Potop w Biblii i eposu o Gilgameszu

Badania archeologiczne nie znalazły w starszych warstwach archeologicznych śladów potopu, który objąłby swoim zasięgiem większą część Mezopotamii, choć oczywiście Eufrat w wielu miejscach wylewał i zmieniał koryto wielokrotnie, więc widmo powodzi nieustannie ciążyło nad mieszkańcami Uruk, Nippur, Badtibiry i innych. Niewątpliwie mit o potopie jest bardzo stary i na trwałe zakorzenił się w świadomości mieszkańców Międzyrzecza. Dość wspomnieć, że Sumeryjska Lista Królów np. dzieli dzieje Sumeru na czasy sprzed i po potopie.

Najsłynniejsza i najkompletniej sza wersja mitu o potopie znajduje się w słynnym Eposie o Gilgameszu, który był chyba najbardziej rozpowszechnionym na Starożytnym Bliskim Wschodzie utworem literackim, powielanym i przerabianym niezwykle często. Wydaje się jasne, że opowieść o Utanapisztimie musiała oddziaływać również na żydowskich kapłanów spisujących Stary Testament. Powszechność opowieści o wielkiej powodzi można tłumaczyć w jeszcze jeden sposób: w zasadzie wszystkie wielkie cywilizacje (nieantyczne) powstawały nad brzegami wielkich rzek, które stanowiły rzecz jasna ciągłe zagrożenie dla mieszkańców tych terenów. Wersję biblijną i tą z eposu Gilgamesza upodobniają do siebie szczegóły takie jak: zalanie całego świata. Możemy to tłumaczyć tym, że świat np. Sumerów był dość mały, powódź nie musiała objąć całej Mezopotamii, aby mieszkańcom zalanych terenów wydawało się, że cała ziemia znalazła się pod wodą. Mała powódź mogła natchnąć jakiegoś kapłana do napisania wielkiego poematu. Ratowany był tylko jeden człowiek, w Biblii Noe, w eposie - Utnapisztim. Bóg ostrzegł ich i mogli zbudować, a następnie zabrać na statek zwierzęta i część roślin, które mogłyby wypełnić zniszczony świat. Przyczynami potopu jest gniew boski i ludzka próżność ("do uczynienia potopu zachęciło bogów ich serce"). Można natomiast wnioskować z gniewnej przemowy Ea do Enlila po ustaniu klęski, że stało się tak wskutek nadmiernego rozmnożenia się ludzi, którzy zagrażali spokojowi bogów. Po zalaniu arka w obu opowieściach zatrzymuje się na górze. Po potopie w obu wersjach bogowie żałują, że musieli uciec się do tak srogiej kary, za to obdarzają Noego i Utnapisztima długimi łaskami.

Różnicami są natomiast miejsce występowania ludności, przed potopem- Mezopotamia i okolice Morza Czarnego. W Biblii mówi się o dokładnych 40 dniach i nocach deszczu. Różnicą było, iż spokojowi Boga w Biblii zagrażały dzieci kobiet i Synów Boga, a w eposie zbyt liczna populacja osób na ziemi. Różnicą jest na pewno również kształt i wielkość statku-arki. W obu mitach występują ptaki- kruk i gołębica. W eposie kruk oznajmia koniec eposu, a w biblii gołębica przynosi gałązkę z drzewa oliwnego. Wg Biblii po potopie na znak jedności człowieka i Boga na niebie ukazała się tęcza.
To zjawisko możemy obserwować do dziś, jednak jak było z potopem, nikt nie wie naprawdę