Twórczość Jana Kochanowskiego

Jan Kochanowski był najwybitniejszym polskim poetą do czasów Adama Mickiewicza. Jego życie dzieli się na trzy etapy: okres uniwersytecki, okres dworski, okres czarnoleski.

Napisał: fraszki, treny, pieśni, dramat

Fraszki Jana Kochanowskiego są głównie wynikiem obserwacji życia na dworach, na których poeta przebywał przez wiele lat.
Dzielą się na: miłosne, refleksyjne, obyczajowe, patriotyczne, religijne, biesiadne, żartobliwe.

Kochanowski często nawiązywał w nich do postaci mitologicznych, filozofii starożytnej i epikurejskiej. We fraszkach stwarza renesansowa wizję świata i człowieka. Wyraża fascynacje światem, radość życia i podziw dla uroków natury. Kieruje się mottem „carpe diem”. Pokazuje obraz życia w XVI Rzeczypospolitej.

Pieśni Kochanowski pisał przez około dwadzieścia lat swego dojrzałego życia, głównie w okresie dworskim, ale także w Czarnolesie. Do pieśni zalicza się także hymn „Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary” w którym Bóg ukazany jest jako stwórca, architekt, artysta. Poeta mówi o nim jako Panu świata, szczodrobliwym dla wszystkich stworzeń, które obdarza troską i życzliwością. Autor ukazuje swoje przemyślenia, refleksje, przemyślenia. Podkreśla radość istnienia i zachęca do korzystania z życia. Całą miłość do otaczającego go świata zawarł w pieśniach.

Okolicznością powstania trenów była śmierć córki Kochanowskiego, Urszulki. Jan z Czranolasu ma wtedy ogromną wiedzę i doświadczenie, a poglądy i wiarę ostatecznie ukształtowane. Nagle gromadzone przez całe życie idee i wartości upadają, zaś wypracowany przez lata system filozoficzno -światopoglądowy w zderzeniu ze śmiercią dziecka całkowicie bezużyteczny. Kochanowski wątpi we wszystkie wartości - w mądrość, w religię i w cnotę, która stanowiła dla niego kwintesencje ludzkiej godności, opanowania i samokontroli.

Utwory J. K. w pierwszym okresie jego życia były lekkie, żartobliwe, błyskotliwe.

We fraszce „Do gór i lasów” zwraca się do znanego z lat młodzieńczych widoku, opisuje historie swego życia. Wiąże się to z refleksją na temat życia i niepewną jeszcze przyszłością.

Fraszka „O żywocie ludzkim” podejmuje tematykę filozoficzną. Człowiek w rękach losu jest marionetką.

Fraszka „Do Hanny” ma zabarwienie żartobliwe, atmosferę dworską. Pochodzi z wczesnego okresu twórczości J. K. Autor prosi ukochaną aby oddała mu swe serce.

Kochanowski pisał pieśni będąc dojrzałym człowiekiem.

Ks. 1 Pieśń IX. Ta pieśń należy do biesiadnych, nawiązujących do filozofii epikurejskiej. Autor próbuje tu zdefiniować pewne wskazania i prawdy życiowe.

Ks. Wt. Pieśń V. Ma charakter patriotyczny. Pokazuje w jakiej sytuacji znaleźli się Polacy po klęsce poniesionej po wojnie z Turkami. Utwór kończy refleksja: Polak przed i po szkodzie głupi”.

Do pieśni zalicza się także hymn „Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary” w którym Bóg ukazany jest jako stwórca, architekt, artysta. Poeta mówi o nim jako Panu świata, szczodrobliwym dla wszystkich stworzeń, które obdarza troską i życzliwością.

Treny Kochanowski zaczął pisać po śmierci swej córki, z która wiązał wielkie nadzieje.

Tren I. Utwór ten pełni role wprowadzenia w cykl. Na początku występuje długie wyliczenie, które ma podkreślić ogrom bólu wywołanego po śmierci córki.

Tren IX. Kochanowski pisze tu, że filozofia stoicka, którą wyznawał przez lata nie sprawdza się w obliczu nieszczęścia. Człowiek nie może być obojętny na różne sprawy, musi być zawsze człowieczy.

Tren XIX. Poeta zmęczony jest żalem, który dręczył go przez całą noc. We śnie przychodzi do niego matka, która mówi, że w niebie jest lepiej niż na ziemi i nie ma się co martwic o córkę.