Film „Ogniem i mieczem” to ostatnia z adaptacji Trylogii Henryka Sienkiewicza (wcześniej powstał „Pan Wołodyjowski” i „Potop”). Jest to największa i najkosztowniejsza produkcja filmowa w historii polskiej kinematografii.
Autorem scenariusza oraz reżyserem filmu, tak jak i wcześniejszych adaptacji jest Jerzy Hoffman.
Film powstał w 1999 roku po wielu latach prób zdobycia funduszy na tę adaptacje. Większość wielo milionowej widowni stanowili uczniowie oraz nauczyciele. Pozostali widzowie to amatorzy kina historycznego.
Przy produkcji tego filmu starano się o jak najwierniejsze odwzorowanie literackiego pierwowzoru zarówno, co do treści, przedstawienia postaci jak również w dekoracji. W tym celu część prac zlecono zagranicznym scenografom np. bardzo znanej firmie Machine Shop.
Reżysera nominowano do Mediów „Niptel 99”.
Dekoracje, stroje, militaria odtworzono z wielką dokładnością, odwołując niezwykle realistycznie klimat dawnych czasów.
To samo dotyczy charakteryzacji postaci. Zgodnie z chronologią wydarzeń poznajemy Jana Skrzekulskiego (gra go Michał Zebrowski), Heleną Kurcewiczówną (Izabela Scorupco), Bohun Jurko (Aleksandr Domogarow),Zagłoba Jan Onufry (Krzysztof Kowalewski), Wołodyjowski Jerzy Michał (Zbigniew Zamachowski), Podbipięta Longinus (Wiktor Zborowski) oraz Rzędzian (Wojciech Malajkat) i wiele innych.
Dzięki o żywieniu tych postaci oraz znakomitej grze aktorów otrzymujemy szczegółowy obraz obyczajów i ludzi tamtego okresu.
Postaci grane przez wybitnych aktorów są bardzo wyraziste i „krwiste” w przypadku życiowej energii np. Podbipięta Longinus (z potężnym mieczem Zerwikaptutem).
Scenom batalistycznymi sprzyja tło historyczne filmu, czyli wojna polsko – kozacka tzw. Powstanie Bohdana Chmielnickiego. Są to solidnie zorganizowane, drobiazgowe kompozycje walk szlachty i rycerstwa polskiego z dzikimi hordami Krzyżackimi.
W ten trudny historycznie moment I Rzeczpospolitej mistrzowsko włączono wielką miłość Heleny i Skrzetuskiego oraz konflikt z zazdrosnym Bohdanem. Ten najdzikszy i najbardziej brutalny bohater bardzo trafnie zagrany przez Aleksandra Domgarowa.
Pełna ekspresji ścieżka dźwiękowa skomponowana przez Krzesimira Dębskiego, w wykonaniu orkiestry Symfonia Varsovia podkreśla emocjonalnie znaczenie poszczególnych scen filmowych. Składa się ona z nastrojowych jak również bardzo mocnych dźwięków. Szczególnie przez widzów zapamiętana została, zaczerpnięta z folklorami, ukraińskiego pieśń „Dumka na dwa serca”, wykonywana przez znakomitych wokalistów Mieczysława Szczeniaka oraz Edyty Górniak.
Oceniam film „Ogniem i mieczem „jako interesującą adaptację filmową wielkiego dzieła nadzej literatury, zachęcając wszystkich do jej obejrzenia, do ożywienia książkowych postaci dzięki znakomitej grze aktorów.