Przyczyny upadku komunizmu

Komunizm - ruch społeczno-polityczny wywodzący się z ideologii marksistowsko –leninowskiej. Komunizm jako ideologia stanowi system poglądów głoszący program całkowitego zniesienia ucisku i wyzysku społecznego oraz zbudowania społeczeństwa bezklasowego, którego podstawę stanowiłaby państwowa własność środków produkcji (maszyn, ziemi) i sprawiedliwy podział dóbr. Elementy ideologii komunistycznej (np. dotyczące sprawiedliwości) można spotkać zarówno u Platona, jak i Tomasza z Akwinu. W okresach późniejszych komunizm występował w różnych formach.
Polska stała się pierwszym krajem w Europie, której udało się wyrwać ze szpon systemu totalitarnego, przeistaczając się w kraj demokratyczny. Zadecydowało o tym wiele czynników. Najważniejsze, ze w końcowej fazie nie doszło do przelewu krwi, a zmiana systemu nastąpiła na drodze pokojowej.
Na fakt upadku komunizmu złożyło się kilka ważnych czynników. Jednym z najważniejszych było rosnące niezadowolenie społeczeństwa z sytuacji materialnej przeciętnego Polaka. Ludzi zaczęli dostrzegać różnice pomiędzy życiem w „ojczyźnie”, a zachodem, który tak mocno był zwalczany przez propagandę. Wynikiem antypatii społeczeństwa były kilkakrotnie wzniecane strajki robotników. W tym momencie można pokusić się o stwierdzenie, ze historia zatacza krąg. Znów w obronie Polski „niepodległej” walczą najniższe klasy społeczne. Fakt ten był spowodowany skutecznym terrorem ludzi nauki – czyli tych, którzy moralnie mogli obalić komunizm. Właśnie na przełomie lipca i sierpnia 1980 roku wybuchły masowe strajki robotnicze na terenie całej Polski Ludowej. Było to moment, w którym po raz pierwszy ugięto rząd i zmuszono do zaakceptowania postulatów wystawionych przez klasę pracującą. Jednym z nich był „mocno” przełomowy, dotyczący możliwości tworzenia związków pracowniczych.
Dodatkowy wpływ miała pogarszająca się koniunktura gospodarcza. Od momentu wprowadzenia przez Edwarda Gierka polityki przyspieszonego wzrostu gospodarczego
i społecznego w 1970, wszystko poszło w odwrotnym kierunku. Podstawowym założeniem Sekretarza PRL było zwiększenie dochodu narodowego. Z początku plan się udał, ale kosztem ogromnych pożyczek międzynarodowych, które już w latach ’80 wynosiły 25 mld dolarów amerykańskich. Jednak brak podjętych reform gospodarczych i politycznych, wysoka akumulacja dochodu narodowego spowodowały w 1976 roku załamanie się gospodarki. Efektem były strajki w Radomiu oraz słynnym już Ursusie. Od tego momentu, pełną parą zaczęła działać propaganda sukcesu. Komitet zaczął „nadchwalać” dokonania kraju i fałszować rzeczywistość.
Ponieważ sytuacja gospodarki była tragiczna, a do budżetu Polski Ludowej wpływało coraz to mniej pieniędzy, przedsięwzięto zgubne działania. Zdecydowano wprowadzić podwyżkę na żywność (czyli jedyny produkt bez którego naród Polski nie mógł obyć). W efekcie doszło do wspomnianych już strajków roku 1980. Strajki robotnicze wybuchły w lipcu 1980 w Lublinie, w połowie sierpnia na Wybrzeżu, obejmując stopniowo cały kraj, łącznie z kopalniami węgla na Górnym Śląsku. Wydarzenia tamtego okresu historii Polski określa się mianem Sierpień 1980. 14 sierpnia wybuchł strajk w Stoczni Gdańskiej w Gdańsku. Powstał Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, który zrzeszał strajkujące zakłady na terenie całej Polski. Efektem strajku były Porozumienia sierpniowe podpisane w Szczecinie, Gdańsku i Jastrzębiu-Zdroju. W porozumieniu znalazły się postulaty ekonomiczne, ale także polityczne, z których najważniejszym było utworzenie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność".
Jako jedną z oddzielnych przyczyn upadku komunizmu możemy potraktować samą „Solidarnosć”. Okres od powstania i rejestracji związku zawodowego "Solidarność" do wprowadzenia stanu wojennego był bardzo burzliwy. Był to okres wytężonej aktywności społecznej i politycznej milionowych rzesz Polaków, który zaowocował powstaniem szerokiego, obejmujące różne warstwy środowiska, ruchu społecznego skupionego wokół Solidarności. Było to gremialne przeciwstawienie się systemowi komunistycznemu. W zdecydowanej większości zakładów pracy (oprócz jednostek zmilitaryzowanych) powstawały komórki wolnych związków zawodowych, a prorządowe związki zostały spychane na dalszy plan. Wkrótce powstała "Solidarność Rolnicza", a także reprezentacja środowisk studenckich - "Niezależne Zrzeszenie Studentów" (NZS).
Władze próbowały przeciwdziałać i hamować rozwój ruchu społecznego. Działacze byli aresztowani, nasilała się propaganda skierowana przeciw Solidarności. Po stronie związku też pojawiały się grupy nie wahające się przed konfrontacją. W okresie napięcia, bliskiego konfrontacji 10 listopada 1980 roku doszło do rejestracji NSZZ Solidarność. Powstał Tygodnik Solidarność, którego pierwszym redaktorem naczelnym został Tadeusz Mazowiecki.
Przyczyn upadku musimy się też doszukiwać w sytuacji międzynarodowej. Okres trwania PRL to czas zimnej wojny między USA, a rosyjskim kremlem. Wprowadzenie stanu wojennego w roku 1980 mogły zakończyć się poważnym konfliktem na lini dwóch mocarstw. Nie można też zapominać o wpływie naszego wielkiego Polaka - papieża Jana Pawła II. Osobę Karola Wojtyły możemy uznać za cichego wroga komunizmu. Wybór na papież a Polaka był bardzo niewygodny dla systemu totalitarnego panującego w Europie środkowo-wschodniej. Częste pielgrzymki papieża Polaka o ojczyźnie budziły w sercach szanse na wolność.
Rok 1988 przyniósł kolejną podwyżkę cen żywności, za czym idzie kolejna fala strajków i protestów. Odżyły solidarnościowe hasła, jak np. „Nie ma chleba bez wolności”, czy też „Nie ma wolności bez Solidarności”. W sierpniu, minister spraw wewnętrznych Kiszczak mówił o możliwości spotkania z przedstawicielami różnych środowisk społecznych i pracowniczych. Mówił, że spotkanie mogłoby mieć charakter „okrągłego stołu”. Oferta ta była skierowana głównie do „Solidarności”, która ją przyjęła. Obrady okrągłego stołu były poprzedzane długimi negocjacjami między władzą, a opozycją. Obrazy zaczęły się na początku lutego 1989 r. Przy stole zasiadło prawie 60 osób. Porozumienie podpisano na początku kwietnia. Zawarta w nim została między innymi zgoda na ponowną rejestrację „Solidarności”. Zagwarantowano powrót do pracy ludziom, którzy zostali z niej wyrzuceni w ramach represji. Najważniejsza decyzja dotyczyła nowych wyborów parlamentarnych. Obrady okrągłego stołu zakończyły się w kwietniu, termin wyborów ustalono na 4 czerwca 1989 r. Frekwencja wyborcza wyniosła 62,7%.W tej turze, „Solidarność” zdobyła 160 na 161 miejsc w sejmie i 92 na 100 – w senacie. W drugiej turze – 161 w sejmie i 99 w senacie. Te wyniki zaskoczyły wszystkich. Solidarność nie spodziewała się aż takiego sukcesu, a władze – aż takiej klęski. Wkrtce potem, odbyły się wybory prezydenckie. Prezydentem został generał Wojciech Jaruzelski, premierem Tadeusz Mazowiecki.
Postanowienia Okrągłego Stołu były typowym kompromisem i jak każdy kompromis – nie wszystkich zadowoliły. Jednak już po kilku miesiącach okazało się, że ten kompromis otworzył drogę do szybkiego, szybkiego zarazem całkowicie pokojowego upadku systemu komunistycznego w Polsce. Komunizm, jako system gospodarczy i społeczny skończył się w Polsce w 1989 roku. Premier Mazowiecki mówił: „Rząd, który utworzę, nie ponosi odpowiedzialności za hipotekę, którą dziedziczy. Przeszłość podkreślamy grubą linią. Odpowiadać będziemy jedynie za to, co uczyniliśmy, aby wydobyć Polskę z obecnego stanu załamania. Jestem świadom, że dla moich rodaków najważniejsze jest dziś pytanie, czy może być lepiej. Odpowiemy na to wszyscy.”