Pedagogika specjalna.

Tradycyjnie stosuje się różne pojęcia w odniesieniu
do niepełnosprawności:
- jednostka odchylona od normy,
- kaleka,
- niedołężny,
- ułomny,
- upośledzony.

W deklaracji Praw Osób Niepełnosprawnych z 9.12.1975r. niepełnosprawny to człowiek niemogący samodzielnie, częściowo, lub całkowicie zapewnić sobie możliwości normalnego życia, indywidualnego lub społecznego na skutek wrodzonego lub nabytego upośledzenia w sprawności psych. lub fiz. Zgodnie z Ustawą o Pomocy Społecznej z 29.11.1990r. niepełnosprawność oznacza stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy powodujący trwałe lub okresowe utrudnienie lub ograniczenie bądź uniemożliwienie samodzielnej egzystencji. Stopnie niepełnosprawności wg Ustawy o Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej oraz Zatrudnianiu Osób Niepełnosprawnych: - lekki –zalicza się osoby o naruszonej sprawności organizmu, zdolne do wykonywania zatrudnienia, niewymagające pomocy innej osoby w celu pełnienia ról społecznych, - umiarkowany – odnosi się do osób o naruszonej sprawności organizmu, zdolne do wykonywania zatrudnienia na stanowisku pracy przystosowanym do potrzeb i możliwości wynikających z niepełnosprawności wymagającej w celu wypełnienia ról społecznych częściowej lub okresowej pomocy innej osoby w związku z ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, - znaczny – należą tu osoby mające naruszoną sprawność organizmu, niezdolne do podjęcia zatrudnienia, zdolne do wykonywania zatrudnienia w zakładzie pracy aktywizacji zawodowej, wymagające niezbędnej w celu pełnienia ról społecznych pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Klasyfikacja niepełnosprawności Marii Grzegorzewskiej: I. Niewidomi, niedosłyszący: - niewidomi od urodzenia lub przed 5 rokiem życia, - ociemniali, - niewidomi i ociemniali z dodatkowym kalectwem, - niewidomi i ociemniali z upośledzeniem umysłowym, - niedowidzący, - słabowidzący w wysokim stopniu. II. Głusi i niedosłyszący: - głusi od urodzenia, - ogłuchli mówiący, - głusi z upośledzeniem umysłowym, - głusi z dodatkowym kalectwem, - głusi z resztkami słuchu, - niedosłyszący. III. Głucho-niewidomi. IV. Upośledzeni umysłowo: - w stopniu lekkim, - w stopniu umiarkowanym, - w stopniu znacznym, - w stopniu głębokim. V. Przewlekle chorzy: - grupy ze względu na rodzaj schorzenia, - grupy ze względu na formę leczenia (hospitalizacyjnego, ambulatoryjnego). VI. Osoby z uszkodzeniem narządów ruchu: - amputacje lub braki i deformacje wrodzone, - uszkodzenia kręgosłupa i narządów ruchu, - dysfunkcje kończyn, - porażenia. VII. Osoby z trudnościami w uczeniu się wskutek dysharmonii rozwoju. VIII. Społecznie niedostosowani: - zaniedbani w wyniku błędów wychowawczych oraz konfliktów z normami społeczno-moralnymi, - w wyniku zaburzeń wyższych czynności nerwowych (tło psychopatyczne, nerwowe). UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE(A.MACIARZ)-stan zmniejszonych możliwości rozw.człowieka,szczególnie w sferze intelektualnej,spowodowany wczesnymi(3r.ż.) i nieodwracalnymi zmianami w mózgu. UPOŚLEDZENIE(M.KOŚCIELSKA)-różne typy zaburzeń rozwoju o odmiennej patogenezie,których współmiernym wyróżnikiem jest to, że ograniczają dziecku realizację społecznych wymagań.Dzieci te są z reguły bardzo ograniczone w dążeniu do samodzielności. KRYTERIUM(uwzglednia możliwości wychowania i nauczenia dzieci upośledzonych umysłowo:-dzieci niewychowane,-dzieci prawie wychowalne,-dzieci wychowalne ale niewyuczalne,-dzieci wychowalne. KLASYFIKACJA(wzgl..pomiar stopnia rozw.umysłowego,wyrażany za pomocąIQ 1)debilizm – 50-69, 2)imbecylizm- 20-49, 3)idiotyzm – 0-19) Charakterystyka osób z upośledzeniem lekkim:-niedokładność spostrzegania,-upośledzona percepcja kształtów geometr.i stosunków przestrzennych,-uwaga dowolna mniej trwala,-podzielnosc uwagi minimalna,-zaburzenia w mowie, artykulacji, komunikacji interpersonalnej,-niestałość emocji, impulsywność,agresja,nieadekwatna ocena,-rozwój proc.poznawczych:nieosiągnięci okresu operacji formalnych,-obniżona sprawnośc manualna,motoryczna. Upośledzenie umiarkowane:-trudności z koncentracją na przedmiocie i danej czynności,-dominuje uwaga mimowolna,przypadkowa,-upośledzona pamięć logiczna,-myslenie ma charakter obrazowy, jest na poziomie operacyjnym,-zach.aspołeczne,zamykanie się w sobie, zachowania dziwaczne albo stereotypowe. Upośledzenie głębokie:pozostają na poziomie senso-motorycznym,-wady wzroku,słuchu,różnego rodz. niedowłady,-częściej chorują,-całkowity brak percepcji lub tylko odbiór czynności i sytuacji związanych z fizjologicznymi potrzebami,-problem z koncentracją uwagi(1-konkretny brak,2-krótka koncentracja), -brak umiejętności komunikacyjnych (echolandia-zasłyszenie całych fraz Przyczyny upośledzeń: -zakażenia i zatrucia, -uraz oraz działanie czynników fiz., -zaburzenia przemiany materii,wzrostu lub odżywiania, -ciężka choroba mózgu występ.po urodzeniu, -choroby i zespoły wywołane przez nieznane czynniki w życiu płodowym, -anomalie chromosomalne, -wcześniactwo, -brak podniet psychosocjalnych, -inne(bliżej nieznane). Pedagogika specjalna-nauka szczegółowa pedagogiki. Jej przedmiotem jest opieka, terapia, kształcenie i Wychowanie osób z odchyleniami od normy. Najczęściej u jednostek mniej sprawnych lub niepełnosprawnych bez względu na rodzaj, stopień, złożoność objawów oraz przyczyny zaistniałych zaburzeń, trudności lub ograniczeń. Def.Zofii Sankowskiej-P.S-dyscyplina zajmująca się osobami obarczonymi niepełnosprawnością oraz rehabilitacją, a także osobami niedostosowanymi społecznie i ich resocjalizacją. Przedmiotem badań P.S.jest człowiek upośledzony. P.S. powiązana jest z medycyną,pediatrią,neurologią, okulistyką, laryngologią, psychologią kliniczną, pedagogiką ogólną, techniczną. Systematyka w P.S: P.S.w ukł.pionowym obejmuje różne okresy życia od poczęcia do śmierci. Odnajdujemy głębokości upośledzenia. W ukł.poziomym odnajdujemy upośledzenie w naturze psych., Fiz., charakterologicznej.Systematyka=wskazanie działów. Surdopedagogika-dział ped.zajmujący się nauczaniem dzieci niedosłyszących. Klasyfikacja BIAP(biuro audiofonologii):-osoby niesłyszące(głuche),os. Z resztkami słuchu,os.niedosłyszące. Klasyfikacja ze wzgl.na CZAS:1) prelingwalna utrata słuchu(przed rozwojem języka, okresprenatalny,aż do 2r.ż). 2)intralingwalna utrata słuchu(w trakcie rozwoju mowy od 2-4/5lat). 3) postlingwalna(po opanowaniu języka,kiedy rozwój mowy został zakończony.Czasami przy stosowaniu antybiotyków w chorobie nerek). Klasyfikacja ze wzgl.na SIŁĘ(stopnie upośledzenia percepcji słuchowej): 1)0-20 dB- -mozliwość słyszenia osoby wodl.1,5m(lekkie uszkodzenie słuchu-szept nie jest słyszalny).2)20-40 dB-umiarkowane upośledzenie słuchu .Słaboartukułowana mowa nie jest słyszalna.3)40-60 dB-niezbyt znaczne upośledzenie słuchu, umiarkowanie głośna mowa nie jest słyszalna.4)60-80 dB-znaczne upośledzeniesłuchu,głośna mowa nie jest słyszalna.5)powyżej 80dB-głebokie upośledzenie,krzyk nie jest słyszalny. Klasyfikacja ze wzgl.na MIEJSCE USZKODZENIA: 1) niedosłuch przewodzeniowy- -zlokalizowany w uchu środkowym,może być ewentualnie w uchu zewn. Dochodzi do zaburzenia drgań w przekazie cząsteczek akustycznych.Infekcje górnych dróg oddechowych-w konsekwencji zapalenia ucha środk.,3-ci migdał.Mechaniczne uszkodzenie błony bębenkowej.Istnieje rezerwa ślimakowa,która ma minimalnie 15dB-jest to odstęp między krzywą kostną, a krzywą powietrznąmiędzy15-40dB.Ubytek jest do 60dB! 2) Niedosłuch odbiorczy-uszkodzenie w okolicach ucha wewn.w obrębie ślimaka albo nerwu słuchowego.Ubytek powyżej 60dB.Rezerwa ślimakowa jest mniejsza niż 15dB. Typy badań słuchu: I.Orientacyjne: *Odruch uszno-powiekowy(koło głowy dziecka-0,5m dajemy dźwięk do 40dB,np.tarcie gazety-dziecko trzepie powiekami),*odruch Moro-reakcja przy strachu i obejmowanie. Powinien w okr.noworodczym wystąpić. *Przerywanie ssania i płaczu, *odwracanie gałek ocznych i głowy w kierunku źródła dźwięku. II.Obiektywne: * tympanometria-bada podatność błony bębenkowej na zmianę ciśnienia w przewodzi słuchowym zewn.Jest to badanie obiektywne,info.o warunkach przewodzeniowych w uchu środk.Ocenia funkcjonowanie trąbki słuchowej.Norma powinna być ok.150dB. * audiometria-ma na celu określenie progu słyszenia na drodze powietrznej i kostnej.Nie jest do końca obiektywna.Tony czyste od 250 Hz do 8kHz.Najbardziej diagnostyczne 500,1000,2000Hz. *otoemisja-ocenia sprawnośćwartości dla mowy ludzkiej mechaniczną receptora słuchu. Rejestruje odbitą energię akustyczną w slimaku. *BERA- badanie potencjałów wywołanych z pnia mózgu. Wykonywane w czasie snu.Konieczna jest faza snu. Rejestrowanie i ocena zjawisk elektrycznych w pniu mózgu po stymulacji bodźcem akustycznym. Przyczyny głuchoty: *Dziedziczność-związana jest z chromosomem,dziedziczy się nieprawidłowy materiał genet. *Wrodzona-niedorozwój lub uszkodzenie narządu słuchu. *Choroby matki(opryszczka,różyczka,grypa,świnka,ospa,) *Czynniki toksyczne działające na płód:leki z gr.gentomecyny,streptomec,henina). *nieprawidłowe odżywianie matki. *Choroby związane z przemianą materii (cukrzyca,choroby nerek,toksoplazmoza,kiła). *Zaburzenia hormonalne. *Upośledzenie czynnika tarczycy. *niezgodność gr.krwi i czynnika Rh *szkodliwe warunki pracy,hałas powyżej 100dB *nabyta (świnka,odra, zapalenie opon mózgowych,uraz okołoporodowy, niedotlenienie,płonica,choroby zapalne i nieżytowe ucha środk.. Dysleksja-jest 1-dnym z wielu różnych rodz.trudnści w uczeniu się.Jest specyficznym zaburzeniem o podłożu językowym.Charakteryzuje się trudnościami w dekodowaniu pojedynczych słów,co najczęściej odzwierciedla niewystarczające zdolności przetwarzania fonologicznego.Są one zazwyczaj niewspółmierne do wieku,życia oraz innych zdolności poznawczych i umiejętności szkolnych. Trudności te nie są wynikiem ogólnego zaburzenia rozwoju ani zaburzeń sensorycznych(zmysłowych).Dysleksja manifestuje się trudnościami w zakresie różnych form komunikacji językowej,trudnościami w czytaniu,opanowaniu czynności pisania i poprawnej pisowni.Trudności te występują u osób mających prawidłowy rozwój intelektualny,a nawet wyższą inteligencję,niż przeciętna.O dysleksji.możemy mówić osób powyżej10r.ż.U dzieci poniżej 10r.ż mówimy o ryzyku dysleksji. Przyczyny D. 1)koncepcja genety.-dyskretne zmiany w centralnym ukł.nerw. które warunkują zaburzenia funkcjonalne. Czynnikiem patogennym są patologiczne geny przekazywane z pokolenia na pokolenie.Za D.odpowiada chromosom 6,który sąsiaduje z chromosomami odpowiedzialnymi za odporność.U tych osób zauważa się migreny,alergie. 20-30%podejrzeń.2)koncepcja organiczna-organiczne mikrouszkodzenia odpowiedzialne za czytanie i pisanie. Uszkodzenie może być skutkiem czynników patogennych,np.zatrucie alkoholem, leki, mechaniczne uszkodzenie,biologiczne,chemiczne.3)koncepcja hormonalna- mówi nam o niedokształceniu lewej półkuli mózgu. Mówimy o tzw.wolniejszym tempie migracji między warstwamikory mózgowej (nadmierna ilość testosteronu, dlatego częściej D. występuje u chłopców. 4) koncepcjarozwojowa-spowolnienie funkcjonalnego zróżnicowania się odpowiednich struktur nerw.(brak uszkodzeń).5)koncepcja psychologiczna-głęboki uraz psych. prowadzący do trwałych zaburzeń emocjonalnych blokujących funkcje poznawcze. Dyslektykami nie są:dzieci do 10r.ż., dzieci niedowidzące,niewidome,niedosłyszące, niesłyszące,chore neurologicznie(epilepsja,porażenie mózgowe),upośledzone umysłowo, wywodzące sięzewidentnie zaniedbanych środowisk rodzinnych. Cechy osób z D.:3-6r.ż:opóźniony rozwój umysłowy,słabe umiejętności językowe,trudności z wypowiadaniem poszczególnych wyrazów(np.kaloryfer,kolorowy),ale różnież z zapamiętywaniem nazw,opóźniony rozwój ruchowy,mała sprawność ruchowa,koordynacja ruchów(zapinanie guzików). Dzieci dyslektyczne:zaburzone funkcje ruchowe i motoryczne(trudności z czworakowaniem, opanowaniem umiejętności chodzenia,wchodzenia,schodzeniapo schodach),trudności z określeniem stronności ciała,utrzymaniem równowagi,trudności we wzrokowej syntezie i analizie stosunków przestrzennych,trudności w ocenie wielkości,odległości,długości przedmiotów,złe rozplanowanie na płaszczyźnie,trudności w orientacji na mapie,nieumiejętność w wypełnianiu tabel,klocków drewnianych,trudności w opowiadaniu treści obrazka,trudności z przypomnieniem nazw dni tygodnia,miesięcy,trudności w rozumowaniu niektórych zagadnień (brat ojca,wiosna po zimie).Czytanie i pisanie:przestawianie liter,sylab lubwiekszych fragmentów wyrazów, opuszczanie lubzamiana liter(d-b, g-p, n-u, m-n/w),mylenie kierunku zapisu wyrazu,trudności z zapisem słówka w tabelce,trudności z wyborem linii(w zeszycie). Trudności w matematyce, z zapamiętaniem dat, tabliczki mnożenia, trudności z zrozumieniem związków czasowych (jutro, wczoraj). Dysgrafia (agrafia) – częściowa lub całkowita utrata umiejętności pisania, spowodowana mikrouszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego lub zaburzeniami ośrodkowych funkcji wzrokowych i słuchowych. Występuje w przypadkach uszkodzenia tylnych części drugiego lub trzeciego zakrętu czołowego półkuli lewej lub zakrętu nadbrzeżnego.Pismo dysgrafika jest nieestetyczne i nieczytelne. Objawy dysgrafii:*niedokładności w odtwarzaniu liter, ich połączeń, niekształtność liter, *niewłaściwe proporcje liter w obrębie wyrazów (zróżnicowanie wielkości), *nierównomierne zagęszczenie pisma, *niejednolite położenie pisma (nachylenie liter), *litery "drżące" o niepewnej linii. Dysortografia jest zaburzeniem w pisaniu polegającym na nagminnym popełnianiu błędów ortograficznych, pomimo znajomości podstawowych zasad pisownii i odpowiedniej motywacji do poprawnego pisania. Może być korygowana. ADHD-zaburzenia zachowania spowodowane nadpobudliwością psychoruchową z deficytem uwagi. U podłoża ADHD leży nieprawidłowe funkcjonowanie mózgu,które utrudnia dziecku kontrolowanie własnych zachowań i osłabia zdolność skupienia uwagi. Objawy:.:nadruchliwość – nadmierna, w porównaniu z dziećmi zdrowymi ruchliwość. U dzieci tych występuje nadmierna aktywność ruchowa(nerwowe ruchy rąk i stóp,wstaje z miejsca w trakcie zajęć lub innych sytuacjach wymagających spokojnego siedzenia, ma trudności ze spokojnych bawieniem się,często jest w ruchu,często jest nadmiernie gadatliwe), impulsywność – niemożność powstrzymania się przed działaniem i odczekania do momentu kiedy jest akceptowane przez otoczenie (często wyrywa się z odpowiedzią zanim pytanie zostanie sformułowane w całości,często ma kłopoty z zaczekaniem na swoją kolej,przerywa lub przeszkadza innym),zaburzenia koncentracji uwagi – trudności w skupieniu się i tendencja do rozpraszania się nawet pod wpływem delikatnych bodźców (musi wystąpić 6elementów, muszą trwać 6 m-cy; dziecko nie jest w stanie skoncentrować się na szczegółach, ma trudności z utrzymaniem uwagi na zadaniach i grach,często wydaje się nie słuchać tego co się do niego mówi,często nie stosuje się do podanych instrukcji,ma trudności ze zorganizowaniem sobie pracy,nie lubi, ociąga się lub unika rozpoczęcia zajęć wymagających dłuższego wysiłku umysłowego,często gubi rzeczy niezbędne do pracy, łatworozprasza się pod wpływem zewn. bodźców,często zapomina o różnych codziennych sprawach. Przyczyny zespołu ADHD:czynnik genetyczny-dziedziczy się odpowiednią budowę struktur mózgu, zaburzony jest proces dojrzewania ukł.nerw., -niekorzystne czynniki środowiskowe działające na dziecko(komplikacje w trakcie ciąży,alkohol,papierosy), - uwarunkowania psychologiczne, psychospołeczne(rozwód,śmierć),alergie(stany astmy),nieprawidłowe funkcjonowanie mózgu na poziomie biochemicznym(osłabienie działania 2 substancji uczestniczących w przekazywaniu pobudzeń w ukł.nerw.: dopanina. Diagnoza ADHD: obserwacja dziecka, wywiad z rodzicami(głównie z matką), nauczycielem, rozmowa z dzieckiem bez udziału rodziców, skale i kwestionariusze diagnostyczne przeznaczone dla rodziców i nauczycieli, badanie inteligencji, mowy, zdolności motorycznej, pediatryczne, neurologiczne(w celu wykluczenia schizofrenii). Jak pomóc dziecku ADHD:należy mówić krótkie,jedno polecenie, należy jak najczęściej przypominać o regułach,Należy starać się przewidywać impulsywne zachowania dziecka, powstrzymywać je zanim to wystąpi, ostrzegać przed zrobieniem czegoś czegomu nie wolno, wymyślić wspólny kod porozumiewania się,zaakceptować jego nadruchliwość,należy robić krótkie przerwy w trakcie nudnych zajęć, ograniczyć ilość dochodzących bodźców do dziecka, metoda Dennisona –poprawia funkcjonowanie półkuli. Leczenie:Plan pomocy opracowuje się indywidualnie dla każdego dziecka. Przy jego przygotowywaniu uwzględnia się wiek i stan zdrowia dziecka oraz głębokość i rodzaj występujących objawów, a także podatność dziecka na określone procedury terapeutyczne. Dziecko można wspomagać poprzez:*Psychoterapię indywidualną dziecka (wspomagającą rozwój dziecka, rozumienie siebie);* Terapię wpływającą na poprawę koncentracji uwagi dziecka (terapia sensomotoryczna, kinezjologia, eurytmia, hipnoterapia, muzykoterapia, zajęcia relaksacyjne Jacobsona);*Terapię dziecka w grupie rówieśniczej (ćwiczenie umiejętności komunikowania się i współpracy w grupie);*Zajęcia psychoedukacyjne dla rodziców dzieci z ADHD (możliwość uzyskania konkretnych wskazówek);*Warsztaty Umiejętności Wychowawczych dla rodziców (wzrastanie w rodzicielstwie z innymi rodzicami;)*Terapię rodziny (wspólne spotkania z całą rodziną, na których omawia się bieżące problemy); *Leczenie farmakologiczne (przy podejmowaniu decyzji o wprowadzeniu leków należy być bardzo ostrożnym). ADD-zaburzenia zachowania spowodowane nadpobudliwością psychoruchową. Autyzm-Autyzm jest zaburzeniem rozwojowym, które najczęściej ujawnia się w ciągu pierwszych trzech lat życia jako rezultat zaburzenia neurologicznego, które oddziałuje na funkcje pracy mózgu. Objawy: małomówność,zapatrywanie się w 1-dno miejsce(dziecko traci kontakt wzrokowy i słuchowy),kręcenie się kółko, problemy z chodzeniem po schodach,brak zainteresowania innymi dziećmi,zabawami,nadwrażliwość na dotyk lub oporność na ból,nadwrażliwość na dźwięki,zapachy,nadmierna agresja lub wyciszenie,zaburzenia koncentracji,machanie rękami,brak uśmiechu na twarzy dziecka,dziecko lubi przebywać same.Może wystepować razem głuchotą,ślepotą,epilepsją. Leczenie:odpowiednia dieta,metoda ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne,metoda opcji,muzykoterapia,delfinoterapia, hipoterapia,dogoterapia,hydroterapia,biofeedback,litoterapia,praca z logopedą i psychologiem,malowanie,ćwiczenia na basenie. Przyczyny:najczęściej A.powoduję szczepionki,pasożyty,rtęć,rozlanie się wyrostka robaczkowego. Zespół Aspergera-zaburzenie rozwoju mieszczące się w spektrum autyzmu.Charakteryzuje się upośledzeniem komunikacji dwustronnej,słownej(nie rozumiejąmetafor-wszystkie wypowiedzi biorą dosłownie) i pozasłownej,niechęcią do zaakceptowania zmian,ograniczeniem wyobraźni,zaburzeniami koordynacji wzrokowo-ruchowejbrakiem giętkości myślenia oraz bardzo szczególnymi zainteresowaniami/natręctwami.Mocną stroną osób z AS jest zapamiętywanie faktów,dat,postaci.Wielu z nich jest uzdolnionych matematycznie.W życiu codziennym os.z AS uwielbiają wygrywać,mają problemy z przyjmowaniem krytyki,czy przegranej.Dzieci z AS mają zazwyczaj przeciętny lub wysoki poziom inteligencji,nie rozumieją żartów,nie potrafią odczytywać mimiki,gestów,mowy ciała, nielubiazmian,mają schematyczny schemat zachowań,brak im elastyczności umysłowej,czasem charakteryzują.się silnym egoizmem.Zespół AS.może współwystępować z ADHD, dyspraksją, zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi,zaburzeniami mowy, natręctwem,fobiami. Niewidomi-ludzie dotknięci ślepotą od urodzenia,lub gdy stracili wzrok we wczesnym dzieciństwie(do5r.ż).Ociemniali-osoby, które straciły wzrok po 5r.ż.Słabowidzące osoby-to te,których ostrość wzroku po korekcji mieści się w przedziale od zdolności wyczucia światła do 0,3 pełnej ostrości. Widzenie i percepcję wzrokową umożliwiają czynności: -czynność motoryczna gałek ocznych; -czynności optyczne:kierowanie promieni światła na tzw.”plamkę żółtą” na siatkówce oka; -czynn.wzrokowe związane z przekazywaniem pobudzenia nerwowego przez nerwy wzrokowe do kory mózgowej i do odpowiednich pól związanych z naszym wzrokiem.W czynnościach wzrokowych wyróżniamy tzw.widzenie centralne(jest ono związane z plamką żółtą,odpowiada za widzenie przedmiotów małych,jest nazywane również ostrością wzroku),widzenie obwodowe(umożliwia nam widzenie dużych przedmiotów i takich,które są w ruchu-inaczej widzenie komunikacyjne), widzenie stereoskopowe/trójwymiarowe/widzenie głębi (widzenie barworaz ich odcieni, widzenie nocne). Dysfunkcje wzroku: - uszkodzenie widzenia centralnego-widzenie centralne jest mierzone ostrością wzroku,czyli zdolnością rozróżniania 2 pkt.przy max.zblizeniu.Dla prawidłowego wzroku ostrość wynosi 0,07mm, gdy patrzymy z odległości 25cm; 1mm przy odl.1m; 75mm z odl.5m.Dla określenia ostrości używa się tablic Snellena.Ostrość wzroku ustala się biorąc pod uwagę stosunek odl.z jakiej widzi osoba znak do odl.z jakiej powinna ja widzieć.Wielkości te podane są za pomocą ułamka zwykłego lub dziesiętnego. Jeśli badana osoba odczytuje z tablic z odl.6m znak przewidziany dla tej odl.wówczas ostrość wzroku wynosi: V= = 0,0 (prawidłowy). Natomiast jeśli badany z tejh odl. Widzi zaledwie znak odpowiadający odległości 60m,wówczas ostrość jego wzroku wynosi: V= =0,1.Badanie ostrości wzroku przeprowadzane jest w sytuacji dopasowania szkieł kontaktowych. - uszkodzenie widzenia obwodowego –zaburzenie pola widzenia.Normalne pole widzenia dla każdego oka w płaszczyźnie poziomej wynosi 150,pionowej- 120.Wspólne pole widzenia wynosi 200. *uszkodzenie koncentryczne :-niewielkie (120 i mniej), - umiarkowane(60 i mniej), -znaczne(20 i mniej),głębokie(5 i mniej), lunetowe. * widzenie płowicze(połowa pola widzenia po lewej i prawej stronie wypada), *inne:wysypkowe(widzenie pkt.). Przyczyny uszkodzenia wzroku: - czynniki genetyczne(ślepota lub słabowzroczność jest przekazywana dziedzicznie poprzez uszkodzone geny:zanik nerwu wzrokowego,katarakta,wysoka krótkowzroczność). –czynniki wrodzone(uszkodzenie występuje w okresie płodowym lub okołopłodowym,najczęściej na skutek chorób matki w trakcie ciąży:kiła,odra,różyczka,toksoplazmoza,zatrucia,duże spozycie alkoholu, u wcześniaków,które dlugo były przetrzymywane w inkubatorze.) -choroby oczu(jaskra,zaćma,nowotwory oczu,barwnikowe zwyrodnienie siatkówki) -niewłaściwa dieta(brak wit.A), -wypadki(urazy oka spowodowane mechanicznymi urazami).