Hinduizm

Hinduizm to wspólna nazwa wielu religii i kultów wyznawanych głównie na Półwyspie Indyjskim. Rozmaite kulty hinduistyczne wyznaje ponad 900 milionów ludzi, co zalicza tę religię do trzeciej pod względem liczby wyznawców na świecie.
Hinduizm jest religią bez wyraźnych granic światopoglądowo-filozoficznych, które by pozwalały jednoznacznie odróżnić kulty będące jeszcze częścią hinduizmu od kultów już nie zaliczanych do tej religii.

Zasadniczo za kulty hinduistyczne przyjmuje się te, które zgadzają się z następującymi tezami:
? Bogów jest nieskończenie wielu, są oni jednak wszyscy emanacjami (wcieleniami) Boga wszelkiego początku czyli Brahmy. Jakkolwiek sam Brahma jest wieczny, jego wcielenia ciągle rodzą się, giną i przekształcają w inne wcielenia.
? Wszystkie istoty żywe (a nie tylko ludzie) posiadają swoje indywidualne dusze, które substancjalnie nie różnią się między sobą. Dusza mrówki jest więc jakościowo taka sama jak dusza człowieka.
? Dusze uczestniczą w ciągłym i nieskończonym procesie reinkarnacji czyli przechodzenia po śmierci w inne ciało.
? Dusze i ciała tworzą swoistą hierarchię bytów. Za dobre uczynki dusze przesuwają się w każdym cyklu reinkarnacji w górę tej hierarchii, a za złe w dół.
? Na szczycie tej hierarchii możliwe jest przerwanie cyklu reinkarnacji poprzez stopienie własnej duszy bezpośrednio z Brahmą lub którymś z jego wcieleń, co jest ostatecznym celem każdego wyznawcy hinduizmu.

Z założeń tych wynika etyka hinduistyczna, która również jest wspólna dla wszystkich kultów hinduistycznych. Etyka ta obejmuje takie pojęcia jak karma, dharma, kasta i obejmuje ona swym zasięgiem nie tylko ludzi ale także wszelkie istoty żywe.
Charakterystyczną cechą większości kultów hinduistycznych jest też "kurs" życia jego wyznawców obejmujący obowiązek założenia rodziny, wychowania dzieci i odbycia pod koniec życia pieszej wędrówki nad Ganges lub w inne święte miejsce połączone z praktykami ascetycznymi.
Wspólny dla większości hinduistów (aczkolwiek nie dla wszystkich) jest też kult świętych krów.
Liczba kultów hinduistycznych jest ogromna (ok 10 000). Różnią się one panteonami wyznawanych bogów, sposobami ich czczenia i niektórymi założeniami filozoficzno-religijnymi. Do najbardziej popularnych zaliczają się śaktyzm, śiwaizm, wisznuizm (w tym krysznaizm).
Z hinduizmu wywodzą się także buddyzm, dźinizm, sikhizm i kilka innych religii, które z różnych względów nie są uznawane za kulty w pełni hinduistyczne.
Święte księgi hinduizmu to Wedy.
Koncepcje powstania świata: 1. Świat istniał zawsze, nikt go nie stworzył; 2. Świat powstał z wody; 3. Świat stworzył praczłowiek, który wykluł się z kosmicznego jaja. Wg tej koncepcji - praczłowiek poświęcił siebie i z siebie stwarzał ludzi.
Najczęściej hinduizm dzieli się na 3 grupy wyznań (religii):
? wisznuizm (ok. 70%)
? śiwaizm (25- 30%)
? śaktyzm (3-4%)
o Metampsychoza
Poraz pierwszy wspomniana w "Brihadaranjaka Upaniszad" i "Czhandogja Upaniszad" w związku z teorią odpłaty za dobre i złe uczynki. Polega najogólniej na ciągłym odradzaniu się elementu świadomościowego - człowieka (samsara) pod wpływem własnych dobrych i złych uczynków, myśli i przeżyć (karma).
o Trimurti - Trójca, przedstawiana jako jedna osoba, postać z trzema głowami / twarzami patrzącymi w różne strony, jeden bóg w jedności z trzema postaciami co do funkcji.
? Brahma - stwórca świata
? Śiwa - niszczyciel
? Wisznu - utrzymuje istnienie.

Hinduizm (od ok.V w n.e.)

o Cztery cele życia (Aśram)

? Dharma - prawość, religia, -przestrzeganie praw moralnych, obyczajowych i obowiązków.
"Manusmriti" ("Traktat o zacności")
? Artha - dobro materialne, rozwój ekonomiczny.
"Arthasastra" ("Traktat o dobrobycie") Kautiljia
? Kama - przyjemności fizyczne i zmysłowe.
"Kamasutra"("Traktat o miłowaniu") Watsjajana Mallanaga
? Moksza - wyzwolenie, zbawienie - cel najważniejszy.

o Cztery etapy życia

? Brahmaczarin (student)
? Gryhastha (gospodarz)
? Wanaprastha (eremita)
? Sannjasin (wędrowny żebrak)

o Cztery sposoby osiągnięcia mokszy :

? Dżńana joga - ścieżka wiedzy - poznania
? Karma-joga - ścieżka bezinteresownej pracy i działania
? Bhakti-joga - ścieżka miłości i oddania
? Radża-joga - ścieżka skupienia - kontemplacji.
Teksty święte:
Wedy:

o Rigweda
o Jadżurweda
o Samaweda
o Atharwaweda

Upaniszady

Według Muktika Upaniszad istnieje 108 kanonicznych upaniszad

Epopeje

? Mahabharata (http://vrinda.net.pl/vedanta/book.php?a=22&tyt=22&tom=1 )

o Mokszadharma
o Bhagavad-gita (http://vrinda.net.pl/vedanta/book.php?a=1&tyt=1&tom=1 )
? Ramajana

Purany

? Wielkie Purany (Mahapurany)
Purany Tamilskie
Pisane po tamilsku, reprezentują tradycje śiwaickie.
Purany mniejsze (Upapurany)

1. Święte miasta:

o Ajodhja
Rodzinne miasto Ramy.
o Mathura
o Haridwar
o Udżdżajin
o Dwarka
o Kańczipuram
o Waranasi

2. Święte miejsca pielgrzymkowe:
'Czatur dhama' - cztery najświętsze miejsca pielgrzymkowe Indii, uważane za siedziby bogów, reprezentujące 4 strony świata.

o Badrinath - miasto północy
o Puri - miasto wschodu
o Rameśwaram - miasto południa
o Dwarka - miasto zachodu

3. 'Saptasindhawa' - 7 świętych rzek:
Najświętsze częsci rzeki to źródło i ujście.

o Ganges
o Godawari
o Indus
o Jamuna
o Kaweri
o Narbada
o Saraswati

4. Zwyczajowe miejsca święte związane z oczyszczającym kultem rzek:

o Gangotri
o Haridwar
o Sagara
o Waranasi
o Allahabad

Brahma, w hinduizmie, stwórca wszechświata, który wraz z Wisznu i Śiwą tworzy Trimurti, czyli 3 aspekty jednego Boga. W mitologii indyjskiej Brahma demiurg, rodzi się z kwiatu lotosu wyrastającego z pępka śpiącego Wisznu; kiedy już wszechświat zostanie stworzony, budzi się Wisznu i bierze go w opiekę na czas jednej kalpy, kosmicznego cyklu trwającego 4 320 000 000 lat ziemskich; po czym Śiwa niszczy go.
Czas trwania wszechświata jest ograniczony i równa się długości życia Brahmy, które trwa 311 040 000 000 000 ziemskich lat, a stanowi 100 "lat Brahmy". Szacuje się, że aktualnie trwa 51. dzień Brahmy.
W hinduizmie Brahma nie jest konkretną osobą, a raczej pozycją, którą pobożna dusza osiąga w cyklu samsary. Na powierzchni Oceanu Przyczyn unosi się nieskończona ilość wszechświatów i każdy z nich zamieszkiwany jest przez innego Brahmę.
Rezydencją Brahmy jest Brahmaloka (loka - planeta), jedna z tzw. planet niebiańskich.
Reinkarnacja (również: metempsychoza, transmigracja) - to pogląd, wg którego dusza po śmierci może wcielić się w nowy byt fizyczny. Np. dusza jednego człowieka może przejść w ciało nowonarodzonego dziecka lub nawet zwierzęcia.
Reinkarnacja stanowi jedno z podstawowych wierzeń hinduizmu, dżinizmu, wierzeń afrykańskich, orfików, pitagorejczyków, występuje w platonizmie, gnostycyzmie, kabalistyce, teozofii, antropozofii. W pewnym sensie stanowi także podstawową koncepcję w buddyzmie, jednak buddyzm łączy to z doktryną braku indywidualnej duszy (anatman).
Wiara w reinkarnację występuje w najbardziej rozbudowanej formie w hinduzmie. Wg zasad tej religii cykl śmierci i ponownych narodzin dusz jest nieskończony, tworząc rodzaj nigdy nie kończącego się koła. Jakkolwiek nie można bezpośrednio sterować procesem przechodzenia do następnego wcielenia, o jego kierunku decyduje indywidualna karma danej duszy. Stąd poprawianie własnej karmy poprzez dobre, zgodne z dharmą uczynki skutkuje wcieleniem się po śmierci w lepszy byt, zaś pogarszanie własnej karmy powoduje wcielenie się w gorszy byt. Krąg reinkarnacji może być przerwany dopiero po osiągnięciu oświecenia - które wiąże się z całkowitym oczyszczeniem karmy.
Karma (lub karman, pali. Kamma) ? w hinduizmie, buddyzmie i innych religiach Dalekiego Wschodu jest to prawo przyczyny i skutku; podstawowe prawo Kosmosu.
Dharma - wieloznaczny termin, wystepujący w buddyzmie i hinduizmie.
W swoim, pierwotnym, sanskryckim znaczeniu słowo dharma oznacza po prostu "droga" lub "kierunek".
W klasycznych tekstach braminizmu słowo to oznaczało zespół podstawowych praw karmicznych, decydujących o wszelkich zdarzeniach, mających miejsce w życiu człowieka, jak i rodzaj tajemnej wiedzy na temat tych praw, dostępnych wyłącznie oświeconym.
We współczesnym hinduizmie dharma to jednocześnie nazwa podstawowych zasad etycznych, jakimi powinien kierować się każdy wyznawca - obejmujących obowiązek pracy, założenia rodziny, spłodzenia i wychowania dzieci oraz na starość próby osiągnięcia oświecenia, jak i jej stare sanskryckie znaczenie.
W buddyzmie dharma ma podobne do pierwotnego, braministycznego znaczenie. Jest to więc zespół podstawowych praw przyczyny i skutku istniejący obiektywnie, niezależnie od ludzkiej woli, który można sobie w całej pełni uświadomić dopiero w wyniku oświecenia, ale który jest w uproszczonej wersji dostępny każdemu człowiekowi w formie nauki Buddy, która jest niczym innym, jak tylko klarownym wyłożeniem dharmy.
Jakkolwiek dharma, zarówno w hinduizmie jak i buddyzmie jest rozumiana przede wszystkimi jako podstawowe prawa rządzące światem, słowo to stosuje się także do sytuacji jednostkowych. W tym rozumieniu dharma to właściwe postępowanie, które jest zgodnie z porządkiem całego świata w danym momencie: np: dharmą dla ojca jest dobrze wychować dzieci, a dla kierowcy samochodu podporządkowywać się zasadom kodeksu drogowego. Postępowanie zgodne z dharmą poprawia karmę, a niezgodne psuje.
W filozofii zachodu najbardziej zbliżonym terminem do dharmy jako obiektywnie istniejącego zespołu praw rządzących światem jest heglowska koncepcja dialektyki metafizycznej oraz stoicka koncepcja pneumy. Zbliżonym pojęciem jest również wprowadzona przez Aleistera Crowleya koncepcja Thelemy.
System kastowy - rodzaj systemu stanowego, wiążący się przede wszystkim z kulturami subkontynentu indyjskiego i zapisaną w hinduizmie wiarą w reinkarnację. Jednostki, które nie przestrzegają rytuałów i obowiązków swojej kasty, w następnym wcieleniu (inkarnacji) odrodzą się w niższej warstwie społecznej. Systemy kastowe określają dozwolone formy kontaktowania się członków hierarchii społecznej.
Kasta (hiszp. casta - rasa, ród) - ściśle zamknięta grupa społeczna, której odrębność, wynikająca z przepisów religijnych lub prawnych, jest zwykle usankcjonowana zwyczajowo.
System kastowy najdłużej utrzymał się w Indiach. Został zniesiony w 1947 roku. Pomimo zapisu w konstytucji z 1950 roku znoszącego przywileje kastowe, system ten jest wciąż bardzo popularny, szczególnie wśród mieszkańców wsi.
Przynależność kastowa nie dotyczyła tzw. pariasi (niedotykalnych), ludzi trudniących się pracą uważaną powszechnie za uwłaczającą.
Kast nie należy mylić z warnami, które stanowią:
? bramini (kapłani)
? kszatriowie (wojownicy)
? wajsjowie (chłopi i rzemieślnicy)
? siudrowie (ludność podbita)