Święto Niepodległości.

Narodowe Święto Niepodległości – najważniejsze polskie święto narodowe, obchodzone co roku 11 listopada, na pamiątkę odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku.

Znaczenie daty
Odzyskiwanie przez Polskę niepodległości było procesem stopniowym i wybór 11 listopada jest dość arbitralny. Uzasadnieniem może być zbiegnięcie się wydarzeń w Polsce z końcem I wojny światowej na świecie (tego samego dnia miała miejsce kapitulacja Niemiec na froncie zachodnim).
5 listopada 1916 – wydanie aktu gwarantującego powstanie Królestwa Polskiego, w bliżej nieokreślonych jeszcze granicach
14 stycznia 1917 – rozpoczęcie działalności przez Tymczasową Radę Stanu
12 listopada 1917 – przejęcie obowiązków głowy państwa przez Radę Regencyjną
7 października 1918 – ogłoszenie niepodległości Polski przez Radę Regencyjną
25 października 1918 – powołanie rządu Józefa Świeżyńskiego
z 6 na 7 listopada 1918 – powstanie w Lublinie Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim na czele
10 listopada – przyjazd Józefa Piłsudskiego do Warszawy
11 listopada 1918 – przekazanie przez Radę Regencyjną władzy nad podległym jej wojskiem Józefowi Piłsudskiemu. Tego dnia, po pertraktacjach marszałka z Centralną radą żołnierską wojska niemieckie zaczęły się wycofywać z Królestwa Polski (zakończyły to 19.11). W nocy rozbrojono również niemiecki garnizon stacjonujący w Warszawie.
14 listopada 1918 – rozwiązanie Rady Regencyjnej i przekazanie przez Radę Regencyjną swoich uprawnień na rzecz Józefa Piłsudskiego
22 listopada 1918 – podpisanie dekretu o podstawach ustrojowych państwa polskiego
27 grudnia 1918 – wybuch powstania wielkopolskiego w Poznaniu


Ustanowienie święta

Dzień 11 listopada ustanowiono świętem narodowym dopiero ustawą z kwietnia 1937 roku, czyli prawie 20 lat po odzyskaniu niepodległości.

Dzieje obchodów

Do czasu wybuchu II wojny światowej święto obchodzono tylko dwa razy – w roku 1937 i 1938.

W latach 1939–1944 – podczas okupacji hitlerowskiej oficjalne lub jawne świętowanie, podobnie jak i każde inne przejawy polskości, było niemożliwe.

W roku 1945 władze komunistyczne świętem państwowym uczyniły dzień 22 lipca – datę podpisania Manifestu PKWN, jako Narodowe Święto Odrodzenia Polski.

Narodowe Święto Niepodległości obchodzone 11 listopada przywrócono, ustawą Sejmu IX kadencji (jeszcze PRL), 21 lutego 1989 roku (w trakcie obrad Okrągłego Stołu).

W czasach komunizmu wielokrotnie organizowane w całym kraju przez opozycję manifestacje patriotyczne były tego dnia brutalnie tłumione przez oddziały ZOMO, a ich uczestnicy aresztowani przez Służbę Bezpieczeństwa.

Dzień ten jest dniem wolnym od pracy. Główne obchody, z udziałem najwyższych władz państwowych, odbywają się w Warszawie na placu Józefa Piłsudskiego, przed Grobem Nieznanego Żołnierza.


10 listopada 1918 Piłsudski przybył do Warszawy, gdzie na dworcu przywitali go m.in. członek Rady Regencyjnej, książę Zdzisław Lubomirski oraz dowódca Komendy Naczelnej POW, Adam Koc. Rada przewidywała funkcję ministra spraw wojskowych dla Piłsudskiego w gabinecie Józefa Świeżyńskiego, pomimo iż dominowali w nim endecy. Sam zainteresowany nic o tym nie wiedział, jednak gdy przybył do Warszawy, Świeżyński był już zdymisjonowany. W tym czasie powstawały lokalne ośrodki władzy polskiej na terenach wszystkich zaborów: lewicowy rząd ludowy Daszyńskiego w Lublinie (popierany przez POW), Polska Komisja Likwidacyjna w Krakowie (Wincenty Witos), Rada Narodowa na Śląsku Cieszyńskim, poznańska Naczelna Rada Ludowa (m.in. Wojciech Korfanty). Dzięki temu tworzyły się struktury polskiej państwowości. Piłsudski zagwarantował niemieckim żołnierzom bezpieczny powrót do objętej rewolucją ojczyzny, dzięki czemu udało się zażegnać pierwsze niebezpieczeństwo dla przyszłej niepodległości. 11 listopada Piłsudskiemu została powierzona przez Radę Regencyjną misja utworzenia rządu narodowego. Postanowił on sprowadzić do Warszawy lubelski rząd Daszyńskiego, ale pomimo to wiedział, iż "Nie ma stronnictwa, czy partii, która by mogła powiedzieć, że własnymi siłami da radę wszystkim trudnościom."[1] Z tego powodu uznał za konieczne włączenie w skład rządu przedstawicieli także innych stronnictw. Nie było to jednak łatwe, ponieważ Piłsudski kojarzony był przede wszystkim jako działacz lewicowy.

14 listopada Rada Regencyjna zakończyła swoją działalność, przekazując w ręce Komendanta swe obowiązki. Stał się więc faktycznie dyktatorem, którego pierwszym zadaniem było zadbanie o utworzenie rządu. Na czele gabinetu miał początkowo stanąć Ignacy Daszyński, jednak ten nie podołał zadaniu i formowanie rządu rozpoczął Jędrzej Moraczewski. Jego skład był zbliżony do rządu lubelskiego - rozpoczął on urzędowanie 18 listopada, a Piłsudski zajął w nim stanowisko ministra spraw wojskowych. Jednak po przybraniu przez niego tytułu Naczelnika Państwa (tytuł ten sięgał swoim rodowodem do czasów insurekcji kościuszkowskiej), a przez to tymczasowego wykonywania obowiązków głowy państwa, zrezygnował ze stanowiska w gabinecie Moraczewskiego.


Józef Klemens Piłsudski (ur. 5 grudnia 1867 w Zułowie pod Wilnem, zm. 12 maja 1935 w Warszawie) – polski działacz niepodległościowy, mąż stanu, dowódca wojskowy; od 1920 pierwszy Marszałek Polski, Naczelnik Państwa do 1922, dwukrotny premier Polski (1926-1928 i 1930), twórca tzw. rządów sanacyjnych w II Rzeczypospolitej wprowadzonych w 1926, w wyniku przeprowadzonego przez siebie zamachu stanu.

Nosił pseudonimy: Wiktor, Mieczysław, Ziuk; później powszechnie zwany Dziadkiem lub Marszałkiem, a przez swych dawnych żołnierzy Komendantem.

Józef Piłsudski, herbu Kościesza urodził się 5 grudnia 1867 roku na Litwie, w rodzinie o tradycjach patriotycznych. Ojciec, również Józef, był podczas powstania 1863 r. komisarzem Rządu Narodowego na powiat kowieński, matka – Maria z Billewiczów – pochodziła ze znanego rodu litewskiego herbu Mogiła.

W wyniku nieudanych inwestycji ojca, a w końcu pożaru, rodzina zmuszona była opuścić dom rodzinny i przenieść się do Wilna w 1874 roku. Piłsudski uczęszczał tam do I gimnazjum, mieszczącego się w budynkach uniwersyteckich. Razem z bratem, Bronisławem już poddawani tam byli próbom intensywnej rusyfikacji, oparcie znajdując jednak w rodzinie, gdzie dzieciom zapewniano patriotyczne wychowanie. W 1882 roku m.in. obaj bracia założyli kółko samokształceniowe o nazwie Spójnia, zajmujące się sprowadzaniem z Warszawy polskich książek (także prace Darwina czy Comte'a, również publikacje socjalistyczne - np. "Proletariat").

Studia w Charkowie

Józef Piłsudski jako uczeń

We wrześniu 1884 roku zmarła od lat ciężko chora matka Piłsudskiego. Rok później Józef zdał maturę (najlepsze oceny z historii (czwórka) i geografii (piątka), najsłabsze - z języków, z wyjątkiem francuskiego). Jesienią potem rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie Charkowskim. Tam zaczął działalność konspiracyjną w niepodległościowych organizacjach studenckich, trafiając szerokie kręgi osób kojarzonych z rewolucyjną organizacją rosyjską Narodna Wola (uczestniczył w kilku jej spotkaniach). 2 i 3 marca 1886 roku brał udział w studenckiej demonstracji z okazji 25. rocznicy uwłaszczenia, znajdując się potem wśród ponad 150 zatrzymanych przez policję carską. Po zaliczeniu I roku, próbował przenieść się wiosną 1886 roku na uniwersytet w Dorpacie, jednak tam odmówiono mu przyjęcia dokumentów z powodu jego uprzedniej działalności studenckiejm.in.