Konfederacja barska

Szlachta polska przywiązana do religii katolickiej uznała postępowanie Rosjan za zamach na jedną z największych świętości. Konfederacja związana 29 II 1768 w miasteczku Bar na Podolu pod hasłem obrony wiary i wolności. Konfederacja szybko objęła też inne tereny kraju. . Powodem wystąpienia szlachty było uchwalenie przez sejm 1767 - 68 praw dla dysydentów i towarzyszące temu gwałty dokonywane na przedstawicielach opozycji na polecenie ambasadora ros. N. Repnina . Cele swe zamierzała osiągnąć poprzez wprowadzenie na tron polski przedstawiciela rodziny Wettinów i wyzwolenie się spod kurateli rosyjskiej. Inicjatorami i przywódcami barskiej konfederacji byli przedstawiciele magnaterii A. i M. Krasińscy,K. Pułaski K. Sołtyk, W. Rzewuski, J. Pac, J. Mniszech, J.K. Potocki, T. Wessel. Marszałkiem generalnym koronnym został

A. Krasiński, marszałkiem związku wojskowego J. Pułaski. Przywódcą religijnym konfederatów był karmelita ks. Marek Jandołowicz, ideologami politycznymi S. Czacki i M. Wielhorski. Bar został wprawdzie zdobyty przez wojska rosyjskie wspierane przez oddziały polskie wierne królowi Augustowi Poniatowskiemu, ale ruch konfederacki odradzał się w innych częściach kraju. Źle uzbrojone oddziały konfederackie ponosiły porażki w starciu z regularnym wojskiem. Konfederacja popierając Turcję wypowiedziała 1768 wojnę Rosji. Pomocy finansowej oraz wojskowej udzieliła konfederacji Francja. Wojska konfederacji tworzone były w drodze improwizacji i składały się z ochotników szlacheckich, milicji magnackich i częściowo żołnierzy chorągwi komputowych. Walczyły przeciwko regularnym wojskom rosyjskim i królewskim. Walki na Ukrainie trwały od IV do VI 1768; zakończyły się20.VI zdobyciem Baru i przejściem resztek wojsk konfederackich do Mołdawii. W 1768 wybuchły na krótko (VI - VIII) walki w Krakowskiem zakończone 22 VIII kapitulacją Krakowa oraz (VIII - X) na Białorusi zakończone 26.X. kapitulacją Nieświeża. Wybuch wojny rosyjsko - tureckiej i wycofanie części wojsk rosyjskich z Polski spowodowało odrodzenie w 1769 konfederacji w Krakowskiem i Wielkopolsce. Wówczas też konfederacja barska przekształciła się w konfederację generalną, tzn. objęła całą Rzeczpospolitą. Do władz konfederacji, tzw. Generalności, której siedziba znajdowała się w Preszowie na Słowacji, weszli przedstawiciele niechętnej królowi magnaterii i w październiku 1770 ogłosili jego detronizację. Oddziały konfederackie dowodzone przez K. Pułaskiego i J. Sawę - Calińskiego odniosły zwycięstwa w paru potyczkach; wsławiły się obroną Częstochowy i Lanckorony. Wojska konfederackie pod dowództwem J. Bierzyńskiego i K., F. I A. Pułaskich podjęły wyprawę na Litwę, która po początkowych sukcesach zakończyła się klęskami pod Białymstokiem (16.VII) i Orzechowem (13.IX). Początek 1770 przyniósł klęskę wielkopolskich wojsk konfederacji pod Dobrą (20.I) i Błoniem (12.II) i przejście przez konfederatów gł. do działań obronnych w oparciu o sieć punktów warownych. 1771 był rokiem niekorzystnych dla konfederatów rozstrzygnięć militarnych: 21.V. A. Suworow pokonał pod Lanckoroną Duomurieza i 23.IX. pod Stałowiczami

M. Ogińskiego. Ostateczne zakończenie walk nastąpiło 13.VIII.1772 po zdobyciu przez Rosjan Jasnej Góry. Próba porwania króla skompromitowała jednak konfederatów w oczach szlachty. 18 VII 1772 padł ostatni punkt oporu konfederacji barskiej - Częstochowa.

Spośród dowódców konfederackich wyróżnili się: K. Pułaski, Sawa-Caliński, J. Zaremba. Po upadku konfederacji barskiej część jej przywódców została na emigracji, około 5000 jeńców zesłano na Sybir, znaczną liczbę konfederatów wcielono do armii carskiej. Państwa ościenne oskarżające Polskę o anarchię i całkowity rozkład państwa dokonały 1772 jej I rozbioru.

Pułaski i inni przywódcy udali się na emigrację. Wziętych do niewoli konfederatów zesłano w głąb Rosji na Syberię. Nie była to jednak najwyższa cena jaką Polacy zapłacili za konfederację. Dodatkowo dokonano pierwszego rozbioru polski.Pierwsze porozumienie o rozbiorze przedstawiciele Rosji i Prus podpisali w Petersburgu 17 lutego 1772 roku. Oznaczono, jakie obszary zagarną dwa państwa, przewidziano też udział Austrii, która naturalnie wyprosiła ze swego terytorium Generalność konfederacką. Brzanie tracili grunt pod nogami, ruch dogasał. Częstochowa broniła się do 18 sierpnia, lecz nikłe to miało znaczenie wobec tego faktu, że o trzynaście dni wcześniej - 5 sierpnia 1772 roku - Rosja, Prusy i Austria podpisały trzy ostateczne traktaty podziałowe. Stało się to znowu w Petersburgu, bo tam znajdował się punkt ciężkości, wola Rosji znaczyła najwięcej. Około pięciu tysięcy szeregowych konfederatów poszło na Syberię. Zgodnie z prawidłami logiki trzeba najpierw porozmawiać o tym, czego dokonały mocarstwa operujące, potem zaś dopiero przystąpić do uwag na temat zachowania się operowanego, a więc w danym wypadku Rzeczypospolitej.
Twórcy i popierający Rodzina Czartoryskich Najbardziej zacofane masy szlacheckie Cel działania Próba pozyskania sobie przychylności szlachty Uporządkowanie spraw skarbu państwa, zwiększenie liczby wojska, zniesienie liberum veto Dążenie do zachowania "Złotej Wolności"

Jeszcze za życia Augusta III Sasa powstają w Polsce 2 wrogie sobie stronnictwa magnackie: W związku ze zbliżającą się w Polsce elekcją Caryca Katarzyna II wysuwa jako kandydata na tron Stanisława Poniatowskiego sądząc, ze w ten sposób będzie mogła ona ingerować w sprawy polskie. Stanisław Poniatowski zostaje królem, przybierając sobie imię August. Dąży on do przeprowadzenia reform podobnych do proponowanych przez Czartoryskich, ale pomimo to, nawet zwolennicy tej rodziny patrzą na jego poczynania niechętnym okiem. Również wrogo do reform w Polsce odnoszą się mocarstwa: Prusy i Rosja. Obawiają się bowiem, zz dzięki tym zmianom Polska może stać się niezależna. Próbują wiec pomieszać szyki Polakom, doprowadzając państwo do sytuacji za panowania Sasów. Jako pretekst do wmieszania się w sprawy Polski, żądają w tym kraju równouprawnienia różnowierców. Pomimo niechętnego stosunku do żądań sąsiadów, ostatecznie na sejmie w 1767 r. szlachta obala dotychczasowe reformy, a w Polsce panują "zlotowolnosciowe" przywileje szlacheckie co jest źródłem słabości naszego kraju, Nad utrzymaniem takiego stanu rzeczy czuwa Katarzyna II, a oporni senatorowie są porywani i wywożeni. Brutalne mieszanie się carycy w sprawy Polski prowadzi do wzburzenia części szlachty, która w 1768 r. w miasteczku Bar zawiązuje konfederacje skierowana przeciwko Rosji i królowi. Konfederaci chcą bowiem zachować przywileje szlacheckie, jednak bez zbytniej ingerencji państw obcych.