Metanol

Alkohol metylowy lub metanol, znany także pod nazwami zwyczajowymi spirytus drzewny i karbinol to najprostszy, trujący dla człowieka, związek organiczny z grupy alkoholi o wzorze CH3OH. Został odkryty w 1661 przez Roberta Boyle'a.
· Bezbarwna, palna, klarowna ciecz
· Temperatura topnienia -94C
· Temperatura wrzenia 64,7C
· Temperatura zapłonu 11C
· Temperatura samozapłonu 445C
· Gęstość 0,79 g/cm3 (20C)
· Zapach podobny do alkoholu etylowego
· Piekący smak
Z wodą miesza się w każdym stosunku, przy czym rozpuszczaniu w wodzie towarzyszy zmniejszenie objętości mieszaniny i podwyższenie jej temperatury, podobnie z alkoholem etylowym i eterem.
Do 1923 otrzymywany wyłącznie przez destylację rozkładową drewna. Obecnie metanol otrzymuje się syntetycznie na skalę przymysłową przez ogrzewanie gazu wodnego wzbogaconego w wodór.

Reakcję powstawania tego alkoholu przez suchą destylację drewna przedstawia równanie:
CO + 2H2 › CH3OH
Reakcja ta może zajść tylko przy obecności odpowiedniego katalizatora (np. tlenku cynku, tlenku chromu(III) lub tlenku manganu(IV)). Potrzebne jest także ciśnienie 25 MPa i temperatura ok. 300C

Alkohol Metylowy można także otrzymać działając NaOH lub KOH na fluorowcopochodne metanu np. CH3Cl, CH3Br, CH3I czy CH3F:
CH3Cl + KOH › CH3OH + KCl

Spala się bladoniebieskim płomieniem. Reakcję spalania metanolu przedstawia równanie:
2 CH3OH + 3 O2 › 2 CO2 + 4 H2O

Metanol jest używany w zakładach przemysłowych jako rozpuszczalnik i surowiec do otrzymywania aldehydu mrówkowego, chlorku metylu, barwników.
Zastosowanie
· używany jest jako rozpuszczalnik (rozpuszczają się w nim tłuszcze, żywice i pokosty)
· stosowany w farmaceutyce
· stosowany jako składnik paliwa dla samolotów
· stosowany jako główny składnik paliwa do modelarskich silników żarowych
· stosowany w produkcji materiałów wybuchowych np.C4
· stosowany jako paliwo w silnikach spalinowych, np. używanych w motocyklach żużlowych
· stosowany z ługami lub kwasami do otrzymywania estrów metylowych

Alkohol metylowy jest silną trucizną, 8-14 gramów powoduje ślepotę, 30-100 gramów - śmierć. Zatrucie alkoholem metylowym - zatrucie powstające na skutek wypicia płynu zawierającego metanol. Do części zatruć dochodzi pomyłkowo, ponieważ własności organoleptyczne alkoholu metylowego i etylowego są podobne: konsystencja, smak i aromat ten sam. Alkohol metylowy jednak ma znikome działanie narkotyczne, za to jest silną trucizną. Niewielka ilość metanolu jest wydalana przez drogi oddechowe z powietrzem wydechowym, ale większość jest wydalana z moczem w postaci metabolitów. Alkohol metylowy nie jest całkowicie spalany w organizmie człowieka, a w wyniku metabolizowania alkoholu metylowego w organizmie człowieka powstają substancje szkodliwe metabolity. Toksyczność dotyczy przede wszystkim ośrodkowego układu nerwowego, a także nerwu wzrokowego. Metanol jest bardzo szybko metabilizowany. Już po ok 2 godzinach od wchłonięcia nie występuje on prawie wcale we krwi, natomiast w organizmie obecne jest wysokie stężenie kwasu mrówkowego. Rozpiętość dawki śmiertelnej dla człowieka jest bardzo duża, ale przyjmuje się, że stężenie 80 mg/l w surowicy krwi stanowi istotne zagrożenie dla życia. W praktyce jednak, ze względu na szybki metabolizm metanolu spożycie nawet dużej ilości tego alkoholu nie prowadzi do tak wysokiego stężenia. Metanol jest głównie toksyczny pośrednio - w postaci kwasu i aldehydu mrówkowego. Przyjmuje się, że dawka śmiertelna metanolu to ok. 4 g na kilogram ciała, co oznacza, że do uśmiercenia przeciętnego mężczyzny (ok 70 kg wagi) potrzeba ok. 280 g metanolu. Jednak, ze względu na jego metabolizowanie do kwasu mrówkowego utrata wzroku może nastąpić już przy znacznie mniejszej ilości tego alkoholu.

Objawy zatrucia:
· początkowe objawy zatrucia są identyczne jak przy upojeniu alkoholem etylowym
· przyśpieszony oddech
· bóle i zawroty głowy
· nudności i wymioty
· w późniejszym okresie:
· bóle brzucha
· skóra zaczerwieniona, spojówki przekrwione
· spadek ciśnienia krwi
· problemy z ostrością widzenia
· pobudzenie, a później zaburzenia świadomości do śpiączki włącznie
· w końcowym stadium zniesienie odruchów fizjologicznych i porażenie ośrodka oddechowego
· Do zgonu może dojść już po kilku godzinach od wypicia większej ilości metanolu - rozwija się ciężka kwasica metaboliczna i wstrząs.

Jeżeli osoba zatruta przeżyje ten okres, a kwasica zostanie wyrównana, dochodzi do powikłań takich jak całkowita ślepota (pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego), ostra niewydolność nerek, uszkodzenie wątroby, mięśnia sercowego. Alkohol etylowy jest odtrutką swoistą w leczeniu zatrucia metanolem.