Odżywianie

Odżywianie

Autotroficzne Heterotroficzne
(samożywne) (cudzożywne)

Samożywność polega na wytwarzaniu zw. organicznych z dwutlenku węgla i wody w procesie fotosyntezy. Samożywne są wszystkie rośliny zielone, a także niektóre protesty i niektóre bakterie. Do przeprowadzenia fotosyntezy wykorzystują one energię świetlną. Fotosynteza ma podstawowe znaczenie dla utrzymania życia na Ziemi.
Cudzożywność polega na odżywianiu się materią organiczną wytworzoną przez inne organizmy.

Sładniki pokarmu.
Do różnych form aktywności życiowej np. pracy mięśni, wydalania czy działania mózgu, potrzebna jest energia. Źródłem materiału budulcowego, budulcowego którego powstają nowe komórki, oraz energii, dzięki której funkcjonuje organizm, są składniki odżywcze uwalniane z pokarmu w przewodzie pokarmowym. Najważniejszymi składnikami pokarmu są:
- węglowodany
- białka
- tłuszcze
Oraz potrzebne w znacznie mniejszych ilościach
- witaminy
- substancje mineralne.
Do prawidłowego funkcjonowania organizm potrzebuje także wody, która jest głównym składnikiem wszystkich komórek.

Węglowodany. (sacharydy, cukrowce)
Wśród węglowodanów wyróżnia się:
- cukry proste (glukozę i fruktozę)
- dwucukry (m.in. sacharozę i laktozę)
- cukry złożone (śród których najważniejsza jest skrobia)

Węglowodany są wytwarzane przez rośliny uprawne a także inne rośliny i magazynowane w ich nasionach, bulwach bądź owocach. Węglowodany są dla większości organizmów głównym źródłem energii. Uwalnianie jej odbywa się w komórce w procesie zwanym oddychaniem komórkowym.
Również w organizmach zwierząt mogą być one magazynowane w postaci glikogenu.
Nadmiar węglowodanów jest przekształcany w organizmie człowieka w tłuszcze i magazynowany w tkance podskórnej.

Tłuszcze.
Występują głównie w maśle, smalcu, tłustym mięsie oraz w olejach. Są one wykorzystywane w komórce jako źródło energii, jako materiał do budowy błon plazmatycznych oraz do syntezy niektórych hormonów i kwasów żółciowych.
Tłuszcze zbudowane są z alkoholu zwanego glicerolem połączone z różnego rodzaju kwasami tłuszczowymi. Wyróżnia się kw. Tłuszczowe nasycone (kwas palmitynowy) i nienasycone (kwas oleinowy).
Tłuszcze zwierzęce należą do tłuszczów nasyconych o mają konsystencje stałą (np. smalec). Oleje stanowią głównie grupę tłuszczów nienasyconych, których konsystencja jest płynna.
Do substancji tłuszczowych, obficie występujących w pokarmach pochodzenia zwierzęcego należy tez cholesterol, jest ona składnikiem błon komórkowych organizmach zwierząt.
Niewielka ilość tłuszczów pokarmie jest konieczna do prawidłowego wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Natomiast spożywanie nadmiernej ilości tłuszczów, szczególnie pochodzenia zwierzęcego, jest ze względów zdrowotnych bardzo niekorzystne. Udowodniono, ze nadmiar tłuszczów nasyconych w spożywanym pokarmie prowadzi do wzmożonej syntezy cholesterolu i odkładania się jego złogów w naczyniach krwionośnych.

Białka.
Głównym źródłem białek są takie produkty jak:
- mięso
- ryby
- jaja
- mleko
- nasiona roślin strączkowych.

Białka stanowią materiał budulcowy potrzebny wszystkim organizmom do wzrostu i regeneracji zużytych bądź uszkodzonych tkanek. Tylko w szczególnych warunkach są zużywane jako materiał energetyczny. Białka są zbudowane z aminokwasów połączonych ze sobą w długie łańcuchy wiązaniami peptydowymi. Z zawartych w pokarmie białek człowiek czerpie 20 podstawowych aminokwasów następnie tworzy z nich własne białka. W białkach zwierzęcych występują wszystkie aminokwasy niezbędne, natomiast białka roślinne są często ubogie w niektóre z nich. Dlatego też białka roślinne określa się mianem białek niepełnowartościowych.

Witaminy.
Witaminy to zróżnicowana pod względem budowy chemicznej grupa związków organicznych. Niektóre z nich rozpuszczają się w wodzie, inne w tłuszczach. Niewielkie ilości wit. są niezbędne do prawidłowego przebiegu reakcji biochemicznych komórkach ciała.
Niedobór jednej z witamin w pokarmach może być przyczyną poważnych zaburzeń fizjologicznych ? stanu określanego mianem awitaminozy. Przyczynami awitaminozy mogą być:
- nieodpowiednie zestawienie jadłospisu
- nadmierna obróbka termiczna pokarmów
- częste stosowanie antybiotyków
- palenie papierosów i nadużywanie alkoholu
- schorzenia przewodu pokarmowego.