Utwory Ignacego Krasickiego - eleganckie igraszki i ostra satyra jednocześnie.

Najwybitniejszym pisarzem i poet polskiego o?wiecenia był Ignacy Krasicki. Urodził się w Dubiecku, w 1735r., jako potomek szlacheckiego rodu. Przeznaczony przez rodziców do stanu duchownego, po ukończeniu kolegium jezuickiego został księdzem. W czasie Sejmu Cztero-letniego wykazał zainteresowanie i sympatię dla programu stronnictwa patriotów. Niedługo po trzecim rozbiorze został mianowany arcybiskupem gnie?nieńskim. Umarł w Berlinie w 1801r.

W satyrycznych felietonach omawiał różne zagadnienia moralno?ci społecznej i obyczajów szlacheckich. Chwalił umiarkowanie i wstrzemię?liwo?ć, nie bał się krytykować obżarstwa i pijaństwa, czy stosunku panów do chłopów. Twórczo?ć poetyck Ignacy rozpoczł od wiersza Hymn do miło?ci ojczyzny, który wkrótce zdobył sobie ogromn popularno?ć i stał się hymnem Korpusu Kadetów. Poemat był prosty, krótki, nie miał słów zbędnych i pustych. ?wiadczy o tym następujcy fragment: ?więta miło?ci kochanej ojczyzny, Czuj cię tylko umysły poczciwe! Dla ciebie zjadłe smakuj trucizny, Dla ciebie więzy, pęta nie zelżywe;

Swój prawdziwy talent Krasicki okazał dopiero w dwóch poematch heroikomi- cznych: Myszeidzie oraz Monachomachii. Pierwszy z nich przedstawia zabawn historię walk myszy z kotami za czasów legendarnego króla Popiela. Jest to poemat aluzyjny, pełen odwołań do aktualnych czy niedawnych wydarzeń politycznych. Z cało?ci wyłania się też poważniejsza my?l. Chodziło o stosunek do przeszło?ci historycznej, pokazanie, że nie wolno mieszać ba?ni z prawd. Pisarz zażartował sobie w ten sposób z powagi ?redniowiecznego kronikarza Wincentego Kadłubka, który w swojej historii umieszczał bezkrytycznie różne podania i legendy. W aluzjach politycznych widać ton żartobliwy, nie pozbawiony zło?liwej ironii. Można to zauwa- żyć w następujcym fragmencie: Hetmani radz spieszne wojowanie, Trwa wrzawa więcej jak cztery godziny. Tamten, ażeby daremnie nie siedział, Chwali lub gani, co drugi powiedział.

W drugim z poematów heroikomicznych, w Monachomachii Krasicki wystpił z ostr krytyk duchowieństwa zakonnego. Tematem utworu jest spór dwóch rywalizujcych ze sob klasztorów, ale spór ten stał się okazj do stworzenia satyrycznego obrazu życia ?więtych próżniaków, spędzajcych najchętniej czas na jedzeniu, piciu i bezcelowych dyskusjach. Postacie zakonników ukazane s w sposób humorystyczny, groteskowy. Krasicki był za ten utwór bardzo krytyko- wany, ale nie odwołał swoich pogldów.

Satyra należała w czasach o?wiecenia do jednego z najbardziej rozpowszechnio- nych gatunków literackich. W utworach tych atakowano wady społeczeństwa, niesprawiedliwo?ć stosunków społecznych, zepsucie moralne. Satyry Krasickiego krytykuj przede wszystkim zepsucie wielkomiejskie, marnotrawstwo, lenistwo, karciarstwo i bezkrytyczne przyjmowanie zachodnich wzorów. Do najbardziej znanych satyr należały Żona modna i Pijaństwo. W pierwszej z nich autor krytykuje rozrzutn, gonic za mod, kapry?n i wymagajc damę, która w rezultacie doprowadza swojego małżonka do ruiny majtkowej. Był to typowy wzorzec zachowań modnych kobiet w osiemnastowiecznej Polsce. Pijaństwo było w istocie utworem gorzkim i bolesnym. Poeta przedstawił w niej nie tylko wesoł historię pijaka, ale pokazał też, że człowiek łatwo może stoczyć się na dno moralnego upadku, nie zna hamulców wewnętrznych i ma słab wolę. (...)Majętno?ć w dobrym stanie, gospodatswo rzdne, Dostatek na wydatki potrzebnie rozsdne. Te s wstrzemię?liwo?ci zaszczyty, pobudki, Te s. Bd? zdrów! Gdzież idziesz? Napiję się wódki.

Krasicki poruszał też w satyrach tematy polityczne, na przykład w satyrze Do króla. Jest ona przykładem stylu ironicznego - zarzuty wobec króla w rezultacie o?mieszaj tych, którzy je stawiaj - przedstawicieli szlachty. (...) oto młody? jeszcze.(...) Pięknież to, gdy na tronie sędziwo?ć się mie?ci; Ty? nań wstpił majcy lat tylko trzydzie?ci, Bez siwizny, bez zmarszczków: zakał to nie lada.

Największ sławę przyniosły Krasickiemu bajki. Ten dydaktyczny gatunek literacki odpowiadał tendencjom epoki, a przy tym był żywy i wesoły. Utwory te wyrażaj filozofię poety - zawarł on w nich swój pogld na ?wiat, istotę natury ludzkiej i na stosunki między lud?mi. Pod alegoryczn postaci zwierzt kryje się ?wiat ludzi oraz ujawniaj ich wzajemne stosunki. W tym ?wiecie rzdzi siła nad prawem - co widać w bajce Jagnię i wilcy: Już go mieli rozerwać, rzekło: Jakim prawem? Smaczny?, słaby i w lesie! - Zjedli niezabawem.

Bajka Dewotka uczy z kolei, że gorliwa pobożno?ć często bywa fałszywa i powierzchowna.

W bajkach spotykamy przeważnie ludzi głupich, próżnych, sprytnych i leniwych. Wydaje się też, że zło góruje nad cnot. Rzadko kiedy rozsdek i pracowito?ć osigaj zwycięstwo nad głupot i chytro?ci. Jako wyraz filozofii życiowej bajki Krasickiego głosz pochwałę umiaru i skromno?ci, ucz krytycyzmu, każ patrzeć na ?wiat uważnie.

Twórczo?ć Ignacego Krasickiego była bardzo bogata i wszechstronna. Obejmowa-ła poematy heroikomiczne, powie?ci, satyry, bajki, komedie i opowie?ci filozoficzne.

Jako poeta zwizany z osob króla i jego polityk, Krasicki reprezentował nurt literatury obywatelskiej i reformatorskiej, pobudzajcej do refleksji, nie pozbawionej pierwiastków dydaktycznych i moralizatorskich. Jego utwory odbijały, jak zwierciadło, życie epoki.