Przyrost naturalny

Przyrost naturalny - różnica pomiędzy liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów w określonym czasie i na określonym obszarze. Wartość dodatnia oznacza liczbę urodzeń przewyższającą liczbę zgonów ujemna - odwrotnie. Jeśli mamy do czynienia z wartością ujemną, mówimy o ubytku naturalnym.

Przyrost naturalny obliczymy wzorem: Pn=U-Z

Przyrost naturalny różni się od przyrostu rzeczywistego o saldo migracji.

Stopę przyrostu wyraża stosunek przyrostu naturalnego do wielkości populacji wyrażany często w procentach lub promilach.

1. Wielkość przyrostu naturalnego zależy od rozwoju gospodarczego, tzn. im wyższy poziom rozwoju Państwa, tym niższy przyrost naturalny. Wyjątek stanowią niektóre kraje byłego obozu socjalistycznego, np. Polska, Litwa, Łotwa, Estonia, Białoruś, Rosja, Ukraina.
2. W krajach słabo rozwiniętych (np. w krajach Trzeciego Świata) często mamy do czynienia z eksplozją demograficzną (wskaźnik przyrostu naturalnego > 20‰).
3. Struktura płci i wieku:
a) strukturę przedstawiamy za pomocą piramidy płci i wieku;
b) współczynnik feminizacji to stosunek liczby kobiet do liczby mężczyzn w populacji;
c) na świecie zaznacza się przewaga kobiet nad mężczyznami (na 100M przypada 106K) - wyjątek stanowi bardzo młody wiek, gdzie przeważają mężczyźni, gdyż rodzi się więcej chłopców, niż dziewczynek lecz kobiety średnio żyją dłużej;
d) w krajach wysoko rozwiniętych przeważają kobiety, a w krajach rozwijających się mężczyźni;
e) udział ludności w wieku poprodukcyjnym do
f) udział ludności w wieku przedprodukcyjnym do ogółu populacji wynosi: w krajach bogatych ok. 30%, a w krajach biednych ok. 60%.