Leonardo da Vinci

Leonardo da Vinci - ur. 15 kwietnia 1452 r. w Vinci we Włoszech, zm. 2 maja 1519 r. w Clos Luc we Francji. Uzdolniony malarz, rzeźbiarz, architekt, filozof, muzyk, poeta, odkrywca, matematyk, mechanik, anatom, geolog, uważany za przykład człowieka humanizmu. Leonardo był nieślubnym synem florenckiego prawnika i księgowego ser Piero da Vinci i dziewczyny o imieniu Caterina. Wychowywał się razem z matką i ojczymem. Gdy miał pięć lat Ser Piero przeniósł Leonarda do rodzinnego domu. W 1466 r. ojciec zabrał Leonarda do Florencji, gdzie prowadził kancelarię adwokacką. Leonardo zaczął pobierać nauki u Andrei del Verrocchia. Najpóźniej od 1469 r. mieszkał i pracował u Verrocchia. Prawdopodobnie wykonana w połowie lat 70. XV w. rzeźba Dawid, autorstwa Verrocchia przedstawia młodego Leonarda.
I okres florencki
1 lipca 1472 r. został członkiem florenckiego bractwa malarzy i uzyskał status niezależnego artysty-malarza. Pozostał kilka lat w pracowni Verrocchia. Stał się dla nauczyciela równorzędnym kolegą. W tym okresie interesował się głównie malarstwem. W latach 1473-75 namalował razem z nauczycielem obraz Chrzest Chrystusa. Dziełem Leonarda był anioł z pierwszego planu oraz krajobraz ponad nim. Verrocchio zdruzgotany talentem Leonarda porzucił malarstwo i zajmował się już tylko rzeźbiarstwem. W tym samym roku (10 stycznia 1478) Leonardo założył własną pracownię. Wówczas dostał pierwsze zlecenie na wykonanie obrazu Wizje Świętego Bernarda(którego nigdy nie namalował). W latach 1479-81 Leonardo tworzył obraz Święty Hieronim na pustyni, lecz nie ukończył go. W marcu 1481 r. podpisał z klasztorem S. Donato a Scopeto umowę na wykonanie obrazu ołtarzowego Pokłon trzech Króli w ciągu trzydziestu miesięcy. W rok później i ten obraz porzucił niedokończony, co można złożyć na karb jego przeprowadzki do Mediolanu.. Jest też możliwe, że jego zainteresowania zaczęły już kierować się ku innym pomysłom. Bynajmniej stało się normą, że Leonardo nie doprowadzał do końca swoich dzieł. Z tego okresu pochodzi duża ilość rysunków technicznych przedstawiających najróżniejsze mechanizmy, najczęściej wojenne. Leonardo wykazywał także zainteresowanie przyrodą. Dziwiąc swoim zachowaniem otoczenie, z sympatii do zwierząt prowadził wegetariański tryb życia. Tuż przed wyjazdem wykonał listę prac stworzonych we Florencji.
I okres mediolański
W 1482 r. Leonardo zamknął warsztat we Florencji i udał się do Mediolanu. Pierwsze zamówienie artysta otrzymał od Bractwa Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, na ołtarz do kaplicy. Dzięki Madonnie wśród skał Leonardo stał się malarzem znanym w Mediolanie. W drugiej połowie XV wieku, gdy Leonardo podejmował starania, by zostać artystą nadwornym u Ludovica il Moro, równocześnie rozpoczął sporządzanie ogromnej ilości rysunków, które obejmowały prawie wszystkie dziedziny nauki i do dziś stanowią znaczący przyczynek do jego sławy. Z czasem artysta przeprowadził się na dwór, zyskał zabezpieczenie materialne i możliwość rozwijania zdolności w różnych dziedzinach.. W kwietniu 1489 roku rozpoczął pisanie książki zatytułowanej „O postaci ludzkiej”, której oczywiście nigdy nie ukończył. Pomiędzy 1487-1490 otrzymał tytuł nadwornego malarza i inżyniera. Początkowo da Vinci koncentrował się na posągu konnym z brązu Powstał wtedy znany portret Cecylii Gallerani Damy z łasiczką. 16 lipca 1493 r. Leonarda odwiedziła Caterina i zamieszkała z nim aż do śmierci. W latach 1495-1498 Leonardo tworzył malowidło ścienne Ostatnia Wieczerza w refektarzu klasztoru przy kościele Santa Maria Della Grazie. Projektował także dekoracje na uroczystości i elementy scenografii. Rysował rebusy i alegorie. W sierpniu 1497 r. Ludovico podał Leonardowi ziemię z winnicą położoną za Porta Vercellina. Ziemia była własnością Leonarda aż do śmierci. Leonardo dążąc, do tworzenia rzeczy doskonałych, prowadził bardzo szczegółowe notatki. Zamieszczał tam nie tylko spostrzeżenia naukowe i artystyczne, ale także osobiste przemyślenia, rozliczenia i listy. Sporządzał swoje notatki pismem lustrzanym. Być może czynił tak, bo chciał je zachować w tajemnicy, jednak bardziej prawdopodobnym jest, iż wynikało to z jego leworęczności. Dzięki takiemu sposobowi pisania nie rozmazywał atramentu. Poza tym artysta podkreślał, że pragnie, by jego notatki kiedyś opublikowano.. Pozostało po nim 6 000 stron notatek. Niektórzy uczeni przypuszczają, że 80% jego notatek zaginęło.
II okres florencki
Leonardo udał się do Mantui. Tam został serdecznie przyjęty na dworze Izabelli d\'Este . Księżna ceniła jego malarstwo i zleciła mu wykonanie swego portretu. Wykonał tylko karton do obrazu i opuścił miasto w lutym 1500 r. W połowie marca przybył do Wenecji. Zajmował się planami zabezpieczenia wschodniej granicy Republiki Weneckiej przed najazdem tureckim. Sporządził dla weneckiego senatu raport w sprawie możliwości ufortyfikowania rzeki Isonzo. Po powrocie do Wenecji zainteresował się techniką drukarską. W kwietniu 1500 r. na dłużej przybył do Florencji. W czasie jego nieobecności nastąpiła tu diametralna zmiana stosunków politycznych. Jednakże artysta, który zyskał uznanie dzięki dziełu Ostatnia Wieczerza, nie narzekał na brak zamówień. Leonardo zajął pomieszczenia w klasztorze serwitów i otrzymał zlecenie na wykonanie obrazu ołtarzowego Święta Anna Samotrzecia. Podejmował także inne prace, ale niczego nie doprowadzał do końca. Zajmował się też studiami geometrycznymi. W tym samym roku Leonardo prowadził konsultacje inżynierskie. Potem Leonardo udał się w krótką podróż do Rzymu. Na początku kwietnia 1501 r. Leonardo wrócił do Florencji. Spotkał się z wikariuszem generalnym zakonu karmelitów który przekazał mu prośby Izabelli d\'Este. Prosiła artystę o namalowanie dla niej obrazu Madonny. Zaś w maju 1502 r. Leonardo wyceniał antyczne wazy na życzenie Izabelli. Potem pracował przez 10 miesięcy dla księcia Romanii, jako architekt i inżynier wojskowy. Zaś dla Florentczyków był ich \"szpiegiem\" na dworze Borgii. Podróżował po strefie wpływów Borgii. Podczas tych podróży przekonał się o tragizmie zjawiska wojny, co odcisnęła piętno na jego komentarzach w notatkach. Na początku marca wrócił do Florencji, gdzie stał się doradcą rządu Republiki. Po 1500r. między Leonardem, a Michałem Aniołem narodziła się owocna rywalizacja.
II okres mediolański
W 1506 r. przeniósł się do Mediolanu. Kiedy w 1507 r. Ludwik XII wjeżdżał do Mediolanu, Leonardo przygotował plastyczną oprawę uroczystości. Jego projekty techniczne przygotowywane na tego typu okazje stały się słynne. Prowadził badania anatomiczne. Wykonywał sekcje zwłok we florenckim szpitalu. Coraz bardziej interesował się tajemnicą ludzkiego ciała i życia. Pasjonowała go też geologia.. Do pracowni Leonardo dołączył Francesco Melzi, młody szlachcic, którego rodzice byli właścicielami majątku ziemskiego w pobliżu Mediolanu. Był kompanem Leonarda do końca życia, a także jego spadkobiercą.
okres rzymski
W grudniu 1513 r. Leonardo przybył przez Florencję do Rzymu.. W tym okresie przybywali tam także Michał Anioł i Rafael. Leonardo coraz rzadziej zajmował się malarstwem. Współcześni odnosili się z dystansem do jego eksperymentów. Czuł się samotny pośród tłumu młodszych malarzy i rzeźbiarzy, jaki przewijał się przez dwór papieski .Artysta był oburzony tym, że papież zabronił mu przeprowadzania sekcji zwłok. Kontynuował więc studia anatomii, badając zwierzęta. Zajmował się zagadnieniami grawitacji i kwadratury koła.
ostatnie lata życia
W 1516 r. skorzystał z zaproszenia króla Francji Franciszka I. Zamieszkał razem z Francesco Melzim w posiadłości Clos Luc (Cloux), w pobliżu królewskiej rezydencji w zamku Amboise, którą król oddał do dyspozycji artysty i obdarzył go sowitym wynagrodzeniem. Władca dał Leonardowi całkowitą swobodę i zapewnił wszelkie swobody. Chciał mieć tylko możność rozmowy z artystą o dowolnej porze dnia i nocy. Ostatnim projektem architektonicznym był zamek w Romorantin. Jednak nie został on zrealizowany. Artysta zaprojektował także mechanicznego lwa, który zdawał się rzucać na osobę, która do niego podchodziła. W 1517 r. Leonarda odwiedził kardynał Louis d\'Aragon. Na wiosnę w 1518 r. Leonardo ciężko zachorował. Zachował w posiadaniu do końca życia dzieła tj.: Mona Lisa, Święta Anna Samotrzecia, Jan Chrzciciel. Przed śmiercią prosił o Najświętszy Sakrament i odprawienie Namaszczenia chorych zgodnie z obrządkiem Kościoła katolickiego. Zmarł 2 maja 1519 r. i został pochowany w kościele kolegialnym Saint Florentin, w zamku Amboise, zgodnie z ostatnią wolą.