Czy starożytne ideały mogą być cenne dla człowieka współczesnego?

Odwołując się do różnych tekstów kultury, będę starała się udowodnić, że starożytne ideały mogą być cenne dla człowieka współczesnego. Są one bowiem uniwersalne i mimo że zmieniają się czasy, to cechy ludzkie zostają takie same. Współcześni artyści dostrzegają ich ponadczasowość i czerpią inspiracje z mitologii greckiej, która ukazuje nam postawy ówczesnych bohaterów.
Przeznaczenie odgrywało w tekstach starożytnych ogromną rolę. Według nich nawet kiedy człowiek będzie dążył do sprzeciwienia się fatum, ono i tak go spotka. Obrazują to dramaty Sofoklesa „Król Edyp” i „Antygona”. Edyp chcąc uchronić osobę, którą uważał za swojego ojca, opuszcza dom. Podczas wędrówki wdaje się w sprzeczkę z ludźmi, których następnie zabija, a jedna osoba z nich okazuje się jego prawdziwym ojcem. Antygona, jego córka, obciążona rodzinną klątwą sprzeciwiła się prawu Kreona i zgodnie z nakazem boskim pochowała brata, za co spotkała ją śmiertelna kara. W dzisiejszych czasach przykładem walki z przeznaczeniem jest Harry Potter – tytułowy bohater serii powieści autorstwa J.K. Rowling. Czarodziej jako niemowlak został naznaczony blizną, powstałą dzięki obronie jego matki przed uśmiercającym zaklęciem, wycelowanym w niego. Harry podczas swojego życia spotykał już nieraz Lorda Voldemorta, z którym przeżył już wiele magicznych bójek. Według przepowiedni prof. Trelawney spotka ich kiedyś ostateczna walka, w której tylko jeden z nich przeżyje.
Herakles stał się wzorem idealnego wojownika. Jego słynne dwanaście prac, wykonanych w celu oczyszczenia się z winy za zabójstwo najbliższych, znajduje odbicie w literaturze fantasy. „Conan Barbarzyńca” Roberta Howarda również wyrusza na samotną krucjatę, aby pomścić śmierć swoich rodziców. Na jego drodze staje wiele przeszkód, które bohater pokonuje, głównie dzięki swojej niezwykłej sile, iście heraklijskiej. Z dążenia do celu słynne są też wyprawy Argonautów po złote runo, z których inspirację zaczerpnął Tolkien, pisząc „Władcę Pierścieni” Jego Drużyna Pierścienia wyrusza, aby ocalić świat. Cel ten osiągają dzięki grupowej współpracy, tak jak Argonauci. Perypetie małego Froda można porównać do mitologicznej dziesięcioletniej tułaczki Odyseusza. Dzieło Tolkiena ewidentnie nawiązuje do starożytnego tematu wędrówki. Jeszcze jednym przykładem nawiązywania autora do mitologii greckiej jest nagroda dla bohatera. Tak jak dla Heraklesa jest to życie wieczne, dla herosa toczące się w niebie, dla Froda – w krainie Elfów.
Na przestrzeni dziejów artyści czerpali inspiracje z mitu o Dedalu i Ikarze, dopatrując się w nim wielu ponadczasowych idei. Ikar to patron tęsknot człowieka za tym, co nieosiągalne, postępu i marzeń, upadku, nierozwagi i młodości. Niektórzy, jak np. Pieter Bruegel, wykorzystując motyw upadku Ikara ,wskazał na zapatrzenie w siebie, zajęcie codzienną pracą i obojętność. Natomiast przeciwnie namalował obraz o takiej samej nazwie Marc Chagall. Spadający Ikar jest niecodziennym zjawiskiem. Takie wydarzenie mąci spokój przedstawionych na obrazie mieszkańców wsi. Wszyscy wychodzą z domów, żeby zobaczyć, co się dzieje i jak wygląda spadająca postać, kim jest. Wznoszą ręce do góry, pokazując ją sobie. Ludzie są zdziwieni. Zazwyczaj ich życie jest monotonne, wykonują ciągle te same czynności, zajmują się gospodarstwem, dobrze znają siebie nawzajem. W takim właśnie miejscu nagle pojawiła się na niebie postać wyglądająca jak człowiek ze skrzydłami. Ten młodzieniec kojarzy się nam z marzycielstwem oraz idealizmem, a tego brakuje w typowym wizerunku wsi. Dlatego istnieje taki kontrast pomiędzy skrzydlatą postacią na niebie a wsią i jej mieszkańcami. Artysta pokazał to, malując mityczną postać oraz niebo w jasnych barwach, a realny świat w ciemnych. Jarosław Iwaszkiewicz napisał krótkie, a zarazem wzruszające opowiadanie wojenne pod tytułem „Ikar”. Nieostrożny (niczym mityczny bohater), zaczytany chłopiec wpada pod nadjeżdżającą karetkę gestapo.
Starożytnym ideałem herosa nie mógł być chudy i słaby mężczyzna. Antyczni rycerze byli dobrze , zbudowani, silni i odważni. Andrzej Sapkowski swojego bohatera stworzył jako przystojnego, długowłosego mężczyznę. Kobietom, głównie czarownicom (które czuły coś w rodzaju dreszczy, gdy zostały dotknięte przez wiedźmina) podobał się Geralt. Był on zarazem silnym i wielkim wojem, któremu nie straszny był żaden potwór ani stworzenie magiczne. Następnym przykładem odważnego człowieka jest obraz rycerza przedstawiony w filmie „Gladiator”. Fabuła filmu przedstawia dzielnego i niezastraszonego wojownika, który walczy o wolność swoją i swoich przyjaciół, osiągając postawiony przed sobą cel - wygrywając walkę. W mitologii greckiej widzimy istniejący również w dzisiejszych czasach ideał kobiety – kochającej, mądrej i pięknej. Piękno i sylwetkę możemy też porównać do dzisiejszego kanonu piękna dzięki starożytnym rzeźbom oraz późniejszym obrazom, np. Botticelliego.
Wojna trojańska jest tematem filmu „Troja” Wolfganga Petersena, adaptacji „Iliady” z dodatkowymi wątkami zaczerpniętymi z „Odysei”Homera oraz „Eneidy” Wergiliusza. Jednak niektórzy czepią z niej głębsze inspiracje, jak np. Mieczysław Jastrun w „Czytaniu Homera”. Odczytana na nowo „Iliada” Homera staje się dla poety źródłem niezwykle aktualnych prawd dla pokolenia walczącego przeciwko Hitlerowi. Warszawa została tu utożsamiona z Troją: „Wróg był bardziej okrutny niż Grecy Homera, lecz ten sam płomień świecił nam – obrońcom Troi”. Leopold Staff w „Odysie” przywołuje postać Odysa, by pokazać, że jego los jest losem każdego z nas. Zawarta jest tam definicja człowieczeństwa, mówiąca: „Każdy z nas jest Odysem, co wraca do swojej Itaki”.
Uważam, że moje argumenty potwierdziły tezę i udowodniłam ponadczasowość starożytnych ideałów zawartych we współczesnych dziełach. Chciałabym zaznaczyć, że skupiłam się głównie na mitologii greckiej, natomiast wiele przykładów można też znaleźć w starożytnych mitologiach innych krajów oraz Biblii.