Zbiorowe środki ochrony przed skażeniami

Do zbiorowej ochrony ludności przed środkami masowego rażenia, toksycznymi środkami przemysłowymi i substancjami promieniotwórczymi służą budowle ochronne. W czasie działań wojennych ludzie zawsze opuszczali miejsca najbardziej zagrożone. Udawali się zbiorowo do miejsc, w których mogli się ukryć.
Budowle ochronne dzieli się na:
• schrony,
• ukrycia,
• szczeliny przeciwlotnicze.




Schrony

Jest to rodzaj drewnianej, ceglanej bądź betonowej budowli ochronnej o przeznaczeniu wojskowym bądź cywilnym.
Schrony zbudowane na potrzeby wojskowe to zakryte obiekty fortyfikacyjne przeznaczone do prowadzenia ognia, obserwacji, kierowania walką, ochrony żołnierzy oraz bojowego sprzętu technicznego przed oddziaływaniem środków rażenia przeciwnika.

Schrony dzielimy:
• w zależności od przeznaczenia:
o bojowe (np. dla karabinów maszynowych),
o obserwacyjne (umożliwiające prowadzenie obserwacji przeciwnika i pola walki),
o dla ukrycia żołnierzy,
o na stanowiskach (w punktach) dowodzenia (przystosowane do pracy oficerów sztabu),
o medyczne,
o amunicyjne,
o inne;
• w zależności od wytrzymałości:
o ciężkie,
o lekkie.

Schrony zbudowane na potrzeby cywilne stanowią jeden ze zbiorowych środków ochrony ludności przed działaniem broni masowego rażenia i niebezpiecznych środków chemicznych. Współczesne budowle tego typu są z reguły całkowicie zagłębione w ziemi, co zapewnia znacznie większą odporność na działanie fali uderzeniowej niż w przypadku budowli naziemnych. Ze względu na wymóg wypełnienia ludźmi w krótkim czasie, schrony są zwykle lokalizowane w piwnicach budynków mieszkalnych i zakładów pracy. Umieszczenie schronu pod wielopiętrowym budynkiem zapewnia dodatkową ochronę, gdyż podczas wnikania bomby w przegrody konstrukcyjne budynek spełnia rolę warstwy absorpcyjnej i skutecznie pochłania energię. Schron powinien posiadać wzmocnione ściany i żelbetowy strop o odpowiedniej wytrzymałości (min. 0,2 – 0,5 atm.) aby wytrzymać ciężar gruzu budynku. Inne wymogi dotyczą współczesnych schronów przeciwlotniczych, które muszą mieć znacznie większą wytrzymałość stropu ażeby zapewnić ochronę przed nowoczesnymi pociskami, które są w stanie przebić nawet 6 metrową warstwę betonu. Takie schrony niekoniecznie muszą posiadać strop o takiej grubości, wystarczy je bowiem zlokalizować pod wielokondygnacyjnym budynkiem, gdzie stropy poszczególnych kondygnacji stanowią dodatkową warstwę betonu.
Schron jako środek ochrony ludności powinien być wyposażony w:
o sprawną wentylację i urządzenia filtrowentylacyjne,
o przedsionek ze szczelnie zamykanymi drzwiami stalowymi lub betonowymi,
o wyjście zapasowe znajdujące się w dostatecznej odległości od budynku (min. 1/3 wysokości obiektu naziemnego + 3 m),
o zbiornik wody pitnej,
o WC lub ustęp,
o a także prycze do spania, piecyk elektryczny, środki ochrony osobistej.


Ukrycia

UKRYCIA służą krótkotrwałej ochronie ludności są to piwnice i podpiwniczenia.
Ukrycia mają służyć do ochrony przed środkami konwencjonalnymi, pyłem promieniotwórczym i BST(bojowe środki trujące). Wentylację stanowią urządzenia takie jak w schronie. Ukrycia wyposaża się w sprzęty takie jak:
 ławki do siedzenia
 zapas żywności i wody do picia,
 sprzęt gaśniczy i do odgruzowania,
 apteczkę,
 latarki na baterie.

Ukrycia przygotowuje się w specjalnie umocnionych podpiwniczeniach istniejących budynków oraz nowym budownictwie w częściowo przystosowanych do tego celu pomieszczeniach. Służą one głównie do chwilowego ukrycia ludzi przed zagrożeniami wynikającymi z działań wojennych oraz skutkami różnych awarii, podczas których doszło do uwolnienia środków promieniotwórczych czy trujących. W zależności od wielkości budynku (bloku) w ukryciu zabezpieczającym można pomieścić 50 do 200 osób, aby osiągnąć niezbędne właściwości ochronne trzeba na ukrycia wybierać budynki, których elementy konstrukcyjne będą osłabiały promieniowanie przenikliwe do poziomu nie zagrażającego ludziom przebywającym w ukryciu. Stropy można wzmocnić podporami lub dźwigarami. Na strop pomieszczenia (piwnicy) nasypuje się warstwę ziemi (nie mniejszą niż 40 cm). Zbędne otwory okienne i drzwiowe wypełnia się workami z piaskiem lub cegłami. Przy ścianach budynków wykonuje się ekrany z kamieni, cegły, worków z piaskiem lub piasku w odpowiednim odeskowaniu. Przegrody wewnętrzne oraz zamknięcia otworów (okien, drzwi, kanałów instalacyjnych) należy uszczelnić, aby pyl promieniotwórczy i inne substancje skażające powietrze nie przedostały się do wnętrza. Do zamknięcia otworów należy użyć drzwi schronowych lub zastępczych, które trzeba wzmocnić i obić kocem lub wojłokiem, a futryny uszczelnić wałkiem z tkaniny lub sznurem.
Szczeliny przeciwlotnicze
Szczelina przeciwlotnicza – tymczasowa bądź stała budowla ochronna, wykonywana zazwyczaj w okresie bezpośrednio poprzedzającym wybuch działań wojennych lub w okresie tych działań. Obiekty te mogą mieć różne kształty. Zwykle jest to długi i wąski tunel w kształcie zygzaka. Lokalizuje się je w odległości najwyżej 150 m od budynków mieszkalnych, ale nie bliżej niż 1/3 ich wysokości plus 3 m. Odległość ta ma zabezpieczyć szczeliny przed zagruzowaniem w wypadku zawalenia się budynku. Najlepiej je rozmieszczać w parkach, na terenie zieleńców lub skwerów. W szczelinach stosuje się wentylację typu grawitacyjnego. W tym celu używa się rur stalowych (lub innych) o przekroju 10-12 cm. Górna część rury powinna być zagięta (w kształcie fajki). Wlot powietrza znajduje w odległości około 40 cm od podłogi, natomiast wylot powinien być wykonany wyżej. Każdy otwór powinien być zaopatrzony w odpowiednie zamknięcie, którym w razie alarmu chemicznego lub promieniotwórczego zamyka się te otwory.
• Tymczasowa szczelina przeciwlotnicza jest specjalnie wykopanym i oszalowanym rowem przykrytym belkami drewnianymi lub żelbetowymi prefabrykatami. Choć odporność na nadciśnienie jest o wiele niższa od szczelin typu stałego, to jednak takie ukrycia mogą spełnić w wielu przypadkach swą rolę, a ponadto są tańsze i prostsze w budowie, której może podołać w skali masowej ludność bez fachowego przygotowania.
• Stała szczelina przeciwlotnicza w odróżnieniu od tymczasowej wykonana jest w całości z żelbetu, choć spotyka się również konstrukcje ceglane z żelbetowym stropem. Budowle tego typu są zazwyczaj płytko zagłębione i przysypane warstwą ziemi. Stałe szczeliny posiadają przynajmniej dwa wejścia (wyjścia) z przedsionkami gazoszczelnymi. Od głównego tunelu mogą prostopadle odchodzić niewielkie nisze, w których instaluje się urządzenia sanitarne oraz techniczne.
Szczeliny przeciwlotnicze budowano na skalę masową w czasie II Wojny Światowej oraz przed wojną. Obecnie większość zachowanych tego typu obiektów ma znaczenie wyłącznie historyczne. Utrzymywane w pełnej gotowości przez Obronę Cywilną stałe szczeliny przeciwlotnicze znajdują się m.in. w Lęborku i Ustce.