Rodzaje działalności gospodarczych

CHARAKTERYSTYKA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZYCH

Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, czy też usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych, wykonywana w sposób zawodowy i ciągły. Warunkiem uznania danej działalności za działalność zawodową jest więc jest zarobkowy charakter oraz fakt, że jest ona wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Rodzaje dzialalności gospodarczych:

1. Indywidualna działalność gospodarcza
2. Spółdzielnia
3. Spółki:
osobowe:
- Spółka cywilna
- Spółka jawna
- Spółka komandytowa
- Spółka komandytowo – akcyjna
- Spółka partnerska
kapitałowe:
- Spółka akcyjna
- Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
4. Przedsiębiorstwo państwowe

INDYWIDUALNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA

Podstawowym aktem prawnym regulującym podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej na terytorium Polski jest ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 173, poz.1807 z późn. zm.).
Dla osób planujących uruchomienie własnej firmy w formie indywidualnej działalności gospodarczej podstawowe znaczenie ma także definicja zawarta w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Podatkowa definicja pozarolniczej działalności gospodarczej (działalności gospodarczej) określa działalność zarobkową:
● wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową
● polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż
● polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych
prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9.
Ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie dodatkowego przepisu, który ma ogromne znaczenie dla osób zarabiających w ramach tzw. samozatrudnienia.
Zgodnie z art. 5b za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione zostaną następujące warunki:
● odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności
● są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności
● wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.
Osoby planujące założenie firmy powinny dokładnie przemyśleć, jaką treść będą miały umowy zawierane z przyszłymi klientami. Jeśli okaże się, że kontrakt spełnia wszystkie trzy ww. warunki - fiskus uzna taką współpracę za stosunek pracy a nie za usługi wykonywane w ramach działalności gospodarczej. W takim przypadku konsekwencje podatkowe oraz ubezpieczeniowe dotkną zarówno samozatrudnionych jak i ich zleceniodawców.


ZALETY I WADY INDYWIDUALNEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Zalety Wady
Niskie koszty założenia i prowadzenia działalności Za zobowiązania odpowiada się całym swoim majątkiem
Krótki czas i stosunkowa łatwość w założeniu / likwidacji firmy Działalność raczej w mniejszym rozmiarze
Możliwe wszystkie formy opodatkowania Konieczność opłacania składek ZUS bez względu na dochody
Właściciel firmy jest sam sobie szefem, może dopasować do siebie rytm i czas pracy Trudno „wyrwać” się na urlop, praca często po godzinach i w weekendy
Mała firma jest elastyczna, szybko reaguje na zmiany w otoczeniu gospodarczym Rozwój firmy i jej przyszłość uzależniona od jednej osoby
Możliwość odliczania różnych wydatków związanych z prowadzeniem działalności (zakup samochodu, komputera itp.)


SPÓŁDZIELNIA

Spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób (mogą to być osoby fizyczne, jak i osoby prawne, np. spółki z o.o. itp.). Spółdzielnia może prowadzić działalność społeczną, kulturalna i oświatową zarówno na rzecz swoich członków jak i ich środowiska. Majątek należący do spółdzielni jest prywatną własnością członków. Skład osobowy spółdzielni i jej fundusz udziałowy mogą się zmieniać. Spółdzielnię może założyć co najmniej 10 osób fizycznych (spółdzielnię produkcji rolnej i spółdzielnię socjalną - 5 osób) lub co najmniej 3 osoby prawne. Założyciele uchwalają statut spółdzielni oraz dokonują wyboru organów spółdzielni. W myśl statutu do należy to kompetencji walnego zgromadzenia lub komisji organizacyjnej w, której skład wchodzą 3 osóy. Następnie zarząd spółdzielni występuje do sądu rejestrowego z wnioskiem o wpisanie do Krajowego Rejestru Sądowego. Spółdzielnia nabywa osobowość prawną z chwilą wpisania do rejestru.

Powstanie

Osoby zamierzające założyć spółdzielnię uchwalają statut, potwierdzając jego przyjęcie przez złożenie pod nim swoich podpisów. Spółdzielnia działa na podstawie przepisów prawa oraz statutu, przyjętego przez założycieli. Statut spółdzielni powinien zawierać:
- określa nazwę,
- siedzibę,
- przedmiot działalności,
- czas trwania spółdzielni o ile założono ją na czas określony,
- wysokość wpisowego i zasady wnoszenia udziałów,
- prawa i obowiązki członków, zasady przyjmowania członków,
- zwoływania walnych zgromadzeń,
- powoływania członków organów spółdzielni,
- podziału nadwyżki bilansowej,
- inne, przewidziane prawem postanowienia.
Wszelkie zmiany dotyczące statutu wymagają uchwały walnego zgromadzenia podjętej większością 2/3 głosów. Zarząd zobowiązany jest daną zmianę w statucie zgłosić w ciągu trzydziestu dni od daty jej podjęcia do sądu rejestrowego załączając dwa odpisy protokołu walnego zgromadzenia.

Członkowie ich prawa i obowiązki

Członkowie spółdzielni może być każda osoba fizyczne, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych (statut może dopuszczać wyjątki od tej zasady, jednak osoby bez pełnej zdolności nie mogą być członkami organów spółdzielni, a w walnym zgromadzeniu biorą udział przez swoich przedstawicieli ustawowych). Warunkiem uzyskania członkostwa jest złożenie pisemnej deklaracji zgodnej z wymaganiami ustawy i statutu. Założyciele spółdzielni stają się jej członkami w momencie rejestracji spółdzielni, a przystępujący do spółdzielni
w terminie późniejszym - po podjęciu uchwały o ich przyjęciu przez wyznaczony statutem organ spółdzielni. Członek spółdzielni ma obowiązek wniesienia wpisowego oraz udziałów stosownie do postanowień statutu. Uczestniczy on w stratach tylko do wysokości zadeklarowanych udziałów i nie odpowiada wobec wierzycieli spółdzielni za jej zobowiązania. Statut może też przewidywać obowiązek wnoszenia wkładów na własność
Spółdzielni lub do korzystania z nich przez Spółdzielnię na podstawie innego stosunku prawnego. Bez względu na wysokość wkładów i ilość udziałów każdemu członkowi spółdzielni przysługuje tylko jeden głos (wyjątkiem jest spółdzielnia, w której członkami są wyłącznie osoby prawne - statut może wtedy wprowadzać inne zasady ustalania liczby głosów poszczególnych członków).

Organy zarządzające spółdzielnią.

Organami spółdzielni są walne zgromadzenie, rada nadzorcza, zarząd oraz w spółdzielniach, w których walne zgromadzenie zastąpione jest przez zebranie przedstawicieli (są to zwykle spółdzielnie o dużej liczbie członków) - zebrania grup członkowskich. Walne zgromadzenie zwołuje zarząd przynajmniej raz w roku w ciągu 6 miesięcy po upływie roku obrachunkowego. Mogą w nim brać udział, z głosem doradczym, przedstawiciele związku rewizyjnego, w którym Spółdzielnia jest zrzeszona lub Krajowej Rady Spółdzielczej. Ustawa określa sprawy, należące do wyłącznej kompetencji walnego zgromadzenia. Są to m.in. uchwalanie kierunków rozwoju działalności spółdzielni, rozpatrywanie sprawozdań rady,
zatwierdzanie sprawozdań rocznych i sprawozdań finansowych, podejmowanie uchwał
w tych sprawach, udzielanie absolutorium członkom zarządu, rozpatrywanie wniosków polustracyjnych, podejmowanie uchwał: o podziale nadwyżki bilansowej lub sposobie pokrycia strat, o zbyciu nieruchomości, zakładu lub innej jednostki organizacyjnej,
o przystępowaniu do innych organizacji, o połączeniu, podziale lub likwidacji spółdzielni. Walne zgromadzenie określa także wysokość zobowiązań, jakie spółdzielnia może zaciągać, rozpatruje odwołania od uchwał rady w postępowaniu wewnątrz spółdzielczym, podejmuje uchwały w sprawie przystąpienia lub wystąpienia ze związku spółdzielni, wybiera delegatów na zjazd związku, w którym spółdzielnia jest zrzeszona. Statut może określać inne sprawy,
w których decyzje może podejmować wyłącznie walne zgromadzenie.

Rada nadzorcza sprawuje nadzór nad działalnością spółdzielni. Rada składa się co najmniej
z trzech członków, którymi mogą być wyłącznie członkowie spółdzielni.

Zarząd kieruje działalnością spółdzielni oraz reprezentuje ją na zewnątrz i podejmuje decyzje, które nie są zastrzeżone w ustawie lub statucie innym organom. Zarząd wybiera i odwołuje
(w zależności od postanowień statutu), walne zgromadzenie lub rada nadzorcza. Z członkami zarządu rada nawiązuje stosunek pracy na podstawie umowy o pracę lub powołania.
W spółdzielniach pracy zatrudnienie następuje na podstawie spółdzielczej umowy o pracę.
Oświadczenia woli za spółdzielnię składają dwaj członkowie zarządu lub jeden członek
i pełnomocnik. W spółdzielniach o zarządzie jednoosobowym oświadczenia woli mogą
składać także dwaj pełnomocnicy.

Stosunki majątkowe i odpowiedzialność

Spółdzielnia prowadzi działalność gospodarczą na zasadach rachunku ekonomicznego przy zapewnieniu korzyści członkom spółdzielni. Spółdzielnia odpowiada za swoje zobowiązania całym swoim majątkiem. Zysk spółdzielni, po pomniejszeniu o podatek dochodowy i inne obciążenia, stanowi nadwyżkę bilansową. Jest ona dzielona na podstawie uchwały walnego zgromadzenia. Jeśli fundusz zasobowy nie osiąga wysokości wniesionych udziałów, co najmniej 5% nadwyżki przeznacza się na zwiększenie tego funduszu. Zasady podziału nadwyżki między członków spółdzielni określa statut.

Spółdzielnia ma obowiązek tworzyć następujące fundusze własne:
- udziałowy (powstający z wpłat udziałów członków, odpisów z podziału nadwyżki bilansowej i innych źródeł),
- zasobowy (z wpłat wpisowego, części nadwyżki bilansowej oraz innych źródeł). Spółdzielnie mogą tworzyć inne fundusze własne, przewidziane w odrębnych przepisach oraz
statucie.

Każda spółdzielnia obowiązana jest przynajmniej raz na trzy lata poddać się lustracyjnemu badaniu legalności, gospodarności i rzetelności działania. Lustrację przeprowadzają związki rewizyjne, do których należy spółdzielnia. Spółdzielnie nie zrzeszone zlecają odpłatne przeprowadzenie lustracji wybranemu związkowi rewizyjnemu lub Krajowej Radzie Spółdzielczej.

Spółdzielnie mogą zakładać związki rewizyjne i przystępować do takich związków. Celem związków rewizyjnych jest pomoc spółdzielniom w działalności statutowej. Przeprowadzają one lustracje spółdzielni, prowadzą działalność instruktażową, doradczą, szkoleniową oraz
reprezentują zrzeszone spółdzielnie wobec administracji państwowej i organów samorządu terytorialnego.

Najwyższym organem samorządu spółdzielczego jest Kongres Spółdzielczości, zwoływany co 4 lata. Naczelnym organem samorządu spółdzielczego jest Krajowa Rada Spółdzielcza.

Rozwiązanie i likwidacja.

Spółdzielnia przechodzi w stan likwidacji:
1) z upływem okresu, na który ją utworzono,
2) wskutek zmniejszenia się liczby członków poniżej wskazanej w statucie lub ustawie (jeśli nie uzupełniono jej w ciągu 1 roku),
3) wskutek zgodnych uchwał walnych zgromadzeń zapadłych większością 3/4 głosów na dwóch kolejnych walnych zgromadzeniach w odstępie co najmniej 2 tygodni.
Uchwałę o postawieniu spółdzielni w stan likwidacji może podjąć także związek rewizyjny spółdzielni, jeśli:
1) działalność spółdzielni wskazuje na rażące i uporczywe naruszanie prawa lub postanowień statutu,
2) spółdzielnia została zarejestrowana z naruszeniem prawa,
3) spółdzielnia co najmniej od roku nie prowadzi działalności gospodarczej.
W razie niewypłacalności spółdzielni (jeśli według sprawozdania finansowego ogólna wartość jej aktywów nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich zobowiązań) następuje ogłoszenie jej upadłości.

Przepisy szczególne dla spółdzielni produkcji rolnej, spółdzielni kółek rolniczych, spółdzielni pracy, mieszkaniowych i socjalnych.

a) Przedmiotem działania spółdzielni produkcji rolnej (czyli rolniczych spółdzielni produkcyjnych i innych spółdzielni, których celem jest prowadzenie gospodarstwa rolnego) jest prowadzenie wspólnego gospodarstwa rolnego oraz działalność na rzecz indywidualnych gospodarstw rolnych członków. Taka spółdzielnia może również prowadzić inną działalność gospodarczą. Członkami spółdzielni mogą być rolnicy, będący właścicielami (dzierżawcami, posiadaczami itp.) gruntów rolnych oraz inne osoby, mające kwalifikacje przydatne do pracy w spółdzielni. Statut spółdzielni może przewidywać wniesienie przez członków posiadanych przez nich gruntów jako wkładu do spółdzielni. Możliwe są również wkłady pieniężne. Zdolni do pracy członkowie spółdzielni mają prawo i obowiązek pracować w spółdzielni
w rozmiarze ustalanym corocznie przez zarząd. Przedmiotem działalności gospodarczej spółdzielni kółek (usług) rolniczych jest świadczenie usług dla rolnictwa i innych usług dla środowiska wiejskiego.

b) Spółdzielnie pracy prowadzą wspólne przedsiębiorstwo w oparciu o osobistą pracę swoich członków.

c) Przedmiotem działalności spółdzielni mieszkaniowych jest zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych ich członków. Spółdzielnia przydziela członkom mieszkania w budynkach, stanowiących własność spółdzielni, buduje domy i przenosi na rzecz członków własność wybudowanych domów jednorodzinnych lub lokali oraz udziela pomocy członkom
w budowie domów mieszkalnych. Członkowie, w zależności od rodzaju wniesionego wkładu, uzyskują spółdzielcze prawo do lokalu: lokatorskie lub własnościowe. Spółdzielnia mieszkaniowa może także budować domy jednorodzinne i lokale mieszkalne w celu przeniesienia ich własności na rzecz członków. Prawo do takiego domu lub lokalu jest dziedziczne, zbywalne i podlega egzekucji. Dotyczy to także spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego.

d) Przedmiotem działalności spółdzielni socjalnej jest prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę członków w celu zawodowej i społecznej integracji przez osoby bezrobotne, w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy; niepełnosprawnych, w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz osoby, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1-4, 6 i 7 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r.
o zatrudnieniu socjalnym


Podstawa prawna
Ustawa z dnia16 września 1982 Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2003 r. nr 188, poz. 1848
z późn. zm.).

SPÓŁKA AKCYJNA

Spółka akcyjna jest uregulowana przepisami Kodeksu spółek handlowych (ksh). Obok postanowień ksh, określających jej ustrój i zasady funkcjonowania, spółki akcyjnej dotyczą także inne przepisy, w tym zwłaszcza o publicznym obrocie papierami wartościowymi,
o komercjalizacji i prywatyzacji oraz w pewnym stopniu Prawo bankowe i ustawa
o działalności ubezpieczeniowej. Powyższe wskazuje na znaczenie spółki akcyjnej w obrocie, chociaż bowiem jest to najbardziej złożona forma spółki handlowej, zakres jej potencjalnego zastosowania jest niewątpliwie najszerszy, choćby dlatego, iż można ją założyć w każdym celu dozwolonym przez prawo.
Kapitał akcyjny będący podstawą działania spółki dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej. Kapitał ten musi być zgromadzony w wysokości co najmniej 500.000 zł.
Zawiązać spółkę akcyjną może jedna albo więcej osób. Spółka akcyjna nie może być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.
Stosunkowo złożony jest zarówno tryb tworzenia spółki akcyjnej, wyrażający się np. możliwością przeprowadzenia publicznych zapisów na akcje (tzw. publicznej subskrypcji), jak i funkcjonowania, np. ze względu na konieczność protokołowania uchwał walnego zgromadzenia przez notariusza.
Jedną z najważniejszych jej cech jest ucieleśnienie udziału w dokumencie zwanym akcją, który jako papier wartościowy może być, co do zasady, przedmiotem swobodnego obrotu.
Spółka akcyjna posiada osobowość prawną, którą uzyskuje (podobnie jak spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością) z chwilą wpisu (obowiązkowego) do rejestru sądowego. Od tego momentu spółka zaczyna działać w obrocie jako samodzielny podmiot zawierający umowy i odpowiadający własnym majątkiem za zobowiązania. Co szczególnie istotne, wspólnicy (akcjonariusze) nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki i to nawet za zobowiązania podatkowe (w spółce z o.o. np. odpowiedzialność wspólników za podatki spółki jest wprawdzie ograniczona, ale nie wyłączona). Spółka akcyjna stanowi niekiedy jedyną prawnie dopuszczalną formę działania prywatnego przedsiębiorcy. Tylko w tej formie mogą np. działać prywatne banki i zakłady ubezpieczeń. Tylko jako spółki akcyjne mogą funkcjonować giełdy papierów wartościowych i fundusze powiernicze.
Powstanie spółki akcyjnej
Dla powstania spółki akcyjnej jest konieczne:
1) zawiązanie spółki, w tym podpisanie przez założycieli statutu sporządzonego w formie aktu notarialnego,
2) wniesienie przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego,
z uwzględnieniem art. 309 3 i 4 ksh,
3) ustanowienie zarządu i rady nadzorczej,
wpis do rejestru.
Powstanie spółki ustawa może uzależnić od uzyskania zezwolenia. Jest tak w wypadku utworzenia spółki w celu prowadzenia giełdy papierów wartościowych, bądź przedsiębiorstwa maklerskiego, funduszy powierniczych, banków lub zakładów ubezpieczeń. Jeżeli spółka akcyjna zamierza prowadzić działalność podlegającą koncesjonowaniu, jest obowiązana taką koncesję uzyskać, lecz nie stanowi to warunku rejestracji spółki, a tylko prowadzenia tego rodzaju działalności.
Spółka akcyjna posiada statut stanowiący jej najważniejszy akt organizacyjny.
Zgodnie z ksh statut powinien określać:
firmę i siedzibę spółki
przedmiot działalności spółki,
wysokość kapitału zakładowego oraz kwotę wpłaconą przed zarejestrowaniem na pokrycie kapitału zakładowego.
nominalną wartość akcji (nie może być niższa niż 1 grosz) i ich liczbę ze wskazaniem, czy są to akcje imienne, czy na okaziciela,
liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów,
imiona i nazwiska albo firmy (nazwy założycieli)
organizację władz zarządzających i nadzorczych.
Statut powinien także regulować szereg innych kwestii, np. czas trwania spółki jeśli jest on ograniczony, ilość i rodzaj innych (poza akcjami) tytułów uczestnictwa w dochodach spółki, związane z akcjami obowiązki świadczenia na rzecz spółki (jeżeli takowe mają w spółce występować), warunki i sposób umarzania akcji. Statut spółki musi być sporządzony
w formie aktu notarialnego (pod rygorem nieważności).
Kapitał zakładowy powinien być w statucie określony jako konkretna kwota. Ksh wymaga by kapitał ten był w całości objęty przed zarejestrowaniem spółki. Od objęcia kapitału (a więc zadeklarowania przez akcjonariusza wniesienia do spółki pieniędzy lub przedmiotów majątkowych) należy jednak odróżnić jego pokrycie, czyli dokonanie odpowiednich (do zadeklarowanych) wpłat gotówkowych lub przeniesienie na spółkę własności rzeczy bądź innych praw majątkowych (tzw. aportu). Wkłady niepieniężne (aporty) muszą być
w zadeklarowanej wysokości pokryte w całości nie później niż przed upływem roku po zarejestrowaniu spółki, natomiast wkłady gotówkowe powinny być uiszczone w 1/4 zadeklarowanej wysokości (terminy pozostałych wpłat może określać statut lub uchwała zgromadzenia wspólników).
Wniesienie aportu jest obarczone dodatkowymi wymaganiami, z których najważniejsze polega na obowiązku założycieli sporządzenia pisemnego sprawozdania określającego przedmiot tych wkładów oraz rodzaje i liczbę wydanych w zamian za nie akcji, osoby, które wnoszą wkłady niepieniężne, zastosowano metodę wyceny wkładów. Sprawozdanie to podlega kontroli rewidenta wyznaczonego przez sąd rejestrowy.
Oprócz wartości nominalnej wynikającej z podziału kapitału przez liczbę akcji, istnieje jeszcze ich cena emisyjna (czyli cena, po której akcje są wydawane akcjonariuszom) i cena rynkowa, kształtowania w obrocie giełdowym. Z kolei same akcje można podzielić na imienne i na okaziciela - rozróżniane przede wszystkim ze względu na sposoby ich zbywania, akcje gotówkowe i aportowe - wydawane, jak wskazują ich nazwy w zamian za gotówkę lub aport oraz akcje uprzywilejowane. Ksh wyróżnia uprzywilejowanie w zakresie prawa głosu (większa liczba głosów przypadająca na jedną akcję), dywidendy i podziału majątku w razie likwidacji spółki. Możliwe są też inne przywileje.
Akcjonariusz ma przede wszystkim prawo do uczestniczenia w spółce i decydowania o jej losach poprzez głosowanie na walnych zgromadzeniu (uprawnienia korporacyjne), a nadto do udziału w zysku przeznaczonym do podziału, jak również w majątku pozostałym po przeprowadzeniu likwidacji spółki (prawa majątkowe). Głównym obowiązkiem akcjonariusza jest wpłata kapitału na objęte akcje. Może on być też zobowiązany do określonych świadczeń niepieniężnych na rzecz spółki, ale tylko wtedy, gdy statut to przewiduje.

Organy spółki
Władzami spółki są: zarząd, rada nadzorcza oraz walne zgromadzenie. Zarząd prowadzi sprawy spółki i ją reprezentuje. Kompetencje zarządu mogą być przez statut ograniczane (zarząd może być więc albo silny albo słaby). W zasadzie jednak istnieje domniemanie kompetencji zarządu. Gdy chodzi o reprezentację spółki w stosunkach dotyczących obrotu (zawieranie umów i prowadzenie sporów) prawa zarządu nie można (z nielicznymi wyjątkami) ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich. Nie oznacza to, by statut lub uchwała zgromadzenia wspólników nie mogła prawa do reprezentacji osłabić w stosunkach wewnętrznych. Jest to jednak skuteczne tylko w zakresie odpowiedzialności zarządu wobec organów spółki i nie ma wpływu na ważność zawartych przez zarząd umów.
Spółka akcyjna musi utworzyć radę nadzorczą. Radę nadzorczą i komisję rewizyjną wybiera (z reguły) walne zgromadzenie. Rada nadzorcza jest organem stałego nadzoru nad działalnością spółki.
Walne zgromadzenie jest najwyższym organem spółki. W szeregu sprawach posiada wyłączną kompetencję, np. w sprawach zmiany statutu, w tym podwyższenia albo obniżenia kapitału akcyjnego, rozwiązania spółki, połączenia jej z inną, zatwierdzania sprawozdań finansowych (bilansu, rachunku wyników), podziału zysku i skwitowania władz spółki.
Rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji. Przyczyny rozwiązania mogą być różne, w szczególności: zajście okoliczności przewidzianych statutem (np. upływ terminu, na który spółka została zawarta albo osiągnięcie jej celu), uchwała zgromadzenia wspólników, zarządzenie właściwej władzy państwowej (np. cofnięcie zezwolenia)


ZALETY I WADY SPÓŁEK AKCYJNYCH
Zalety Wady
Możliwość pozyskiwania kapitału na rynku kapitałowym poprzez emisję akcji czy obligacji Wysoki minimalny kapitał zakładowy
Brak odpowiedzialności akcjonariuszy za zobowiązania spółki Kosztowny, skomplikowany i czasochłonny proces rejestracji
Łatwość kumulacji kapitału Mniejsi akcjonariusze nie mają wpływu na działalność spółki

Podstawa prawna
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. nr 94 poz. 1037 z późn. zm.).

SPÓŁKA CYWILNA

Organizację i działanie spółki cywilnej normuje Kodeks cywilny (kc). Spółka cywilna jest umową, na mocy której wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.
Prostota tej formy organizacji wspólnej działalności o celu gospodarczym wynika między innymi stąd, iż umowa spółki cywilnej może być zawarta w sposób dowolny, przez każde zachowanie się osób tworzących spółkę.
Forma pisemna umowy jest zastrzeżona tylko dla celów dowodowych co oznacza, że w razie jej niezachowania (zawarcia umowy tylko ustnie) sama umowa jest ważna, a jedynie w razie sporu nie będzie możliwe dowodzenie przed sądem faktu zawarcia umowy i jej treści za pomocą dowodu z zeznań świadków oraz z przesłuchania stron. Formę pisemną uznać trzeba jednak za co najmniej zalecaną tak ze względu na stosunki zewnętrzne i wewnętrzne spółki.
Cel (rodzaj) działalności strony umowy mogą określić dowolnie, byle był to wspólny cel gospodarczy zgodny z prawem i zasadami współżycia społecznego.
Jak z powyższego wynika nie każde współdziałanie da się zakwalifikować jako spółka cywilna, np. zorganizowanie wyprawy turystycznej o celach wyłącznie poznawczych spółką taką jeszcze nie będzie, sytuacja zmieni się jednak, gdy celem organizatorów wyprawy będzie odsprzedaż miejsc uczestnictwa (konieczność realizacji celu gospodarczego).
Umowa spółki powinna określać istotne postanowienia dotyczące powołania spółki, jej celu gospodarczego, charakteru, czasu trwania, sposobu prowadzenia działalności, rodzaju, wysokości i zmiany wkładów, reprezentacji spółki, zasad udziału wspólników w zyskach
i stratach, terminu wypowiedzenia udziału, zasad rozliczeń po wystąpieniu ze spółki oraz jej rozwiązania.
Spółka cywilna opiera się na zasadzie niezmienności składu osobowego, gdyż jedną
z podstaw jej działania jest wzajemne zaufanie wspólników i ściśle ich współdziałanie. Nowy wspólnik może przystąpić do spółki tylko poprzez zmianę umowy. Ze względu na owe silne osobowe związki pomiędzy wspólnikami połączone z częstym w tego rodzaju spółkach osobistym świadczeniem usług jako przedmiotem wkładu do spółki, zalicza się spółkę cywilną do tzw. spółek osobowych, w przeciwieństwie do kapitałowych, w których na plan pierwszy wysuwa się kapitał i jego funkcja, a nie związki między wspólnikami.

Przedmiot wkładu i stosunki majątkowe.
Przedmiotem wkładu mogą być pieniądze, rzeczy ruchome, nieruchomości, prawa majątkowe oraz świadczenie określonych usług. Wśród praw majątkowych mogą być wszelkie prawa zbywalne, a więc np. wierzytelności, najem, dzierżawa. Z kolei typowymi w tym wypadku usługami (jako przedmiotu wkładu) są: świadczenie pracy, pośrednictwo, dokonywanie przewozów własnym środkiem transportowym itp.
Do przeniesienia własności wkładu w zasadzie wystarczy sama umowa spółki, trzeba jednak pamiętać o obowiązku zachowania formy aktu notarialnego w wypadku, gdyby wkładem tym miała być nieruchomość Podobnie co do innych wkładów stosuje się przepisy kc, które ich dotyczą, np. art. 509 i n. kc, gdy przedmiotem wkładu jest wierzytelność, art. 659 i n. kc gdy chodzi o najem itp. Istotne jest, że wspólnik przenosi własność lub inne prawo majątkowe na rzecz wszystkich wspólników. Nie następuje tu całkowite wyzbycie prawa, bowiem dokonujący tej czynności wspólnik pozostaje także podmiotem tego prawa w części odpowiadającej jego udziałowi w majątku spółki.

Brak osobowości prawnej spółki cywilnej
Z punktu widzenia skutków majątkowych, zawarcie umowy spółki prowadzi do powstania między wspólnikami tzw. wspólności łącznej (wspólności do niepodzielnej ręki). Majątek spółki objęty umową, a także nabyty później na rzecz spółki, stanowi wspólny majątek wspólników. Jest to rodzaj współwłasności analogiczny do wspólności majątkowej między małżonkami. Innymi słowy podmiotem praw i obowiązków są sami wspólnicy a nie spółka.
Z powodu braku osobowości prawnej stronami w dokonywanych czynnościach prawnych
i procesowych są zawsze sami wspólnicy. Zatem, przykładowo, wierzyciel chcący się zaspokoić z majątku spółki musi uzyskać orzeczenie sądowe opiewające przeciwko wszystkim wspólnikom.
Chociaż w czasie trwania spółki każdy ze wspólników posiada w niej swój udział, nie jest on oznaczony jakimś ułamkiem w stosunku do całości majątku spółki i nie może być bez zgody innych wspólników zbyty. Dopóki istnieje spółka wspólnik nie może domagać się podziału majątku wspólnego, może jedynie w określonych wypadkach wystąpić ze spółki wypowiadając swój udział lub też z ważnych powodów żądać jej rozwiązania przez sąd. Każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach spółki i w tym samym stosunku uczestniczy w jej stratach - bez względu na rodzaj i wartość wniesionego wkładu.
W umowie spółki można jednak inaczej ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach
i stratach. Nie można jednak wyłączyć w całości wspólnika od udziału w zyskach.

Odpowiedzialność
Najważniejszą konsekwencją braku osobowości prawnej jest, iż za zobowiązania zaciągnięte przez spółkę wspólnicy odpowiadają zarówno swym majątkiem wspólnym, tj. majątkiem spółki, jak i każdy ze wspólników z osobna, swym majątkiem osobistym nie należącym do wspólności i to bez żadnych ograniczeń. Ponadto wierzycielowi spółki służy prawo wyboru, czy w celu zaspokojenia chce najpierw sięgnąć do majątku spółki, czy od razu do indywidualnego majątku wspólnika. Może on także sięgnąć jednocześnie do majątku spółki
i indywidualnych majątków wspólników. Tym bardziej oczywiste jest, dlaczego w spółce cywilnej taką wagę przywiązuje się do związków osobistych i zaufania między wspólnikami.

Nowe regulacje dotyczące spółki cywilnej
Każdy ze wspólników powinien uzyskać wpis do rejestru przedsiębiorców, gdyż zgodnie
z przepisem ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców.
Na podstawie przepisów ww. ustawy spółka cywilna nie może być obecnie przedsiębiorcą
w jej rozumieniu. Przedsiębiorcą jest bowiem osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Przedsiębiorcy nie mogą prowadzić jednak w formie spółki cywilnej działalności gospodarczej w większym rozmiarze, zgodnie z przepisem ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.). Prawo i obowiązek wpisu do rejestru przedsiębiorców dotyczy również wspólników spółki cywilnej, jeżeli jej przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy osiągnęły równowartość powodującą zgodnie z przepisami o rachunkowości, obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych w walucie polskiej co najmniej 800.000 EUR (przedsiębiorstwo większych rozmiarów). Z chwilą wpisu do rejestru spółka ta staje się spółką jawną.
Spółka cywilna może być przekształcona w spółkę handlową przez jej wspólników. Do przekształcenia spółki cywilnej w spółkę handlową inną niż spółka jawna stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące przekształcenia spółki jawnej w inną spółkę handlową.


ZALETY I WADY SPÓŁEK CYWILNYCH
Zalety Wady
Każdy ze wspólników ma wpływ na podejmowanie decyzji, prowadzenie i reprezentowanie spółki Wspólnicy odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki
Swoboda w formułowaniu treści umowy spółki Działalność raczej małych rozmiarów
Możliwe wszystkie formy opodatkowania Każdy ze wspólników musi rejestrować się osobno

Podstawa prawna
Umowę spółki regulują przepisy art. 860-875 kodeksu cywilnego oraz art. 26 4 i art. 551 2 i 3 art. 626 ustawy Kodeks spółek handlowych.

SPÓŁKA JAWNA

Spółka jawna jest to spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną nazwą.. Wpis spółki do rejestru podlega obowiązkowi ogłoszenia w Monitorze Sądowym
i Gospodarczym (dotyczy to wszystkich spółek osobowych).
Organizację i działanie spółki jawnej normuje ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (ksh). Zgodnie z art. 22 ksh, spółka jawna jest spółką osobową, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową.

Spółka jawna, nie posiada osobowości prawnej. Tworzy ją najczęściej niewielka liczba wspólników mających do siebie pełne zaufanie. Silne związki między wspólnikami, konieczność pełnego zaufania między nimi powodują, iż jest ona zaliczana do tzw. spółek osobowych, w których na plan pierwszy wysuwają się tego rodzaju międzyludzkie związki, a nie znaczenie kapitału, jak w wypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjnych, zwanych stąd spółkami kapitałowymi.
Spółka jawna, nie posiada organów zarządzających. Jej sprawy są prowadzone i jest ona reprezentowana przez każdego z wspólników. Może jednak nastąpić sytuacja pozbawienia wspólnika prawa do reprezentacji spółki, takie sytuacje rozstrzyga sąd i może zostać wydawane na mocy prawomocnego orzeczenia sądu. Spółka jawna "prowadzi przedsiębiorstwo", może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania,
a także pozywać i być pozywana - ma więc zdolność sądową.
Spółka jawna działa na zewnątrz pod firmą, którą tworzy się od nazwisk wszystkich wspólników, kilku lub jednego z nich z dodaniem wyrazów, iż chodzi tu o istniejącą spółkę np. J. Kowalski - spółka jawna, Bracia Jabłkowscy sp. j.

Powstanie
Spółka jawna może powstać na trzy sposoby. Wybór jej założenia zależy od jej wspólników. Najprostszym rozwiązaniem jest zawarcie umowy spółki pod rygorem nieważności czyli tzw. pierwotne zawiązanie. Umowa ta powinna określać:
1. firmę (powinna ona zawierać nazwiska lub firmy – nazwy wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę – nazwę jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie ,,spółka jawna”. W obrocie można dla określenia spółki jawnej używać skrótu s. j. oraz siedzibę spółki;
2. określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość;
3. przedmiot działalności spółki;
4. czas trwania spółki jeżeli jest oznaczony.
Umowa wymaga zgłoszenia do sądu rejestrowego, który dokonuje wpisu spółki do rejestru. Wpis jest obligatoryjny, ale pozbawiony jest charakteru konstytutywnego. Spółka powstaje
z momentem zawarcia umowy spółki.
Drugim sposobem jest powstanie spółki cywilnej w drodze zawiązania następczego. Zawiązanie takie można zastosować w przedsiębiorstwach o większych rozmiarach. Ważną rolę pełnią tu przychody netto spółki cywilnej ze sprzedaży towarów lub świadczenia usług. Jeżeli w dwóch ostatnich latach obrotowych spółka osiągnęła równowartość w walucie polskiej co najmniej 400.000 EURO (ta kwota zostanie prawdopodobnie podniesiona do 800.000 EURO), to z chwilą wpisu do rejestru spółka ta staje się spółką cywilną. Przy takim tworzeniu spółki jawnej sąd rejestrowy nie bada czy spółka prowadzi przedsiębiorstwo większych rozmiarów.
Trzecim sposobem jest przekształcenie spółki cywilnej w spółkę jawną. W tym przypadku nie jest ważny rozmiar przedsiębiorstwa. Jednak przy zamianie spółki cywilnej w inną spółkę handlową, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące przekształcenia.

Spółkę jawną należy zarejestrować w odpowiednim sądzie rejestrowym. Wniosek o wpis musi zawierać;
1) firmę, siedzibę adres spółki,
2) przedmiot działalności spółki
3) imiona i nazwiska wspólników,
4) 4) imiona i nazwiska osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki oraz sposób tego reprezentowania,
Do zgłoszenia spółki jawnej do rejestru sądowego należy dołączyć złożone wobec sądu albo notarialnie uwierzytelnione wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentacji.

Stosunki majątkowe i odpowiedzialność
Wspólnicy są obowiązani do wniesienia wkładu, którym może być własność, inne prawa,
w tym np. pozwolenie na używanie rzeczy lub praw, jak również świadczenie pracy. Domniemywa się, że rzeczy, które wspólnik zobowiązał się wnieść do spółki, są wnoszone na własność, w związku z czym w razie likwidacji spółki nie zostaną one zwrócone
w naturze, ale podlegają spieniężeniu, a wspólnik otrzyma odpowiednią część sumy likwidacyjnej.
Możliwe jest jednak wniesienie (tytułem wkładu) rzeczy tylko do używania, wówczas spółka nie nabywa własności a jedynie prawo używania, do którego stosuje się odpowiednio przepisy o najmie. Przyjmuje się, że wkłady wspólników są równe. Rzeczy i prawa wniesione do spółki, a także nabyte podczas jej działalności stanowią majątek spółki. Wierzyciel osobisty wspólnika nie może uzyskać zaspokojenia z majątku spółki, gdy uznaje się, że rzeczy i prawa, które weszły do tego majątku, przeszły na własność cudzą - czyli spółki.
W czasie trwania spółki, wspólnik nie może żądać podziału jej majątku.
Wspólnicy uczestniczą w zyskach i stratach spółki na zasadzie równości i to bez względu na wartość i rodzaj wkładu, ale jest to zasada której strony mogą w umowie spółki zmienić, np. wprowadzić podział zysku w proporcji do wielkości wkładu lub wprowadzić nierównomierny podział zysku. Ważne, że stosunek udziału wspólników w zysku ustalony w umowie, odnosi się także do udziału w stratach, z tym że wspólnik, który wnosi do spółki tytułem wkładu tylko własną pracę jest od udziału w stratach w zasadzie zwolniony.
Za zobowiązania spółki wspólnik odpowiada całym swym majątkiem bez ograniczenia, solidarnie z innymi wspólnikami oraz ze spółką. Ten kto przystępuje do spółki, odpowiada za zobowiązania powstałe przed przystąpieniem. Wszelkie umowne ograniczenie tak określonej odpowiedzialności wobec osób trzecich jest prawnie bezskuteczne. Ochrona wierzyciela jest więc tu, podobnie jak w wypadku spółki cywilnej, możliwie pełna. Może on żądać zaspokojenia według swego wyboru: z majątku spółki, z majątków osobistych wspólników, lub tylko niektórych z nich a nawet tylko jednego wspólnika i nie ma znaczenia, czy majątek spółki wystarcza, czy też nie na pokrycie długu.

Dopuszczalne formy opodatkowania
Zasady ogólne – księgowość pełna – zgodnie z ustawa o rachunkowości
Zasady ogólne – podatkowa księga przychodów i rozchodów
Ryczałt ewidencjonowany
Należy prowadzić wszystkie wymagane przez ustawę o rachunkowości ewidencje księgowe przy tych formach opodatkowania.

Zakaz konkurencji
Ważnym elementem wewnętrznych stosunków między wspólnikami jest absolutny zakaz konkurencji wynikający z obowiązku lojalności. Wspólnicy zobowiązani są powstrzymać się od wszelkiej działalności sprzecznej z interesami spółki. Działaniem niedozwolonym (chyba, że uzyskał wyraźną lub domniemaną zgodę pozostałych wspólników) jest zajmowanie się interesami konkurencyjnymi. Chodzi przykładowo o uczestnictwo w spółce konkurencyjnej
w charakterze wspólnika spółki cywilnej, spółki jawnej, partnera, komplementariusza lub członka organu spółki. W razie naruszenia powyższego zakazu, każdemu ze wspólników przysługuje prawo żądania wydania spółce korzyści osiągniętych przez wspólnika naruszającego zakaz konkurencji, lub naprawienia wyrządzonej jej szkody. Powyższe roszczenia przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od dnia, gdy wszyscy pozostali wspólnicy dowiedzieli się o naruszeniu zakazu, nie później niż po upływie trzech lat.

Rozwiązanie i likwidacja spółki
Zgodnie z ksh, przyczyny rozwiązania spółki mogą być następujące:
przyczyny przewidziane w umowie spółki,
zgoda wszystkich wspólników,
ogłoszenie upadłości spółki,
śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości,
wypowiedzenie na 6 miesięcy przed końcem roku obrotowego,
wyrok sądowy.
Mimo śmierci lub upadłości wspólnika oraz mimo wypowiedzenia dokonanego przez wspólnika lub jego wierzyciela osobistego, spółka może istnieć nadal pomiędzy pozostałymi wspólnikami, jeżeli postanowiono tak w umowie spółki lub pozostali wspólnicy tak ustalili. Porozumienie między pozostałymi wspólnikami powinno nastąpić niezwłocznie - w wypadku śmierci albo upadłości wspólnika, i przed upływem terminu wypowiedzenia - w razie gdy stanowiło ono podstawę ustąpienia wspólnika dotychczasowego. Rozwiązanie spółki następuje poprzez jej likwidację. Gdyby majątek spółki nie wystarczał na spłatę długów
i udziałów, niedobór dzieli się między wspólników według postanowień umowy, w razie ich braku - w stosunku, w jakim uczestniczą oni w stratach. W wypadku niewypłacalności jednego ze wspólników przypadająca na część niedoboru dzieli się pomiędzy pozostałych wspólników.


ZALETY I WADY SPÓŁEK JAWNYCH
Zalety Wady
Każdy ze wspólników może reprezentować spółkę, można też w umowie wyłączyć wspólnika z reprezentacji Wspólnicy odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki
Swoboda w formułowaniu treści umowy spółki Nie posiada osobowości prawnej
Nie ma określonych wymagań kapitałowych

Podstawa prawna
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. nr 94 poz. 1037
z 2000 r. z późn. zm.)
Tytuł II Dział I zajmuje się uregulowaniami dotyczącymi spółki jawnej
Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sadowym

SPÓŁKA KOMANDYTOWA

Organizację i działanie spółki komandytowej normuje ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (ksh). Jej istota polega na tym, że kilka osób tworzy spółkę, mającą na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona do tzw. sumy komandytowej.
Spółka komandytowa została polskiemu porządkowi prawnemu przywrócona dopiero w roku 1991. Przyjmuje się, że spółka komandytowa jest dogodną formą współdziałania jednostek
o zróżnicowanym kapitale. Wspólnik o kapitale większym, często inna spółka, wnosi odpowiedni wkład i przyjmuje stanowisko komandytariusza, zaś pozostali wspólnicy
o mniejszych zasobach, stają się komplementariuszami, prowadząc działalność w oparciu
o wkład podmiotu silniejszego. Spółka komandytowa jest umową, która musi być zawarta
w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Umowa ta powinna określać miejsce
i datę jej sporządzenia, wspólników, firmę spółki, przedmiot i zakres przedsiębiorstwa spółki, wkłady wspólników do majątku spółki, udział w zyskach i pokrywaniu strat, sposób prowadzenia spraw spółki oraz osoby uprawnione do jej reprezentacji, przedmiot wkładu komandytariusza z zaznaczeniem w jakiej części został on wniesiony oraz oznaczoną pieniężnie wysokość odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli (czyli sumę komandytową). Spółka komandytowa podobnie jak cywilna i jawna nie ma osobowości prawnej, ale jej istnienie rozpoczyna się dopiero z chwilą wpisu do rejestru sądowego.

Odpowiedzialność
Z reguły jest tak, iż przedsiębiorstwo spółki prowadzą komplementariusze, oni bowiem ponoszą największe ryzyko trafności podejmowanych decyzji skoro ich odpowiedzialność jest nieograniczona (odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem).
Komandytariusze zadowalają się mniejszym wpływem na sprawy spółki, poprzestając na finansowym jej wspieraniu. Przedmiotem wkładu komandytariusza może być kwota pieniężna, a także wkłady rzeczowe takie jak maszyny, urządzenia, surowce, lokal, a nawet świadczenie usług. Wkład ten - zależnie od postanowień umowy spółki - może być wniesiony do niej w całości przed zarejestrowaniem, jak również może być wnoszony sukcesywnie, zgodnie z potrzebami podyktowanymi prowadzoną działalnością. Wkład komandytariusza nie ma bezpośredniego związku z sumą komandytową i może być jej równy, ale także może być od niej mniejszy lub większy. Jeżeli wkład komandytariusza jest równy sumie komandytowej i został on wniesiony w całości do spółki, wówczas komandytariusz nie ponosi żadnej dalszej odpowiedzialności (tzn. poza ewentualną utratą tego wkładu) za jej zobowiązania. Komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w granicach wkładu wniesionego do majątku spółki. Gdyby jednak wkład został w całości lub w części zwrócony, odpowiedzialność komandytariusza zostaje przywrócona w wysokości dokonanego zwrotu.
Komandytariusz odpowiada wobec wierzycieli spółki do wysokości oznaczonej w umowie sumy komandytowej. W tym zakresie jest to odpowiedzialność osobista i solidarna ze spółką
i innymi komandytariuszami i komplementariuszami. Wierzyciel może zatem według swego wyboru żądać spłacenia całości lub części długu od spółki tylko od niektórych jej wspólników lub od każdego z osobna.
Odpowiedzialność komplementariuszy jest, jak wspomniano, nieograniczona, osobista
i solidarna.
Komandytariusz nie ma ani prawa ani obowiązku prowadzenia spraw spółki. Prowadzenie jej spraw obciąża, odpowiedzialnych w sposób nieograniczony, komplementariuszy. Jednakże
w sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki zgoda komandytariusza jest potrzebna o ile strony w umowie nie postanowią inaczej.
Komandytariusz może reprezentować spółkę jedynie na zasadzie pełnomocnictwa. Jeżeli komandytariusz dokona w imieniu spółki czynności nie ujawniając swego pełnomocnictwa, wówczas (wbrew powyższym regułom) odpowiada bez ograniczenia za skutki tej czynności wobec osób trzecich. Każdy z komplementariuszy jest z kolei nie tylko uprawniony, ale
i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki. Umowa spółki może jednak powierzyć prowadzenie spraw spółki tylko niektórym z nich, bądź nawet jednemu, albo - działającym łącznie z komplementariuszami - osobom trzecim. Jeżeli w umowie inaczej nie ustalono, komandytariusz uczestniczy w stratach do wysokości umówionego wkładu. Komandytariusz, którego wkład wykorzystano na zaspokojenie strat, nie ma obowiązku uiszczać nowego wkładu. Jednakże zysk spółki w latach następnych winien by w pierwszym rzędzie przeznaczony na pokrycie wyczerpanego wkładu.


ZALETY I WADY SPÓŁEK KOMANDYTOWYCH
Zalety Wady
Ograniczenie odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania spółki tylko do wysokości sumy komandytowej Umowa spółki musi być sporządzona w formie aktu notarialnego
Komandytariusze mogą działać w imieniu spółki wyłącznie jako pełnomocnicy Wyłącznie pełna księgowość (wysokie koszty)
Nie ma określonych wymagań dot. sumy komandytowej Nie ma osobowości prawnej

Podstawa prawna
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. nr 94 poz. 1037
z 2000 r.)

SPÓLKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA (spółka K.A.)

jest typem spółki wprowadzonym do polskiego prawa przez kodeks spółek handlowych (art. 125 - 150).
Spółka KA została ukształtowana z myślą o ochronie przedsiębiorców, którzy zamierzają dokapitalizować (przez emisję akcji) swe przedsiębiorstwo, posiadające z reguły ugruntowaną pozycję na rynku, nie chcąc równocześnie narażać się na niebezpieczeństwo wrogiego przejęcia. Powyższy cel nie może być osiągnięty w ramach spółki komandytowej, która nie ma prawa do emitowania akcji. Przyjęcie z kolei formuły spółki akcyjnej (zwłaszcza przy akcjach na okaziciela) stwarza znaczne ryzyko utraty wypracowanego przez lata własnego przedsiębiorstwa przez wrogie przejęcie. W założeniu ustawodawcy, spółka komandytowo-akcyjna stanowi ofertę dla przedsiębiorstw rodzinnych działających dotychczas w formie spółki osobowej lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, których właściciele są zainteresowani pozyskaniem finansowania w drodze emisji akcji, lecz pragną zachować zarząd i kontrolę nad spółką.

Z definicji ustawowej wynika, że spółka K.A jest spółką osobową, której cechami są: cel polegający na prowadzeniu przedsiębiorstwa (czyli działalności gospodarczej) pod własną firmą oraz występowanie w niej dwóch kategorii wspólników: co najmniej jednego wspólnika, który wobec wierzycieli za zobowiązania spółki odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz) i co najmniej jednego wspólnika będącego akcjonariuszem (nie odpowiadającego za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli).

Komplementariuszem może być zarówno osoba fizyczna, jak i prawna. Komplementariusz może być jednocześnie akcjonariuszem spółki. Kodeks spółek handlowych (k.s.h.) nie stawia żadnych dodatkowych wymogów co do rozmiaru, zakresu ani celu prowadzenia przedsiębiorstwa, ale spółka K.A. przeznaczona jest raczej do wykonywania działalności w większym rozmiarze, z uwagi na konieczność wniesienia kapitału zakładowego
w wysokości co najmniej 50.000 zł. Wymogi formalne wobec spółki komandytowo-akcyjnej również są większe niż wobec pozostałych spółek osobowych (jawnej, partnerskiej, komandytowej).
Zgodnie ze swoją nazwą, spółka K.A. jest podobna częściowo do spółki komandytowej,
a częściowo do spółki akcyjnej, dlatego też jeżeli jakaś kwestia nie jest określona artykułami dotyczących spółki komandytowo-akcyjnej , do spółki tej stosuje się, w zależności od konkretnej sprawy, albo przepisy dotyczące spółki komandytowej albo spółki akcyjnej. I tak:
k.s.h. reguluje powstanie spółki KA, jej firmę, stosunek do osób trzecich, stosunki wewnętrzne, rozwiązanie i likwidację oraz wystąpienie wspólnika.
przepisy dotyczące spółki komandytowej regulują stosunki komplementariuszy między sobą, wobec akcjonariuszy, wobec osób trzecich, stosuje się je także do wkładów komplementariuszy, z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy,
przepisy dotyczące spółki akcyjnej stosuje się w pozostałych sprawach , a w szczególności są to przepisy dotyczące kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej
i walnego zgromadzenia, ponadto do wypowiedzenia umowy spółki przez komplementariusza stosuje się przepisy dotyczące spółki jawnej.
Spółka KA, nie posiadając osobowości prawnej, może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym prawo własności, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną.

Wymagania wobec firmy spółki K.A.
Firma (nazwa) spółki K.A. powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie: "spółka komandytowo-akcyjna"; dopuszczalne jest też używanie skrótu "S.K.A.".
Szczególne wymagania obowiązują wobec firmy, gdy komplementariuszem jest osoba prawna. Wówczas firma spółki K.A. powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z oznaczeniem "spółka komandytowo-akcyjna". Nie wyklucza to zamieszczenia firmy (nazwy) komplementariusza, który jest osobą fizyczną. Nazwisko lub firma (nazwa) akcjonariusza nie mogą być zamieszczone w firmie spółki K.A. Jeśli tak się stanie, akcjonariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz (czyli bez ograniczeń).
Powstanie spółki
Inaczej niż w pozostałych spółkach osobowych, aktem regulującym wewnętrzne stosunki
w spółce nie jest umowa spółki, tylko statut. Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Założycielami spółki są osoby podpisujące statut. Statut powinni podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze.
Spółka komandytowo-akcyjna powstaje z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.
Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien zawierać:
1. firmę i siedzibę spółki,
2. przedmiot działalności spółki,
3. czas trwania spółki, jeżeli jest określony,
4. oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza oraz ich wartość,
5. wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela,
6. liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów,
7. nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz ich siedziby, adresy albo adresy do doręczeń,
8. organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej ( jeżeli powołuje się radę nadzorczą)

Kodeks reguluje tylko podstawowe zagadnienia (minimalną treść statutu), co znaczy że co najmniej wymienione informacje muszą się koniecznie w statucie znaleźć; natomiast wszelkie inne ustalenia, oczywiście jeżeli nie są sprzeczne z k.s.h., należą do wspólników – i mogą one (ale nie muszą) być zapisane w statucie spółki.

Zgłoszenie spółki komandytowo-akcyjnej do sądu rejestrowego powinno zawierać:

1. firmę, siedzibę i adres spółki,
2. przedmiot działalności spółki,
3. wysokość kapitału zakładowego, liczbę i wartość nominalną akcji,
4. liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania, jeżeli statut je przewiduje,
5. wzmiankę, jaka część kapitału zakładowego została wpłacona przed zarejestrowaniem,
6. nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz okoliczności dotyczące ograniczenia ich zdolności do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją,
7. nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji; w przypadku gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki - zaznaczenie tej okoliczności,
8. jeżeli przy zawiązaniu spółki akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne - zaznaczenie tej okoliczności,
9. czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony .

Zarządzanie spółką
Każdy komplementariusz ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki ( z wyjątkiem spraw przekazanych przez statut lub kodeks spółek handlowych do kompetencji walnego zgromadzenia lub rady nadzorczej). Statut spółki może przewidywać, że prowadzenie spraw spółki powierza się jednemu albo kilku komplementariuszom.

W spółce komandytowo-akcyjnej można ustanowić radę nadzorczą (jest to konieczne, gdy liczba akcjonariuszy przekracza dwadzieścia pięć osób). Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności Komplementariusz ani jego pracownik nie mogą być członkami rady nadzorczej.

Najwyższą władzą w spółce jest walne zgromadzenie. Prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu ma zarówno akcjonariusz jak i komplementariusz, także w przypadku, gdy nie jest akcjonariuszem spółki.

Sposób reprezentacji
Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy statutu lub prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa jej reprezentowania. Późniejsze pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółki stanowi zmianę statutu spółki i wymaga zgody wszystkich pozostałych komplementariuszy. Pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółki wbrew jego sprzeciwowi może nastąpić jedynie z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia sądu.
Akcjonariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik (czyli w zakresie określonym pełnomocnictwem).

Odpowiedzialność za zobowiązania
Akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli. Akcjonariusz jest obowiązany jedynie do świadczeń określonych w statucie. Akcjonariusz odpowiada jednak całym swoim majątkiem, jeśli jego nazwisko lub firma zostanie ujawnione w firmie (nazwie) spółki komandytowo-akcyjnej.
Akcjonariusz odpowiada również (bez ograniczenia) za zobowiązania spółki powstałe
w wyniku wykonania za spółkę czynności prawnej, jeżeli nie ujawnił swojego pełnomocnictwa, działał bez pełnomocnictwa lub przekroczył jego zakres.
Komplementariusz odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem. Wniesienie przez komplementariusza wkładu na kapitał zakładowy nie wyłącza jego nieograniczonej odpowiedzialności.

Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisem do rejestru, odpowiadają solidarnie za zobowiązania zaciągnięte w imieniu spółki w powyższym okresie.
Rozwiązanie spółki powodują:
1. przyczyny przewidziane w statucie,
2. uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki,
3. ogłoszenie upadłości spółki,
4. śmierć, ogłoszenie upadłości lub wystąpienie jedynego komplementariusza, chyba że statut stanowi inaczej,
5. inne przyczyny przewidziane prawem.

Prawo wypowiedzenia umowy spółki przysługuje tylko komplementariuszowi i jest możliwe, jeżeli statut tak stanowi. Rozwiązania umowy spółki nie powoduje także upadłość akcjonariusza.
Możliwe formy opodatkowania
Spółka nie posiada osobowości prawnej i jest opodatkowana podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Jedyną możliwą formą prowadzenia księgowości są księgi rachunkowe, tzw. księgowość pełna.

Koszty założenia spółki K.A.:
Opłata z tytułu sporządzenia umowy spółki w formie aktu notarialnego- wysokość tej opłaty jest ustalana procentowo od wartości kapitału zakładowego, a jej maksymalne stawki określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie taksy notarialnej.
Maksymalna stawka wynosi od wartości:
1) do 3.000 zł - 100 zł;
2) powyżej 3.000 zł do 10.000 zł - 100 zł + 3 % od nadwyżki powyżej 3.000 zł;
3) powyżej 10.000 zł do 30.000 zł - 310 zł + 2 % od nadwyżki powyżej 10.000 zł;
4) powyżej 30.000 zł do 60.000 zł - 710 zł + 1 % od nadwyżki powyżej 30.000 zł;
5) powyżej 60.000 zł do 1.000.000 zł - 1.010 zł + 0,5 % od nadwyżki powyżej 60.000 zł;
6) powyżej 1.000.000 zł - 5.710 zł + 0,25 % od nadwyżki ponad 1.000.000 zł, nie więcej jednak niż sześciokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszanego do celów emerytalnych w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, stosowanego poczynając od drugiego kwartału każdego roku przez okres jednego roku.

1. Możliwe jest wystąpienie opłat dodatkowych, jeżeli dokonanie czynności notarialnej wymaga wyjątkowo dużego nakładu pracy i czasu lub notariusz dokonał czynności notarialnej poza lokalem kancelarii notarialnej.

Stawka podatku VAT za czynności notarialne wynosi 22%.

2 Podatek od zawarcia umowy spółki, którego płatnikiem jest notariusz (zgodnie z Ustawą z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych) – wysokość podatku jest uzależniona od wartości wniesionych wkładów i wynosi 0,5 %

Od nieodpłatnego używania oddanych spółce rzeczy lub praw majątkowych – roczna wartość nieodpłatnego używania, którą przyjmuje się w wysokości 4% wartości rynkowej rzeczy lub prawa majątkowego oddanego do nieodpłatnego używania.


3. Opłaty rejestracyjne w sądzie rejestrowym (wpis stały w kwocie 1000 zarejestrowanie podmiotu w rejestrze przedsiębiorców oraz opłata związana z zł od wniosku o ogłoszeniem w Monitorze Sadowym i Gospodarczym - 500 zł za pierwszy wpis)
Opłaty za ogłoszenie w MSiG (500 zł) nie można uiścić w znaczkach opłaty sądowej, a jedynie przelewem na odpowiednie konto bankowe. Wpis sądowy za rejestrację spółki (1000 zł) można uiścić albo w znaczkach opłaty sądowej naklejonych na ostatniej stronie formularza wniosku albo na konto bankowe, przy czym trzeba pamiętać, że jest to konto inne niż w przypadku opłaty za ogłoszenie w MSiG. Informację o odpowiednich numerach kont bankowych można uzyskać we właściwym sądzie rejestrowym. Obie opłaty należy uiścić jednocześnie ze złożeniem wniosku o rejestrację spółki, a kserokopie dowodów wpłat (jeżeli wpis sądowy uiszczono w znaczkach opłaty sądowej, to tylko kserokopię dowodu wpłaty 500 zł za ogłoszenie w MSiG) należy dołączyć do wniosku.
4. Minimalny kapitał zakładowy wynosi 50.000 zł.


ZALETY I WADY SPÓŁEK KOMANDYTOWO-AKCYJNYCH
Zalety Wady
Dla akcjonariusza - wyłączenie odpowiedzialności za zobowiązania spółki Wysoki minimalny kapitał zakładowy
Możliwość pozyskiwania kapitału poprzez emisję akcji Wyłącznie pełna księgowość (wysokie koszty)
Dla komplementariuszy - decydujący wpływ na działania spółki bez konieczności uczestniczenia w pokryciu kapitału zakładowego Konieczność sporządzenia statutu w postaci aktu notarialnego

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. nr 94 poz. 1037 z 2000 r. z późn. zm.)
Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym. (Dz.U. nr 17, poz. 209 z 2001 r. z późn, zm)
rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (Dz. U. Nr 148, poz. 1564 z 2004 r.)
Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. Nr 86, poz. 959 z 2000 r. z późn. zm.)
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j Dz. U. Z 2000 r.; nr 14, poz. 176 z póź. zm.)

SPÓŁKA PARTNERSKA

Prawne uregulowanie spółki partnerskiej zawierają art. 86 – 101 kodeksu spółek handlowych.
Spółką partnerską jest spółka osobowa utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu (lub więcej niż jednego wolnego zawodu) pod własną firmą. Właściwość ta stanowi o szczególnej specyfice spółki partnerskiej. Służy ona wyłącznie do wykonywania wolnych zawodów, a krąg osób, które mogą zostać wspólnikami, jest ograniczony (w przeciwieństwie do innych typów spółek, w których brak takich ograniczeń). W zakresie łączenia się ze sobą osób wykonujących wolne zawody istnieją jednak ograniczenia, narzucone przez ustawy o zawodach doradczych. I tak: doradca podatkowy może być wspólnikiem spółki partnerskiej tylko z innymi doradcami podatkowymi, biegły rewident tylko z innymi biegłymi rewidentami, a adwokat tylko z innymi adwokatami
i radcami prawnymi.
Specyfika spółki partnerskiej wiąże się też z ograniczoną odpowiedzialnością wspólników, co oznacza, że wspólnik nie odpowiada swoim majątkiem osobistym za zobowiązania związane z działalnością pozostałych partnerów i osób mu podległych, a wyłącznie za błędy swoje oraz popełnione przez nadzorowany personel. W praktyce chodzi o to, aby w dużych spółkach konsekwencjami za “błąd w sztuce” każdego z licznych współpartnerów (lub nadzorowanego przez nich personelu) oraz nadmiernym ryzykiem gospodarczym nie był obciążony inny partner.
Kto może zostać wspólnikiem spółki partnerskiej?
Ponieważ spółka partnerska należy do spółek osobowych (podobnie jak spółka jawna czy komandytowa) wspólnikami tej spółki mogą być wyłącznie osoby fizyczne, ale w przypadku spółki partnerskiej mogą to być wyłącznie osoby reprezentujące wolny zawód.
Należą do nich: adwokat, aptekarz, architekt, inżynier budownictwa, biegły rewident, broker ubezpieczeniowy, doradca podatkowy, księgowy, lekarz, lekarz dentysta, lekarz weterynarii, notariusz, pielęgniarka, położna, radca prawny, rzecznik patentowy, rzeczoznawca majątkowy oraz tłumacz przysięgły.
Co musi zawierać firma (nazwa) spółki partnerskiej?
Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko przynajmniej jednego partnera z dodatkiem “i partnerzy” albo “spółka partnerska” oraz oznaczenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce - np. “Adam Głowacki i partnerzy – doradcy podatkowi”; przy czym dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "sp.p." - np. "Wiśniewski i Kowalski - biuro architektoniczne sp.p.".

Umowa spółki powinna zawierać:
1. określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki,
2. przedmiot działalności spółki,
3. nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki w przypadku gdy umowa ta przewiduje, że jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej,
4. w przypadku gdy spółkę reprezentują tylko niektórzy partnerzy, nazwiska i imiona tych partnerów,
firmę i siedzibę spółki,
czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
7. określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość.
Możliwe jest określenie także innych kwestii (np. powierzenie spraw reprezentowania spółki zarządowi, jeżeli taka jest wola wspólników; chociaż można to także zrobić później, w drodze uchwały). Kodeks reguluje tylko podstawowe zagadnienia, natomiast wszelkie inne ustalenia należą do wspólników – i mogą one (ale nie muszą) znaleźć się w umowie spółki.
Umowa spółki musi zostać sporządzona w formie aktu notarialnego, a następnie należy ją zarejestrować w sądzie rejonowym.

Wkłady partnerów – co można wnieść i w jakiej wysokości?

Partnerzy muszą wnieść do spółki wkłady. Wkładami mogą być pieniądze lub rzeczy (np. meble) bądź prawa (np. licencja czy wierzytelność). W spółce partnerskiej nie istnieje minimalny kapitał zakładowy, można więc wnieść wkłady w dowolnej wysokości.

Jak dokonać wpisu spółki do rejestru?

Każdy wspólnik (partner) ma prawo i obowiązek zgłosić spółkę do krajowego rejestru sądowego (w sądzie rejestrowym). Zgłoszenie do sądu rejestrowego musi zawierać:

1. firmę, siedzibę, adres spółki, nazwiska i imiona partnerów oraz ich adresy albo adresy do
doręczeń,
2. określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki,
3. przedmiot działalności spółki,
4. nazwiska i imiona partnerów, którzy są uprawnieni do reprezentowania spółki; jeżeli
umowa spółki to przewiduje,
5. nazwiska i imiona prokurentów lub osób powołanych w skład zarządu,
6. nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za
zobowiązania spółki, w przypadku, kiedy jeden albo większa liczba partnerów godzą się na
ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej.

Do zgłoszenia spółki partnerskiej do sądu rejestrowego należy dołączyć dokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu oraz złożone wobec sądu albo poświadczone notarialnie wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania spółki.

Wniosek o rejestrację spółki należy złożyć na formularzu KRS – W1. Do formularza dołącza się załączniki: KRS – WD, w którym zawarte są szczegółowe dane na temat partnerów spółki, KRS – WM zawierający określenie przedmiotu działalności spółki w ujęciu Polskiej Klasyfikacji Działalności, KRS – WK, w którym oznacza się organy spółki lub wspólników uprawnionych do jej reprezentowania. Jeżeli spółka ma oddziały, terenowe jednostki organizacyjne, należy wypełnić jeszcze formularz KRS – WA, a w przypadku powołania prokurentów KRS – WL. Obok opisanych formularzy do zgłoszenia rejestracyjnego należy dołączyć wypis z aktu notarialnego umowy spółki, wykaz partnerów wraz z dokumentami potwierdzającymi uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu oraz wzory podpisów (poświadczone notarialnie lub też skreślone wobec upoważnionego pracownika sądu).
Spółka partnerska powstaje z chwilą wpisu do krajowego rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez sąd. Spółka partnerska nie posiada osobowości prawnej.

Kto odpowiada za zobowiązania?
W zasadzie spółka odpowiada całym swoim majątkiem za swoje zobowiązania, natomiast partnerzy odpowiadają osobiście (a więc ze swojego "prywatnego" majątku) tylko za swoje działania, a nie za działania innych wspólników; czyli:
- za swoje działania zawodowe
- za pracowników, którzy podlegają ich kierownictwu,

Jednak wszyscy partnerzy odpowiadają osobiście i solidarnie całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki nie związane z wykonywaniem wolnego zawodu, np. zaciągnięcie kredytu przez spółkę na zakup oraz remont nieruchomości.

Partner, który przyjmie nieograniczoną odpowiedzialność - taką, jaką ponosi wspólnik spółki jawnej, będzie odpowiadał za wszystkie zobowiązania spółki i pozostałych partnerów.

Kto reprezentuje spółkę?
Każdy partner ma prawo reprezentować spółkę samodzielnie, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (określając, że spółkę reprezentują tylko niektórzy partnerzy).
Natomiast pozbawienie partnera prawa reprezentowania spółki może nastąpić tylko
z ważnych powodów uchwałą powziętą większością trzech czwartych głosów w obecności co najmniej dwóch trzecich ogólnej liczby partnerów. Umowa spółki może przewidywać nawet surowsze wymogi powzięcia takiej uchwały.
Umowa spółki partnerskiej może też przewidywać, że prowadzenie spraw i reprezentowanie spółki powierza się zarządowi.

Kto zarządza spółką?
Spółka partnerska może być zarządzana tak jak spółka jawna (tzn. w zasadzie przez wszystkich partnerów) albo jak spółka z o.o. (tzn. poprzez wybrany zarząd, przy czym wspólnikom pozostającym poza zarządem przysługiwałyby wówczas uprawnienia rady nadzorczej).

Rozwiązanie spółki powodują:
1. przyczyny przewidziane w umowie spółki,
2. jednomyślna uchwała wszystkich partnerów,
3. ogłoszenie upadłości spółki,
4. utrata przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania wolnego zawodu,
5. prawomocne orzeczenie sądu.

W przypadku gdy w spółce pozostaje jeden partner lub gdy tylko jeden partner posiada uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu związanego z przedmiotem działalności spółki, spółka ulega rozwiązaniu najpóźniej z upływem roku od dnia zaistnienia któregokolwiek z tych zdarzeń.

Jeżeli wspólnicy lub umowa spółki tak postanowią – śmierć, ogłoszenie upadłości lub wypowiedzenie umowy spółki przez partnera nie powodują rozwiązania spółki. W przypadku śmierci partnera jego spadkobierca nie wstępuje do spółki w jego miejsce, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

Co spowoduje utrata uprawnień przez partnera do wykonywania zawodu?

W przypadku utraty przez wspólnika uprawnień do wykonywania wolnego zawodu, powinien on wystąpić ze spółki najpóźniej z końcem roku obrotowego, w którym utracił prawo wykonywania wolnego zawodu. Wystąpienie następuje przez pisemne oświadczenie skierowane do zarządu albo do partnera uprawnionego do reprezentowania spółki.
Po ustąpieniu wspólnika należy dokonać stosownych zmian w umowie i nazwie spółki oraz zgłosić zmiany w rejestrze sądowym.

Czy spółka płaci podatek dochodowy?

Ponieważ spółka partnerska nie posiada osobowości prawnej, podatnikami są poszczególni wspólnicy (partnerzy) - podatek dochodowy płacą na takich samych zasadach jak wspólnicy spółek cywilnych czy jawnych). Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych są to:
1. zasady ogólne - podatkowa księga przychodów i rozchodów
2. zasady ogólne - księgowość pełna

Spółka partnerska może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną, a mimo to nie będzie płacić podatku dochodowego jak osoba prawna.
Szczegółowe zasady opodatkowania wolnych zawodów opisuje pakiet “ Opodatkowanie wolnych zawodów”.

Jakie są koszty założenia?

Opłata z tytułu sporządzenia umowy spółki w formie aktu notarialnego- wysokość tej opłaty jest ustalana procentowo od wartości wniesionych wkładów, a jej maksymalne stawki określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie taksy notarialnej.

Maksymalna stawka wynosi od wartości:
1) do 3.000 zł - 100 zł;
2) powyżej 3.000 zł do 10.000 zł - 100 zł + 3 % od nadwyżki powyżej 3.000 zł;
3) powyżej 10.000 zł do 30.000 zł - 310 zł + 2 % od nadwyżki powyżej 10.000 zł;
4) powyżej 30.000 zł do 60.000 zł - 710 zł + 1 % od nadwyżki powyżej 30.000 zł;
5) powyżej 60.000 zł do 1.000.000 zł - 1.010 zł + 0,5 % od nadwyżki powyżej 60.000 zł;
6) powyżej 1.000.000 zł - 5.710 zł + 0,25 % od nadwyżki ponad 1.000.000 zł, nie więcej jednak niż sześciokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszanego do celów emerytalnych w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, stosowanego poczynając od drugiego kwartału każdego roku przez okres jednego roku.
1. Możliwe jest wystąpienie opłat dodatkowych, jeżeli lub notariusz dokonał czynności notarialnej poza lokalem kancelarii notarialnej.
Stawka podatku VAT za czynności notarialne wynosi 22%.
2. Podatek od zawarcia umowy spółki, którego płatnikiem jest notariusz (zgodnie z Ustawą z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych) – wysokość podatku jest uzależniona od wartości wniesionych wkładów i wynosi 0,5 %
Od nieodpłatnego używania oddanych spółce rzeczy lub praw majątkowych – roczna wartość nieodpłatnego używania, którą przyjmuje się w wysokości 4% wartości rynkowej rzeczy lub prawa majątkowego oddanego do nieodpłatnego używania.
3. Opłaty rejestracyjne w sądzie rejestrowym (wpis stały w kwocie 1000 zł od wniosku o zarejestrowanie podmiotu w rejestrze przedsiębiorców oraz opłata związana z ogłoszeniem w Monitorze Sądowym i Gospodarczym - 500 zł za pierwszy wpis)
Opłaty za ogłoszenie w MSiG (500 zł) nie można uiścić w znaczkach opłaty sądowej, a jedynie przelewem na odpowiednie konto bankowe. Wpis sądowy za rejestrację spółki (1000 zł) można uiścić albo w znaczkach opłaty sądowej naklejonych na ostatniej stronie formularza wniosku albo na konto bankowe, przy czym trzeba pamiętać, że jest to konto inne niż w przypadku opłaty za ogłoszenie w MSiG. Informację o odpowiednich numerach kont bankowych można uzyskać we właściwym sądzie rejestrowym. Obie opłaty należy uiścić jednocześnie ze złożeniem wniosku o rejestrację spółki, a kserokopie dowodów wpłat (jeżeli wpis sądowy uiszczono w znaczkach opłaty sądowej, to tylko kserokopię dowodu wpłaty 500 zł za ogłoszenie w MSiG) należy dołączyć do wniosku.


ZALETY I WADY SPÓŁEK PARTNERSKICH
Zalety Wady
Ograniczenie odpowiedzialności za zobowiązania powstałe w wykonywaniu działalności przez innych partnerów Możliwość działalności spółki wyłącznie w zakresie wykonywania wolnego zawodu partnerów
Brak określonych wymagań kapitałowych Konieczność sporządzenia umowy w formie aktu notarialnego
Nie jest wymagana tzw. "pełna księgowość" Nie posiada osobowości prawnej
Prowadzenie spraw spółki można przekazać zarządowi Spółkę mogą założyć tylko osoby fizyczne


Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (j.t. Dz.U. z 2001 r. Nr 17, poz. 209 z późn. zm.)
Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (Dz.U. Nr 148, poz. 1564 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 41, poz. 399 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
SPÓŁKA AKCYJNA

Spółka akcyjna jest uregulowana przepisami Kodeksu spółek handlowych (ksh). Obok postanowień ksh, określających jej ustrój i zasady funkcjonowania, spółki akcyjnej dotyczą także inne przepisy, w tym zwłaszcza o publicznym obrocie papierami wartościowymi,
o komercjalizacji i prywatyzacji oraz w pewnym stopniu Prawo bankowe i ustawa
o działalności ubezpieczeniowej. Powyższe wskazuje na znaczenie spółki akcyjnej w obrocie, chociaż bowiem jest to najbardziej złożona forma spółki handlowej, zakres jej potencjalnego zastosowania jest niewątpliwie najszerszy, choćby dlatego, iż można ją założyć w każdym celu dozwolonym przez prawo.
Kapitał akcyjny będący podstawą działania spółki dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej. Kapitał ten musi być zgromadzony w wysokości co najmniej 500.000 zł.
Zawiązać spółkę akcyjną może jedna albo więcej osób. Spółka akcyjna nie może być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.
Stosunkowo złożony jest zarówno tryb tworzenia spółki akcyjnej, wyrażający się np. możliwością przeprowadzenia publicznych zapisów na akcje (tzw. publicznej subskrypcji), jak i funkcjonowania, np. ze względu na konieczność protokołowania uchwał walnego zgromadzenia przez notariusza.
Jedną z najważniejszych jej cech jest ucieleśnienie udziału w dokumencie zwanym akcją, który jako papier wartościowy może być, co do zasady, przedmiotem swobodnego obrotu.
Spółka akcyjna posiada osobowość prawną, którą uzyskuje (podobnie jak spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością) z chwilą wpisu (obowiązkowego) do rejestru sądowego. Od tego momentu spółka zaczyna działać w obrocie jako samodzielny podmiot zawierający umowy i odpowiadający własnym majątkiem za zobowiązania. Co szczególnie istotne, wspólnicy (akcjonariusze) nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki i to nawet za zobowiązania podatkowe (w spółce z o.o. np. odpowiedzialność wspólników za podatki spółki jest wprawdzie ograniczona, ale nie wyłączona). Spółka akcyjna stanowi niekiedy jedyną prawnie dopuszczalną formę działania prywatnego przedsiębiorcy. Tylko w tej formie mogą np. działać prywatne banki i zakłady ubezpieczeń. Tylko jako spółki akcyjne mogą funkcjonować giełdy papierów wartościowych i fundusze powiernicze.
Powstanie spółki akcyjnej
Dla powstania spółki akcyjnej jest konieczne:
1) zawiązanie spółki, w tym podpisanie przez założycieli statutu sporządzonego w formie aktu notarialnego,
2) wniesienie przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego,
z uwzględnieniem art. 309 3 i 4 ksh,
3) ustanowienie zarządu i rady nadzorczej,
wpis do rejestru.
Powstanie spółki ustawa może uzależnić od uzyskania zezwolenia. Jest tak w wypadku utworzenia spółki w celu prowadzenia giełdy papierów wartościowych, bądź przedsiębiorstwa maklerskiego, funduszy powierniczych, banków lub zakładów ubezpieczeń. Jeżeli spółka akcyjna zamierza prowadzić działalność podlegającą koncesjonowaniu, jest obowiązana taką koncesję uzyskać, lecz nie stanowi to warunku rejestracji spółki, a tylko prowadzenia tego rodzaju działalności.
Spółka akcyjna posiada statut stanowiący jej najważniejszy akt organizacyjny.
Zgodnie z ksh statut powinien określać:
firmę i siedzibę spółki
przedmiot działalności spółki,
wysokość kapitału zakładowego oraz kwotę wpłaconą przed zarejestrowaniem na pokrycie kapitału zakładowego.
nominalną wartość akcji (nie może być niższa niż 1 grosz) i ich liczbę ze wskazaniem, czy są to akcje imienne, czy na okaziciela,
liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów,
imiona i nazwiska albo firmy (nazwy założycieli)
organizację władz zarządzających i nadzorczych.
Statut powinien także regulować szereg innych kwestii, np. czas trwania spółki jeśli jest on ograniczony, ilość i rodzaj innych (poza akcjami) tytułów uczestnictwa w dochodach spółki, związane z akcjami obowiązki świadczenia na rzecz spółki (jeżeli takowe mają w spółce występować), warunki i sposób umarzania akcji. Statut spółki musi być sporządzony
w formie aktu notarialnego (pod rygorem nieważności).
Kapitał zakładowy powinien być w statucie określony jako konkretna kwota. Ksh wymaga by kapitał ten był w całości objęty przed zarejestrowaniem spółki. Od objęcia kapitału (a więc zadeklarowania przez akcjonariusza wniesienia do spółki pieniędzy lub przedmiotów majątkowych) należy jednak odróżnić jego pokrycie, czyli dokonanie odpowiednich (do zadeklarowanych) wpłat gotówkowych lub przeniesienie na spółkę własności rzeczy bądź innych praw majątkowych (tzw. aportu). Wkłady niepieniężne (aporty) muszą być
w zadeklarowanej wysokości pokryte w całości nie później niż przed upływem roku po zarejestrowaniu spółki, natomiast wkłady gotówkowe powinny być uiszczone w 1/4 zadeklarowanej wysokości (terminy pozostałych wpłat może określać statut lub uchwała zgromadzenia wspólników).
Wniesienie aportu jest obarczone dodatkowymi wymaganiami, z których najważniejsze polega na obowiązku założycieli sporządzenia pisemnego sprawozdania określającego przedmiot tych wkładów oraz rodzaje i liczbę wydanych w zamian za nie akcji, osoby, które wnoszą wkłady niepieniężne, zastosowano metodę wyceny wkładów. Sprawozdanie to podlega kontroli rewidenta wyznaczonego przez sąd rejestrowy.
Oprócz wartości nominalnej wynikającej z podziału kapitału przez liczbę akcji, istnieje jeszcze ich cena emisyjna (czyli cena, po której akcje są wydawane akcjonariuszom) i cena rynkowa, kształtowania w obrocie giełdowym. Z kolei same akcje można podzielić na imienne i na okaziciela - rozróżniane przede wszystkim ze względu na sposoby ich zbywania, akcje gotówkowe i aportowe - wydawane, jak wskazują ich nazwy w zamian za gotówkę lub aport oraz akcje uprzywilejowane. Ksh wyróżnia uprzywilejowanie w zakresie prawa głosu (większa liczba głosów przypadająca na jedną akcję), dywidendy i podziału majątku w razie likwidacji spółki. Możliwe są też inne przywileje.
Akcjonariusz ma przede wszystkim prawo do uczestniczenia w spółce i decydowania o jej losach poprzez głosowanie na walnych zgromadzeniu (uprawnienia korporacyjne), a nadto do udziału w zysku przeznaczonym do podziału, jak również w majątku pozostałym po przeprowadzeniu likwidacji spółki (prawa majątkowe). Głównym obowiązkiem akcjonariusza jest wpłata kapitału na objęte akcje. Może on być też zobowiązany do określonych świadczeń niepieniężnych na rzecz spółki, ale tylko wtedy, gdy statut to przewiduje.

Organy spółki
Władzami spółki są: zarząd, rada nadzorcza oraz walne zgromadzenie. Zarząd prowadzi sprawy spółki i ją reprezentuje. Kompetencje zarządu mogą być przez statut ograniczane (zarząd może być więc albo silny albo słaby). W zasadzie jednak istnieje domniemanie kompetencji zarządu. Gdy chodzi o reprezentację spółki w stosunkach dotyczących obrotu (zawieranie umów i prowadzenie sporów) prawa zarządu nie można (z nielicznymi wyjątkami) ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich. Nie oznacza to, by statut lub uchwała zgromadzenia wspólników nie mogła prawa do reprezentacji osłabić w stosunkach wewnętrznych. Jest to jednak skuteczne tylko w zakresie odpowiedzialności zarządu wobec organów spółki i nie ma wpływu na ważność zawartych przez zarząd umów.
Spółka akcyjna musi utworzyć radę nadzorczą. Radę nadzorczą i komisję rewizyjną wybiera (z reguły) walne zgromadzenie. Rada nadzorcza jest organem stałego nadzoru nad działalnością spółki.
Walne zgromadzenie jest najwyższym organem spółki. W szeregu sprawach posiada wyłączną kompetencję, np. w sprawach zmiany statutu, w tym podwyższenia albo obniżenia kapitału akcyjnego, rozwiązania spółki, połączenia jej z inną, zatwierdzania sprawozdań finansowych (bilansu, rachunku wyników), podziału zysku i skwitowania władz spółki.
Rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji. Przyczyny rozwiązania mogą być różne, w szczególności: zajście okoliczności przewidzianych statutem (np. upływ terminu, na który spółka została zawarta albo osiągnięcie jej celu), uchwała zgromadzenia wspólników, zarządzenie właściwej władzy państwowej (np. cofnięcie zezwolenia)

ZALETY I WADY SPÓŁEK AKCYJNYCH
Zalety Wady
Możliwość pozyskiwania kapitału na rynku kapitałowym poprzez emisję akcji czy obligacji Wysoki minimalny kapitał zakładowy
Brak odpowiedzialności akcjonariuszy za zobowiązania spółki Kosztowny, skomplikowany i czasochłonny proces rejestracji
Łatwość kumulacji kapitału Mniejsi akcjonariusze nie mają wpływu na działalność spółki

Podstawa prawna
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. nr 94 poz. 1037 z późn. zm.).

SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest uregulowana przepisami Kodeksu spółek handlowych (ksh). Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością obok spółki akcyjnej zalicza się do tzw. spółek kapitałowych, w których podstawowego znaczenia z punktu widzenia założonego celu nabiera zgromadzenie kapitału w odpowiedniej wysokości, a nie zgrupowanie osób prowadzących wspólnie określone interesy.
Ponieważ jednak z wielu artykułów ksh poświęconych tej instytucji wynika, iż nosi ona wiele cech zbliżających ją do tzw. spółek osobowych, jak choćby pewna stałość składu wspólników związana z ograniczeniami w zbywalności udziałów lub np. możliwość wyłączenia wspólnika ze spółki, przyjmuje się często, iż spółka z o.o. jest czymś pośrednim między spółką osobową, a spółką kapitałową.
Wbrew nazwie, odpowiedzialność spółki z o.o. nie jest ograniczona, odpowiada ona przecież za swoje zobowiązania całym majątkiem. Natomiast wspólnicy, co do zasady,
za zobowiązania spółki nie odpowiadają, chociaż i w tym zakresie są liczne wyjątki. Przede wszystkim, zatem wspólnicy odpowiadają osobiście, całym majątkiem za zobowiązania podatkowe, w takiej części, w jakiej mają prawo uczestniczyć w podziale zysku. Szereg przepisów ksh przewiduje też osobistą i nieograniczoną odpowiedzialność niektórych wspólników (np. tych, którzy działali w imieniu spółki przed jej zarejestrowaniem)
albo członków zarządu (np. w wypadku, gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna). Warto jednak zaznaczyć, iż przyczyną powstania takiej odpowiedzialności
jest wina umyślna lub szkoda spowodowana działaniem tych osób.
W tych wypadkach, gdy odpowiedzialność wspólników (członków zarządu) jest osobista (obejmująca cały majątek osobisty), jest ona z reguły nieograniczona (wyjątek stanowi wspomniana ograniczona odpowiedzialność wspólników za podatki spółki) i solidarna. Oznacza to, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich
np. członków zarządu łącznie, od kilku z nich, albo też od każdego z osobna. Może on według swego wyboru sięgać zarówno do majątku spółki, jak i do majątku osobistego członków zarządu, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek ze zobowiązanych, zwalnia pozostałych (co oczywiście nie wyklucza tzw. roszczeń zwrotnych między nimi).
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej
(art. 151 1 ksh). Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być zawiązana wyłącznie przez inną jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością
(art.151 2 ksh). Wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w umowie spółki (art.151 3 ksh) i nie odpowiadają za zobowiązania spółki (art.151 4 ksh).

Znaczenie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, podobnie jak pozostałych spółek regulowanych przez ksh, jest olbrzymie i stale wzrasta.
Prawa wspólników można najogólniej podzielić na tzw. prawa korporacyjne (związane
z uczestnictwem w zgromadzeniu wspólników i decydowaniem tą drogą o sprawach spółki) oraz majątkowe, z których najważniejszym jest prawo do zysku (wspólnik może być zysku pozbawiony tylko wtedy, gdy umowa spółki wyłącza czysty zysk od podziału lub gdy przyznaje uchwale wspólników prawo rozporządzania czystym zyskiem,
np. na inwestycje).
Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, zysk przypadający wspólnikom dzieli się
w stosunku do udziałów. Udziały w spółce z o.o. spełniają podobną rolę jak akcje w spółce akcyjnej,
tzn. wyznaczają górną granicę odpowiedzialności wspólników (ponadto ilość udziałów
w zasadzie decyduje jak zaznaczono o skali udziału w zyskach i stratach). Udziały są zbywalne, chociaż umowa może w pewien sposób tę zbywalność ograniczyć (ale nie wyłączyć).
Umowa spółki może przewidywać uprzywilejowanie udziałów, które może dotyczyć
w szczególności prawa głosu, prawa do dywidendy lub sposobu uczestniczenia w podziale majątku w przypadku likwidacji spółki. Uprzywilejowanie w zakresie prawa głosu może dotyczyć tylko udziałów o równej wartości nominalnej.
Powstanie spółki
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona przez jedną lub więcej osób
w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba, że ustawa stanowi inaczej.
Do powstania spółki z o.o. jest konieczne:
zawarcie umowy spółki (pod rygorem nieważności w formie aktu notarialnego -
art.157 2 ksh),
wniesienie całego kapitału zakładowego (obecnie minimalny kapitał zakładowy wynosi 50.000 zł - art.154 1 ksh, a wartość jednego udziału nie może być niższa niż 50 zł -
art.154 2 ksh),
ustanowienie władz (organów) spółki,
wpis do rejestru sądowego (który podobnie jak w wypadku spółki komandytowej
i akcyjnej ma charakter konstytutywny, tzn. bez jego dokonania spółka nie powstaje).
Z kolei do niezbędnych elementów umowy spółki należy określenie:
firmy i siedziby spółki (art.157 1 ksh),
przedmiotu działalności spółki (art.157 1 ksh),
czasu trwania spółki, jeżeli jest on ograniczony (art.157 1 ksh),
wysokości kapitału zakładowego (art.157 1 ksh),
ilości i wysokości udziałów poszczególnych wspólników oraz tego, czy wspólnik
może mieć jeden, czy też większą ilość udziałów (art.157 1 ksh),
jeżeli wspólnik pokrywa swój udział w spółce w sposób inny niż pieniędzmi
(tzn. tzw. aportem) w umowie należy wskazać zarówno osobę wspólnika, jak i przedmiot aportu wraz z ilością przyznanych w jego zamian udziałów (art.158 1 ksh),
jeżeli wspólnikowi mają być przyznane szczególne korzyści albo nałożone obowiązki dodatkowe wobec spółki, należy to również pod rygorem bezskuteczności wobec spółki dokładnie określić w umowie spółki (art.159 ksh).
Powyższe kwestie umowa musi regulować, wspólnicy mogą jednak i powinni unormować nadto kwestie szczegółowe, które w danych okolicznościach uznają za ważne dla siebie.
Wraz z zarejestrowaniem spółki w rejestrze sądowym nabywa ona osobowość prawną.
Z tą chwilą spółka (a nie wspólnicy) staje się podmiotem praw i obowiązków.
Ma tzw. zdolność prawną, działa we własnym imieniu i posiada odrębny od innych osób prawnych i fizycznych majątek.
Zgłoszenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do sądu rejestrowego powinno zawierać:
1) firmę, siedzibę i adres spółki (art.166 1 ksh),
2) przedmiot działalności spółki (art.166 1 ksh),
3) wysokość kapitału zakładowego (art.166 1 ksh),
4) określenie, czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział (art.166 1 ksh),
5) nazwiska, imiona i adresy członków zarządu oraz sposób reprezentowania spółki
(art.166 1 ksh),
6) nazwiska i imiona członków rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli ustawa
lub umowa spółki wymaga ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej
(art.166 1 ksh),
7) jeżeli wspólnicy wnoszą do spółki wkłady niepieniężne - zaznaczenie tej okoliczności,
8) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony (art.166 1 ksh),
9) jeżeli umowa wskazuje pismo przeznaczone do ogłoszeń spółki – oznaczenie tego pisma (art.166 1 ksh).
Do zgłoszenia spółki należy dołączyć: umowę spółki, oświadczenie zarządu o wpłacie udziałów pieniężnych bądź o zapewnieniu przejścia na spółkę (po zarejestrowaniu) wkładów niepieniężnych, dowód ustanowienia organów z wyszczególnienie ich składu (chyba,
że władze spółki ustanowiono w umowie spółki), podpisaną przez zarząd listę wspólników, skreślone wobec sądu (albo uwierzytelnione notarialnie) wzory podpisów członków zarządu. Określone przez ksh dane sąd wpisuje do rejestru sądowego, przez co są one ogólnie dostępne (art.167 ksh).
Po zarejestrowaniu spółki zarząd powinien, w terminie dwóch tygodni, złożyć we właściwym urzędzie skarbowym poświadczony przez siebie odpis umowy spółki ze wskazaniem sądu,
w którym spółka została zarejestrowana, oraz daty i numeru rejestracji (art.171 ksh).

Organy spółki
Organami spółki z o.o. są zarząd, rada nadzorcza lub komisja rewizyjna oraz zgromadzenie wspólników.
Zarząd składa się z jednego lub większej liczby członków. Do zarządu mogą być powoływane osoby spośród wspólników lub spoza ich grona (art. 201 3 ksh). Zasadą jest, że członków zarządu wspólnicy powołują uchwałą, chociaż umowa spółki może przewidywać inny sposób powołania (np. przez radę nadzorczą). Zarząd kieruje spółką podejmując decyzje w zakresie bieżącej działalności nie zastrzeżone do kompetencji innych organów spółki oraz reprezentuje spółkę na zewnątrz. Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, sposób reprezentowania określa umowa spółki. Jeżeli umowa spółki nie zawiera żadnych postanowień w tym przedmiocie,
do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem (art. 205 ksh).
W skład rady nadzorczej (art. 215 1 ksh) lub komisji rewizyjnej (art. 217 ksh) może wchodzić, co najmniej z trzech członków powoływanych i odwoływanych uchwałą wspólników. Umowa spółki może przewidywać inny sposób powoływania lub odwoływania członków rady nadzorczej (art. 215 2 ksh). Członków rady nadzorczej powołuje się na rok, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej. Uchwałą wspólników członkowie rady nadzorczej mogą być odwołani w każdym czasie (art. 216 ksh).
Umowa spółki może ustanowić radę nadzorczą lub komisję rewizyjną albo oba te organy
(art. 213 1 ksh). Rada nadzorcza lub komisja rewizyjna musi być ustanowiona, jeżeli kapitał zakładowy przekracza 500.000 zł, a wspólników jest więcej niż 25 (art. 213 2 ksh) - jeśli oba te warunki nie są spełnione rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej być w spółce nie musi.
W przypadku ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej umowa spółki może wyłączyć albo ograniczyć indywidualną kontrolę wspólników (art. 213 3 ksh).
Zadaniem rady nadzorczej jest wykonywanie stałego nadzoru nad działalnością spółki,
zaś komisji rewizyjnej badanie rocznych wyników tej działalności w szczególności finansowych.
Zgromadzenie wspólników jest najwyższym organem spółki. Zgromadzenie wspólników zwołuje zarząd (art. 235 1 ksh). Rada nadzorcza, jak również komisja rewizyjna mają prawo zwołania zwyczajnego zgromadzenia wspólników, jeżeli zarząd nie zwoła go w terminie określonym w niniejszym dziale lub w umowie spółki, oraz nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników, jeżeli zwołanie go uznają za wskazane, a zarząd nie zwoła zgromadzenia wspólników w terminie dwóch tygodni od dnia zgłoszenia odpowiedniego żądania przez radę nadzorczą lub komisję rewizyjną (art. 235 2 ksh).
Zwyczajne zgromadzenie wspólników powinno odbyć się w terminie sześciu miesięcy
po upływie każdego roku obrotowego (art. 231 1 ksh), a nadzwyczajne zwoływane powinno być w miarę potrzeby.
Przedmiotem obrad zwyczajnego zgromadzenia wspólników powinno być:
1) rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy (art. 231 2 ksh),
2) powzięcie uchwały o podziale zysku albo pokryciu straty (art. 231 2 ksh),
3) udzielenie członkom organów spółki absolutorium z wykonania przez nich obowiązków (art. 231 2 ksh).
Każda zmiana umowy spółki wymaga dla swej ważności:
podjęcia uchwały przez zgromadzenie wspólników większością 2/3 głosów oddanych. Uchwała dotycząca istotnej zmiany przedmiotu działalności spółki wymaga większości 3/4 głosów (chyba, że umowa spółki przewiduje surowsze warunki) (art. 246 1 ksh),
notarialnego zaprotokołowania takiej uchwały (art. 255 3 ksh),
zgłoszenia zmiany w rejestrze sądowym (art. 256 1 ksh).
Zmiana umowy spółki przed jej zarejestrowaniem nie wywołuje żadnych skutków prawnych.
W określonych przez ksh wypadkach może nastąpić rozwiązanie spółki. Rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji, z chwilą wykreślenia spółki z rejestru.
Rozwiązanie spółki powodują:
1) przyczyny przewidziane w umowie spółki (art. 270 ksh),
2) uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, stwierdzona protokołem sporządzonym przez notariusza (art. 270 ksh),
3) ogłoszenie upadłości spółki (art. 270 ksh),
4) inne przyczyny przewidziane prawem (art. 270 ksh).

ZALETY I WADY SPÓŁEK Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ
Zalety Wady
Wyłączenie odpowiedzialności wspólnika za zobowiązania spółki Wysoki minimalny kapitał zakładowy
Możliwość pozyskania kapitału poprzez włączenie nowego wspólnika Kosztowna procedura rejestracyjna

Podstawa prawna
Ustawa z dnia 15 września 2000 roku. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94 poz. 1037
z 2000 roku z późniejszymi zmianami)
Co to są spółki z udziałem zagranicznym?

Spółki z udziałem zagranicznym stanowią wspólne przedsięwzięcie kapitału zagranicznego oraz polskiego lub tylko zagranicznego i mogą to być przedsiębiorstwa wytwórcze, handlowe i usługowe. Często do określenia wspólnych przedsięwzięć międzynarodowych używa się angielskiej nazwy joint venture, co oznacza wspólne ryzyko czy też wspólną jednostkę gospodarczą. Nieraz joint venture określane jest jako zespół trzech elementów: wspólna firma - wspólny cel - wspólny zysk. Forma prawna wspólnych przedsiębiorstw (m.in. joint ventures) w Polsce ma postać spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjnej.
Joint ventures traktowane są u nas jako instrumenty poprawy efektywności gospodarowania sprzyjające rozwojowi współpracy gospodarczej z kapitałem zagranicznym i zmianom strukturalnym naszej gospodarki.
Przez tworzenie joint ventures polska gospodarka spodziewa się uzyskać różnego rodzaju korzyści:
· napływ zagranicznego kapitału w dewizach w celu finansowania przedsięwzięć gospodarczych,
· bezdewizowy import nowoczesnej technologii i nowoczesnych metod zarządzania,
· poprawę sytuacji zatrudnieniowej.
Napływ kapitału obcego w celu zakładania joint ventures może łagodzić deficyt dewiz i powodować ożywienie gospodarki, na przykład przez poprawę zaopatrzenia w surowce i materiały zagraniczne, zagospodarowanie nie wykorzystanych mocy produkcyjnych, i w wyniku tego może przyczynić się do korzystniejszego kształtowania się bilansu płatniczego kraju. Napływ kapitałów zagranicznych w celu podejmowania wspólnych przedsięwzięć jest znacznie bezpieczniejszą formą ich wykorzystania w gospodarce narodowej niż zaciąganie kredytów. Przede wszystkim nie ma tu bezpośredniego obciążenia finansowego skarbu państwa w postaci spłat kredytu i odsetek, ponieważ wspólnicy sami dbają o to, by włożony kapitał był efektywnie wykorzystany. Ryzyko związane
z zagospodarowaniem kapitału spoczywa, więc na inwestorze zagranicznym i partnerze krajowym.
Wprowadzanie nowoczesnej techniki i technologii za pośrednictwem joint ventures wpływa na zmniejszenie dystansu technologicznego w stosunku do producentów zagranicznych. Ułatwia to rozwój produkcji wyrobów bardziej nowoczesnych i wysokiej jakości. Inwestorzy zagraniczni wprowadzają z reguły do zakładanych spółek metody zarządzania stosowane
w zachodnich przedsiębiorstwach, co przyczynia się do ogólnego wzrostu kwalifikacji kadry kierowniczej i do racjonalizacji pracy. Import nowej techniki i metod zarządzania przez zakup licencji lub know-how może nie być tak efektywny, jak w wypadku wspólnych przedsięwzięć, gdyż zagraniczny kontrahent sprzedający tylko licencję nie jest zainteresowany końcowym efektem. Inaczej jest w razie zaangażowania kapitału w joint venture, kiedy to inwestor zagraniczny wprowadzający elementy nowej techniki uczestniczy
i w produkcji, i w zyskach. Przyczyniając się do modernizacji i racjonalizacji wytwarzania opartego na importowanej technice, joint ventures osłabiają często monopolistyczną pozycję krajowych przedsiębiorstw, zmuszając je do zastosowania postępu technicznego.

Nowo formujące się spółki z udziałem zagranicznym stwarzają możliwość powstawania nowych stanowisk pracy i wpływają na racjonalizację zatrudnienia przez wzrost wydajności pracy.
Małe firmy zagraniczne stanowią zdecydowaną większość wśród firm włączających się do naszego obiegu gospodarczego. Angażują one swe kapitały głównie w usługach, np.
w transporcie, budownictwie, konsultingu, a więc w dziedzinach niewymagających z reguły wielkich nakładów. W przemyśle ich działalność obejmuje głównie przemysł lekki oraz rolno-spożywczy. Duże firmy interesują się przede wszystkim hotelarstwem, łącznością, przemysłem maszynowym, chemicznym i odzieżowym oraz fabrykami papierosów.

Uregulowania prawne spółek z udziałem zagranicznym:

Jednym z podstawowych aktów regulujących zasady prowadzenia działalności gospodarczej przez cudzoziemców w Polsce jest ustawa o swobodzie działalności gospodarczej z dnia
2 lipca 2004 r. Dz. U. Nr 173, poz. 1807), która zastąpiła ustawę z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178 z późn. zm.)

W odniesieniu do rozpoczęcia i prowadzenia działalności gospodarczej art. 13 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej daje podstawę do wyróżnienia trzech kategorii podmiotów zagranicznych, uprawnionych do podejmowania działalności gospodarczej na terenie RP.

Pierwszą kategorię tworzą osoby zagraniczne z państw członkowskich Unii Europejskiej
i państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, które mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak przedsiębiorcy polscy.(Art. 13 ust. 1)

Drugą kategorię tworzą obywatele innych państw niż wymienione w ust. 1 ustawy, którzy otrzymali zezwolenie na osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zgodę na pobyt tolerowany, status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej lub korzystają
z ochrony czasowej na jej terytorium. Mogą oni podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak obywatele polscy. (Art. 13 ust. 2)
Trzecią kategorię tworzą osoby zagraniczne inne niż wymienione przez ustawę w ust. 1 i 2. Mają one prawo do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej wyłącznie
w formie spółki: komandytowej, komandytowo-akcyjnej, z ograniczoną odpowiedzialnością
i akcyjnej, a także do przystępowania do takich spółek oraz obejmowania bądź nabywania ich udziałów lub akcji, o ile umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej. (Art. 13 ust. 3)`

Odrębnie uregulowana jest sprawa tworzenia oddziałów przez zagranicznych przedsiębiorców dzięki którym mogą oni prowadzić działalność gospodarczą na terenie RP bez konieczności tworzenia nowego podmiotu prawa, przy czym utworzenie oddziału jest możliwe jedynie na zasadzie wzajemności. Przedsiębiorca zagraniczny tworzący oddział może prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie w zakresie przedmiotu działalności przedsiębiorcy zagranicznego.
Oddział może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców. Niezależnie od obowiązków określonych w przepisach o Krajowym Rejestrze Sądowym przedsiębiorca zagraniczny jest obowiązany:
podać imię i nazwisko oraz adres w Polsce osoby upoważnionej w oddziale do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego,
dołączyć poświadczony notarialnie wzór podpisu osoby upoważnionej w oddziale do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego,
jeżeli działa na podstawie aktu założycielskiego, umowy lub statutu - złożyć je do akt rejestrowych oddziału wraz z uwierzytelnionym tłumaczeniem na język polski;
w przypadku gdy przedsiębiorca zagraniczny utworzył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej więcej niż jeden oddział, złożenie tych dokumentów może nastąpić w aktach jednego z oddziałów, z tym że w aktach rejestrowych pozostałych oddziałów należy wskazać ten oddział, w którym złożono wskazane dokumenty, wraz z oznaczeniem sądu, w którym znajdują się akta, i numeru oddziału w rejestrze,
jeżeli istnieje lub wykonuje działalność na podstawie wpisu do rejestru - złożyć do akt rejestrowych oddziału odpis z tego rejestru wraz z uwierzytelnionym tłumaczeniem na język polski, w przypadku gdy przedsiębiorca zagraniczny utworzył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej więcej niż jeden oddział, złożenie tych dokumentów może nastąpić w aktach jednego z oddziałów, z tym że w aktach rejestrowych pozostałych oddziałów należy wskazać ten oddział, w którego aktach złożono wskazane dokumenty, wraz z oznaczeniem sądu, w którym znajdują się akta, i numeru oddziału w rejestrze.

Oddział jest obowiązany m.in.:

używać nazwy przedsiębiorcy zagranicznego w języku państwa jego siedziby wraz
z przetłumaczoną na język polski nazwą formy prawnej przedsiębiorcy oraz dodaniem wyrazów "oddział w Polsce",
prowadzić oddzielną rachunkowość w języku polskim zgodnie z przepisami
o rachunkowości.
3. zgłaszać ministrowi właściwemu do spraw gospodarki wszelkie zmiany stanu
faktycznego i prawnego w zakresie otwarcia likwidacji przedsiębiorcy
zagranicznego, który utworzył oddział, lub gdy przedsiębiorca ten utracił prawo
wykonywania działalności gospodarczej , w terminie 14 dni od dnia ich wystąpienia.

Inną forma aktywności gospodarczej zagranicznych inwestorów jest przedstawicielstwo, które jednak w przeciwieństwie do oddziału może prowadzić jedynie działalność w zakresie reklamy i promocji przedsiębiorcy zagranicznego.

Utworzenie przedstawicielstwa wymaga wpisu do ewidencji przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych prowadzonej przez ministra właściwego do spraw gospodarki. Wpisu do ewidencji dokonuje na podstawie złożonego wniosku i zgodnie z jego treścią.
Wniosek o dokonanie wpisu powinien być sporządzony w języku polskim, i zawierać:
nazwę, siedzibę i formę prawną przedsiębiorcy zagranicznego tworzącego przedstawicielstwo,
przedmiot działalności gospodarczej przedsiębiorcy zagranicznego tworzącego przedstawicielstwo,
imię, nazwisko oraz adres w Polsce osoby upoważnionej w przedstawicielstwie do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego,
adres przedstawicielstwa w Polsce.
Do wniosku, należy dołączyć:
akt założycielski (umowę, statut) przedsiębiorcy zagranicznego,
jeżeli przedsiębiorca zagraniczny istnieje lub wykonuje działalność na podstawie wpisu do rejestru - odpis z tego rejestru;
oświadczenie przedsiębiorcy zagranicznego o ustanowieniu przedstawicielstwa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
4. dokument potwierdzający tytuł prawny przedsiębiorcy zagranicznego do lokalu
(nieruchomości), w którym działalność będzie wykonywana.
Przedstawicielstwo jest obowiązane m.in.:
używać nazwy przedsiębiorcy zagranicznego w języku państwa jego siedziby wraz
z przetłumaczoną na język polski nazwą formy prawnej przedsiębiorcy oraz dodaniem wyrazów "przedstawicielstwo w Polsce",
prowadzić oddzielną rachunkowość zgodnie z przepisami o rachunkowości.
3. zgłaszać ministrowi właściwemu do spraw gospodarki wszelkie zmiany stanu faktycznego i prawnego w zakresie danych, które zawiera wniosek o wpis do rejestru przedstawicielstw, oraz o rozpoczęciu likwidacji przedsiębiorcy zagranicznego i jej ukończeniu, a także o utracie przez przedsiębiorcę zagranicznego prawa wykonywania działalności gospodarczej lub rozporządzania swoim majątkiem, w terminie 14 dni od dnia wystąpienia tych zdarzeń;

Spółki z udziałem zagranicznym w Polsce w liczbach:

W 2001 roku w Polsce zarejestrowanych było 46 258 podmiotów z kapitałem zagranicznym. W porównaniu z 2000 rokiem liczba ich spadła o 2 tys. Udział firm z kapitałem zagranicznym w ogólnej liczbie jednostek gospodarczych zmniejszył się z 12,8 % w 1997 roku do 11,6 %
w 2000 roku i 10,6 % w 2001 roku. Łączna wartość kapitału posiadanego przez te firmy wyniosła ponad 85 mld zł.
Podstawa prawna:
Dz. U. z 2004r. nr 173, poz. 1807 Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2 lipca 2004r.
Dz. U. z 1999r. nr 101, poz. 1178 Ustawa Prawo działalności gospodarczej z dnia 19 listopada 199r.
Dz. U z 1997r. nr 26, poz. 143 Obwieszczenie Ministra Skarbu Państwa z dnia 16 grudnia 1996r. w sprawie jednolitego tekstu ustawy
o spółkach z udziałem zagranicznym.
Dz. U. z 1996r. nr 45, poz. 199 Ustawa o zmianie ustawy o spółkach z udziałem zagranicznym oraz o zmianie niektórych ustaw.

PRZEDSIĘBIORSTWO PAŃSTWOWE

Przepisy ogólne
Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się przedsiębiorcą posiadającym osobowość prawną.
Organy przedsiębiorstwa samodzielnie podejmują decyzje oraz organizują działalność we wszystkich sprawach przedsiębiorstwa, zgodnie z przepisami prawa i w celu wykonania zadań przedsiębiorstwa.
Organy państwowe mogą podejmować decyzje w zakresie działalności przedsiębiorstwa państwowego tylko w wypadkach przewidzianych przepisami ustawowymi.
Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi zakres stosowania przepisów ustawy do przedsiębiorstw państwowych podległych Ministrowi Obrony Narodowej oraz ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych i Narodowemu Bankowi Polskiemu.
Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb działalności przedsiębiorstw, o których mowa w ust. 1, w sprawach, do których na podstawie ust. 1 nie stosuje się przepisów niniejszej ustawy.
Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi również zakres stosowania przepisów ustawy do przedsiębiorstw państwowych wykonujących w całości lub w przeważającej części zadania dla potrzeb obronności i bezpieczeństwa Państwa, a także do wykonujących te zadania jednostek organizacyjnych innych przedsiębiorstw.
. Przepisów ustawy, z wyjątkiem przepisów o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz o prowizji od zysku przedsiębiorstwa państwowego, nie stosuje się do:

2) przedsiębiorstwa państwowego "Porty Lotnicze",
3) przedsiębiorstwa państwowego Polskie Linie Lotnicze "Lot"
4) państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej "Poczta Polska".
2. Przepisów ustawy, z wyjątkiem przepisów o Krajowym Rejestrze Sądowym, nie stosuje się do:
1) banków,
2) (skreślony),
3) państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej "Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych".

Tworzenie przedsiębiorstw państwowych
Przedsiębiorstwa państwowe mogą być tworzone jako:
1) przedsiębiorstwa działające na zasadach ogólnych,
2) przedsiębiorstwa użyteczności publicznej.
. Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej mają przede wszystkim na celu bieżące i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb ludności. W szczególności przedsiębiorstwa te mają na celu produkcję lub świadczenie usług w zakresie:
1) inżynierii sanitarnej,
2) komunikacji miejskiej,
3) zaopatrzenia ludności w energię elektryczną, gazową i cieplną,
4) zarządu państwowymi zasobami lokalowymi,
5) zarządu państwowymi terenami zielonymi,
6) zarządu uzdrowiskami,
7) usług pogrzebowych i utrzymania urządzeń cmentarnych,
8) usług kulturalnych.
Organ założycielski, w granicach obowiązujących przepisów, określa zakres i warunki, na jakich przedsiębiorstwa użyteczności publicznej obowiązane są świadczyć usługi na rzecz ludności.
Organ założycielski ma obowiązek dotowania działalności przedsiębiorstwa użyteczności publicznej, którego działalność jest nierentowna, ale konieczna ze względu na potrzebę zaspokajania potrzeb ludności.
Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa warunki i zasady działania przedsiębiorstw użyteczności publicznej.
Przedsiębiorstwa państwowe tworzą:
1) naczelne oraz centralne organy administracji państwowej,
2) Narodowy Bank Polski i banki państwowe,
zwane w dalszych przepisach ustawy organami założycielskimi.
W uzasadnionych wypadkach inny organ państwowy niż organ określony w ust. 1 może utworzyć przedsiębiorstwo państwowe po porozumieniu z naczelnym lub centralnym organem administracji państwowej właściwym ze względu na rodzaj działalności tworzonego przedsiębiorstwa.
Akt o utworzeniu przedsiębiorstwa określa jego nazwę, rodzaj, siedzibę i przedmiot działania.
Akt o utworzeniu przedsiębiorstwa użyteczności publicznej może określać również zasady i warunki powoływania zakładów, filii, oddziałów oraz innych wewnętrznych jednostek organizacyjnych przedsiębiorstwa, które sporządzają bilans.

Utworzenie przedsiębiorstwa państwowego poprzedza postępowanie przygotowawcze, które ma na celu zbadanie i ocenę potrzeby oraz warunków utworzenia przedsiębiorstwa.
Organ zamierzający utworzyć przedsiębiorstwo państwowe powołuje w tym celu zespół przygotowawczy, który dokonuje niezbędnych ustaleń i przedstawia swoją opinię.

Przedsiębiorstwa mieszane
Organy administracji państwowej mogą tworzyć i likwidować przedsiębiorstwa międzynarodowe wspólnie z innymi państwami.
Warunki tworzenia i likwidowania oraz zasady funkcjonowania takich przedsiębiorstw określają porozumienia i umowy między zainteresowanymi państwami.
Przedsiębiorstwo państwowe może w celach gospodarczo uzasadnionych tworzyć jednostki gospodarcze, przewidziane w przepisach prawa.

Statut przedsiębiorstwa
. Statut przedsiębiorstwa reguluje strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa oraz inne sprawy przewidziane w niniejszej ustawie.
Statut uchwala ogólne zebranie pracowników na wniosek dyrektora przedsiębiorstwa.
. Zatwierdzenia przez organ założycielski wymagają statuty następujących przedsiębiorstw państwowych:
1) użyteczności publicznej,
2) handlu zagranicznego,
3) stacji radiowych i telewizyjnych, przemysłu teleelektronicznego, transportu samochodowego i budownictwa łączności,
4) Państwowej Komunikacji Samochodowej oraz zakładów naprawczych taboru kolejowego.
W przedsiębiorstwie użyteczności publicznej, dla którego organem założycielskim jest wojewoda i którego działalność wykracza poza obszar województwa, statut zatwierdza wojewoda w porozumieniu z ministrem właściwym ze względu na przedmiot działalności przedsiębiorstwa.
Podjęcie decyzji w sprawie zatwierdzenia statutu powinno nastąpić w możliwie krótkim terminie, nie dłuższym jednak niż 3 miesiące od przedłożenia statutu organowi założycielskiemu.

Rejestr przedsiębiorstw państwowych
Przedsiębiorstwo państwowe podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.

Przedsiębiorstwo państwowe uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego.


Łączenie, podział, likwidacja i upadłość przedsiębiorstw
Łączenie i podział przedsiębiorstwa państwowego utworzonego w trybie określonym w art. 7 zarządza organ założycielski z własnej inicjatywy, za zgodą rady pracowniczej bądź na wniosek rady pracowniczej przedsiębiorstwa lub na wniosek kierownika zakładu przedsiębiorstwa wielozakładowego, poparty przez radę pracowniczą zakładu lub nie mniej niż 50% załogi zakładu, w którym nie ma rady pracowniczej.
W celu lepszego wykorzystania środków produkcji oraz poprawy efektywności gospodarki właściwy ze względu na przedmiot działania przedsiębiorstw minister może podejmować decyzje w sprawie podziału przedsiębiorstwa państwowego:
1) z własnej inicjatywy,
2) na wniosek organu założycielskiego lub rady pracowniczej przedsiębiorstwa,
3) na wniosek rady pracowniczej i kierownika zakładu sporządzającego bilans lub kierownika takiego zakładu, w którym nie ma rady pracowniczej,
po zasięgnięciu opinii organu założycielskiego oraz organów przedsiębiorstwa. Od decyzji tych przysługuje sprzeciw na podstawie art. 63.
Likwidacja przedsiębiorstwa państwowego polega na zadysponowaniu jego składnikami materialnymi i niematerialnymi, o których mowa w art. 551 Kodeksu cywilnego, i wykreśleniu przedsiębiorstwa państwowego z Krajowego Rejestru Sądowego, po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli.
Likwidacja przedsiębiorstwa państwowego może nastąpić, jeżeli:
1) przedsiębiorstwo prowadzi działalność gospodarczą ze stratą w ciągu kolejnych sześciu miesięcy,
1a) (skreślony),
2) prawomocnym wyrokiem sądu lub ostateczną decyzją administracyjną zakazano przedsiębiorstwu działania we wszystkich dziedzinach objętych dotychczasowym przedmiotem działania, a przedsiębiorstwo nie podjęło działalności w innej dziedzinie,
3) z wnioskiem takim zwróci się zarząd komisaryczny,
4) ponad połowę aktywów ogółem przedsiębiorstwa łącznie:
a) stanowią udziały, inne tytuły uczestnictwa w spółkach lub obligacje,
b) oddano do używania innym osobom na podstawie umów prawa cywilnego.
2. Decyzję o likwidacji podejmuje organ założycielski z własnej inicjatywy bądź na wniosek rady pracowniczej przedsiębiorstwa, o ile minister właściwy do spraw Skarbu Państwa nie zgłosi sprzeciwu, wraz z uzasadnieniem, w terminie dwóch tygodni.
Od decyzji organu założycielskiego, o której mowa w art. 19 ust. 2, radzie pracowniczej i dyrektorowi przedsiębiorstwa przysługuje sprzeciw w trybie art. 63.
Z chwilą postawienia przedsiębiorstwa państwowego w stan likwidacji:
1) organ założycielski odwołuje dyrektora przedsiębiorstwa i wyznacza likwidatora,
2) ulegają rozwiązaniu, z mocy prawa, organy samorządu załogi przedsiębiorstwa,
3) kompetencje rady pracowniczej do zatwierdzania rocznych sprawozdań finansowych przedsiębiorstw państwowych, postawionych w stan likwidacji, wykonuje organ założycielski.
Zamiar wraz z założeniami dokonania połączenia, podziału oraz likwidacji przedsiębiorstwa państwowego przedstawia się w formie pisemnej ogólnemu zebraniu pracowników lub radzie pracowniczej przedsiębiorstwa oraz związkom zawodowym działającym w przedsiębiorstwie w celu uzyskania opinii.
W wypadku wniosku o likwidację przedsiębiorstwa opinia może zawierać propozycje zmierzające do wyprowadzenia przedsiębiorstwa z trudnej sytuacji gospodarczej.
Przed podjęciem decyzji o połączeniu, podziale lub likwidacji przedsiębiorstwa przeprowadza się postępowanie przygotowawcze.
Do przeprowadzenia postępowania przygotowawczego organ założycielski powołuje zespół przygotowawczy. Zespół ten ma zbadać przyczyny, cel, potrzebę i warunki zamierzonych zmian organizacyjnych oraz przedstawić opinię, a w przypadku likwidacji - jej program.
Przedsiębiorstwo państwowe może być postawione w stan upadłości.
Z dniem ogłoszenia upadłości przedsiębiorstwa państwowego:
1) organ założycielski odwołuje dyrektora przedsiębiorstwa i wyznacza reprezentanta upadłego,
2) ulegają rozwiązaniu, z mocy prawa, organy samorządu załogi przedsiębiorstwa.
Wynagrodzenie reprezentanta upadłego ustala sędzia komisarz, na wniosek organu założycielskiego, zgodnie z przepisami prawa upadłościowego.
Wynagrodzenie reprezentanta upadłego wypłacane jest z funduszu masy upadłości i zaliczane do kosztów postępowania upadłościowego.
Z dniem ogłoszenia o wszczęciu postępowania upadłościowego wobec likwidowanego przedsiębiorstwa postępowanie likwidacyjne ulega zawieszeniu, a następnie, z dniem ogłoszenia upadłości, umorzeniu z mocy prawa.
W sprawach nieuregulowanych niniejszą ustawą mają zastosowanie przepisy prawa upadłościowego.
. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób łączenia, podziału i likwidacji przedsiębiorstw państwowych.
Do likwidacji przedsiębiorstwa państwowego na podstawie art. 16 ust. 7 ustawy z dnia 5 stycznia 1991 r. - Prawo budżetowe (Dz. U. Nr 4, poz. 18 i Nr 34, poz. 150)stosuje się ust. 1.

Organizacja przedsiębiorstwa państwowego
Tworzenie zakładów i innych jednostek organizacyjnych przedsiębiorstwa państwowego, system kontroli wewnętrznej, stosunki prawne między jednostkami organizacyjnymi wchodzącymi w skład przedsiębiorstwa oraz zasady występowania w stosunkach prawnych z innymi jednostkami organizacyjnymi określa statut przedsiębiorstwa.
W przedsiębiorstwie wielozakładowym zakres praw i obowiązków zakładów powinien odpowiadać charakterowi ich działalności oraz warunkom i potrzebom.
Regulamin organizacyjny przedsiębiorstwa państwowego określa szczegółowo zakres działania, podział czynności i odpowiedzialność osób pełniących funkcje kierownicze i samodzielne w przedsiębiorstwie.
Regulamin organizacyjny przedsiębiorstwa ustala dyrektor po zasięgnięciu opinii rady pracowniczej.
Statut przedsiębiorstwa państwowego może przewidywać powołanie jako organów doradczych i opiniodawczych dyrektora - kolegium przedsiębiorstwa oraz rady techniczno-ekonomicznej.
Członków tych organów powołuje dyrektor przedsiębiorstwa.
Statut przedsiębiorstwa może przewidywać powołanie przez dyrektora przedsiębiorstwa komisji do rozstrzygania sporów majątkowych między jednostkami organizacyjnymi, wchodzącymi w skład przedsiębiorstwa.
Komisji przewodniczy radca prawny przedsiębiorstwa.
Jeżeli statut nie stanowi inaczej, orzeczenie komisji jest ostateczne.

Organy przedsiębiorstwa państwowego
Organami przedsiębiorstwa państwowego są: ogólne zebranie pracowników (delegatów), rada pracownicza i dyrektor przedsiębiorstwa.
Kompetencje ogólnego zebrania pracowników (delegatów) i rady pracowniczej określa ustawa o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego.
Dyrektor przedsiębiorstwa państwowego zarządza przedsiębiorstwem i reprezentuje je na zewnątrz.
Dyrektor przedsiębiorstwa państwowego, działając zgodnie z przepisami prawa, podejmuje decyzje samodzielnie i ponosi za nie odpowiedzialność.
Dyrektora przedsiębiorstwa państwowego powołuje rada pracownicza.
W przedsiębiorstwach nowo organizowanych pierwszego dyrektora przedsiębiorstwa powołuje organ założycielski. W tym samym trybie organ założycielski może powołać dyrektora, jeżeli rada pracownicza przedsiębiorstwa w terminie 6 miesięcy nie wykorzystała uprawnień przewidzianych w ust. 1.
Do czasu powołania dyrektora w przedsiębiorstwach nowo organizowanych organ założycielski może wyznaczyć tymczasowego kierownika przedsiębiorstwa na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy. Przepis ten nie narusza uprawnienia, o którym mowa w zdaniu pierwszym ust. 2.
Organ uprawniony do powołania dyrektora może wyznaczyć tymczasowego kierownika przedsiębiorstwa również w innych przypadkach niż określone w art. 33 i 41, a w szczególności:
1) odwołania dyrektora,
2) rezygnacji dyrektora z zajmowanego stanowiska,
3) wygaśnięcia okresu, na jaki dyrektor był powołany,
4) zawieszenia przez sąd postępowania upadłościowego,
5) zakończenia lub przerwania postępowania naprawczego,
6) rozwiązania ze skutkiem natychmiastowym umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem lub z upływem terminu jej wypowiedzenia,
7) śmierci dyrektora.
. Dyrektora przedsiębiorstwa użyteczności publicznej powołuje i odwołuje organ założycielski.
. W przedsiębiorstwie użyteczności publicznej, dla którego organem założycielskim jest wojewoda i którego działalność wykracza poza obszar województwa, dyrektora przedsiębiorstwa powołuje i odwołuje wojewoda w porozumieniu z ministrem właściwym ze względu na przedmiot działalności przedsiębiorstwa.
Od decyzji organu założycielskiego, o której mowa w ust. 1 i 1a, przysługuje radzie pracowniczej sprzeciw w trybie art. 63.
Dyrektora przedsiębiorstwa powołuje się spośród kandydatów wyłonionych w drodze konkursu. Powołanie dyrektora bez przeprowadzenia konkursu jest nieważne.
. W skład komisji konkursowej wchodzą trzy osoby wskazane przez organ założycielski i dwie wskazane przez radę pracowniczą.
. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa organizację i tryb przeprowadzania konkursu.
Dyrektora przedsiębiorstwa powołuje się na okres 5 lat lub na czas nieokreślony.
1. Rada pracownicza może odwołać dyrektora przedsiębiorstwa za zgodą organu założycielskiego. Organ założycielski przedstawia stanowisko w terminie jednego miesiąca od dnia wystąpienia rady pracowniczej w tej sprawie.
. Odwołanie dyrektora bez zgody organu założycielskiego jest nieważne. W razie nieodwołania dyrektora przez radę pracowniczą z przyczyn, o których mowa w art. 42, dyrektora przedsiębiorstwa odwołuje organ założycielski.
5. Od decyzji, o której mowa w ust. 4, przysługuje radzie pracowniczej sprzeciw w trybie art. 63.
Organ założycielski może odwołać dyrektora, jeżeli:
1) dyrektor w związku z pełnieniem funkcji dopuszcza się rażącego naruszenia prawa,
2) zaistniały przesłanki określone w art. 52 1 lub art. 53 1 Kodeksu pracy,
3) przedsiębiorstwo państwowe przez co najmniej 3 kolejne miesiące nie wypełnia wobec Skarbu Państwa zobowiązań z tytułu podatków,
4) przedsiębiorstwo państwowe przekroczyło wskaźniki przyrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ustalone przez Trójstronną Komisję do Spraw Społeczno-Gospodarczych lub Radę Ministrów, w trybie określonym w ustawie z dnia 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1995 r. Nr 1, poz. 2 i Nr 43, poz. 221, z 1997 r. Nr 121, poz. 770, z 1998 r. Nr 162, poz. 1112 oraz z 2001 r. Nr 5, poz. 45 i Nr 100, poz. 1080), co spowodowało pogorszenie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.
2. Od decyzji o odwołaniu dyrektora z przyczyn określonych w ust. 1 radzie pracowniczej nie przysługuje sprzeciw w trybie art. 63.
3. Odwołanie dokonane z przyczyn, o których mowa w ust. 1 pkt 4, pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa wiążą z rozwiązaniem umowy o pracę przez zakład pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Jeżeli w stosunku do decyzji odwołującej dyrektora przedsiębiorstwa państwowego został zgłoszony sprzeciw, rozwiązanie stosunku pracy z odwołanym dyrektorem następuje w trybie i na zasadach określonych w art. 70-72 Kodeksu pracy po cofnięciu sprzeciwu przez organ, który go wniósł, albo oddaleniu przez sąd wniosku o uchylenie decyzji (uchwały) o odwołaniu dyrektora.
1. W wypadku odwołania dyrektora przysługuje odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia(3).
2. Odprawa nie przysługuje, gdy odwołanie nastąpiło:
1) na wniosek dyrektora,
2) z przyczyn określonych w art. 37a ust. 1,
3) z przyczyn uzasadniających rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika oraz przyczyn, o których mowa w art. 42,
4) w związku z likwidacją przedsiębiorstwa, podziałem bądź ogłoszeniem jego upadłości,
5) w związku z przejściem dyrektora na emeryturę lub rentę i nabyciem przez niego uprawnień do otrzymania jednorazowej odprawy pieniężnej z tego tytułu.
3. Odprawa nie przysługuje, jeżeli po ustaniu stosunku pracy odwołany dyrektor powołany został na stanowisko tymczasowego kierownika przedsiębiorstwa lub przyjął obowiązki zarządcy komisarycznego bądź zarządcy przedsiębiorstwa.
4. Odprawę wypłaca się w dniu rozwiązania stosunku pracy.
1. Czynności prawne w zakresie stosunku pracy dyrektora przedsiębiorstwa wykonuje organ uprawniony do powołania dyrektora.
2. Organ powołujący dyrektora przedsiębiorstwa państwowego proponuje warunki pracy i płacy osobom przystępującym do konkursu na dyrektora.
1. Rada pracownicza uprawniona do powołania dyrektora może go zawiesić w czynnościach na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy, jeżeli dalsze pełnienie przez niego funkcji zagraża podstawowym interesom przedsiębiorstwa. Na okres zawieszenia rada pracownicza wyznacza tymczasowego kierownika przedsiębiorstwa.
2. Od decyzji o zawieszeniu służy dyrektorowi przedsiębiorstwa oraz organowi założycielskiemu sprzeciw w trybie art. 63. Wniesienie sprzeciwu nie wstrzymuje wykonania decyzji.
3. W okresie zawieszenia dyrektor przedsiębiorstwa zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia oraz inne uprawnienia wynikające ze stosunku pracy.
1. Dyrektor przedsiębiorstwa państwowego, jego zastępca, główny księgowy, osoby zatrudnione na stanowiskach równorzędnych oraz członkowie rady pracowniczej nie mogą mieć udziałów lub akcji przedsiębiorców tworzonych przez to przedsiębiorstwo, a także pozostawać w nich w stosunku pracy, ani świadczyć pracy na ich rzecz na podstawie innego tytułu prawnego. Zakaz ten nie dotyczy członkostwa w radach nadzorczych.
2. Naruszenie przepisu ust. 1 jest podstawą odwołania ze stanowiska lub wypowiedzenia stosunku pracy. Przepisu art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 25 września 1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego (Dz. U. Nr 24, poz. 123, z 1986 r. Nr 17, poz. 88, z 1987 r. Nr 33, poz. 181, z 1989 r. Nr 10, poz. 57, z 1990 r. Nr 17, poz. 99, z 1991 r. Nr 2, poz. 6, z 1996 r. Nr 24, poz. 110 i Nr 118, poz. 561 oraz z 1997 r. Nr 43, poz. 272) nie stosuje się.
3. Przepis ust. 1 nie narusza przepisów o szczególnych obowiązkach osób wykonujących kierownicze funkcje u przedsiębiorców.
1. Dyrektor przedsiębiorstwa państwowego, jego zastępca, główny księgowy oraz osoby zatrudnione na stanowiskach równorzędnych mają prawo do prowizji od zysku przedsiębiorstwa państwowego, zwanej dalej "prowizją".
2. Podstawę naliczania prowizji stanowi zysk bilansowy pomniejszony o podatek od wzrostu wynagrodzeń(5).
3. Kwota prowizji obciąża zysk bilansowy roku obliczeniowego, pomniejszony o podatek dochodowy, dywidendę i inne zobowiązania wobec budżetu oraz nagrody i premie z zysku.
4. Prowizja nie stanowi składnika wynagrodzenia.
5. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, zasady przyznawania prowizji oraz jakie osoby należy rozumieć przez osoby zatrudnione na stanowiskach równorzędnych.
6. W wypadku, o którym mowa w art. 37a ust. 1 pkt 4, organ założycielski może osoby wymienione w ust. 1 pozbawić prowizji lub zmniejszyć im prowizję od zysku przedsiębiorstwa.
Zastępcę dyrektora przedsiębiorstwa oraz głównego księgowego powołuje i odwołuje dyrektor przedsiębiorstwa za zgodą rady pracowniczej.
1. Rada pracownicza przedsiębiorstwa może wystąpić do organu założycielskiego z wnioskiem o odwołanie dyrektora przedsiębiorstwa powołanego przez ten organ, jeżeli dyrektor:
- swoją działalnością poważnie narusza przepisy prawa,
- swoją nieprawidłową pracą powoduje, że przedsiębiorstwo nie osiąga zadowalających wyników gospodarczych.
2. Rada pracownicza może wystąpić do dyrektora przedsiębiorstwa z umotywowanym wnioskiem o odwołanie zastępcy dyrektora.
3. Organ, który otrzymał wniosek rady pracowniczej w sprawie określonej w ust. 1, zobowiązany jest w ciągu dwóch tygodni uwzględnić wniosek albo przeprowadzić postępowanie wyjaśniające. Jeżeli zarzuty w toku postępowania wyjaśniającego zostaną potwierdzone, organ założycielski obowiązany jest w ciągu siedmiu dni uwzględnić wniosek.
4. W wypadku rozbieżności stanowisk w odniesieniu do wyników postępowania wyjaśniającego rada pracownicza może zgłosić sprzeciw, który podlega rozpatrzeniu w trybie art. 63.

Zarządzanie przedsiębiorstwem
1. Organ założycielski może powierzyć zarządzanie przedsiębiorstwem państwowym osobie fizycznej lub prawnej.
1a. Powierzenie zarządzania przedsiębiorstwem może nastąpić:
1) z inicjatywy organu założycielskiego za zgodą rady pracowniczej i ogólnego zebrania pracowników (delegatów) przedsiębiorstwa,
2) na wniosek rady pracowniczej przedsiębiorstwa za zgodą ogólnego zebrania pracowników (delegatów).
1b. Z inicjatywą powierzenia zarządzania przedsiębiorstwem może wystąpić również zarządca komisaryczny, o ile istnieją przesłanki do uchylenia zarządu komisarycznego, o którym mowa w art. 69 ust. 1.
1c. Wniosek zarządcy komisarycznego powinien być poparty:
1) pozytywnym wynikiem referendum przeprowadzonego w przedsiębiorstwie albo
2) pozytywną opinią działających w przedsiębiorstwie organizacji związkowych, pod warunkiem, że członkowie tych organizacji stanowią ponad połowę pracowników przedsiębiorstwa.
2. Powierzenie zarządzania następuje w drodze umowy zawartej na czas oznaczony, nie krótszy niż trzy lata, między Skarbem Państwa reprezentowanym przez organ założycielski a zarządcą (umowa o zarządzanie przedsiębiorstwem).
3. Umowa o zarządzanie przedsiębiorstwem powinna określać w szczególności:
1) obowiązki zarządcy w zakresie bieżącego zarządzania oraz zmian i usprawnień w przedsiębiorstwie,
2) zasady wynagradzania zarządcy, z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz. U. Nr 26, poz. 306 oraz z 2001 r. Nr 85, poz. 924 i Nr 154, poz. 1799),
3) kryteria oceny efektywności zarządzania,
4) odpowiedzialność za powierzone przedsiębiorstwo.
4. Jeżeli zarządcą jest osoba prawna, umowa powinna przewidywać, kto w jej imieniu będzie dokonywał czynności zarządu.
5. Zarządca, a w przypadku, o którym mowa w ust. 4, osoba działająca w jego imieniu, jest umocowany do składania wszelkich oświadczeń woli w imieniu zarządzanego przedsiębiorstwa.

1. Z chwilą objęcia obowiązków przez zarządcę:
1) organy samorządu załogi ulegają rozwiązaniu z mocy prawa,
2) organ założycielski odwołuje dyrektora przedsiębiorstwa,
3) zarządca przejmuje kompetencje dyrektora przedsiębiorstwa i organów samorządu załogi, z wyjątkiem:
a) prawa sprzeciwu wobec decyzji organu założycielskiego,
b) przyjmowania i zatwierdzania sprawozdania finansowego,
c) dokonywania podziału na fundusze wygospodarowanego zysku przez przedsiębiorstwo oraz zasad wykorzystania tych funduszy.
2. W przedsiębiorstwie państwowym, w którym zarządca objął swe obowiązki, organ założycielski ustanawia radę nadzorczą zgodnie z art. 59 i powierza jej wykonywanie stałego nadzoru nad działalnością przedsiębiorstwa.
3. Pracownicy przedsiębiorstwa wybierają jedną trzecią składu rady nadzorczej. Przepisy o wyborze członków rady pracowniczej stosuje się odpowiednio.
4. Kompetencje, o których mowa w ust. 1 pkt 3 lit. b) i c), przejmuje organ założycielski. Organ założycielski może kompetencje te przekazać radzie nadzorczej.
1. Organ założycielski może rozwiązać ze skutkiem natychmiastowym umowę o zarządzanie przedsiębiorstwem, jeżeli:
1) zarządca w związku z zarządzaniem przedsiębiorstwem dopuszcza się rażącego naruszenia prawa,
2) przedsiębiorstwo państwowe przez co najmniej 3 kolejne miesiące nie wypełnia zobowiązań wobec Skarbu Państwa z tytułu podatków,
3) zarządca w sposób istotny naruszył postanowienia umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem,
4) zachodzi wypadek, o którym mowa w art. 37a ust. 1 pkt 4.
2. Niezwłocznie po ustaniu umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem rada nadzorcza przedsiębiorstwa zarządza i przeprowadza wybory do organów samorządu załogi przedsiębiorstwa, chyba że zawarto umowę na dalszy okres.
Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi tryb zawierania umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem.

Mienie przedsiębiorstwa
1. Organ założycielski wyposaża przedsiębiorstwo w środki niezbędne do prowadzenia działalności określonej w akcie prawnym o jego utworzeniu.
2. Przedsiębiorstwo, gospodarując wydzielonym mu i nabytym mieniem, zapewnia jego ochronę.
3. Przedsiębiorstwo państwowe sprzedaje mienie zaliczone, zgodnie z odrębnymi przepisami, do rzeczowego majątku trwałego w drodze publicznego przetargu.
3a. W wypadku likwidacji przedsiębiorstwa państwowego:
1) sprzedaż środków trwałych może być również dokonana na podstawie oferty ogłoszonej publicznie bądź w wyniku rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia,
2) likwidator może, za zgodą organu założycielskiego, przekazać gminie (związkowi międzygminnemu) lub państwowej osobie prawnej mienie przedsiębiorstwa państwowego nieobjęte przepisami o zasadach przekazywania zakładowych budynków mieszkalnych przez przedsiębiorstwa państwowe, o ile wierzytelności zostały zabezpieczone.
4. Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia zasady organizowania przetargu oraz warunki, w których dopuszcza się odstąpienie od przetargu.
1. Przedsiębiorstwo państwowe zgłasza organowi założycielskiemu zamiar dokonania czynności prawnej, mającej za przedmiot mienie przedsiębiorstwa zaliczone zgodnie z odrębnymi przepisami do rzeczowego lub finansowego majątku trwałego, polegającej na:
1) wniesieniu do spółki lub fundacji,
2) dokonaniu darowizny,
3) nieodpłatnym oddaniu do używania innym podmiotom w drodze umów prawa cywilnego;
organ założycielski może, w terminie miesiąca od dnia otrzymania zgłoszenia, nie wyrazić zgody na dokonanie czynności prawnej objętej zamiarem.
1a. Przepis ust. 1 stosuje się w wypadku zamiaru dokonania czynności prawnej polegającej na sprzedaży przez przedsiębiorstwo akcji lub udziałów, z wyjątkiem akcji spółek dopuszczonych do publicznego obrotu.
1b. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do czynności prawnych, które wymagają zezwolenia na podstawie przepisów ustawy o spółkach z udziałem zagranicznym(6).
2. W przypadku niewyrażenia przez organ założycielski zgody na dokonanie czynności prawnych, o których mowa w ust. 1, organom przedsiębiorstwa przysługuje sprzeciw w trybie art. 63.
3. Do odpłatnego oddania mienia przedsiębiorstwa państwowego do używania innym podmiotom na podstawie umów prawa cywilnego stosuje się odpowiednio przepisy art. 46 ust. 3 i 4.
Czynności prawne, dokonane z naruszeniem przepisów art. 46 ust. 3-4, oraz czynności prawne, o których mowa w art. 46a ust. 1, dokonane pomimo niewyrażenia zgody przez organ założycielski, są nieważne.
. Przedsiębiorstwo państwowe występuje w obrocie we własnym imieniu i na własny rachunek.
Organ założycielski nie może pozbawić przedsiębiorstwa państwowego składników wydzielonego mu lub nabytego przez przedsiębiorstwo mienia, z zastrzeżeniem art. 18 ust. 1.
1. Z dniem likwidacji lub upadłości przedsiębiorstwa mienie tego przedsiębiorstwa pozostałe po likwidacji lub upadłości, w tym środki finansowe, przejmuje, z zastrzeżeniem ust. 5, minister właściwy do spraw Skarbu Państwa albo Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa.
2. Do czasu zadysponowania mieniem, o którym mowa w ust. 1, minister właściwy do spraw Skarbu Państwa wyznacza jego zarządcę.
3. Środki finansowe przejęte w trybie przepisu ust. 1 oraz uzyskane ze zbycia mienia, o którym mowa w ust. 1, Minister Skarbu Państwa może gromadzić na wyodrębnionym rachunku środków specjalnych określonych w art. 56 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 118, poz. 561 i Nr 156, poz. 775, z 1997 r. Nr 32, poz. 184, Nr 98, poz. 603, Nr 106, poz. 673, Nr 121, poz. 770, Nr 137, poz. 926 i Nr 141, poz. 945, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 1999 r. Nr 40, poz. 400 i Nr 101, poz. 1178, z 2000 r. Nr 15, poz. 180, Nr 26, poz. 306, Nr 31, poz. 383, Nr 60, poz. 703, Nr 84, poz. 948 i Nr 122, poz. 1315, z 2001 r. Nr 63, poz. 637, Nr 72, poz. 745, Nr 76, poz. 807 i Nr 122, poz. 1320 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253) i przeznaczać na uzupełnianie środków brakujących na pokrycie kosztów procesów likwidacyjnych, postępowania upadłościowego oraz zarządu mieniem, o którym mowa w ust. 1.
4. Środki finansowe, o których mowa w ust. 3, są środkami specjalnymi, w rozumieniu przepisów prawa budżetowego.
5. Mienie pozostałe po likwidacji przedsiębiorstwa państwowego, którego organem założycielskim był Minister Obrony Narodowej, podlega przekazaniu na zasadach i w trybie określonym w ustawie z dnia 30 maja 1996 r. o gospodarowaniu niektórymi składnikami mienia Skarbu Państwa oraz o Agencji Mienia Wojskowego (Dz. U. Nr 90, poz. 405 i Nr 156, poz. 775, z 1997 r. Nr 80, poz. 509 i Nr 121, poz. 770, z 2000 r. Nr 48, poz. 550 i Nr 95, poz. 1041 oraz z 2001 r. Nr 154, poz. 1800).
Nabycie mienia na podstawie art. 46 ust. 3a i art. 49 ust. 1 następuje zgodnie z zasadami Kodeksu cywilnego i jest nieodpłatne.

Przedstawicielstwo przedsiębiorstwa

1. Do dokonywania czynności prawnych samodzielnie w imieniu przedsiębiorstwa państwowego upoważniony jest dyrektor. Zastępcy dyrektora oraz pełnomocnicy przedsiębiorstwa działają w granicach ich umocowania.
2. Jeżeli czynności prawne, dokonywane przez osoby określone w ust. 1, obejmują rozporządzanie prawem, którego wartość przekracza pięć tysięcy złotych(7), lub czynności te mogą spowodować powstanie zobowiązania przedsiębiorstwa do świadczenia o wartości powyżej pięciu tysięcy złotych, do skuteczności oświadczenia woli wymagane jest współdziałanie co najmniej dwóch osób.
1. Pełnomocników ustanawia i odwołuje dyrektor przedsiębiorstwa.
2. Udzielenie pełnomocnictwa wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.
3. Udzielenie i odwołanie pełnomocnictwa podlega ujawnieniu w Krajowym Rejestrze Sądowym. Nie dotyczy to pełnomocnictwa do dokonywania poszczególnych czynności oraz ustanawiania pełnomocników procesowych.

Działalność przedsiębiorstwa

Przedsiębiorstwo prowadzi działalność na zasadach racjonalnej gospodarki, samofinansowania oraz rachunku ekonomicznego.
1. Przedsiębiorstwo prowadzi rzetelną rachunkowość oraz sporządza na jej podstawie bilans.
2. Bilans przedsiębiorstwa podlega weryfikacji przez państwowe organy kontroli na zasadach określonych w przepisach szczególnych.
1. Przedsiębiorstwo państwowe może podjąć działalność w dziedzinie nieprzewidzianej w akcie o jego utworzeniu.
2. Jeżeli podjęcie nowej działalności prowadzi do zaniechania lub znacznego ograniczenia działalności przewidzianej w akcie o utworzeniu przedsiębiorstwa, organ założycielski może zobowiązać przedsiębiorstwo do zaprzestania nowej działalności.
3. Podjęcie nowej działalności podlega ujawnieniu w Krajowym Rejestrze Sądowym.
1. Dyrektor przedsiębiorstwa ma obowiązek zgłosić pisemnie radzie pracowniczej przedsiębiorstwa, bankowi finansującemu oraz organowi założycielskiemu, że przedsiębiorstwo prowadzi działalność gospodarczą ze stratą.
2. W wypadku określonym w ust. 1, na wniosek rady pracowniczej przedsiębiorstwa lub z własnej inicjatywy, organ założycielski powoła komisję w celu zbadania i oceny stanu gospodarczego przedsiębiorstwa i przedstawienia wniosków.

Nadzór nad przedsiębiorstwem państwowym
1. Organ założycielski dokonuje kontroli i oceny działalności przedsiębiorstwa oraz pracy dyrektora.
2. Organ założycielski ma prawo władczego wkraczania w sprawy przedsiębiorstwa tylko w wypadkach przewidzianych przepisami ustawowymi.
. Akt o utworzeniu przedsiębiorstwa może przewidzieć, że uprawnienia organu założycielskiego w zakresie nadzoru, określone w niniejszej ustawie, mogą być przekazane powołanej przez ten organ radzie nadzorczej.
1. Organ założycielski ma prawo nałożyć na przedsiębiorstwo obowiązek wprowadzenia do planu przedsiębiorstwa zadania lub wyznaczyć przedsiębiorstwu zadanie poza planem, jeżeli jest to niezbędne ze względu na potrzeby obrony kraju, w wypadku klęski żywiołowej bądź w celu wykonania zobowiązań międzynarodowych.
2. W wypadku określonym w ust. 1 organ założycielski zapewnia przedsiębiorstwu środki niezbędne do wykonania nałożonego na przedsiębiorstwo zadania.
3. Wykonanie zadania następuje na podstawie umowy zawartej między przedsiębiorstwem a jednostką organizacyjną wskazaną przy nakładaniu zadania.
Organ założycielski, w razie stwierdzenia, że decyzja dyrektora jest sprzeczna z prawem, wstrzymuje jej wykonanie oraz zobowiązuje dyrektora do jej zmiany lub cofnięcia.
1. Dyrektorowi przedsiębiorstwa oraz radzie pracowniczej przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu w stosunku do decyzji podjętych wobec przedsiębiorstwa przez organ sprawujący nad nim nadzór.
2. Sprzeciw wraz z jego uzasadnieniem wnosi się do organu, który decyzję wydał, w terminie siedmiu dni od daty jej przekazania. Wniesienie sprzeciwu wstrzymuje wykonanie decyzji.
3. W razie podtrzymania decyzji przez organ, do którego został skierowany sprzeciw, dyrektorowi przedsiębiorstwa oraz radzie pracowniczej przysługuje prawo wniesienia w ciągu siedmiu dni sprawy do sądu. Sąd w terminie czternastu dni wyznacza rozprawę.
. 1. W razie doznania szkody z powodu wykonania decyzji organu sprawującego nadzór, przedsiębiorstwo może żądać od tego organu odszkodowania.
2. Spory wynikłe na tle przepisu ust. 1 rozstrzyga sąd.
3. Z żądaniem odszkodowania może wystąpić dyrektor przedsiębiorstwa lub rada pracownicza przedsiębiorstwa.

Postępowanie naprawcze

1. Jeżeli przedsiębiorstwo prowadzi działalność ze stratą, organ założycielski w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych może wszcząć postępowanie naprawcze, ustanawiając nad przedsiębiorstwem zarząd komisaryczny.
1a. Z przyczyn określonych w art. 37a ust. 1 pkt 4 organ założycielski może wszcząć postępowanie naprawcze, ustanawiając nad przedsiębiorstwem zarząd komisaryczny.
1b. Od decyzji organu założycielskiego, o których mowa w ust. 1 i 1a, nie przysługuje sprzeciw.
2. Zarząd komisaryczny ustanawia się na czas oznaczony.
3. Ustanowienie zarządu komisarycznego i jego uchylenie podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego.
1. Organ założycielski wyznacza i odwołuje osobę sprawującą zarząd komisaryczny.
2. Z chwilą ustanowienia zarządu komisarycznego organy przedsiębiorstwa ulegają rozwiązaniu. Organ założycielski odwołuje dyrektora przedsiębiorstwa.
3. Osoba sprawująca zarząd komisaryczny przejmuje kompetencje organów przedsiębiorstwa, z wyjątkiem:
1) przyjmowania i zatwierdzania sprawozdania finansowego,
2) dokonywania podziału wygospodarowanego zysku przez przedsiębiorstwo na fundusze oraz zasad wykorzystania tych funduszy.
4. Kompetencje, o których mowa w ust. 3, przejmuje organ założycielski.
. 1. Osoba sprawująca zarząd komisaryczny niezwłocznie po jego ustanowieniu jest obowiązana przedstawić organowi założycielskiemu do zatwierdzenia program naprawy przedsiębiorstwa.
2. Osoba sprawująca zarząd komisaryczny przedstawia organowi założycielskiemu co trzy miesiące sprawozdanie ze swojej działalności.
Zasady sprawowania zarządu komisarycznego określa organ założycielski.
1. Jeżeli ustaną przyczyny ustanowienia zarządu komisarycznego określone w art. 65 ust. 1, organ założycielski wyda zarządzenie o uchyleniu tego zarządu.
2. Organ założycielski może w każdym czasie uchylić zarząd komisaryczny i zarządzić likwidację przedsiębiorstwa, jeżeli dalsze wykonywanie programu, o którym mowa w art. 67 ust. 1, nie rokuje poprawy gospodarki przedsiębiorstwa.
Koszty związane ze sprawowaniem zarządu komisarycznego obciążają przedsiębiorstwo państwowe.

Uprawnienia ministra właściwego do spraw finansów publicznych, określone w niniejszej ustawie, wykonuje dyrektor właściwej izby skarbowej, w wypadku gdy funkcje organu założycielskiego pełni wojewoda.

Dz.U.02.112.981 (Ustawa
z dnia 25 września 1981 r.
o przedsiębiorstwach państwowych.)




Bibliografia:
www.twoja-firma.pl
www.bap-student.lex.pl
www.bankier.pl