Pedagogika specjalna

Pedagogika specjalna – jest nauką szczegółową pedagogiki a jej przedmiotem jest opieka, terapia, kształcenie i wychowywanie osób z odchyleniami od normy, najczęściej jednostek mniej sprawnych lub niepełnosprawnych, bez względu na rodzaj, stopień i złożoność. objawów oraz przyczyn i skutków zaistniałych anomalii, zaburzeń, trudności lub ograniczeń.
Zajmuje się osobami w wieku niemowlęcym, przedszkolnym, szkolnym i w wieku dojrzałym o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Głównym zadaniem pedagogiki specjalnej jest stworzenie podstaw teoretycznych i metodycznych dla procesów rewalidacji (czyli usprawniania, kompensacji i korektury pedagogicznej w procesie dydaktyczno-wychowawczym) oraz resocjalizacji. Oprócz jednostek upośledzonych Pedagogika Specjalna zajmuje się też osobami wybitnie zdolnymi.
Praktyka pedagogiki specjalnej jest tak długa jak historia wychowania, gdyż wśród jednostek wychowywanych zawsze znajdowały się jednostki z uszkodzeniami lub z zaburzeniami w rozwoju. Teoria pedagogiki specjalnej rozwija się od drugiej połowy XIX w. i nazywana była pedagogiką leczniczą.
„Pedagogikę specjalną charakteryzuje specjalny cel- rewalidacja społeczna dzieci upośledzonych, chorych, niedostosowanych społecznie lub w inny sposób odchylonych od normy” (M. Grzegorzewska, 1968, s. 3)
Specyfika przedmiotu jej zainteresowań wyraża się głównie w zasadach i metodach postępowania profilaktycznego, usprawniającego, naprawczego i kompensacyjnego, z wykorzystaniem specjalnych urządzeń i pomocy naukowo-dydaktycznych, stosowanych przez odpowiednio przygotowanego nauczyciela wychowawcę.

GŁÓWNE DZIAŁY PEDAGOGIKI SPECJALNEJ

OLIGOFRENOPEDAGOGIKA- (grec.: "oligos" - pomniejszenie, "phren" - umysł; pomniejszona, obniżona sprawność umysłowa) dział pedagogiki specjalnej zajmujący się wychowaniem i nauczaniem osób upośledzonych umysłowo. Przedmiotem jest jednostka upośledzona umysłowo i proces jej rehabilitacji obejmujący wszechstronny rozwój i przystosowanie do życia w społeczeństwie ludzi pełnosprawnych. Dla osób upośledzonych ustala się taki metodyczny tok działalności wychowującej, aby osiągały one wszechstronny rozwój, do szczytu swoich indywidualnych możliwości, i aby równocześnie zdobywały umiejętności w zakresie adaptacji społecznej (Wyczesany, 1998). W myśl poglądów współczesnych uczonych i wychowawców celem procesu rehabilitacji upośledzonych umysłowo powinno być przyswojenie m. in. następujących umiejętności społecznych:
• współżycia z innymi ludźmi
• przystosowania się do wymogów pracy zawodowej
• gospodarowania środkami finansowymi
• obchodzenie się z urządzeniami użyteczności publicznej i racjonalnego korzystania z nich
• właściwego wykorzystania czasu wolnego (Clarke, 1971; Sękowska, 1998; Wyczesany, 1999)

SURDOPEDAGOGIKA- to dział pedagogiki specjalnej. Zajmuje się nauczaniem i wychowaniem osób z wadami słuchu, a także ich rodzinami i otoczeniem. Ponadto obejmuje też profilaktykę, diagnostykę i poradnictwo osobom z grupy ryzyka.
TYFLOPEDAGOGIKA- (z gr. typhlos - niewidomy) - dział pedagogiki specjalnej zajmujący się wychowaniem, edukacją, terapią i rehabilitacją osób niewidomych i niedowidzących w placówkach oświatowych (w tym integracyjnych) oraz poradniach specjalistycznych. Opisuje proces rozwoju dzieci i młodzieży z inwalidztwem wzroku, wykrywa prawidłowości i specyfikę, ustala jakie czynniki mają wpływ na jego przebieg. Zadaniem tyflopedagogiki jest ustalenie metod badań i terminologii naukowej.
PEDAGOGIKA TERAPEUTYCZNA- jest to pedagogika osób przewlekle chorych i kalekich przebywających w placówkach leczniczych oraz placówkach integracyjnych dla dzieci i młodzieży, a także w specjalistycznych ośrodkach rehabilitacyjnych i opieki paliatywnej. Cele i zadania pedagogiki terapeutycznej - zajmuje sie jednostakami wyizolawanymi z naturalnego środowiska - ochrona jednostki przed ujemnymi skutkami psychicznymi spowodowanymi długotrwałym pobytem w zakładzie leczniczym - współdziałanie w terapii medycznej - udzielanie pomocy jednostce w akceptowaniu sytuacji w jakiej się znalazła - współdziałanie w zabezpieczeniu jednostce podstawowych potrzeby psycho-społecznych i biologicznych - organizowanie procesu szkolenia (rewalidacjia i rehabilitacja) - udzielanie pomocy po opuszczeniu zakładu leczniczego
RESOCJALIZACJA- proces modyfikacji osobowości jednostki społecznej w celu przystosowania jej do życia w danej zbiorowości, a w węższym rozumieniu w społeczeństwie polegający na tym, iż poprzez odpowiednie zabiegi kształtuje się jej normy społeczne i wartości, których nie miała ona możliwości przyswoić wcześniej w trakcie socjalizacji jednocześnie powodując, iż rezygnuje ona z przyswojonych do tej pory reguł działania będących sprzecznymi z systemem aksjonormatywnym tej zbiorowości/społeczeństwa. W każdym społeczeństwie istnieją odpowiednie instytucje, dzięki którym może odbywać się resocjalizacja. Funkcję osób dokonujących resocjalizacji mogą pełnić zarówno szamani, księża, pedagodzy jak i psychologowie w zależności od typu zbiorowości do której należy jednostka. Sama resocjalizacja może odbywać się na terenie więzienia, w zakładach poprawczych czy w kościele, lecz także w szkole, rodzinie czy w zakładzie pracy.