Gospodarcze wykorzystywanie wód na Ziemi.

Gospodarcze wykorzystywanie wód na ziemi

REZERWY WODY „Woda, woda wszędzie, a ani kropli do picia”- mówi stary marynarz w wierszu Samuela Taylora Coleridge’a. Przypomina on nam, że mimo ogromnej ilości słonej wody w oceanach, żyć możemy tylko dzięki słodkiej wodzie. Pragnienie jest przyczyną najstraszniejszych cierpień i śmierci. „Ciche źródło”, książka opublikowana w 1962r., pierwsza zwróciła uwagę na szkody wyrządzane środowisku i wynikające z tego zagrożenia dla zaopatrzenia w wodę pitną. Dlaczego tak się dzieje, że choć dzięki skomplikowanym systemom komputerowym możemy badać odległe bogactwa Układu Słonecznego i łączyć wszystkie światowe centra, nie możemy zapewnić każdej kobiecie, mężczyźnie i dziecku na Ziemi wystarczającej do życia i zachowania zdrowia ilości wody pitnej?

Zdumiewające, jak mało wody występującej na naszej planecie możemy wykorzystywać. Woda słodka stanowi niewielki ułamek, reszta to woda morska, zbyt dla nas słona. Poza tym wiele z tej słodkiej wody jest stale zamarznięte albo znajduje się głęboko pod ziemią. Chociaż przez jeziora i rzeki przepływa, co roku 40 tysięcy kilometrów sześciennych wody, ( czyli 40 tysięcy bilionów litrów), 2/3 rozpływa się w powodziach albo wpada do bagien i wsiąka w glebę, zanim uda nam się ją wykorzystać.

Mimo to wody powinno być pod dostatkiem dla wszystkich. Jednak nie zawsze jest ona dostępna w odpowiednich ilościach tam, gdzie jest potrzebna. W Kanadzie i w Chinach spada rocznie podobna ilość deszczu, ale w Chinach jest 40 razy więcej ludzi. Tak więc na jednego Chińczyka przypada z grubsza 40 razy mniej wody niż na Kanadyjczyka.

Mieszkańcy miast w krajach rozwiniętych zużywają blisko 50 razy więcej wody niż mieszkańcy wiosek w krajach rozwijających się. W większości nowoczesnych toalet za każdym spłukiwaniem zużywa się przynajmniej 5 litrów wody, która jest zazwyczaj nadająca się do picia. Jest to tyle, ile część ludzi w krajach rozwijających się zużywa na wszystkie codzienne potrzeby. Miliony kobiet i dzieci chodzą po kilka godzin każdego dnia, żeby przynieść te kilka litrów wody, które są im potrzebne.

Łatwo jest przyjmować stałe zaopatrzenie w wodę jako fakt oczywisty, ale bez niego zdrowie ludzkie byłoby zagrożone, a nawet mogłoby przestać istnieć życie ludzkie na Ziemi. Nawadnianie gleby wykorzystywanie wody w przemyśle papierniczym i chemicznym pochłania ogromną jej ilość. Jednak kraje rozwinięte poddają recyklingowi zaskakująco dużo wody. Ponad ¾ wody używanej w domach i fabrykach zostaje oczyszczone i może wrócić do rzek, skąd znów ją pobieramy, oczyszczamy i ponownie używamy itd.

Na świecie zapotrzebowanie na wodę wzrasta, a działalność ludzka w wielu regionach sprzyja jej nadmiernemu poborowi. Woda z wód powierzchniowych uzupełniana jest wodą wydobywaną z głębin ziemi, czasem przy użyciu tradycyjnych studni, kiedy indziej zaś za pomocą nowoczesnych stacji pomp głębinowych. I chociaż wydobywanie wody bywa drogie, źródła jej wyczerpują szybciej niż może uzupełnić je natura. Mogą minąć setki, a nawet tysiące lat, zanim woda zgromadzi się ponownie w wyczerpanych źródłach.

WODA, KTÓRA ZABIJA ZANIECZYSZCZENIA RZEK WODA ŹRÓDŁEM ŻYCIA
Woda jest niezbędna do życia roślin, zwierząt i ludzi. Zaopatrzenie w wodę, zwłaszcza pitną, jest coraz trudniejsze. Woda, którą pijemy, najczęściej pochodzi z rzek. Żeby nadawała się ona do celów spożywczych, musi być czysta.

Światowa Organizacja Zdrowia uznaje za zanieczyszczoną taką wodę, która utraciła swoje naturalne właściwości i której skład chemiczny został zmieniony. Zmniejszenie ilości tlenu w wodzie powoduje na przykład śnięcie ryb oraz wymieranie innych organizmów. Na martwych organizmach bardzo szybko rozwijają się bakterie gnilne, których działalność powoduje powstawanie nieprzyjemnych zapachów.

Na skład i właściwości wody w rzekach mają wpływ nie kontrolowane odłowy ryb, wprowadzanie gatunków obcych, osuszanie lagun, budowa zapór i kanałów oraz podnoszenie jej temperatury przez doprowadzanie do zbiorników ciepłej wody z elektro-ciepłowni.

ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ
Zanieczyszczenia rzek mogą powodować ulewne deszcze. Jednak najbardziej niebezpieczna dla życia w rzekach jest działalność człowieka. Do są odprowadzane nie oczyszczone ścieki komunalne (domowe), przemysłowe i rolnicze. Stosowane w dorzeczu środki ochrony roślin, nawozy sztuczne i gnojownica są spłukiwane w czasie opadów i spływają do rzek.

SKUTKI ZANIECZYSZCZENIA RZEK
Rzeki zbierają i odprowadzają substancje organiczne na duże odległości. Mają też większą niż jeziora zdolność samooczyszczania się. Jeżeli jednak ilość ścieków przekroczy możliwości rzeki do samooczyszczania, życie w niej stopniowo zamiera. Rzeka staje się kanałem prowadzącym mniej lub bardziej rozcieńczone ścieki.
W Polsce wszystkie większe rzeki prowadzą wody, które nie nadają się nawet do celów rolniczych, koryta tych rzek są pozbawione naturalnego piękna.

OBIEG ZANIECZYSZCZEŃ
ZANIECZYSZCZENIE WODY
Zanieczyszczenia wody rzek wywierają niekorzystny wpływ nie tylko na organizmy żywe zamieszkujące środowisko wodne, ale wpływają także na jakość wody. Zakłady przemysłowe, aby produkować zgodnie z normami, potrzebują wody o odpowiednich właściwościach fizykochemicznych. Przedsiębiorstwa, które zanieczyszczają wodę, mogą, zatem stać się pierwszymi ofiarami odprowadzania ścieków do rzek.
Materia organiczna i związki chemiczne, na przykład środki owadobójcze, chwastobójcze oraz substancje radioaktywne, gdy raz dostaną się do rzek, zaczynają „wędrówkę” od jednego organizmu do drugiego i z jednego środowiska do drugiego przez ogniwa
Rozgałęzionych łańcuchów i sieci pokarmowych.

INSEKCYTYDY
DDT był jednym z pierwszych środków owadobójczych (insektycydów) użytych do zwalczania pasożytów roślin, zwierząt i człowieka. Środek ten okazał się bardzo szkodliwy także dla innych zwierząt (obecnie używa się innych związków).
Katastrofa ekologiczna, wywołana przez nie kontrolowane użycie insektycydów, wydarzyła się latem 1973r. w rezerwacie przyrody w Coto de Donana w Hiszpanii. Wyginęło wówczas 40 000 ptaków, które żywiły się zatrutymi owadami.

ZWIĄZKI PROMIENIOTWÓRCZE
W elektrowniach atomowych używa się ogromnych ilości wody do chłodzenia reaktorów. Wodę tę najczęściej ponownie odprowadza się do rzek. Rośliny wodne, mikroorganizmy i zwierzęta szybko wchłaniają związki promieniotwórcze zawarte w wodzie.

Setki milionów ludzi w krajach rozwijających się nie mają czystej wody i właściwych środków sanitarnych ( środków do ochrony zdrowia). Używają wody niezdatnej do picia, wykorzystując znajdujące się blisko domów stawy, strumienie, rzeki, jeziora. Woda ta stosowana jest również w miejscach przeznaczonych na toalety. Często ludzie używają tej samej wody wielokrotnie, ryzykując każdego dnia własnym zdrowiem.

Wątpliwej czystości woda jest najpoważniejszym źródłem chorób. Ludzie, którzy pijąc, myjąc, gotując i kąpiąc używają brudnej wody, chorują na malarię, ślepotę rzeczną, cholerę, trąd, zapalenie wątroby, żółtą febrę, zakażenia pasożytami albo inne poważne infekcje. Owady, ślimaki i robaki, które rozmnażają się w wodzie, roznoszą wiele z tych chorób, na które umiera rocznie blisko 25 mln osób, w tym 15 mln dzieci. Największym przenoszonym przez wodę „zabójcą” jest biegunka, w wyniku, której umierają szczególnie małe dzieci, często wielokrotnie atakowane przez tę chorobę.

W 1981r. państwa należące do ONZ podpisały umowę dotyczącą zorganizowania dla swoich mieszkańców w ciągu najbliższych 10 lat zdrowej, czystej wody i właściwych urządzeń sanitarnych. Wiele państw, takich jak Malawi w Afryce oraz Bangladesz i Indie w Azji, dokonało dużego postępu. Jednak z powodu przyrostu ludności na świecie, bez wody i sanitariatów znalazło się w 1990r. więcej ludzi niż 10 lat wcześniej.

Największy problem występuje na terenach wiejskich, gdzie wielu mieszkańców żyje w dużej odległości od najbliższego, rzadko czystego źródła wody. Ale liczni mieszkańcy miast i miasteczek w krajach rozwijających się też niekiedy mają problemy z wodą. Na przykład w Kairze, Egipcie, 11 mln osób mieszka i pracuje, korzystając z zaopatrzenia w wodę i systemu kanalizacyjnego przewidzianego dla 2 mln osób. W miastach krajów rozwijających się rzeka bardzo często traktowana jest jako główny ściek miejski.

KOSZTY UŻYWANIA ZANIECZYSZCZONEJ WODY
Oprócz cierpień zadawanych wielu ludziom, wysokiej zachorowalności i śmierci, używanie zanieczyszczonej wody powoduje, że biedne kraje stają się jeszcze biedniejsze. Indie tracą 73 dni robocze każdego roku z powodu chorób, których przyczyną jest zanieczyszczona woda. Razem koszty leczenia i straty w produkcji osiągnęły kwotę 1 mld dolarów.
Śmierć wielu dzieci w krajach rozwijających się powoduje, że ludzie mają więcej dzieci, niżby naprawdę chcieli, z obawy, że część z nich umrze. Jest to przyczyną biedy rodzin wielodzietnych, szkodzi zdrowiu kobiet, a jeżeli dzieci wszystkie przeżyją, pojawia się problem wysokiego przyrostu naturalnego w krajach rozwijających się co w konsekwencji wstrzymuje poprawę standardu życia.

OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW
KONIECZNOŚĆ USUWANIA ZANIECZYSZCZEŃ
Ścieki miejskie odprowadzane są do rzek, jezior lub bezpośrednio do morza. Zawierają często substancje trujące, z którymi przyroda sama sobie nie może poradzić. Ścieki przed odprowadzeniem trzeba więc oczyścić w oczyszczalniach ścieków.

PODWODNE RUROCIĄGI
Ścieki nie zawierające środków trujących, podwodnymi rurociągami są odprowadzane do morza, z dala od brzegów. Sposób ten wykorzystuje zdolność morza do samooczyszczania i daje często dobre wyniki.

ETAPY OCZYSZCZANIA
Pierwszym etapem oczyszczania ścieków jest mechaniczne zatrzymywanie zanieczyszczeń stałych (szmaty, papier, butelki) i oddzielnie zawiesiny. Biologiczne oczyszczanie jest drugim etapem tego procesu. Resztki materii organicznej są rozkładane przez zespoły mikroorganizmów, które nazywamy osadem czynnym.

Dzięki dużej ilości substancji pokarmowych organizmy tworzące osad czynny rozwijają się i rozmnażają bardzo intensywnie. Zużywają przy tym ogromne ilości tlenu, który dostarcza się do wody dużymi turbinami (aeratorami). Napowietrzanie odbywa się w dużych basenach nazywanych komorami napowietrzniającymi. Trzecim etapem jest oczyszczanie chemiczne, które polega na wprowadzaniu do ścieków substancji unieszkodliwiających trujące związki.