nauki można zdobyć tajemnice wiary mądrość. W krajach protestanckim reformacja miała duży wpływ na rozwój oświaty przez pojmowanie stosunku człowieka do wiary. Protestantyzm za jedyne źródło wiary uznawał Pismo Święte dlatego ważna była jego dostępność dla wszystkich, a co za tym idzie tłumaczenie Biblii na język ojczysty, objaśnienie jej. Poza tym ważne było żeby każdy wierny umiał czytać oraz zdobył religijne wykształcenie. Luter opracował w 1529 roku Katechizm który miał na celu nauczanie wiernych. Dosyć opornie zaczęły powstawać szkoły mające na celu nauczać dzieci warstw ludowych, gdzieniegdzie powstawały „niemieckie szkółki”, kierowane przez kościelnych, w których do nauki katechizmu dołączano czytanie i pisanie a czasem nawet rachunki. Reformacja jako pierwsza zauważyła konieczność nauki czytania w języku ojczystym ( w tym przypadku dla celów religijnych). Łacina pozostała w nauce teologii. Z nabożeństwa w większości ją usunięto.


10. POWSTANIE I ZAŁOŻENIA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE GIMNAZJUM KLASYCZNEGO JANA STURMA
Świat protestancki, zarówno kalwiński jak i luterański, a czesiowo także katolicki . uległ w dziedzinie szkolnej wpływowi wzoru sztrasburskiego , jak i pism programowych Sturma (O dobrem urządzeniu szkół, Listy szkolne, Listy akademickie).
Jako cel wychowania szkolnego oznaczył Sturm:
Pobożność rozumną i wymowną, dążyć zatem miało do wykształcenia młodzieży 1)pod względem religijnym 2)w znajomości rzeczy, to jest w naukach 3)w językach, w sztuce słowa.
Kształcenie gimnazjum trwało 10 lat ( program rozbudowany), a w późniejszych latach utworzono wersję skróconą pięcioletnią dla mniejszych miast w których przeważa młodzież nie mogąca tylu lat poświęcić nauce. Wprowadzono podział na przedmioty i klasy. W szkole średniowiecznej w jednej sali znajdowali się wszyscy uczniowie o różnych stopniach. Uczniowie byli dzieleni na klasy ze względu na wiek i umiejętności. Wprowadzono lekcję (podział na lekcje i przerwę). W ciągu jednego dnia odbywały się lekcje z różnych przedmiotów. Pojawiały się egzaminy, sprawdziany (aby zdać do następnej klasy), oraz powtórzenia dla uczniów, którzy nie zdali egzaminu. Program kształcenia w tym gimnazjum miał charakter filozoficzno-językowy połączony z nauką chrześcijaństwa , oraz ścisłą nauką języków greckiego, hebrajskiego i łaciny,
Gimnazjum humanistycznie było pierwowzorem systemu klasowo-lekcyjnego.

11. DZIAŁANOŚĆ JEZUITÓW NA POLU OŚWIATY..
Najbardziej znaczące w nauczaniu jezuitów był fakt iż uczyli za darmo, nie pobierali od uczniów opłaty za naukę, co wtedy wszędzie praktykowano. Utrzymywały ich fundacje jakie panujący i magnaci czynili na utrzymanie szkół. Przez rodziców było opłacone mieszkanie młodzieży w internacie zwanymi konwiktami.
-Zyskała sobie zaufania dzięki porządkowi, systemiczności, karności i zgodnością swojego programu z panującym duchem europy.
-Zajmowali się szkołą nie z pobudek pedagogiczno-kulturalnych, ale religijnych, ograniczyli się do elity społecznej, zwłaszcza szlachty, do Kościoła najskuteczniej można osiągnąć poprzez wychowanie.
-Jezuici oddali się przede wszystkim szkolnictwo średniemu i w tym zakresie zużytkowali całą swoją pomysłowość i talent organizacyjny.
-Jezuici zwracali uwagę na przygotowanie nauczycieli. Każdy członek zakonu musiał być przez pewien czas nauczycielem. Po nowicjacie musiał przejść 2 letnie studia retoryczne i 3 letnie filozoficzne, po czym prowadził klasy niższe kolegium. Pierwszy raz w historii szkolnictwa wprowadzili pewnego rodzaju seminaria pedagogiczne (nauka pod okiem starego nauczyciela).

12. POGLĄDY PEDAGOGICZNE JANA AMOSA KOMEŃSKIEGO..
-żył1592-1670 -uznawany za najwybitniejszego przedstawiciela -Urodził się na teranie Czech, utożsamia się go z Braćmi Czeskimi -Szybko został sierotą -Żył i dorastał w klasztorze, został duchownym o charakterze protestanckim -Uczył się najpierw w szkole parafialnej, potem w gimnazjum kalwińskim i na uniwersytecie w Magdeburgu a potem na Hajdebergu. -Po studiach powrócił do miasteczka, został nauczycielem w szkole parafialnej potem gimnazjum -jednocześnie przechodził etapy w Braciach Czeskich najpierw Wikary potem został biskupem -1625 przybył do Polski(musiał uciekać) -Podczas pobytu w Polsce napisał najważniejsze dzieła -Był nauczycielem w szkole w Leśnie -Najważniejsze dzieła -Wlk Dydaktyka -„Drzwi języków otworzone” ( podręcznik o nauczaniu języka) -„Świat zmysłowy w obrazkach” (obraz może być pomocą w kształceniu)
-Twórca idei powszechnego kształcenia oparł swoją idee na przekonaniu, że wszyscy ludzie będąc równymi wobec boga dostali takie same możliwości rozwoju i dlatego muszą je wykorzystać i rozwijać do możliwie najwyższego poziomu.
-Wszystkie dzieciom dziewczynkom i chłopcom, chorzy i zdrowi powinni się kształcić.
-uważał, ze kształcenie może doprowadzić do naprawy ówczesnego świata wychowując dobrego chrześcijanina w szkole.
-WIELKA DYDAKTYKA idea organizacji szkół wszystkich poziomów, przewodnik do zakładania szkół. Składa się z 5 częsci 1)pedagogika ogólna- opisana jest istota i cel wychowania człowieka 2) Dydaktyka ogólna+ metodyka nauczania o szczególnych przedmiotach
3)Teoria wychowania religijno moralnego i karności szkolnej 4)Zasady organizacji szkół 5)Podręczniki szkolne i nauczyciel. Znaczenie podręczników, wymagania stawiane nauczycielowi.
-Plan organizacji szkoł wg Komeńskiego- 4 rodzaje, 4 poziomy szkół, każdy typ do innego etapu rozwojowego.
1) Szkoła macierzysta- 4-6lat – okres dziecinny, nauczanie domowe 2) Szkoła elementarna- 6-12lat- okres chłopięcy, konieczna dla wszystkich, realizująca program który można porównać do nauczania elementarnego\początkowego ( język ojczysty, rachunki, początki geometrii, śpiew, religia, zarys historii powszechnej, podstawy wiedzy o stosunkach społecznych, gospodarczych i przyrodzie) 3) Szkoła łacińska- gimnazjum- 12-18lat- okres młodzieńczy typ szkoły średniej. Nauka języków, historia, gramatyka, matematyka, fizyka, etyka, dialektyka, retoryka. 4) Studia wyższe- 18-24lat- studia w uniwersytetach, okres dojrzałej męskości.
-Powyższa organizacja szkół, posiadała cechy szkolnictwa do dnia dzisiejszego uznawane za podstawowe i niezbędne tj. powszechność, bezpłatność, dostępność, drożność (każdy jest równy)
-twórca dwóch podstawowych zasad : 1)Zasada stopniowania trudności- stosownie do okresu rozwojowego dziecka.( przechodzenie od szczegółu do ogółu, od tego co znane do tego co nie znane) 2)Zasada poglądowości- podstawą nauczania jest poznanie zmysłowe, a więc poznanie rzeczy przed jej nazwą. Powinny być równomiernie rozwijane trzy siły człowieka –rozum, mowa, ręka
-Cała praca pedagogiczna w szkole powinna dotyczyć elementów 1)zdrowia ucznia (ciało) 2)charakteru ucznia (moralne) 3)umysłu ( wiedza)

13. KONCEPCJA WYCHOWANIA I EDUKACJI JOHNA LOCKE’A
Pochodził z arystokratycznej rodziny prawniczej.
-Twierdził ze od najwcześniejszych lat należy uczyć dziecko karności i grzeczności.
-Był przeciwny karom cielesnym, które poniżają dziecko i zamykają je w sobie a jednocześnie są objawem bezsilności dorosłych.
-Do nauki należy zachęcać poprzez zainteresowanie.
-W swoim programie przewidywał najpierw naukę pisania i czytania w języku ojczystym, następnie obcym (łacina), nauke rysunku, naukę grafiki, arytmetyki, astrologii, historii, prawa i dobrych obyczajów.
-Był zwolennikiem wychowania stanowego. Dla dzieci chłopów i robotników- szkoły elementarne bez nauki pisania i czytania, które miały przygotować do pracy manufakturowej. Wychowaniem wszechstronnym chciał objąć klasę rządzącą, gdyż musi ona skutecznie kierować i trzymać w posłuszeństwie niższe klasy.
-Swoją teorię wychowania i wykształcenia wyłożył przede wszystkim w dziele Pt. „Myśl o wychowaniu” 1693r. Poglądy Locka w tej książce odpowiadały dążeniom zamożnych warstw ówczesnego społeczeństwa, były programem wychowania „gentelmana”, czyli człowieka światowego, mądrego oraz szlachetnego.
- Opowiadał się za wychowaniem prywatnym w domu pod kierunkiem guwernera. Ponieważ uważał że w szkole publicznej znajdują się dzieci zepsute i źle wychowane.
-Locke omawiał trzy zagadnienia-
1)wychowanie fizycznego ( ciała)- „W zdrowym ciele zdrowy duch”. Wg niego trzeba zmienić styl życia, wychowania, żywienia, ubierania dzieci po to żeby unikać chorób.
2)wychowanie moralne – godność i honor. Ma ono prowadzic nie do zbawienia duszy, ale do tego, aby człowiek żyjąc uczciwie i roztropnie znalazł w życiu powodzenie i szczęście. Jedyną skuteczną i godną droga w wychowaniu moralnym powinno być rozbudzenie w dziecku poczucia honoru, odpowiedzialności, wstydu za złe uczynki oraz wrażliwość na dobrą opinię. Wychowanie nie może obejść się bez nagród i kar. Nie należy nagradzać za cnotę. Lepszy środek to pochwała i uznanie, którym jest wyrażone poszanowanie dziecka. Bardzo ważne jest wyrabianie w dzieciach odpowiednich nawyków postępowania moralnego jest to droga która prowadzi do panowania nad sobą. Spośród wad dziecięcych należy zwalczyć kłamstwo, zarozumiałość, egoizm, skłonność do okrucieństwa.
3) wychowanie umysłowe-oprócz fortuny gentelman powinien obdarzyć swojego syna cnotą, roztropnością, dobrymi obyczajami oraz wykształceniem. Wykształcenie powinno ułatwić pracę zawodową, wdrążać do obcowania w dobrym towarzystwie.


14.JAN JAKUB ROUSSEAU I JEGO KONCEPCJA WYCHOWANIA NATURALNEGO. -Z pochodzenia był szwajcarem, urodził się na początku XIX wieku, był synem zegarmistrza, pochodził z biednej rodziny, szybko opuścił dom.
-Stał się zamożny kiedy gazeta ogłosiła konkurs, napisał i wygrał pałacyk- ermitaż pod Paryżem.
-Filozofia Rousseau- filozofia uczucia- zrywała z rozumem i nauką na rzecz impresji i intuicji, przeciwstawiała się racjonalizmowi, odrzucała kulturę i cywilizację jako czynniki wpływające destrukcyjnie na człowieka i nawiązywała do natury, wolnej – jego zdaniem- od sprzeczności i walki wszystkich przeciwko wszystkim.
-Potępiał całą ówczesną teorię i praktykę wychowania domowego i szkolnego.
-Uważał że odrodzenie ludzkości może nastąpić jedynie przez wychowanie zgodne z prawami natury.
-Napisał książkę „Emil- czyli o wychowaniu” nazywana poematem pedagogicznym, pamiętnik z życia pewnego chłopca. Opisał zasady wychowania zgodnego z naturą.
Wg niego bardzo ważny jest kontakt z przyrodą.
4 FAZY ROZOJOWE
-niemowlęctwo-(od urodzenia do czasu kiedy dziecko zaczyna mówić- mniej więcej do drugiego roku życia) bardzo ważna matka, wg niego jeżeli ona nie będzie wychowywała to przyniesie skutek na całe życie. W tym okresie ojciec jest niepotrzebny
-dzieciństwo- Bardzo szybki rozwój fizyczny i psychiczny. Dlatego trzeba mu dać szanse na kontakt z przyrodą, samodzielny kontakt.
-chłopieństwo- 12-15lat- Wg niego dopiero zaczyna się życie umysłowe człowieka. Czas kiedy praktyczne, specjalistyczne czynności można uczyć.
-lata młodzieńcze- (15-20lat) czas kiedy człowiek dojrzewa społecznie, ideowo, religijnie i estetycznie. Jego poglądy na innych ludzi dopiero się kształtują, teraz jest zdolny sam podejmować decyzję (np. o religii)
-To co było ważne w jego teorii to liczenie się z możliwościami rozwojowymi.
-Jan Jakub Rousseau swoimi poglądami przygotowałnowy prąd, który nazywamy ROMANTYZMEM. Przygotował wielką rewolucję francuską (1789r) ponieważ zwrócił uwagę na możliwości i potrzeby. Wyprzedził późniejsze czasy.
-Wychodził z założenia że człowiek z natury jest dobry i wolny, ponieważ w tym stanie postępuje zgodnie ze swoim uczuciem i wrodzonymi skłonnościami.
- wg niego człowiek jest równy drugiemu człowiekowi.
- Był zwolennikiem naturalistycznej „religii serca”. Przeciwstawiał się ateizmowi i deizmowi przyjmując pseudoteistyczny kult rozumu jako istoty istniejącej poza materią, ożywiającej ją, podporządkowującej i kierującej nią. Ta religia naturalna wyraała się w uczuciowym stosunku do najwyższej istoty i w realizowaniu celów życia ludzkiego, wyrytych rzekomo w sercu każdej jednostki. Jego światopogląd opierał się na swojego rodzaju podziwu dla przyrody.
-Obowiązek naturalnego wychowania dziecka spoczywa na rodzicach: na ojcu a przede wszystkim na matce. Proponuje aby byli oni od początku dla dziecka dobrym przykładem, oparciem, przyjaciółmi.

15. DZIAŁANOŚĆ I ZASŁUGI STANISŁAWA KONARSKIEGO NA POLU OŚWIATY POLSKIEJ W XVII WIEKU.
-wybitny polak, patriota
-Pochodził z rodu senatorskiego, wcześnie został sierotą
-Naprawdę miał na imię Hieronim w wieku 10 lat został oddany do kolegium pijarskiego w Piotrkowie trybunalskim i w wieku 15 lat przyjął święcenia i nadano mu imię Stanisław.
-Napisał „O skutecznym rad sposobie” –dzieło polityczne w którym określił swoje poglądy polityczne. Głownie wyrażał konieczność reformy ustroju państwa ( w Polsce była monarchia parlamentarna), wzmocnienia władzy królewskiej, odbudowy roli sejmu, ograniczenia liberum-veto
- Szkoła dla bogatych z internatem, płatna, bardzo droga.
-Model wychowania. Absolwent to dobry chrześcijanin, zdrowy, uczciwy i światły obywatel. Rozumny i odpowiedzialny człowiek, patriota.
-Program kształcenia obejmował m.in. wiedze o aktualnym stanie państwa , historia Polski i Powszechna, polityczna, Geografia europy, matematyka wyższa, fizyka eksperymentalna i przyroda, nauczanie języków obcych ( łacina, greka + nowożytne francuski, włoski lub hiszpański)-specjalnie sprowadzano gazety w innych językach, jezyka polskiego i gramatyki, religia
- Szkoła kształciła elitę, którzy później będą rządzić.
-Konarski podjął się również reformy szkolnictwa pijarskiego opisanych w „ustawach szkolnych” przez niego. Zaproponował- 1) Nowe programy nauczania i nową organizację tych szkół 2) Określił całą pragmatykę nauczycielską (prawa i obowiązki) 3) Określił zakres wykształcania nauczycielskiego (prawa i obowiązki) 4) określił cos na wzór nadzoru pedagogicznego (kontrole)
„Temu który odważył się być mądrym”- medal od Króla Augusta Poniatowskiego.

16. POWSTANIE, USTAWY , DZIAŁALNOŚĆI ZASŁUGI KEN.
Komisja powstała formalnie na mocy uchwały Sejmu z 14 października 1773. Przejęła dawne majątki zakonu jezuitów, który został zlikwidowany. Głównym inicjatorem powstania Komisji był ksiądz Hugo Kołłątaj. KEN była pierwszym na świecie ministerstwem oświaty. Pierwotny skład Komisji liczył 8 osób: 4 senatorów i 4 posłów reprezentujących Koronę i Wielkie Księstwo Litewskie. Pierwszym prezesem został biskup wileński Ignacy Jakub Massalski. Najbardziej zasłużonymi, "oficjalnymi" członkami byli posłowie wywodzący się z magnackich rodzin i rodzin powiązanych z tzw. Familią, m.in.: Adam Kazimierz Czartoryski, Joachim Chreptowicz, Ignacy Potocki i Andrzej Zamoyski. Jednak od samego początku faktycznymi "pracownikami" Komisji była grupa uczonych i artystów skupiona wokół Hugona Kołłątaja, który nadawał cały czas ogólny kierunek jej działaniom. Dzięki osobistemu protektoratowi króla i "Familii" Komisja miała niemal zupełną swobodę działań, choć w początkowym okresie opozycja w Sejmie obcinała środki finansowe. Pierwszy okres działalności 1773-1780 W okresie tym wywalczono w Sejmie przejęcie tego, co zostało po majątku jezuitów, co dało Komisji dużą niezależność finansową.Eksperci pod wodzą Hugona Kołłątaja opracowali trzystopniowy model szkół podstawowych i średnich. Najniższym stopniem były szkoły parafialne przeznaczone dla niższych stanów (chłopów i mieszczan), pośrednim szczeblem były państwowe szkoły powiatowe – do których głównie trafiały dzieci z rodzin szlacheckich, ale które były też otwarte dla najzdolniejszej młodzieży ze stanów niższych, zaś stopniem najwyższym były dwa uniwersytety – w Wilnie i Krakowie. W ramach reformy edukacji podstawowej stworzono Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, które opracowało pionierskie podręczniki – wymagające często (zwłaszcza w zakresie nauk przyrodniczych i ścisłych) tworzenia polskiej terminologii tych nauk, która do dzisiaj jest podstawą terminologii chemicznej, fizycznej i matematycznej stosowanej w jęz. polskim. Po śmierci biskupa Józefa Andrzeja Załuskiego, marszałek Sejmu wydał zarządzenie przejęcia Biblioteki Załuskich. Komisja Edukacji Narodowej w imieniu państwa nią zarządzała, a pierwszym kustoszem został członek Komisji Edukacji Narodowej – Ignacy Potocki. Biblioteka ta stała się pierwszą polską biblioteką publiczną, prekursorką Biblioteki Narodowej. Opracowano także szereg przepisów i programów dla szkół podstawowego i średniego szczebla (np. dopuszczających dziewczęta do nauki na równych zasadach z chłopcami) – były jednak one często ignorowane lub bojkotowane przez nauczycieli z tych szkół – bardzo często byłych jezuitów. Zapędy reformistyczne Komisji w zakresie szkół elementarnych zostały w końcu zablokowane przez Sejm poprzez odrzucenie kodeksu tych szkół – napisanego przez Kołłątaja, a przedłożonego przez Zamoyskiego w formie projektu ustawy w 1780 r. Drugi okres działalności (1781-1788) był w zasadzie kontynuacją prac podjętych w pierwszym okresie i zapełniania ram reformy, której granice zakreśliły kompetencje Komisji wywalczone w pierwszym okresie.Pewnym novum była tylko reforma dwóch szkół wyższych – Akademii Krakowskiej i Wileńskiej – które oprócz pełnienia obowiązków typowych dla uczelni wyższych, zajęły się także bezpośrednim nadzorem szkół średnich i podstawowych – trochę na wzór dzisiejszych kuratoriów oświaty.W szkołach średnich i w mniejszym stopniu w podstawowych, stara kadra nauczycielska oparta na klerze wywodzącym się z zakonu jezuitów była stopniowo wymieniana na absolwentów zreformowanej Akademii, dzięki czemu opór szkół średnich i podstawowych przed reformami stopniowo malał. Komisja miała też silny wpływ na szkoły zakonne, które pozostawały częściowo niezależne, ale mimo wszystko musiały przynajmniej formalnie podporządkowywać się jej zarządzeniom. Trzeci okres Od roku 1789 rozpoczął się stopniowy rozkład i utrata wpływów Komisji, co było procesem równoległym do powolnej utraty wpływów politycznych przez stronnictwo reformatorów i rozkładu Rzeczypospolitej. W czasie obrad Sejmu Czteroletniego frakcja reformatorów zgodziła się na daleko idące ustępstwa w sprawach szkolnictwa, aby móc przeforsować Konstytucję 3 maja. Konstytucja ta czyniła prezesem KEN prymasa Polski, który zasiadał w Straży Praw jako swoisty minister oświaty. Ostateczny cios Komisji zadała konfederacja targowicka, która odebrała jej władzę na szkołami zakonnymi oraz całkowicie zmieniła jej skład. Wielu członków Komisji (z Kołłątajem na czele) i tak musiało opuścić kraj po zwycięstwie Targowicy, gdyż wydano na nich zaoczne wyroki śmierci w związku z ich ogólną działalnością polityczną. Podsumowanie działalności 1)całkowita reorganizacja oraz stworzenie od podstaw systemu szkół średnich 2)opracowanie nowych programów nauczania w duchu umiarkowanego oświecenia 3)utworzenie seminariów nauczycielskich przy uniwersytetach. 4)publikacja nowatorskich podręczników szkolnych – w sumie wydano 27 podręczników, z których część po raz pierwszy stworzyło polską terminologię naukową takich dziedzin jak fizyka, matematyka, chemia, logika, gramatyka. 5)reformę Akademii Krakowskiej i Wileńskiej 6)utworzenie Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych 7)wprowadzenie historii Polski i historii naturalnej. 8)wprowadzenie elementów wychowania fizycznego. 9)zaczęto nauczać w języku Polskim-nauka w języku łacińskim była zakazana. Kilkudziesięciotysięczna kadra nauczycielska wychowana przez Komisję kontynuowała działalność w jej duchu jeszcze długo po utracie przez Rzeczpospolitą niepodległości wychowując kolejne pokolenia względnie nowocześnie wykształconej młodzieży, dzięki której w ogóle przetrwała polska kultura i język. Niektóre podręczniki (np. podręcznik do chemii Jędrzeja Śniadeckiego) były w użyciu jeszcze u zarania II Rzeczypospolitej, a z podręczników gramatyki i historii wydanych przez Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych uczyli się praktycznie wszyscy najwybitniejsi pisarze i poeci XIX w. – od Adama Mickiewicza po Bolesława Prusa.


17. POWSTANIE I ROZWÓJ INSTYTUCJI WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO: DZIAŁALNOŚĆ F.W. FROEBLA I M. MONTESSORI.
Pierwowzorem przedszkole są tzw. ochronki ( czyli miejsca gdzie dziecko przebywa przez pewien czas, ma opiekę, wyżywienie, ubranie, bezpieczeństwo) Pierwszą ochronkę założył pastor Oberlin (koniec XVIII) w małym miasteczku. W 1816 roku R. Owen oficjalnie założył ochronkę w Londynie dla dzieci swoich pracownic, był właścicielem fabryki .Zatrudniono tam specjalne osoby jako opiekunki, zapewnił wyżywienie i ubranie. Wprowadził podstawy edukacji elementarnej (bo okazało się że 8-9letakowie nic nie umieją). Od tego zaczęło się masowe tworzenie ochronek. Druga koncepcja uzupełniła ochronkę Owena o kształtowanie rozwoju dziecka, wychowanie.
FOEBEL- 1782-1852r.
-Uznawany za twórcę teorii wychowania przedszkolnego, był Niemcem i nauczycielem.
-Uznał ze podstawową forma aktywności dziecka jest zabawa, ale zabawa musi być odpowiednio zoorganizowania
-Zaproponował odpowiednie przedmioty, które nazwał darami, służące do rozwijania wszechstronnej osobowości dziecka (dary-zabawki)
-Kinder Garden- ogródek na świeżym powietrzu, opracował metodykę wychowania przedszkolnego (metody formy środki)
-Opracował projekt kształcenia nauczyciela
-Uznał wychowanie przedszkolne za integralną część kształcenia ogólnego. Każde dziecko powinno zaczynać od przedszkola.
MARIA MONTESSORI 1870-1952
-domy dziecięce- włoskie ochronki
-Wychowanie przedszkolne musi być skoordynowane z rodzinnym oraz odpowiednio zorganizowane i prowadzone przez dorosłych.
-Powinno mieć charakter kompensacyjny czyli wyrównywać braki (dzieci różnią się umiejętnościami)
-Powinno odbywać się poprzez samorzutne oraz starannie zorganizowane czynności samoobsługowe(jedzenie, wiązanie butów), zabawowe i naukowe
-jest przygotowaniem do edukacji szkolnej
Praktyczne rzeczy: 1)Autorka propagująca odpowiednie wyposażenie budynku przedszkolnego (szatnia, sale dziecięce, toaleta, stołówka, miejsce do odpoczynku, miejsce do zabaw na świeżym powietrzu)
2) Zaprojektowała odpowiednie meble takie jak dla dorosłych tylko mniejsze (małe ławeczki, regały, muszle klozetowe, umywalki)
3)Wszystkie kąciki tematyczne (do zabawy- kącik fryzjerski, sklep, lekarski, bank, po to żeby mogły bawić się w dorosłych)

18. JAN HENRYK PESTALOZZI I JEGO KONCEPSJA OGÓLNOKSZTAŁCĄCEJ SZKOŁY LUDOWEJ ORAZ NAUCZANIA ELEMENTARNEGO..
-Ojciec ogólnokształcącej szkoły ludowej
-Pracował w szkole elementarnej
-twórca metodyki nauczania początkowego ( klasy I-III)
-Wprowadził nauczanie oparte na analizie i syntezie dążył do wszechstronnego rozwoju trzech naturalnych sił dziecka, człowieka- 1) siła fizyczna (ręka) 2)siła moralna (serce) 3) siła intelektualna (głowa)
-Postulował oparcie procesu dydaktycznego na zasadzie poglądowości
-Opracował system kształcenia nauczycieli do szkół elementarnych.
-Wskazał na konieczność upoglądowienia procesu dydaktycznego
-Zalecał wyrabianie i dzieci sprawności w działaniu na umiejętność zastosowania zdobytej wiedzy w praktyce
-Wskazywał na konieczność organizowania uczenia w kontakcie z przyrodą
-Człowiek który jest twórcą metodyki elementarnej!
-Wyniki swoich spostrzeżeń i doświadczeń wychowawczych zebrał Pestalozzi w książce Pt. Jak Gertruda uczy swoje dzieci.. Uważał że trzeba zająć się kształceniem dzieci ludu, bo zaniedbanie tego obowiązku „odczłowiecza większą część europy”
-Uważał że pojętność dziecka jest olbrzymia, jeżeli daje musię naukę odpowiadającą jego stosunkowi do natury,

19. SZKOŁA ŚRDNIA WG JANA F. HERBARTA: NAUCZANIE WYCHOWUJĄCE, STOPNIE FORMALNE NAUCZANIA ITD.
-Autor teocentrycznych podstaw funkcjonowania szkoły średniej.
-Napisał cele i ideał wychowawcy tego gimnazjum i cały program dydaktyczny dla tej szkoły.
-Wyprowadził pedagogikę jako oddzielną dziedzinę wiedzy z nauk w których do tej pory funkcjonowała
-Jest twórcą podstaw pedagogiki.
-Wskazał że nauczanie powinno mieć charakter wychowujący (od niego zaczęło się myślenie że edukacja jest zarówno wychowaniem i kształceniem)
-Opracował schemat lekcji opierając się na tzw. formalnych stopniach poznania (wymyślił, że trzeba postępować wg określonego porządku, poszczególne etapy lekcji np. zagajenie czyli wstęp, sprawdzenie, itp.)
Nieformalne- każdy człowiek jest indywidualnością.
-Herbart ustalił że pedagogika ma ścisły związek z etyką i psychologią. Etyka jest to filozofia praktyczna oznaczać ma cel wychowania, psychologia zaś drogi i środki ku niemu wiodące.
-Etyka Herbarta opierała się na pięciu ideach praktycznych, które wspólnie według jego poglądów tworzyły najwyższy cel zycia: idee wewnętrznej wolności duchowej. Doskonałości, życzliwości, prawa i słuszności. Te idee tkwią w głębi sumienia ludzkiego, kto się do nich nie stosuje ściąga na siebie wewnętrzne potępienie i niezadowolenie z siebie. Etyka wskazuje jako cel w wychowaniu wyrobienie silnego charakteru morlanego, to jest takiego, w którym panuje zupełna zgodność woli i postępowania z ideami praktycznymi.
-Całośc pracy wychowawczej obejmuje wg Herbarta trzy zasadnicze czynności
1) Rząd wychowawczy oznacza karność, jej zadaniem jest przełamać oporność dziecka, trzymać je w porządku i przez to zapobiegać wszystkiemu co by mogło z zewnątrz lub z wewnątrz zamącać wpływ pracy wychowawczej. Kary nie powinny uwłaczać honorowi.
2)Nauczanie- To najistotniejsza część psychologii Herbarta.
3)hodowanie- nakłania do spokoju i rozwagi.


20.POZYTYWISTYCZNA KONCEPCJA SZKOŁY ŚREDNIEJ WG H.SPENCERA.
-Dokonał modyfikacji programu gimnazjum neohumanistycznego
-Zauważył, że absolwent nawet z maturą nie jest przygotowany do pracy.
-Zwrócił uwagę na fakt iż matura była dostępna dla nielicznych.
Koncepcja neohumanistycznej szkoły średniej:
-zmodyfikowanie programu
-przygotowanie do pracy zawodowej ( przedmioty matematyczne, przyrodnicze i techniczne)
-do życia rodzinnego (elementy pedagogiki)
-do życia w społeczeństwie (ekonomia i historia społeczna czyli dzieje cywilizacji ludzkiej)
-przygotowanie do spędzania wolnego czasu (języki obce, literatura, literatura, sport)
- spencer pierwszy zauważył że nie ma wychowania idealnego, jednakowego dla wszystkich społeczeństw, ale że każde epoka ma własne systemy pedagogiczne.
-wychowanie spencera da uczniom niewątpliwie bardzo dużo wiadomości przydatnych do życia praktycznego, ale nie daje mu nic dla siebie, dla jego życia wewnętrznego, dla osobistego doskonalenia się.
-Uważał że studia literackie to przeżytek bo niewiele przynoszą człowiekowi dla jego pracy zawodowej był za wykształceniem matematyczno- przyrodniczym.
- W wychowaniu umysłowym popierał Pestalozziego mianowicie że umysł postepuje od rzeczy prostych do złożonych, od szczegółowych do ogólnych, od rzeczy konkretnych do abstrakcyjnych.
-Pedagogika spoecera jest przede wszystkim dla warstw arystokratycznych, gdyż biedota nie jest w stanie sprostać niektórym zaleceniom. Np. obfity i pożywny obiad, zmiana ubrania wiele razy dziennie jak tylko pogoda się zmieni itp.