Błona komórkowa

Wszystkie komórki wytworzyły specyficzną barierę chroniącą je przed negatywnym wpływem środowiska, tj. błonę komórkową

Skład:
Lipidy:
- fosfolipidy
- sterole
- glikolipidy
- sfingolipidy
- cerebrozydy
Białka:
a) powierzchniowe: hydrofilne, hydrofobowe
b) integralne

Charakter błony komórkowej:
- elastyczna
- półstała
- dynamiczna
- selektywna
- spolaryzowana
Błona komórkowa występuje zarówno u zwierzą jak i u roślin.
Jej budowę porównuje się do płynnej mozaiki. Wśród tłuszczowców dominują fosfolipidy, choć równie często występują glikolipidy, sfingolipidy i cerebrozydy (związki będące połączeniem glikolipidów ze sfingozyną wchodzącą w skład sfingolipidów). Tłuszczowce tworzą podwójną warstwę, tak skonstruowaną, że ich hydrofilowe końce znajdują się na zewnątrz, a hydrofobowe części skierowane są do wewnątrz. Pomiędzy lipidami znajdują się białka, które mają możliwość zmiany miejsca w błonie – przemieszczania się. Białka budujące błonę komórkową dzielimy na białka powierzchniowe oraz na białka integralne, które wbudowane w podwójny zrąb lipidowy mogą tworzyć kanały przenośnikowe. U zwierząt na powierzchni błony występują przyłączone do niektórych białek reszty węglowodanowe, tzw. glikokaliks. Chronią one błonę przed enzymami trawiennymi, np. w jelitach oraz pozwalają układowi odpornościowemu na odróżnienie komórek własnego organizmu od ciał obcych. Należałoby tu podkreślić, iż nie jest ona strukturą statyczną. Ulega ona ciągłym zmianom i przebudowom

Błony cytoplazmatyczne:

1)Plazmalemma - żywa, półprzepuszczalna błona białkowo-lipidowa, okalająca cytoplazmę (protoplast). Ma strukturę podwójnej błony lipidowej, jej środkowy region zbudowany jest z dwu jednocząsteczkowych warstw fosfolipidów. Lipidy połączone są z białkami w taki sposób, że tworzą coś w rodzaju płynnej moaziki. Kontroluje metabolizm komórki regulując przepływ różnego rodzaju związków. Oddziela żywą zawartość komórki od środowiska zewnętrznego

2)Siateczka wewnątrz plazmatyczna (retikulum endoplazmatyczne) - struktura wewnątrz cytoplazmy o charakterze błoniastym składająca się z zespołu kanalików, pęcherzyków lub banieczek, często łączących się ze sobą, ograniczonych błoną białkowo-lipidową. Rodzaje:
- siateczka wewnątrzplazmatyczna szorstka (retikulum endoplazmatyczne szorstkie) - z błoną siateczki łączą się rybosomy odgrywające ważną rolę przy syntezie białek
- siateczka wewnątrzplazmatyczna gładka - pozbawiona rybosomów - bierze udział w procesie syntezy kwasów tłuszczowych
Proces tworzenia się błony komórkowej w młodej komórce:
W płaszczyźnie podziału wrzeciona podziałowego wytwarza się fragmoplast, a w nim szczelina rozdzielająca siostrzane protoplasty, wypełniona płynem. Szelina ta stanowi pierwotną przegrodę komórkową, a na jej powierzchni wytwarzane są pierwsze celulozowo-pektynowe pokłady b.k. pierwotna przegroda przekształca się w tym czasie w stałą blaszkę środkową. Dalszy wzrost polega na wstawianiu nowych cząsteczek między już istniejące oraz na wstawianiu nowych warstw(apozycja). Pokłady b.k. wytworzone w czasie wzrostu kom. stanowią jej pierwotną postać. Pokłady odkładane po zakończeniu wzrostu nazywamy błoną komórkową wtórną, a powstające w tej błonie otwory-jamkami.
W komórkach zwierzęcych błona komórkowa pokryta jest od zewnątrz otoczką śluzowatą. Stopień jej wytrzymałości związany jest głównie z układem mikrofibrylli.