Kwestia wschodnia
od XVIII kryzys wewnętrzny państwa osmańskiego (dążenia separatystyczne, występowały narodowości Bałkanów). Wpływy pragną zdobyć: Rosja (panowanie nad morzem Czarnym i cieśninami tureckimi, swobodny dostęp do Morza Śródziemnego/ pretekst: idea opieki nad ludnością prawosławną mieszkającą na terenie imperium, idea panslawizmu- wspieranie i protekcja dla narodów słowiańskich walczących przeciw władzy tureckiej), Wielka Brytania (kontrola nad cieśninami, panowanie na Morzu Śródziemnym, rozwój handlu z Turcją), Austria (nie chce dopuścić do wzrostu wpływów Rosji), Francja (rozszerzenie swych wpływów na Bliskim Wschodzie i afrykańskich wybrzeżach Morza Śródziemnego/ idea opieki nad zamieszkałą w imperium tureckim ludnością katolicką)
1850 zaostrzanie się sporu między duchowieństwem katolickim i prawosławnym o miejsca święte- Betlejem i Jerozolima. Po stronie katolików stanęła dyplomacja francuska i Sułtan, a po prowosławnych dyplomacja rosyjska. Mikołaj I szykuje się do wojny z Turcją i liczy na pomoc cesarza Austrii Franciszka Józefa i neutralność Prus. Zaproponował ministrowi spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii- H.J.Palmerston, podział stref wpływów w Turcji, dla siebie rezerwując Konstantynopol i wpływy na Bałkanach, W.B wpływy na Krecie i w Egipcie. Projekt odrzucony. Mikołaj I kieruje do Sułtana żądania gwarancji uprawnień prawosławnych i zapewnienia Rosji prawa opieki nad nimi. 1853 wojska rosyjskie wkraczają na teren księstw naddunajskich- Mołdawia i Wołoszczyzna.
Turcja wypowiada wojnę Rosji 10.1853.
Wojna Krymska
Początkowy zwycięża Rosja (pod Synopą 11.1853, Paweł Nachimow)
1854 do Turcji przyłączają się Francja i W.B
1855 do Rosji przyłącza się Królestwo Sardynii
Państwo austriackie nie udziela pomocy Rosji, wysyła swe wojska do Mołdawii i Wołoszczyzny , zmuszając Rosje do wycofania się z tych terenów.
we wrześniu 1855 armia rosyjska (admirałowie Władimir Korniłow i Paweł Nachimow) opuszczają ruiny miasta Sewastopol. W marcu 1855 nowym carem został syn Mikołaja, Aleksander II. 1856 podjęto rokowania pokojowe.
Kongres paryski 1856
obradowali przedstawiciele Austrii, Prus, Sardynii, Turcji i wielkiej Brytanii. Gospodarz cesarz Napoleon III, przewodniczącym syn Napoleona I, Aleksander Walewski. Integralność terytorium państwa tureckiego, autonomię Serbii, Mołdawii i Wołoszczyzny, sułtan zobowiązał się zrównać prawa chrześcijan i muzułmanów. Morze czarne terenem neutralnym. Dunaj miał się stać rzeką dostępną dla statków handlowych wszystkich państw, a panowanie nad deltą Dunaju przywrócono Turcji.
Zmiany na Bałkanach po wojnie krymskiej
Po kongresie usamodzielniły się księstwa naddunajskie. Hospodarem wybrano w 1859 Alexandru Cuzę. 1861 doszło do zjednoczenia obu księstw Rumunii. Zwierzchnictwo Turcji nad rumunią nadal istniało ale tylko w charakterze formalnym. Reformy: uwłaszczenie chłopów. 1866 Cuzę został obalony przez opozycję liberalną. Nowym został Karol Hohenzollern-Sigmaringen. Drugie autonomiczne terytorium to Serbia. Dziedzicznym władcą został Obrenovic. 1830 z Serbii usunięto wielkich tureckich właścicieli ziemskich, stał się krajem drobnej własności chłopskiej. 1867 Turcja wycofała z Serbii swoje wojska, choć nadal utrzymywała formalne zwierzchnictwo.