Części mowy

Rzeczowniki – imiona istot, zjawisk, stanów i pojęć,
Rzeczownik odpowiada na pytanie: kto, co,
Rzeczowniki dzielimy na różne kategorie znaczeniowe:
• osobowe – ojciec, uczeń, sportowiec, Włoch,
• nieosobowe – wszystkie poza nazwami osób,
• imiona własne – Warszawa, Wisła,
• pospolite – miasto, rzeka, dom,
• żywotne – elegant, koń, pies, ojciec, dziecko (Bóg, anioł, duch – nazwy pojęć upostaciowanych jako kategoria wyższej wartości),
• nieżywotne – kształt, plac, rzeka, drzewo,
• jednostkowe – człowiek, żołnierz,
• zbiorowe – rój, tłum, gawiedź, ciżba, las, sad,
• oderwane – ból, śmiech, zapał, spanie, miłość, rozum, białość,
• materialne – żelazo, piasek, powietrze.

Przymiotniki – oznacza cechy i właściwości rzeczowników: dobry, mądry, ciężki, leśny itp. oraz w krótkiej formie: rad, wesół, zdrów, godzien, wart.
Przymiotnik odpowiada na pytanie: jaki, jaka, jakie,
Przymiotniki odmieniają się przez przypadki i rodzaje: męski, żeński i nijaki w liczbie pojedynczej oraz męskoosobowy i niemęskoosobowy w liczbie mnogiej.
Przymiotniki obcego pochodzenia są nieodmienne (występują zawsze po wyrazie określanym np.: kostium bikini, suknia bordo, mundur khaki).
W każdym stopniowaniu wyróżniamy trzy stopnie intensywności: równy, wyższy, najwyższy.

Zaimki – zastępują inne wyrazy i wyrażają ich treść,
Zaimki dzielimy na:
- osobowe – ja, ty, my, wy, oni, ci, tamci, owi,
- zwrotne – się, siebie, sobie,
- dzierżawcze – mój, twój, nasz, wasz, ich, jego, jej,
- wskazujące – ten, tamten, ów, taki,
- pytające – kto, co, komu, czemu, kogo, gdzie, kiedy,
- względne – (pytające bez znaków zapytania) kto, co, komu,
- nieokreślone – nikt, coś, ktoś, nic, cokolwiek, pewien.

Inny podział rozróżnia zaimki:
• rzeczowne – ten, to, ta, ów,
• przymiotne – taki, taka, owaki,
• liczebne – tyle, ile, ileś,
• przysłowne (nieodmienne) – tak, owak, wszak, wtedy, tu, tam, stąd, dotąd, tędy, tamtędy, jak, kiedy, gdy, odtąd, gdzieś, kiedyś, nigdy, wszędzie.

Liczebniki – wskazują na liczbę lub porządek przedmiotów,
Liczebnik odpowiada na pytanie: ile, który,
Liczebniki dzielą się na:
• proste – jeden, sto,
• złożone – trzysta, pięćset,
• główne – jeden, pięć, sto, tysiąc,
• porządkowe – pierwszy, piąty, siódmy, setny,
• zbiorowe – dwoje, troje, pięcioro, dziesięcioro,
• mnożne – pojedynczy, poczwórne, jednokrotny, stokrotny,
• wielorakie – dwojaki, trojaki,
• ułamkowe – (nie odmieniają się) pół, półtora.
Liczebniki – jedni, dwaj, dwóch, obaj, obydwaj, obydwóch (obydwu), trzej, trzech, czterej, czterech – łączą się z rzeczownikami męskoosobowymi: dwaj panowie poszli, dwóch panów poszło; pozostałe liczebniki łączą się z rzeczownikami niemęskoosobowymi: jedne książki, dwa konie, dwie linie itp.

Czasowniki – wyrazy określające czynność lub stan,
Czasownik odpowiada na pytanie: co robi, co się dzieje, np. pisze, myśli.

Przysłówki – oznaczają właściwości różnych cech,
Przysłówek odpowiada na pytanie: jak, gdzie, kiedy, skąd, dokąd, w jaki sposób.
Przykłady: daleko, naraz, wówczas, naprawdę, wtenczas, gorzko, źle, dobrze, boso, wcześnie, po ludzku, po polsku, na skutek, na przykład, w ogóle, z daleka, z dawna, po staremu, wszerz, wspak.
Niektóre przysłówki stopniują się jak przymiotniki:

Przyimki – stoją przy imieniu, czyli przy rzeczowniku,
Przyimek łączy się z wyrazem i nadaje mu inny sens; np.: rzeczownik stół tworzy z przyimkami wiele zestawień: na stole, o stole, za stołem, obok stołu, po stole, pod stołem, zza stołu, koło stołu, przy stole, ponad stołem, spod stołu, od stołu, ku stołowi, do stołu itd.
Przyimek w połączeniu z rzeczownikiem, przymiotnikiem, liczebnikiem tworzy wyrażenie przyimkowe np.: z nudów, ze strachu, sklep z obuwiem, zeszyt w kratkę, z piętnaście, ze sto, z milion.

Spójniki – łączą dwa zdania lub wyrażenia,
Spójniki łączą dwa jednorodne wyrazy lub części zdania.
Ten związek może być:
• łączny – i, oraz, ni, też, lub, albo;
• przeciwstawny – a, ale, lecz, jednak, przecież;
• wynikowy – więc, dlatego, toteż, przeto;
• podrzędny – że, bo, jeśli, choć, aby, ażeby, gdyby, ponieważ.