Programy profilaktyczne

CHARAKTERYSTYKA PODSTAWOWYCH PROGRAMÓW (20-27.11.2006).

1. Program szkolno – środowiskowy:
Są to zajęcia grupowe zaliczane do oddziaływań nastawionych na wywołanie zmian u jednostek (pracownia NIAAA 1997),polegają na oddziaływaniu na postawy, przekonania, umiejętności i zachowania jednostek oraz ich najbliższego otoczenia, które uważa się za przyczynę sięgania po substancje psychoaktywne, działania z zakresu polityki społecznej, których obiektem jest system organizacji życia społecznego.
2. Drugi elementarz czyli program siedmiu kroków:
Program profilaktyki dla młodzieży, nauczycieli i rodziców.
A/ Autorzy: A. Arendarska, A. Czapczyńska, D. Kalenik – Moch, J. Mellibruda, A. Pacewicz, E. Wierzejska.
Na podstawie książki A. Barass’a, P. Callahov’a pt. „Co należy wiedzieć o alkoholu i innych środkach uzależniających”.
Pierwsza edycja tego programu to połowa 1993 roku, w 2500 klasach z 40 województw, za zgodą i aprobatą kuratorów oświaty.
Druga edycja to 1994rok, wzbogacona o zajęcia dotyczące spraw dla, których warto żyć i powstrzymywać się od substancji psychoaktywnych.
B/ Cele programu:
- dostarczenie wiedzy o środkach psychoaktywnych, niebezpieczeństwach związanych z ich używaniem i możliwościach unikania tych zagrożeń
- wytrenowanie kilku ważnych umiejętności życiowych tj. odmawianie, satysfakcjonującej zabawy bez sięgania po środki uzależniające i konstruktywnych zachowań w kontaktach z ludźmi.
C/ Założenie:
Programy profilaktyczne powinny propagować pełną abstynencję czyli zachęcać do powstrzymywania się do 18 r. ż. od zażywania alkoholu, palenia tytoniu i spożywania substancji psychoaktywnych.
D/ Adresat:
Uczniowie starszych klas szkoły podstawowej (wówczas były to klasy 6-8). Prowadzony był przez przeszkolonych nauczycieli.
E/ Charakterystyka programu:
- cykl ośmiu zajęć dla młodzieży
- 3 spotkania warsztatowe dla rodziców wg książki „Profilaktyka domowa”
- podczas realizacji programu wykorzystywane są bogate materiały pomocnicze a prócz podręcznika zawierającego scenariusze zajęć także publikacje książkowe, komisky, ankiety, ulotki i środki audio – wideo.
Szkoleń dokonuje: P. A. R. P. A. Ul. Szańcowa 2, 01-458 Warszawa, (0-22) 836-69-01.
3. „Jak żyć z ludźmi?”:
Jest to australijski program profilaktyki z polskim opracowaniem A. Kobiałki.
A/ Cel:
Rozwijanie najważniejszych umiejętności interpersonalnych (komunikowanie się z ludźmi, podejmowanie decyzji, chronienie się podczas nacisku grupowego, radzenia sobie ze stresem, budowanie właściwego wizerunku własnej osoby, otwartość i empatia) oraz dostarczanie informacji o substancjach psychoaktywnych.
B/ Prowadzący:
Przeszkoleni pedagodzy lub psycholodzy z doświadczeniem w pracy z grupą.
I część: najważniejsze zasady pracy z grupą, cechy dobrego prowadzącego, co musi wystąpić w programie.
II część: propozycje zajęć, zabawy, techniki i ćwiczenia.
III część: materiały pomocnicze, rysunki i tabele.
4. „Dziękuję – nie”:
Program edukacyjno – treningowy.
A/ Autorzy: S. Mieszalski, M. Szymańska, E. J. Morowscy (pracownia ADIC).
B/ Cel:
Umożliwienie młodzieży nabycia ważnych umiejętności życiowych , osiąganie większej autonomii i odpowiedzialności za swoje zachowania.
C/ Adresat:
Młodzież szkół gimnazjalnych i 1 klasy szkoły średniej.
D/ Realizator:
Przeszkoleni nauczyciele po 25’cio godzinnym szkoleniu, otrzymali materiały instruktażowe, scenariusze lekcyjnych zajęć, ankiety oraz gry dydaktyczne.
5. „Zanim spróbujesz”:
A/ Autorzy: B. Jakubowska, Z. Sobolewska, A. Pacewicz.
B/ Cel:
Przekazanie wiedzy o alkoholu i innych środka uzależniających oraz mechanizmach rozwoju uzależnienia, rozwój własnych umiejętności psychologicznych (podejmowanie racjonalnych wyborów w sprawie używania środków odurzających w tym mówienie „nie”, wzmacnianie pozytywnego obrazu własnej osoby, odreagowywania napięć, budowanie udanych relacji z ludźmi, konstruktywnego rozwiązywania konfliktów, kształtowanie wzorców zdrowego życia i spędzania czasu wolnego.
C/ Adresat:
Dzieci i młodzież, starsze klasy szkoły podstawowej, gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych.
D/ Realizator:
Nauczyciele, pedagodzy i psycholodzy.
E/ Charakterystyka:
Cykl kilkunastu zajęć opracowanych w formie książki (z częścią teoretyczną i scenariuszami zajęć), są cztery warianty scenariuszy na różne poziomy wieku, zawierające od 12 do 19 zajęć.
6. „Spójrz inaczej” – program profilaktyczno – terapeutyczny.
A/ Autorzy: A. Kołodziejczyk, E. Kołodziejczyk, E. Czemierowska.
B/ Adresat:
Uczniowie szkoły podstawowej i gimnazjum. Opracowany w trzech wersjach, dostosowanych do poziomu rozwoju adresatów, osobno dla klas: 1-3 S.P., 4-6 S.P. i gimnazjum.
C/ Charakterystyka:
Rozwój osobowości ucznia oraz jego zdolności przystosowania społecznego przez trenowanie ważnych umiejętności życiowych, program jest realizowany w klasach podczas 24 spotkań odbywających się 1 raz w tygodniu, program na wszystkich poziomach wiekowych obejmuje bloki tematyczne:
- spostrzeganie siebie i sowich uczuć
- budowanie swojej wartości
- uczestnictwo w grupie
- rozwiązywanie problemów
- troska o własne zdrowie.
Spotkanie z rodzicami poprzedza realizacje programu, w celu przekazania informacji o programie, prośbę o wyrażenie zgody na uczestnictwo dziecka w programie, przekazanie instrukcji, wyrażenia oczekiwania współpracy.
D/ Realizatorzy:
Przeszkoleni nauczyciele (po zajęciach warsztatowych w wymiarze 40 godzin – dla klas młodszych, 60 godzin – dla klas starszych, zaopatrzeni w książki i scenariusze zajęć.
7. „Program domowych detektywów czyli Jaś i Małgosia na tropie”:
Opracowany przez Pracownię Profilaktyki Młodzieżowej „PRO – M” Instytutu Pediatrii i Neurologii.
A/ Autorzy: Pisarska, Okulicz-Kozaryn, Borucha, Ostaszewski, Bobrowski.
B/ Adresat:
Uczniowie klas 4-5 S.P. (wiek 10-11 lat) i ich rodzice.
C/ Cel:
Opóźnienie inicjacji alkoholowej oraz zmniejszenie spożycia alkoholu wśród tych dzieci, które rozpoczęły już picie.
Strategia podstawowa opiera się na założeniu, że we wczesnym okresie dojrzewania największy wpływ na zachowanie zdrowotne nastolatków mają przede wszystkim rodzice oraz rówieśnicy.
Realizacja programu trwa 20 tygodni:
- pod kierunkiem wychowawcy klasy przy aktywnym udziale liderów rówieśniczych oraz rodziców (opiekunów)
- wykorzystuje się cztery zeszyty (komiksy), wspólnie z opiekunami będą śledzili poczynania destrukcyjnej postaci.
Program jest wystandaryzowany – jest dopasowany do polskich warunków.
Ostaszewski dokonał porównania skuteczności – jest to najskuteczniejszy program adresowany do dzieci w tym wieku.
Spodziewany efekty programu:
- bezpośrednio po zakończeniu programu obserwować będzie się korzystny wpływ na ograniczenie częstości picia i na zmniejszenie intencji picia a także wzrost wiedzy o skutkach picia alkoholu przez młodzież
- program sprzyja rozwinięciu umiejętności prowadzenia rozmów między rodzicami a dziećmi o środkach uzależniających (w tym także papierosów) i w ogóle o trudnych tematach.
8. Program „Tak czy nie”:
A/ Autor: Witold Skrzypczyk z Profilaktyczno – rozwojowego Ośrodka Dla Dzieci i Młodzieży „PROM” w Łodzi.
B/ Adresat:
Młodzież z klas 1-2 gimnazjum i szkół średnich.
C/ Cel:
Dostarczenie wiedze na temat wpływu alkoholu na życie w rodzinie, kształtowanie racjonalnych decyzji osobistych związanych z używaniem substancji uzależniających oraz kształtowanie umiejętności asertywnej odmowy.
Jeśli w tym czasie ujawnią się dzieci z grup ryzyka można im zaoferować terapie, pokierować do grup wsparcia Alatim lub jakąś inną pomoc.
Program odbywa się w 12 godzinnych cyklach w następujących blokach:
- z młodzieżą (wiedza o uzależnieniach, asertywność)
- konsultacje z rodzicami
- zajęcia superwizyjne dla zespołów ( dla tych co prowadza te zajęcia).
9. Program „debata”:
A/ Autor: Krzysztof Wojcieszek.
Składa się ze spotkań 2-3 godzinnych.
Za pomocą metod aktywizujących.
B/ Cel:
Zmiana przekonań normatywnych dotyczących picia alkoholu wraz z podkreśleniem wartości postaw aobstynenckich.
Scenariusz znaleźć można w Remedium 1998 nr 3.
10. Program „NOE”:
A/ Autor: K. Wojcieszek.
B/ Adresat:
Młodzież gimnazjum i starsza.
Składa się z 2 etapów realizacji:
 obejmujący serię spotkań z dużymi grupami uczniów (nawet do 300 osób na jednej sali)
 wszystkie późniejsze działania na rzecz uczniów, pedagogów oraz rodziców danej szkoły.
C/ Cel:
Zmiana przekonań na temat picia alkoholu, podkreślenie wartości abstynenckich.
D/ Realizatorzy:
4-5 osobowe zespoły (psycholodzy, trzeźwi alkoholicy, osoby z rodzin z problemem alkoholowym: małżeństwa, dzieci).
Forma hepenningu, 3 części:
- prawda
- miłość
- wolność.
Jest miejsce w programie na spontaniczne reakcje uczestników, są podawane świadectwa osób z rodzin z problemem alkoholowym.
E/ Rezultat:
Obalenie mitu o powszechnej chęci picia i nie możności ułożenia kontaktów z rówieśnikami bez alkoholu.
Na skali od 1 do 6 młodzież ten program ocenia na 5 i 6.
Młodzież sama, pod opieka prowadzących, dochodzi do czynników ryzyka.
Wykorzystuje się psychodramę – np. rzeźbę rodziny.
Młodzież poznaje sposób funkcjonowania rodziny z problemem alkoholowym.