Topos życia snu

Motyw snu pojawił się w XVII w. w filozofii, nauce, sztuce i literaturze. W XVII w. wolność była owocem zakazanym, ograniczały ją reguły poetyki klasycystycznej, przyznanie rozumowi dominującej roli w procesie powstania świata, reguły władzy absolutnej, modele zachowań społecznych. Popularny był pogląd św. Augustyna, który głosił, że człowiek wolny może odwrócić się od Boga i dążyć do nicości. Podstawowym problemem, którym zajmowali się myśliciele XVII w. była kwestia dotycząca możliwości poznania rzeczywistości i sposobów jej poznania. Kartezjusz przyjął w swojej filozofii założenia, że nie można rozdzielić jawy od snu.

"Niechaj śpi pijany" Wacław Potocki

Śpiący świat podobny jest martwemu, Potocki zastosował uosobienie świata. Na warcie tego świata stoi diabeł, aby nikt nie obudził ludzkości. Współcześnie zadaniem poetów jest ostrzeganie człowieka przed niebezpieczeństwem. W świecie Potockiego psy są uśpione, zostały upojone winem przez diabła. Cała ludzkość śpi. Heretykiem w tym świecie nazywany jest ten, co próbuje ludzkość obudzić. Człowiek w świecie Potockiego jest bezbronny wobec zła, jest ograniczony, żyje w grzechu. Sen w utworze symbolizuje życie, jako trwanie w grzechu, zgodę na zło dla świata.

"Żywot - sen i cień" Zbigniew Morsztyn

Życie człowieka zostało porównane do wędrowania w ciemności, w nocy. Człowiek nie wie, co go w życiu spotka, nie zna swojej przyszłości. Morsztyn przywołuje w utworze motyw tańca śmierci. Ku śmierci podążają wszyscy, królowie, książęta. Życie ich ulega przemijaniu, jest kruche. Również przywołuje topos teatru, porównując człowieka do cienia, lalki. Człowiek traci umiejętność odróżnienia snu od jawy. Zaciera się granica między nimi. Zycie staje się snem. W utworze Morsztyna sen symbolizuje życie jako wędrówkę ku śmierci. Zycie człowieka jest kruche, przemija. Ludzie w życiu odgrywają rolę, o których później nikt już jie pamięta.

"Życie jest snem" Pedro Calderon de la Barca

Dla Zygmunta życie jest snem, szaleństwem, cieniem, aktem rozumu, przygodą, czymś bliżej nieokreślonym. Człowiek odgrywa w życiu krótkotrwałą rolę. Wszystko, co otacza człowieka napisane jest na wietrze, a życie człowieka kończy się śmiercią. Bohater Calderona nie chce się obudzić, bo wtedy zdałby sobie sprawę, że wszystko czego doświadczył jest tylko złudzeniem. Dopóki człowiek trwa we śnie, nie uświadamia sobie własnego istnienia samego siebie. W tym utworze motyw snu symbolizuje życie, jako coś nierealnego, jako cień, ucieczkę od prawdy o świecie i sobie samym.