MARZYCIELE
Starożytność:
Ikar - Dedal (ucieczka z Krety, którą rządził Minos) - Minotaur -> labirynt
Ikar -> wolność -> marzyciel -> lot ku wolności -> Morze Ikaryjskie i wyspa Ikaria.
Motyw ikaryjski:
- Jarosław Iwaszkiewicz "Ikar" - Michaś - książka to symbol wolności, ucieczki od rzeczywistości
- Peter Breugl - "Upadek Ikara"
- Tadeusz Różewicz - "Prawa i obowiązki"
- Aleksander Kamiński - "Kamienie na szaniec" (Zośka)
- Stefan Żeromski - "Syzyfowe prace
- Juliusz Słowacki "Reduta Ordona" (przeżył powstanie - zabił się już po)
- Antoine de Saint - Exupery - miłość)
Osoby:
- Jan Paweł II
- Matka Teresa z Kalkuty
- Mikołaj Kopernik
- Krzysztof Kolumb 1492 - odkrycie Ameryki
- Ferdynand Magellan - podróż dokoła świata
- Maria Skłodowska - Curie
- powstańcy biorący udział w powstaniach ("Reduta Ordona", "Sowiński w okopach Woli")
- Himalaiści (Jaś Mela, Marek Kamiński - biegun północny)
- niepełnosprawni
Rola marzycieli: nowe wynalazki, odkrycia; walczą o wolność (walki społeczne, bunty społeczne, zniszczenie muru berlińskiego), odkrywają nowe planety (kosmonauci)
Cytaty:
"Nie poddawaj się rozpaczy. Życie nie jest ani lepsze ani gorsze od naszych marzeń, jest tylko zupełnie inne". Shakespear
"Marzenia najlepiej maluj człowieka. Powiedz mi, o czym kto marzy, a określę Ci jego charakter". Ludwik Sztyrmer
MIŁOŚĆ
- Romeo i Julia
- Jurand do Danusi (ojcowska)
- Przypowieść o synu marnotrawnym (ojcowska)
- Mały Książę
- Jacek Soplica i Ewa Horyszkówna ("Pan Tadeusz")
- Marcin Borowicz i jego matka (macierzyńska)
- Hymn św. Pawła
- "Do M""
WIEK XX
Osiągnięcia: rozszczepienie atomu, telefony komórkowe, komputery - Internet, opanowanie kosmosu, rozwój medycyny, telewizja, antybiotyki.
Klęski: bomba atomowa, totalitaryzm (ZSRR), sytuacja polityczna na Kubie, Białorusi (XXIw.), ludobójstwo, terroryzm (XX/XXIw.), choroby cywilizacyjne: HIV, nowotwory, miażdżyca; upadek wartości rodziny, bezrobocie i ubóstwo, głód
Postacie:
Pozytywne: Ernest Hemingway, Ryszard Kapuściński, Jan Paweł II, Mahomet Ghandi (wolne Indie; "Trzeba prowadzić wojnę bez walki"), Matka Teresa z Kalkuty, John Kenedi
Mini słowniczek:
- konsumpcyjny styl życia (konsumpcjonizm) - nastawiony na gromadzenie dóbr (mieć, a nie być), poprawę swoich warunków życia, a nie rozwój intelektualny
- amerykanizacja kultury - zalew kultury tworami amerykańskimi (np. kino)
- komercja - nastawienie na zysk
- kultura masowa - przeznaczona dla mas (np. disco - polo)
Tematy egzaminacyjne:
- Z jakim bagażem doświadczeń ludzkość wkroczyła w XXI wiek?
- Życzenia pod adresem XXI wieku (dedykacja do książki o tematyce wojennej)
TOLERANCJA
Mini słowniczek:
- antysemityzm - wrogość wobec osób pochodzenia żydowskiego -> holocaust -> faszyzm -> Hitler -> Auschwitz
- nacjonalizm - ruch narodowy z wyraźnym przekonaniem o wyższości własnego narodu
- szowinizm - skrajna postać nacjonalizmu polegająca na podporządkowaniu sobie i nienawiści wobec innych narodów
- alienacja - wyobcowanie
- integracja - przybliżanie się, zespolenie
- stereotyp - utarty, niczym nie poparty sposób myślenia, potoczny obraz rzeczywistości w społeczeństwie
- tolerancja - umiejętność zaakceptowania odmienności przybierającej różnorodne formy (nie może występować wobec zjawisk szkodliwych społecznie) ; trudność tolerancji polegająca na trudności zaakceptowania odmienności ; tolerancja wobec starości
- rasizm
Utwory:
- Maria Konopnicka "Mendel gdański"
- Henryk Sienkiewicz Quo Vadis (tolerancja wobec chrześcijan)
Postacie:
- Bruno Schulz - Drohobycz - zginął w getcie
- Zenek Wójcik "Ten Obcy" - Irena Jurgielewiczowa
Bohaterowie:
- Don Kichot - widzi świat swej wyobraźni i w nim żyje, wyśmiewany i wyszydzany przez otoczenie
- Bernard Zygier ("Syzyfowe prace") - trafia do szkoły bo z innych go wyrzucili; wyobcowany przez rówieśników z klerkowskiego gimnazjum; nikt z uczniów nie stara się do niego zbliżyć (boją się jego)
- Andrzej Radek ("Syzyfowe prace") - syn chłopski między dziećmi szlacheckimi
- Mendel gdański (nie tolerowano go, gdyż był wyznawcą innej religii - Żyd)
- Guliwer
- Jan Paweł II
- Matka Teresa z Kalkuty
Cytaty:
- "Człowiek człowiekowi wilkiem. Lecz ty nie daj się zwalczyć"
- "Nauczyć się czegoś od swoich wrogów jest najlepszą drogą by ich polubić"
Przykłady braku tolerancji:
- holocaust
- ludobójstwo
- święta wojna - dżihad
- zamieszki na tle rasowym (Kapuściński) Jugosławia
