Wojna krymska - przyczyny, przebieg i znaczenie

Przyczyny

Napoleon III wszelkie konflikty starał się rozwiązywać bez użycia siły. Uważał, że kongresy międzynarodowe oraz koncert europejski na dłuższą metę prowadzą do zjednoczenia Europy (utworzenia „swoistego rodzaju Stanów Zjednoczonych Europy”). Chciał utrzymywać bliskie stosunki z Anglią i rozbić front rosyjsko-austriacko-pruski.

Mocarstwa europejskie – oprócz Rosji – uznały rządy Napoleona. Ten więc izolował Rosję, co miało zresztą wzmocnić pozycję Francji. Zaangażował się w drugorzędny konflikt z nią, dotyczący ochrony miejsc świętych w Palestynie przez kościół katolicki i prawosławny. Zyskał tym samym sprzymierzeńca w Turcji (na szkodę Rosji). Car, chcąc odzyskać swą przewagę w Stambule i zakładając, że zostanie poparty przez Austrię i Wlk. Brytanię, wysyła (do Stambułu) Aleksandra Mienszykowa. Ten żołnierz zachowywał się wobec Turków w sposób niedyplomatyczny, zagroził okupacją zbrojną księstw rumuńskich (Mołdawii i Wołoszczyzny), a w ostateczności blokadą Bosforu i dalszymi działaniami na Bałkanach.

2 lipca 1853 r. Rosjanie wkroczyli do księstw rumuńskich, ale Austria ich nie poparła. Dyplomacja wiedeńska zorganizowała spotkanie 4 mocarstw (Rosja odmówiła uczestnictwa); rezultat to „Nota Wiedeńska”, która uznawała roszczenia Rosji. Nie zaakceptowała jej jednak Turcja – żądała wprowadzenia pewnych poprawek, na które jednak nie zgadzała się Rosja. Plany cara co do podziału imperium osmańskiego pomiędzy Austrię i Rosję oraz próby namówienia Austrii i Prus do wsparcia, a przynajmniej zachowania ich neutralności, również się nie powiodły.

Flota anglo-francuska popłynęła do Stambułu, Napoleon nie mógł się już wycofać (zależało mu na dobrych stosunkach z Anglią). Rosjanie odnieśli pierwsze zwycięstwo zatapiając flotę turecką pod Synopą. Ta „masakra” wzburzyła opinię publiczną i wymagała reakcji.

Przebieg

W lutym 1854 r. Wlk. Brytania i Francja zażądały od Rosjan wycofania się z księstw rumuńskich, a następnie wypowiedziały wojnę, zwaną krymską. Trwała ona 2 lata, walki toczyły się cyklami kilkumiesięcznymi i koncentrowały się na oblężeniu Sewastopola. Pochłonęła prawie pół miliona żołnierzy, a 2/3 z tego to wynik chorób i brak opieki lekarskiej. Pod względem taktycznym była podobna do wojen napoleońskich.

Znaczenie

Cel Anglii: osłabienie potęgi Rosji, zniszczenie Sewastopola i floty rosyjskiej. Finladia zwrócona Szwecji, odbudowanie królestwa polskiego, księstwa rumuńskie oddane Austrii, która miała zrezygnować z Lombardii i Wenecji, Krym i Gruzja odstąpione Turcji.

Austria i Prusy zawarły krótkotrwały sojusz. W kwietniu 1854 r. na spotkaniu franc.-bryt.-austr.-pruskim w Wiedniu zaczęto ustalać warunki do rokowań pokojowych z Rosją – tzw. Cztery Punkty:
1) potrzeba zastąpienia protektoratu rosyjskiego w Serbii i księstwach rumuńskich kolektywną gwarancją wielkich mocarstw,
2) swobodna i bezpieczna żegluga na Dunaju i jego ujściu,
3) rewizja traktatu z 1841 r. dotyczącego cieśnin tureckich – w interesie równowagi sił w Europie,
4) zastąpienie protektoratu rosyjskiego nad bałkańskimi chrześcijanami przez system gwarancji mocarstw zaakceptowany przez Turcję.

Rosja ostatecznie je przyjęła.