Rok 1970 w Polsce

”Nie płaczcie matki, to nie na darmo,
Nad stocznią sztandar z czarną kokardą.
Za chleb i wolność i nową Polskę,
Janek Wiśniewski padł”

Rok 1970 jak każdy rok w historii przynosił zmiany. Czas nie przerwanie leci. Ciągnąc za sobą pasmo wydarzeń, o których pamięta historia- pakty, bitwy, wojny, wielkie odkrycia. Oprócz takich spektakularnych zwrotów niesie również z sobą codzienne życie milionów ludzi, które nie przechodzi do historii tylko zostaje zapomniane bez powrotnie. W 1970 roku umierają wybitne polskie jednostki, które zapisały się na kartach historii gen. Anders, Paweł Jasienica i Julian Przyboś. Ich śmierć na pewno była stratą dla Polskiej kultury- umiera min. przecież pisarz i poeta, ale również była to strata dla nich samych. Mimo, że śmierć nie wybiera, umierając w 1970 roku pozbawili się możliwości obejrzenia kultowego filmu Marka Piwowskiego "Rejs", który ma w tym roku właśnie swoją premierę.
W świecie polityki zagranicznej Polski Ludowej ma miejsce interesująca rzecz. Wili Bradt odwiedza Polskę. 7 grudnia rządy RFN i PRL podpisują układ o normalizacji wzajemnych stosunków i uznanie granicy zachodniej Polski. Podpisanie układu jest spowodowane wcześniej obraną polityką ZSRR- układ ZSRR-RFN. Fakt ten rozpoczął nastawienie polityki Polski w kierunku zachód, która jest dalej pogłębiana po przejęciu władzy przez Edwarda Gierka. Działania PZPR w kraju stają się coraz bardziej nieefektywne i niezręczne. Gospodarka zaczyna się załamywać coraz bardziej. Wcześniej przeżyła już kilka kryzysów i przecież nigdy tak naprawdę nie została ustabilizowana do końca przed i po wojnie, gdyż przed wojną zabrakło czasu, a po wojnie założenia gospodarki sterowanej są z jej natury same w sobie nieudolne. System był oderwany od rzeczywistości, stracił z nią kontakt. Rząd świadomy ciągłych niepowodzeń w rolnictwie zażądał 20% podwyżek jednorazowych na produkty żywnościowe. Podwyżki nie są niczym niezwykłym dla człowieka. Z upływem czasu ciągle, coś drożeje. Ale podwyżki zazwyczaj są kilku procentowe i dotyczą jednego artykułu lub, co najwyżej kilku. W 1970 roku podwyżki były na wszystkie produkty żywnościowe, podwyżka zmniejszała możliwość zakupów o jedną piątą. Znaczyło to, że jeżeli obywatel nie chciał zmieniać poziomy życia z przed podwyżki 6 dni w miesiącu musiałby przetrwać bez jedzenia. Najgorszym błędem partii, biorąc pod uwagę mentalność Polaków, było wprowadzenie podwyżki tydzień przed świętami Bożego Narodzenia. Był to ze strony PZPR zamach na świątecznego karpia. Zamach, który zadziałał jak środek zapalny na społeczeństwo wywołując fale strajków i demonstracji. Władze spanikowały. Trudno się dziwić po ogłoszeniu dwa lata wcześniej „doktryny Breżniewa’ i dowodów jej egzekwowania przez ZSRR przed jej jeszcze ogłoszeniem jak to miało miejsce w Czechosłowacji. Rząd wydał rozkaz milicji przywrócenia porządku za pomocą wszelkich dostępnych środków. Największe strajki miały miejsce w najbardziej prokomunistycznym sektorze przemysły- na wybrzeżu. Szczecin, Gdynia, Gdańsk. W Gdyni milicja otworzyła ogień do stoczniowców jadących pociągiem. Wybuchli furią. Splądrowali sklepy. W Gdańsku oblężono budynek władz partii. Linczowano na ulicach milicjantów. W Słupsku szkoła milicyjna została doszczętnie spalona. Przeciwko demonstrantom władza skierowała wozy pancerne. Rekruci, którym kazano strzelać odmówili wykonania rozkazu. W sumie zginęło około 300 osób. Dane statystyczne najczęściej się zaokrągla. Nie podaje się 301 czy 299 tylko, 300 bo jest łatwiej i nie robi to zbyt dużej różnicy, ale nie możemy zapomnieć, że ten jeden to życie człowieka, który miał rodzinę, przyjaciół, kogoś zostawił, ktoś kogoś stracił.
Gomółka nie był w stanie się już wybronić po tych wydarzeniach, jakie miały miejsce. Musiał ustąpić. Na początku wycofał się do kliniki na terapie ustabilizowania nerwowego. Po kuracji wtargnął do Biura Politycznego, ale było już za późno Biuro zebrało się po to żeby go usunąć ze stanowiska. Nikt go nie słuchał. 20 grudnia VII Plenum KC PZPR przyjęło rezygnacje Gomulki i zatwierdziło awans Edwarda Gierka na pierwszego sekretarza.
Największym osiągnięciem rządów Gomułki jest już wspomniany wyżej sukces ustabilizowania sytuacji z Niemcami Zachodnimi. Wzmocniło to pozycje Polski „niezależnej”- rozluźniło więzy sowieckiej kurateli zarówno na arenie międzynarodowej jak i w dziedzinie spraw wewnętrznych. W dalekiej perspektywie czasowej układ dał PRL jak i III RP stabilne i pewne granice na Odrze i Nysie Łużyckiej.

”Aby Polska rosła w siłę, a ludzie żyli dostatniej”

”No to jak, towarzysze, pomożecie?”- 25 stycznia 1971 słynne przemówienie Edwarda Gierka w Gdańsku. Nowy sekretarz miał talent do wymyślania, jak byśmy to dzisiaj nazwali, sloganów reklamowych. Powiedzenie „Polak potrafi” używane jest do dziś, mimo, że młode pokolenie nie zna zupełnie pochodzenia tych słów. Edward Gierek jako przewodniczący zaczął budować nowy wizerunek partii. Zaprzestał na dawaniu nic nie znaczących obietnic. Nowy image miał podstawy w działaniu. 15 lutego zniesiono podwyżki z grudnia 1970 .Priorytetem stało się uspokojenie nastrojów społecznych. Propaganda ruszyła z pełną mocą. Robotnicy krzyczeli na przemówieniach ‘pomożemy”, choć tak naprawdę w śród publiczności miały jedynie miejsce słabe brawa po przemówieniach. Pierwszy sekretarz wyszedł do obywateli, odwiedzał fabryki i robotników, podkreślał odmienność od wcześniejszej władzy dając dowody w postaci zakazu wieszania swojego wizerunku w szkołach i urzędach.
Edward Gierek był człowiekiem przebywającym pewien okres swojego życia za granicą, znał język francuski. Był wiarygodny na arenie międzynarodowej. Dało mu to możliwość zaciągnięcia kredytów zagranicznych. Kredyty miały zostać przeznaczone na rozwój kraju szczególnie gospodarki a co za tym idzie podniesienie poziomu życia obywateli. Teoretyczne założenia były całkiem dobre, ale problemy pojawiły się przy wykonywaniu zaplanowanego bumu gospodarczego. Pieniądze zostały przeznaczone na licencje zagranicznych rozwiązań technicznych np. Ursus. Były to najnowsze trendy w technice jednak opóźnienie w wprowadzeniu ich w produkcję na skale przemysłowa spowodowało całkowitą porażkę. Zainwestowane pieniądze nie zwróciły się zostały stracone. Oczywiście partia dalej brnęła ze swoją propagandą. Telewizja ogłaszała same sukcesy przedsięwzięć rządu. Udawany bum gospodarczy podkreślano przy pomocy budowania mieszkań(ok.300 tys. Rocznie), przy czym propagowano również, że mieszkania te są od władzy dla obywateli. Wprowadzono podwyżki pensji, skoro gospodarka tak świetnie się rozwijała. Sztuczna podwyżka mogła przynieść tylko jeden efekt, inflacje, i taki przyniosła. Pieniądze z kredytów rozpoczęto systematycznie przejadać, gdyż nie udało się poprawić sytuacji rolnictwa, więc wystąpiła konieczność sprowadzania towarów z zewnątrz, za które trzeba było zapłacić. Budowano nowe drogi, obwodnice, wiadukty oraz pierwsze autostrady.
Partia chciała coraz mocniej uzależnić Polskę od ZSRR. Zmieniając konstytucje. Próba wywołała sprzeciw inteligencji wyrażony Listem 59 w 1976 roku. Okres rządów Gierka mimo nieudanych pomysłów z licencjami był okresem, w którym państwo zaczął się rozwijać coraz lepiej. Zaczęło nawiązując liczne kontakty handlowo-usługowe z krajami kapitalistycznymi i arabskimi. Rząd Gierka rozpoczął odwilż na linii państwo-kościół do tego stopnia, że nawet premier złożył Stefanowi Wyszyńskiemu życzenia z okazji 75 urodzin.
Pomimo starań uspokojenia nastrojów społeczeństwa i próbom zapobiegania strajków w czerwcu w 1976 roku miały miejsca strajki w Radomiu i Ursusie. Tym razem nie użyto broni i nikt nie zginął, ale zatrzymano i skazano na karę więzienia 72 osoby, 1000 straciło prace wprowadzono represje min. ścieżki zdrowia. Odzewem na zachowanie władz było powstanie opozycji demokratycznej działającej w podziemiu. Powstały takie organizacje jak KOR, ROPCiO, KSS KOR, Wolne Związki Zawodowe. SB rozpoczęła inwigilacje opozycji a nawet posunęła się do morderstw. Stanisław Pyjaa, Jana Brożyny, ksiądz Roman Kotlarz.
W połowie lat 70 wprowadzono reglamentowanie produktów. Np. kartki na cukier. Gierek musiał odejść od władzy po wydarzeniach lipca i sierpnia 1980 roku i powstania NSZZ Solidarność. Wydarzenia lipca i sierpnia 80 są już tematem na inne wypracowanie.
Epoka Gierka była okresem w historii Polski, który doprowadził do powstanie Solidarności, a co za tym idzie w dalszej perspektywie był przyczyna obalenia komunizmu w 1989 roku w Polsce, a następnie w innych krajach bloku wschodniego. W mentalności Polaków szczególnie mieszkających na Śląsku utrzymało się przekonanie, że za Gierka można było dostać banany w sklepie i że powstawały bloki z wielkiej płyty. Świadomość dobrobytu, tak naprawdę za pieniądze z kredytów, i propaganda sukcesu były na tyle silne, że w ostatnich wyborach do parlamentu europejskiego syn Edwarda Gierka otrzymał mandat od osób zamieszkujących Śląsk. Mimo tego, że nie działał czynnie w polityce. Wystarczyło mu jedynie nazwisko ojca i jego wspomnienie.