Czym zajmuje się prawo gospodarcze?
Prawo gospodarcze jak każde inne prawo reguluje pewne stosunki prawne.
Prawo gospodarcze będzie się zajmowało regulacją stosunków prawnych, które powstają w przestrzeni pomiędzy państwem a podmiotem gospodarczym. Inaczej mówiąc, jest to sfera stosunków prawnych, która wypełnia przestrzeń pomiędzy państwem podmiotami gospodarczymi.
Będzie interesował nas każdy podmiot gospodarczy od początku do końca, ale w wybranym zakresie; od powstania do zakończenia działalności.
Pojęcie działalności gospodarczej
Pod pojęciem działalności gospodarczej rozumie się zgodnie z ustawą o działalności gospodarczej z dnia 23 grudnia 1988 r. działalność wytwórczą, budowlaną, handlową i usługową prowadzoną w celach zarobkowych n na własny rachunek podmiotu prowadzącego taką działalność.
Sąd Najwyższy sformułował charakterystyczne cechy tej działalności gospodarczej: działalność gospodarcza powinna mieć charakter zawodowy, czyli stały, ma to być działalność powtarzalna, ta działalność ma być podporządkowana zasadzie racjonalnego gospodarowania (pomnażanie zysków), podmiot gospodarczy ma uczestniczyć w obrocie gospodarczym, w pojęciu działalności gospodarczej mieści się również działalność ubezpieczeniowa w zakresie ubezpieczeń majątkowych, osobowych i w zakresie reasekuracji, udzielanie porad prawnych przez adwokatów, radców prawnych, do działalności gospodarczej zalicza się również czynności prawne i faktyczne związane uzyskiwaniem czynników produkcji (biura notarialne, komornicy), produkcję roślinną (ogrodnictwo, sadownictwo) i zwierzęcą również zaliczamy do działalności gospodarczej.
Podstawowe wyznaczniki dotyczące pojęcia działalności gospodarczej dla odróżnienia i innych rodzajów działalności są: gospodarczy charakter prowadzonej działalności, ukierunkowanie na osiąganie zysku (chociaż nie wszystkie podmioty gospodarce nastawione są na osiąganie zysku - są to wyjątki), samoistny charakter tej działalności.
Prowadzenie działalności gospodarczej na własny rachunek oznacza, że działalność jest wykonywana w imieniu własnym i na własne ryzyko. Ale to nie oznacza, że nie możemy wyznaczyć zastępców czy pełnomocników, którzy będą działali w naszym imieniu.
Przedsiębiorstwo podmiotu gospodarczego (podmiot gospodarczy) - terminu tego używamy w czterech znaczeniach: wg kodeksu handlowego; przedsiębiorstwo należy rozumieć jako zorganizowany kompleks majątkowy przeznaczony do prowadzenia działalności, o których mówi ustawa o działalności gospodarczej, wg kodeksu cywilnego; art. 55 KC (!), przedsiębiorstwo jest traktowane jako zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych i obejmuje wszystko co wchodzi w skład tego przedsiębiorstwa: firmę, nazwę, znaki towarowe, księgi rachunkowe, prawa majątkowe ,itp. oraz art.526 KC. Kodeks cywilny traktuje pojęcie przedsiębiorstwa szerzej niż KH.
Art. 55.1. [Przedsiębiorstwo]
Przedsiębiorstwo, jako zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, w szczególności:
1) firmę (nazwę), znaki towarowe i inne oznaczenia indywidualizujące przedsiębiorstwo,
2) księgi handlowe,
3) nieruchomości i ruchomości należące do przedsiębiorstwa, w tym produkty i materiały,
4) patenty, wzory użytkowe i zdobnicze,
5) zobowiązania i obciążenia, związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa,
6) prawa wynikające z najmu i dzierżawy lokali zajmowanych przez przedsiębiorstwo.
Art. 55.2. [Czynność dotycząca przedsiębiorstwa]
Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.
Art. 55.3. [Gospodarstwo rolne]
Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
w znaczeniu przedmiotowym; oznacza zakres działalności gospodarczej konkretnego podmiotu gospodarczego.
w ujęciu komplementarnym; występują jeszcze inne wartości i okoliczności, które działają w oderwaniu od kompleksu majątkowego i mają wpływ na wartość tego przedsiębiorstwa, np. lokalizacja przedsiębiorstwa, reputacja.
Kupiec rejestrowy - pojęcie to jest pojęciem węższym (ale bardziej konkretnym) od pojęcia przedsiębiorstwa podmiotu gospodarczego.
Kupcem rejestrowym jest ten kto we własnym imieniu prowadzi przedsiębiorstwo zarobkowe. ( nie wymaga wpisu do rejestru handlowego)
Rozróżnienie spółki prawa cywilnego i handlowego i reprezentacji stron
Spółka cywilna posiada zdolność sądową a nie posiada osobowości prawnej.
Tylko spółki prawa handlowego posiadają osobowość prawną.
Osobowość prawna wynika wprost z przepisów. Wskazówką do określenia, jaki podmiot ma osobowość prawną, jest to, kto ma prawo do reprezentowania podmiotu gospodarczego. Organem, który ma prawo do reprezentowania spółki jest zarząd. W spółkach prawa cywilnego nie ma zarządu, ponieważ nie ma ta spółka osobowości prawnej.
Każdy podmiot ma zdolność do czynności prawnych i ma także zdolność sądową. Spółka cywilna ma samodzielna pozycję prawną.
Artykuł 758 kodeksu postępowania cywilnego mówi, że do egzekucji wspólnego majątku wspólników spółki cywilnej jest konieczny tytuł egzekucyjny wydany przeciwko wszystkim wspólnikom.
Inne jednostki nie posiadające osobowości prawnej, to np. osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.
KATEGORIE PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH (są wymienione w ustawie o działalności gospodarczej):
osoby fizyczne,
osoby prawne,
jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej (są podmiotami gospodarczymi).
Prowadzenie działalności gospodarczej w taki sposób wiąże się z pełną odpowiedzialnością tej osoby, która zamierza tę działalność prowadzić, na własny rachunek i na własne ryzyko.
Urząd dokonuje wpisu do rejestru działalności gospodarczej (nie odbywa się to w formie decyzji administracyjnej) na wniosek osoby fizycznej. Urząd może dokonać odmowy wpisu jeżeli działalność wymaga specjalnego zezwolenia lub koncesji lub podmiot chce prowadzić działalność nie objętą ustawą.
Po dokonaniu wpisu do rejestru działalności gospodarczej należy: zgłosić działalność do urzędu skarbowego, statystycznego, ZUS-u; założyć konto bankowe i ewentualnie dokonać innych zgłoszeń wymaganych przepisami szczegółowymi.
Wykreślenie z ewidencji działalności następuje w drodze zawiadomienia urzędu o zaprzestaniu działalności. Po uzyskaniu zaświadczenia z urzędu zawiadamia się odpowiednie urzędy jak przy rejestracji działalności.
Formy prowadzenia działalności określają:
przepisy kodeksu handlowego,
przepisy kodeksu cywilnego,
inne akty normatywne (ok. 800), np. ustawa o przedsiębiorstwach państwowych, spółdzielniach, rzemiośle, partiach politycznych, związkach zawodowych, itd.
Każdy podmiot gospodarczy powinien mieć:
oznaczenie, oznaczoną siedzibę (art.162, 309 KH); przepisy nakładają obowiązek ujawnienia pełnej identyfikacji podmiotu gospodarczego, w siedzibie powinny być przechowywane dokumenty prowadzenia działalności gospodarczej,
Art. 162. [Treść i forma umowy]
1. Umowa spółki powinna być zawarta w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności.
2. Umowa spółki powinna określać:
1) firmę i siedzibę spółki;
2) przedmiot przedsiębiorstwa;
3) czas trwania spółki, jeżeli jest ograniczony;
4) wysokość kapitału zakładowego;
5) czy wspólnik może mieć jeden tylko, czy większą ilość udziałów;
6) ilość i wysokość udziałów, objętych przez poszczególnych wspólników.
Art. 309. [Treść statutu]
1. Statut spółki akcyjnej powinien określać:
1) firmę i siedzibę spółki;
2) przedmiot przedsiębiorstwa;
3) czas trwania spółki, jeżeli jest ograniczony;
4) wysokość kapitału akcyjnego, sposób jego zebrania, nominalną wartość akcji i ich ilość ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela;
5) ilość akcji poszczególnych rodzajów i przywiązane do nich uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów;
6) imiona i nazwiska (firmę) oraz adres (siedzibę) założycieli;
7) organizację władz zarządzających i nadzorczych.
miejsce prowadzenia działalności,
firmę. -- Pojęcia: firma i nazwa nie można utożsamiać.--
Ustawodawca w ustawie o działalności gospodarczej posługuje się nazwą: firma.
Pojęcie „firma” należy zawsze utożsamiać z podmiotem gospodarczym prawa handlowego.
Kodeks handlowy wymienia cztery spółki prawa handlowego:
spółka jawna,
spółka komandytowa,
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
spółka akcyjna.
Przepisy kodeksu handlowego bardzo szczegółowo opisują zasady, które dotyczą określenia firmy.
Firma
Użycie firmy może polegać między innymi na: oznaczeniu siedziby podmiotu gospodarczego oraz miejsca prowadzenia jego działalności i na umieszczeniu firmy na wszelkich dokumentach handlowych (rachunkach, zamówieniach, itp.). Prawo do firmy podlega ochronie sądowej.
Naruszenie prawa do firmy jest nie tylko bezprawne posługiwanie się firmą ale również posługiwanie się firmą, której określenie może wprowadzić w błąd co do tożsamości tej firmy.
Jedynym wyjątkiem od tej zasady ochrony firmy jest umowa franchisingu (umowa nienazwana), która może upoważnić inny podmiot gospodarczy lub osobę do czasowego używania firmy.
Nazwa: To pojecie różne od firmy, stosowane do określeń podmiotów nie zaliczanych do podmiotów prawa handlowego. Nazwa podmiotu gospodarczego pozwala na wyróżnienie go od innych podmiotów gospodarczych.
Nazwa podlega ochronie jako dobro osobiste.
Znak towarowy: To znak, który nadaje się do odróżnienia towarów lub usług określonego podmiotu gospodarczego od towarów lub usług tego samego rodzaju innego podmiotu gospodarczego. Może być wyrażony jako: wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, melodia, kompozycja plastyczna lub wszystkie te elementy łącznie. Znak towarowy podlega ochronie prawnej i w związku z tym jest rejestrowany w urzędzie patentowym w Warszawie.
Różnica między znakiem towarowym a nazwą: przedsiębiorstwo może mieć tylko jedna nazwę a znaków towarowych niezliczoną ilość; znaki są nakładane na towary natomiast nazwy są na stemplach, szyldach, listach, itp.; inne są wymogi formalne od których zależy ochrona nazwy a inne od których zależy ochrona znaku towarowego,
znak musi odróżniać towar a nazwa nie musi odróżniać towaru.
Zasady wolności gospodarczej
Wolność gospodarcza jest traktowana jako jeden z elementów ładu gospodarczego, dlatego jest ona zapisana jako zasada konstytucyjna.
Wolność gospodarcza ma swoje ograniczenia (ograniczenia swobód prowadzenia jakiejkolwiek działalności gospodarczej):
swoboda podejmowania działalności gospodarczej jest niepełna, ponieważ jest ograniczona koniecznością uzyskania koncesji i zezwoleń,
swoboda prowadzenia działalności gospodarczej jest ograniczona ograniczeniami policyjno - administracyjnymi: ograniczenia o charakterze podatkowym, spełnienia pewnych wymogów prawa wodnego, budowlanego, górniczego, ochrony środowiska, ochrony dóbr kultury, przepisów miejscowych, itp.,
swoboda w wyborze formy organizacyjnej jest ograniczona, np. działalność ubezpieczeniowa może być podejmowania tylko w formie towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych albo spółki akcyjnej,
swoboda w konkurowania z innymi podmiotami gospodarczymi, ograniczają tą swobodę przepisy o nieuczciwej konkurencji,
swoboda w zakresie zbywania własnych towarów i usług oraz kształtowania cen, jest ograniczona przepisami o praktykach monopolistycznych,
swoboda w zakresie decydowania o sposobie zaangażowania kapitału, swoboda pełna,
swoboda w zakresie zatrudnienia, jest ograniczona kodeksem pracy,
swoboda w zakresie decydowania o sposobie prowadzenia działalności gospodarczej, jest prawie pełna.
Zasada równości.
Każdy podmiot gospodarczy prowadzi działalność na równych prawach, ponieważ:
równość w zakresie wyboru formy organizacyjnej,
równość w zakresie obowiązków ubezpieczeniowych,
równość w zakresie przestrzegania różnego rodzaju obowiązków, które wynikają z przepisów prawnych o charakterze policyjno - administracyjnym,
równość określenia zdolności kredytowej,
równość określenia tzw. zdolności wekslowej,
równość w zakresie zdolności upadłościowej i układowej,
równość dotycząca sfery podatkowej; głównie dotyczy innych obciążeń publiczno - prawnych (niektóre podmioty są zwolnione z podatku, np. działające w specjalnych strefach ekonomicznych czy z udziałem kapitału zagranicznego).
Od tej zasady (7) równości przepisy szczególne przewidują różnego rodzaju odstępstwa.
REGON: Każdy podmiot gospodarczy na swój wniosek składa do Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego wniosek o ustalenie regonu - identyfikacji podmiotu gospodarczego. (ma na to 14 dni od momentu powstania).
NIP: Oprócz regonu ustawa o zasadach ewidencji podatkowej zobowiązuje podmiot gospodarczy do uzyskania numeru identyfikacji podatkowej, który nadaje Urząd Skarbowy w drodze decyzji administracyjnej.
Wolność gospodarcza w świetle przystąpienia do Unii Europejskiej
Polska, jako kraj jeden z krajów europejskich, musi dostosować swoje przepisy prawa gospodarczego, w szerokim tego słowa pojęciu, do wymogów prawa międzynarodowego, który obowiązuje w Unii Europejskiej, szczególnie w zakresie:
swobodnego przepływu towarów - zlikwidować bariery celne, podnieść jakość produktów, obniżyć ceny do cen porównywalnych w Unii,
swobodnego przepływu pracowników między państwami Unii - wzrost liczby osób wysokokwalifikowanych, podniesienie kształcenia na wyższy poziom,
swobody w zakładaniu przedsiębiorstw,
swoboda w zakresie świadczenia usług - generalnie chodzi o przepisy transportowe,
swoboda w zakresie przepływu kapitału (EURO),
swoboda w zakresie konkurencji.
PRAWO PRACY
Prawo pracy to zespół norm, które reguluje stosunki pracy podporządkowanej i innych norm związanych ze stosunkiem pracy. Przedmiotem prawa pracy są stosunki prawne powstające w związku z pracą, i na tle pracy miedzy pracownikiem a pracodawcą.
Stosunek prawny, który powstaje w związku z pracą jest stosunkiem pracy podporządkowanej - pracownik nie wykonuje tej pracy dla siebie, ale dla pracodawcy, pod jego nadzorem i wg jego zaleceń.
Konsekwencja tego jest to, że pracownik wykonując daną pracę nie odpowiada za jej rezultat. Ryzyko związane z praca ponosi pracodawca.
Normy prawa pracy maja zastosowanie do stosunków pracy nawiązywanych na podstawie umowy, mianowania, powołania, wyboru i spółdzielczej umowy o pracę, nie mają zastosowania do różnego rodzaju umów regulowanych przepisami kodeksu cywilnego (umowy o pracę niepodporządkowaną; umowy zlecenia, o dzieło).
Podstawowym źródłem prawa pracy jest Kodeks Pracy.
Poza kodeksem pracy na temat prawa pracy mówią inne przepisy.
Pierwszą grupę przepisów stanowią przepisy takie jak np.:
ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa,
ustawa o związkach zawodowych,
ustawa o organizacjach pracodawców,
ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych,
ustawa o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu,
konwencje i prawo międzynarodowe.
Drugą grupą przepisów, które regulują stosunki pracy to np.:
postanowienia układów zbiorowych pracy,
regulaminy i statuty,
umowa o pracę.
Wszystkie te uregulowania nie mogą być sprzeczne ani gorsze od kodeksu pracy.
Istnieje również trzecia grupa przepisów szczególnych, która dotyczy niektórych grup pracowników, np.: nauczycieli szkół podstawowych i średnich, nauczycieli akademickich, sędziów, prokuratorów, pracowników urzędów państwowych, kolejarzy, itd. Kodeks pracy jest w tym przypadku przepisem uzupełniającym. (wynika to z zasady, że przepis szczególny uchyla przepis ogólny)
Stosunek pracy i jego rodzaje
Pod pojęciem stosunku pracy należy rozumieć taki stosunek prawny, na podstawie którego pracownik zobowiązuje się do wykonania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
Jeżeli pracownik wykonuje pracę na rzecz pracodawcy na podstawie umowy (za wyjątkiem umów zlecenia lub umów o dzieło) to bez względu na to jakie są zapisy zawarte w tej umowie, jest to stosunek pracy podporządkowanej.
Stosunek pracy może nawiązać osoba pełnoletnia, w niektórych przypadkach można zatrudniać młodocianych (tylko tych, którzy skończyli szkołę podstawową, a tych którzy nie skończyli szkoły podstawowej można zatrudnić tylko do przyuczenia do zawodu).
Stosunek pracy może być również zawarty z osoba częściowo ubezwłasnowolnioną, natomiast z mocy prawa nieważny jest stosunek pracy zawarty z osobę całkowicie ubezwłasnowolnioną.
Sposób powstania stosunku pracy
Powstanie stosunku pracy może nastąpić w drodze:
umownego stosunku pracy - umowa o prace w formie pisemnej,
mianowania - stworzenie stosunku pracy określonego jako stosunku służbowego, najczęściej dotyczy do organów administracji (sędziowie, prokuratorzy),
powołania - jest to sposób nawiązywania stosunku pracy przez właściwy organ na podstawie przepisów szczególnych, może być poprzedzone konkursem,
wyboru - dotyczy osób wybranych na stanowiska państwowe lub samorządowe,
spółdzielczego stosunku o pracę - stosunek między spółdzielnią a jej członkiem, dotyczy to głównie spółdzielczości pracy.
Umowa o pracę powinna określać postanowienia istotne elementy:
rodzaj pracy i miejsce jej wykonywania,
wynagrodzenie za pracę,
termin rozpoczęcia pracy i czas jej trwania (na czas określony, nieokreślony, na czas wykonania określonej pracy, na okres próbny).
Obowiązki stron
Obowiązki pracodawcy:
pracodawca jest zobowiązany pracownikom, którzy podejmują pracę po raz pierwszy warunki sprzyjające właściwej adaptacji zawodowej i społecznej,
zaznajomić pracowników, którzy podejmują pracę z zakresem obowiązków oraz w jaki sposób ta praca ma być wykonana i uprawnienia pracownika,
terminowe i prawidłowe wypłacanie wynagrodzenia,
udzielanie urlopu wypoczynkowego,
wydanie świadectwa pracy w związku z wygaśnięciem stosunku pracy,
zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy i zapewnić szkolenia pracowników,
powinien ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowej,
zaspakajać w miarę posiadanych środków potrzeby socjalne pracowników,
kształtowanie właściwej atmosfery w pracy.
Obowiązki pracowników:
sumienne i staranne wykonywanie pracy,
stosowanie się do poleceń przełożonych dotyczących pracy (jeśli nie są sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę),
przestrzegania ustalonego czasu pracy,
przestrzegania regulaminu pracy i porządku,
przestrzegania przepisów BHP i p-poż,
dbać o dobro pracodawcy i chronić jego imię,
zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,
przestrzegać tajemnicy informacji poufnych,
zakaz konkurencji (umowa w formie pisemnej - pod rygorem nieważności).
Naruszenie obowiązków pracowniczych może narazić pracownika na odpowiedzialność zarówno porządkową, materialna jak i karną.
Wynagrodzenia za pracę
Wysokość wynagrodzenia zależy (wg przepisu) od: rodzaju pracy, kwalifikacji pracownika oraz ilości i jakości pracy. Wynagrodzenie przysługuje za faktyczny czas pracy albo za prace, która oceniana jest za pomocą ustalonych norm. Wypłata za pracę powinna być dokonywana przynajmniej raz w miesiącu w z góry ustalonym terminie.
Wynagrodzenie za pracę podlega ochronie prawnej, jest prawem niezbywalnym. Ochrona prawa wynagrodzenia obejmuje w szczególności: termin, miejsce i czas wypłaty, zakaz wykonywania potrąceń bez zgody pracownika za wyjątkiem tych, które wynikają z przepisów prawa (zaliczka na podatek od osób fizycznych, sumy wyegzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie świadczeń alimentacyjnych i innych świadczeń, zaliczki pieniężne udzielone pracownikom, przewidziane w kodeksie pracy kary pieniężne).
Pracownik ma również prawo do roszczenia o zarobek (np. w przypadku likwidacji firmy).
Uprawnienie do wynagrodzenia powstaje w samym momencie zatrudnienia, natomiast roszczenie staje się z chwilą wykonania pracy i po upływie czasu za które wynagrodzenie zostaje obliczone. Z chwilą nadejścia terminu wypłaty roszczenie płacowe staje się wymagalne.
Czas pracy
Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy albo w innym miejscu przeznaczonym do jej wykonywania. Do czasu pracy wlicza się również przerwy. Czas pracy wynosi 8 godzin na dobę i 42 godziny tygodniowo. Każda godzina praca poza ustalonymi normami jest praca w godzinach nadliczbowych. Układy zbiorowe w niektórych sytuacjach mogą wprowadzić inny układ czasu pracy, np. praca w ruchu ciągłym czy też równoważny czas pracy.
Urlopy pracownicze
Pracodawca jest zobowiązany udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego w celu regeneracji sił przez pracownika. Urlop zależy od stażu pracy. Oprócz urlopów wypoczynkowych są urlopy: okolicznościowe, macierzyńskie i bezpłatne. Pracownicy mogą być zwalniani również bez potracenia wynagrodzenia na wezwania organów administracji państwowej.
Odpowiedzialność pracownika i jego rodzaje
W każdym stosunku prawnym, tak również ze stosunku pracy wynikają pewne konsekwencje. Niewłaściwe wypełnienie tego obowiązku powoduje określone skutki prawne czyli sankcje.
Może to być pociągnięcie pracownika do określonej odpowiedzialności:
porządkowa - zawsze wiąże się z naruszeniem przez pracownika ustalonego porządku, postanowień regulaminu pracy, przepisów BHP, p-poż, - istota tej odpowiedzialności jest to, że wyraża się ona w samym uchybieniu już określonym obowiązkom - sankcje to: kara upomnienia, nagany i kara pieniężna,
dyscyplinarna - jest to szersza odpowiedzialność od porządkowej i surowsza, dotyczy szczególnych grup pracowników i dotyczy głównie takich zawodów jak: sędziowie, prokuratorzy, nauczyciele, strażacy, itp., kary to: potracenie z wynagrodzenia, przeniesienie na niższe stanowisko służbowe, dyscyplinarne zwolnienie z pracy lub wydalenie z pracy, aby pracownik mógł być ukarany należy przeprowadzić postępowanie dyscyplinarne przed komisjami dyscyplinarnymi, po roku nienaganne pracy może nastąpić zatarcie kary,
materialna - charakterystyczną cecha tej odpowiedzialności to, to, że wynika ona z powstałej szkody wobec pracodawcy, Kodeks Pracy rozróżnia dwa rodzaje odpowiedzialności: za szkodę powstałą na wskutek niewykonania, bądź też nienależytego wykonania obowiązków, za mienie powierzone pracownikowi, wina pracownika może być winą umyślną lub winą nieumyślną (dowiedzenie winy spoczywa na pracodawcy),
karna - jest następstwem popełnionego przez pracownika czynu przestępczego, czynu zabronionego przez prawo.
Obowiązki pracodawców wobec pracowników dokształcających się
Pracodawca powinien umożliwić podnoszenie kwalifikacji oraz sam organizować szkolenia.
Ustanie stosunku pracy
Zdarzenia, które mogą spowodować ustanie stosunku pracy:
rozwiązaniu umowy o pracę - może nastąpić na mocy porozumienia stron, za wypowiedzeniem, bez wypowiedzenia, z upływem czasu, na który umowa była zawarta lub też z dniem ukończenia pracy, dla której umowa była zawarta, wypowiedzenie umowy o pracę musi być dokonane w formie pisemnej, gdzie musza być podane przyczyny rozwiązania umowy o pracę, rozwiązanie bez wypowiedzenia - z winy pracownika (musi być ciężkie naruszenie obowiązków lub popełnienie przestępstwa)
rozwiązanie stosunku pracy, który zaistniał z nominacji, powołania albo wyboru,
wygaśnięcie z mocy prawa - nieobecność pracownika w pracy z powodu tymczasowego aresztowania trwającego dłużej niż 3 miesiące, niestawienia się pracownika w ciągu 7 dni od rozwiązania stosunku pracy z wyboru wtedy gdy pozostawał na urlopie bezpłatnym, śmierć pracownika).
W związku z wadliwym rozwiązaniem umowy o pracę (rozwiązanie nieuzasadnione w konkretnym przypadku lub niezgodne z prawem) przez pracodawcę pracownikowi przysługuje roszczenie.
Świadectwo pracy
Związane jest z wygaśnięciem stosunku pracy. Każdy pracodawca zobowiązany jest niezwłocznie wydać pracownikowi świadectwo pracy.
W świadectwie pracy należy podać:
informacje dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej pracy,
zajmowane stanowiska,
okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy,
W świadectwie pracy mogą być zawarte inne informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień z ubezpieczenia społecznego, o stopniu wykorzystania urlopu. Jeżeli wynagrodzenie jest zajęte przez sąd należy również taką wzmiankę umieścić.
Informacje o wysokości i składnikach wynagrodzenia oraz kwalifikacje – tylko i wyłącznie na wniosek pracownika.
Pracownikowi przysługuje prawo do odwołania się do pracodawcy w ciągu 7 dni od wydania świadectwa pracy, co do jego treści. Po upływie 7 dni, jeżeli świadectwo nie zostało sprostowane, pracownik ma prawo do odwołania się do sądu pracy.
Rozstrzyganie sporów ze stosunku pracy
Podstawową zasadą wyraźnie sformułowaną w kodeksie pracy jest zasada polubownego rozstrzygania sporów wynikających ze stosunku pracy przez pracodawcę i pracownika.
Przez sądy pracy są rozstrzygane spory typu:
Sądy Pracy rozstrzygają wszystkie sprawy ze stosunku pracy. Od wyroku sądu pierwszej instancji przysługuje stronom apelacja do sadu drugiej instancji.
Przedawnienie – 3 lata od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.
Ochrona pracy
Ochrona pracy to zespół norm prawa pracy. Zadaniem tych norm jest przeciwdziałanie wszystkiemu co może stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego w procesie pracy. Generalnie do tych przepisów, które maja zabezpieczać możemy zaliczyć przepisy:
dotyczące bezpiecznej i higienicznych warunków pracy:
szczególnej ochronie pracy kobiet,
szczególnej ochronie pracy młodocianych,
o organizacji i uprawnieniach organów nadzoru nad warunkami pracy,
o odpowiedzialności pracodawcy za szkody wyrządzone pracownikowi.
Nadzór nad przestrzeganiem ww. norm sprawuje: PIP (Państwowa Inspekcja Pracy) i PIS (Państwowa Inspekcja Sanitarna) BHP (Dz. U. 109 – 1997, Dz. U. 129 – 1997). Ma możność stosowania działań represyjnych.
Ubezpieczenia społeczne
Pracownicze ubezpieczenie społeczne to ogół świadczeń pieniężnych (lub w naturze) przysługujących pracownikom i ich rodzinom w przewidzianych przez Ustawę przypadkach. Te świadczenia są pokrywane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS). Głównym celem tych świadczeń jest zapewnienie niezbędnych środków do życia.
Rodzaje świadczeń:
zasiłki (chorobowy /choroba powyżej 35 dni/, wyrównawczy, rodzinny, macierzyński, wychowawczy, porodowy, opiekuńczy, pogrzebowy),
renty (rodzinne, inwalidzkie, chorobowe),
emerytury.
Ubezpieczeniu podlegają wszyscy pracownicy bez względu na sposób powstania stosunku pracy. Podlegają mu także osoby świadczące usługi jako agenci oraz osoby, które są zatrudnione na podstawie umowy zlecenia zawartej na co najmniej 15 dni. Na podstawie odrębnych przepisów ubezpieczeniem objęci są inni pracownicy, inne zawody: artyści, adwokaci, rzemieślnicy, itp.
Obowiązek ubezpieczenia spoczywa na pracodawcy (Dz. U. 129 – 1997). Osoby, które nie pozostają w stosunku pracy, same za siebie ponoszą odpowiedzialność, ponieważ ubezpieczają się same.
Pośrednictwo pracy i ochrona bezrobotnych
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy, Dziennik Ustaw 129/97 - dotyczy: obiektów budowlanych, pomieszczeń pracy i terenów zakłady, procesy pracy, pomieszczenia i urządzenia sanitarne.
Pracodawca, który zatrudnia 100 - 600 pracowników tworzy wieloosobową albo jednoosobową komórkę w niepełnym wymiarze czasu pracy do spraw BHP. Na każdych 600 pracowników powinien przypadać 1 BHP-owiec.
Do zakresu działania w takiej służbie BHP należy: przeprowadzanie kontroli, szkoleń, udział w czynnościach związanych z zaistniałym wypadkiem, itp.
Uprawnienia służby BHP: przeprowadzanie kontroli stanu BHP, wystąpienia do kierowników z zaleceniami usunięcia zagrożeń, występowanie o zastosowanie kar porządkowych, wstrzymać pracę urządzeń i maszyn, itd.
W 1995 powołano Krajowy Urząd Pracy oraz Wojewódzkie i Rejonowe Urzędy Pracy, obecnie te zadania przejęły powiaty. Powiatowe Urzędy Pracy maja za główne zadanie pozyskiwać nowe miejsca pracy, organizować przyuczanie i przekwalifikowanie do innego zawodu, pośredniczyć pomiędzy pracodawcą a przyszłym pracownikiem oraz inicjować i organizować prace interwencyjne, itp.
Bezrobotny to osoba:
zamieszkała stale w Polsce,
powyżej 18 lat do 60 (kobiety), 65 (mężczyźni),
nie jest zatrudniona i nie uczy się,
zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy,
zarejestrowana jest we właściwym Urzędzie Pracy.
Bezrobotnemu przysługuje zasiłek lub stypendium na okres do 12 miesięcy. Prawo do zasiłku nie przysługuje gdy:
z przyczyn nieusprawiedliwionych nie stawił się w urzędzie pracy w wyznaczonym terminie,
bez uzasadnionej przyczyny odmówił przyjęcia propozycji pracy albo wykonania robót interwencyjnych,
u ostatniego pracodawcy rozwiązał stosunek pracy za wypowiedzeniem,
u ostatniego pracodawcy spowodował rozwiązanie stosunku pracy ze swojej winy bez wypowiedzenia,
jeżeli otrzymał jednorazową odprawę za urlop górniczy.
Prowadzenie działalności gospodarczej
Osoby fizyczne
Ustawa z dnia 23.12.1988 o działalności gospodarczej (Dz. U. 41 z 1988 roku). Ustawa ta „kończy swój żywot” 31.12.2000 roku). Trzeba znać art. 1-8:
Art. 1. [Wolność gospodarcza] Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej jest wolne i dozwolone każdemu na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa.
Art. 2. [Definicje]
1. Działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy jest działalność wytwórcza, budowlana, handlowa i usługowa, prowadzona w celach zarobkowych i na własny rachunek podmiotu prowadzącego taką działalność.
2. Podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą, zwanej dalej „przedsiębiorcą”, może być osoba fizyczna, osoba prawna, a także jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, utworzona zgodnie z przepisami prawa, jeżeli jej przedmiot działania obejmuje prowadzenie działalności gospodarczej.
Art. 3. [Warunki prowadzenia działalności gospodarczej]
1. Przedsiębiorca jest obowiązany spełniać przewidziane prawem warunki prowadzenia działalności gospodarczej, dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia i zdrowia ludzkiego, a także inne warunki określone w przepisach budowlanych, sanitarnych, weterynaryjnych, przeciwpożarowych i przepisach dotyczących ochrony środowiska.
2. Przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby prace, zajęcia lub czynności w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej były wykonywane przez osoby legitymujące się odpowiednimi kwalifikacjami, jeżeli z przepisów odrębnych ustaw wynika obowiązek posiadania takich kwalifikacji.
3. Przedsiębiorca, z zastrzeżeniem ust. 4, jest obowiązany do: 1) posiadania rachunku bankowego i gromadzenia oraz wydatkowania środków pieniężnych za pośrednictwem tego rachunku w każdym przypadku, gdy stroną transakcji jest inny przedsiębiorca i jednorazowa wartość należności lub zobowiązań przekracza równowartość 3000 EURO albo równowartość 1000 EURO, gdy suma wartości tych należności i zobowiązań powstałych w miesiącu poprzednim przekracza 10 000 EURO, przeliczone na złote według kursu kupna walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonywane są operacje finansowe, 2) zawiadomienia urzędu skarbowego, właściwego ze względu na podatek dochodowy, o posiadaniu rachunku bankowego, a w razie posiadania więcej niż jednego rachunku – do wskazania jednego z nich jako rachunku podstawowego i zawiadomienia o tym banku, w którym ten rachunek jest otwarty, oraz właściwego urzędu skarbowego; zawiadamiając urząd skarbowy należy podać nazwę i adres banku oraz numer rachunku bankowego albo podstawowego rachunku bankowego, 3) zawiadomienia właściwego urzędu skarbowego oraz banku, w którym otwarty jest podstawowy rachunek bankowy, o posiadaniu rachunków bankowych w innych bankach, informując o nazwach i adresach banków oraz o numerach rachunków bankowych, 4) zawiadomienia banków, w których otwarte są inne rachunki bankowe tego przedsiębiorcy, o nazwie i adresie banku, gdzie otwarty jest rachunek podstawowy, oraz o numerze tego rachunku.
3a. Banki, w których otwarte są rachunki bankowe przedsiębiorcy inne niż rachunek podstawowy, obowiązane są do zawiadomienia o tym banku, w którym otwarty jest rachunek podstawowy tego przedsiębiorcy.
3b. W razie zmiany stanu faktycznego w stosunku do zawiadomień, o których mowa w ust. 3, przedsiębiorca jest zobowiązany do zgłoszenia tych zmian w terminie 14 dni od daty ich powstania.
3c. Przedsiębiorca jest obowiązany do przekazywania informacji, o których mowa w ust. 3, także oddziałowi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w którym opłaca składki na ubezpieczenie społeczne.
4. Przepis ust. 3 stosuje się do przedsiębiorców, którzy zgodnie z odrębnymi przepisami obowiązani są do prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Art. 4. [Zakres przedmiotowy]
1. Przedsiębiorcy mogą w ramach prowadzonej działalności gospodarczej dokonywać czynności oraz działań, które nie są przez prawo zabronione.
2. Prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie pocztowych usług o charakterze powszechnym, polegających na przyjmowaniu, przewozie i doręczaniu w obrocie krajowym i zagranicznym: przesyłek listowych – z wyjątkiem druków bezadresowych i ankiet – o masie do 2000 g, listów wartościowych o masie do 2000 g, paczek pocztowych oraz nadawaniu i doręczaniu przekazów pocztowych, jest zastrzeżone dla Poczty Polskiej.
Art. 5. [Zatrudnianie osób] Przedsiębiorca może zatrudniać pracowników w nieograniczonej liczbie i bez pośrednictwa organów zatrudnienia.
Art. 6. [Prawo zrzeszania się]
1. Przedsiębiorcom przysługuje, na zasadzie dobrowolności, prawo zrzeszania się w organizacje przedsiębiorców.
2. Zrzeszanie się w organizacje przedsiębiorców regulują ustawy.
Art. 7. [Równorzędność podmiotów] Przedsiębiorcy, niezależnie od typu własności, na jednolitych zasadach podlegają obciążeniom publicznoprawnym oraz korzystają z kredytów bankowych i zaopatrzenia w środki produkcji.
Art. 8. [Ewidencja]
1. Podjęcie działalności gospodarczej przez osoby fizyczne i jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej wymaga, z zastrzeżeniem art. 9 –11, zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej, zwanej dalej „ewidencją”.
2. skreślony.
Ważny jest artykuł 9(częste pytanie na egzaminie):
Art. 9. [Zajęcie uboczne]
1. Nie wymaga zgłoszenia do ewidencji działalność gospodarcza prowadzona przez osobę fizyczną osobiście, w zakresie określonym w ust. 2, z której zarobek stanowi dodatkowe źródło dochodu tej osoby (uboczne zajęcie zarobkowe).
2. Przedmiotem działalności gospodarczej, o której mowa w ust. 1, mogą być: 1) wytwarzanie przedmiotów użytku osobistego, domowego i gospodarskiego oraz rękodzieła ludowego i artystycznego, 2) naprawy i konserwacje przedmiotów użytku osobistego, domowego i gospodarskiego oraz mieszkań, a także wykonywanie innych usług z użyciem materiałów i narzędzi własnych lub powierzonych, z wyjątkiem zarobkowego przewozu osób, 3) czynności handlowe polegające na sprzedaży nie przetworzonych produktów rolnych, ogrodniczych, sadowniczych, hodowlanych, w tym mięsa z uboju gospodarczego, runa leśnego, owoców leśnych, posiłków domowych, a także przedmiotów określonych w pkt 1. 4) wynajmowanie turystom przez rolników pokoi lub miejsc na ustawienie namiotów w obrębie gospodarstwa, sprzedaż posiłków i świadczenie usług z tym związanych.
Równie ważny jest artykuł 10:
Art. 10. [Wyłączenie ewidencjonowania] Zgłoszeniu do ewidencji nie podlega: 1) podjęcie działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, ogrodnictwa oraz sadownictwa, 2) podjęcie działalności gospodarczej przez osoby prawne, 3) podjęcie działalności gospodarczej, która w myśl ustawy wymaga uzyskania koncesji. 4) podjęcie działalności gospodarczej, która na podstawie odrębnych ustaw wymaga uzyskania zezwolenia.
Koncesje(wystarczy wymienić pięć trafnych):
Art. 11. [Rodzaje działalności koncesjonowanej]
1. Uzyskania koncesji wymaga podjęcie działalności gospodarczej w zakresie: 1) poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania kopalin oraz surowców mineralnych znajdujących się w odpadach powstałych po robotach górniczych oraz po procesach wzbogacania kopalin, bezzbiornikowego magazynowania substancji w górotworze oraz składowania odpadów w podziemnych wyrobiskach górniczych, 2) przetwórstwa i obrotu metalami szlachetnymi i kamieniami szlachetnymi, 2a) przetwórstwa i obrotu metalami nieżelaznymi 3) wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją, 4) wytwarzania środków farmaceutycznych i materiałów medycznych, 5) wyrobu, rozlewu, oczyszczania, skażania i odwadniania spirytusu oraz wydzielania spirytusu z innego wytworu, a także wyrobu i rozlewu wódek 5a) wyrobu i rozlewu wyrobów winiarskich, 6) wytwarzania wyrobów tytoniowych, 7) transportu morskiego, lotniczego oraz wykonywania innych usług lotniczych, a także zarządzania portami morskimi innymi niż porty o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej i lotniskami, 7a) zarządzania liniami kolejowymi i wykonywania przewozów kolejowych, 8) prowadzenia aptek, 8a) obrotu hurtowego lekami gotowymi i surowcami farmaceutycznymi przeznaczonymi do produkcji lub sporządzania leków w aptekach oraz artykułami sanitarnymi, 8b) konfekcjonowania i obrotu środkami ochrony roślin, 9) obrotu z zagranicą towarami i usługami, określonymi w drodze rozporządzenia przez Ministra Współpracy Gospodarczej z Zagranicą, 10) obrotu dobrami kultury powstałymi przed dniem 9 maja 1945 r., 11) usług: ochrony osób i mienia, detektywistycznych oraz w sprawach paszportowych, 11) usług ochrony osób i mienia, 11a) usług detektywistycznych oraz w sprawach paszportowych, 12) usług kurierskich, a także pocztowych usług o charakterze powszechnym, polegających na przewozie i doręczaniu w obrocie krajowym i zagranicznym: a) przesyłek listowych o masie powyżej 2000 g, b) listów wartościowych o masie powyżej 2000 g, 13) dokonywania przenoszenia zapisu dźwięku lub dźwięku i obrazu na taśmy, płyty, kasety, wideokasety i wideopłyty, 14) usług telekomunikacyjnych, 15) obrotu w kraju i z zagranicą zwierzyną żywą oraz tuszami zwierzyny i ich częściami, z wyłączeniem sprzedaży dokonywanej przez dzierżawców i zarządców obwodów łowieckich na terenie kraju, a także sprzedaży usług turystycznych obejmujących polowania w kraju dla cudzoziemców i polowania za zagranicą, 16) prowadzenia agencji celnej, 17) wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji oraz obrotu paliwami i energią. 18) produkcji i dystrybucji tablic rejestracyjnych pojazdów, 19) międzynarodowego transportu drogowego. 20) skreślony 21) skreślony.
2. Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, wyłączyć z obowiązku uzyskiwania koncesji niektóre rodzaje działalności gospodarczej wymienione w ust. 1.{>>}
2a. Minister Transportu i Gospodarki Morskiej określi, w drodze rozporządzenia, liczbę koncesji, o których mowa w ust. 1 pkt 18, {>>} warunki wymagane do ich uzyskania, sposób wyboru koncesjonariuszy oraz obszary dystrybucji tablic rejestracyjnych.
3. Zasady udzielania koncesji, o których mowa w ust. 1 pkt 1, określają przepisy prawa geologicznego i górniczego.
4. Zasady udzielania koncesji, o których mowa w ust. 1 pkt 4, 8 i 8a, określają przepisy o środkach farmaceutycznych, materiałach medycznych, aptekach, hurtowniach i nadzorze farmaceutycznym.
4a. Zasady udzielania koncesji, o której mowa w ust. 1 pkt 7a, określają przepisy o transporcie kolejowym.
5. Zasady udzielania koncesji, o których mowa w ust. 1 pkt 12 i 14, określają przepisy o łączności.
6. Zasady udzielania koncesji, o których mowa w ust. 1 pkt 8b, określają przepisy o ochronie roślin uprawnych.
7. Zasady udzielania koncesji, o których mowa w ust. 1 pkt 15,określają przepisy prawa łowieckiego.
8. Zasady udzielania koncesji, o której mowa w ust. 1 pkt 16, określają przepisy prawa celnego.
9. Zasady udzielania koncesji oraz szczególne rodzaje działalności nie wymagające uzyskania koncesji, o których mowa w ust. 1 pkt 17, określają przepisy prawa energetycznego.
10. Zasady udzielania koncesji, o której mowa w ust. 1 pkt 19, określają przepisy o warunkach wykonywania międzynarodowego transportu drogowego.
11. Zasady udzielania koncesji, o których mowa w ust. 1 pkt 5a, określają przepisy o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich oraz obrocie tymi wyrobami.
12. skreślony.
Postępowanie ewidencyjne (też trzeba znać - szczególnie art.17):
Art. 13. [Odesłanie] Jeżeli dalsze przepisy nie stanowią inaczej, w postępowaniu ewidencyjnym stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.
Art. 14. [Właściwość i nadzór]
1. Organem ewidencyjnym jest terenowy organ administracji państwowej o właściwości szczególnej w sprawach ewidencji działalności gospodarczej stopnia podstawowego.
2. Nadzór nad działalnością terenowych organów administracji państwowej o właściwości szczególnej w sprawach ewidencji działalności gospodarczej sprawuje minister właściwy do spraw administracji.
Art. 15. [Wpis i zaświadczenie]
1. Organ ewidencyjny dokonuje wpisu do ewidencji działalności gospodarczej stosownie do zgłoszenia.
2. Organ ewidencyjny doręcza z urzędu przedsiębiorcy zaświadczenie o wpisie do ewidencji, nie później niż w terminie 14 dni od dnia zgłoszenia, a kopię tego zaświadczenia przekazuje właściwemu organowi podatkowemu.
Art. 16. [Treść zgłoszenia]
1. Zgłoszenie, o którym mowa w art. 15 ust. 1, powinno zawierać: 1) oznaczenie przedsiębiorcy i jego siedziby (miejsca zamieszkania), a w razie ustanowienia pełnomocników do dokonywania czynności prawnych w imieniu przedsiębiorcy – również ich imiona i nazwiska, 2) określenie przedmiotu działalności gospodarczej, 3) wskazanie miejsca wykonywania działalności gospodarczej, 4) wskazanie daty rozpoczęcia działalności gospodarczej.
2. Ewidencja działalności gospodarczej jest jawna.
Art. 17. [Odmowa wpisu] Organ ewidencyjny wydaje decyzję o odmowie wpisu do ewidencji, gdy zgłoszenie: 1) dotyczy działalności gospodarczej, do której nie stosuje się przepisów ustawy, 2) dotyczy działalności gospodarczej, która podlega koncesjonowaniu, 3) dotyczy działalności gospodarczej, której podjęcie nie podlega zgłoszeniu, 4) zawiera braki formalne, które nie zostały usunięte mimo wezwania w wyznaczonym terminie, 5) dotyczy działalności gospodarczej objętej prawem wyłączności dla spółdzielni inwalidów i niewidomych.
Art. 18. [Zgłoszenie zmian] Przedsiębiorca jest obowiązany zgłaszać organowi ewidencyjnemu, w ciągu 14 dni, zmiany stanu faktycznego i prawnego odnoszące się do podmiotu gospodarczego i działalności gospodarczej, powstałe po wpisie do ewidencji, objęte danymi zawartymi w zgłoszeniu. Do zgłoszenia zmian stosuje się odpowiednio przepisy art. 13 –17.
Art. 19. [Wykreślenie]
1. Wpis do ewidencji podlega wykreśleniu w przypadku: 1) zawiadomienia o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, 2) prawomocnego orzeczenia sądu, zakazującego osobie fizycznej prowadzenia działalności gospodarczej, objętej wpisem.
2. Wpis do ewidencji podlega wykreśleniu także wtedy, gdy organ ewidencyjny dokonał go z naruszeniem prawa; w tym przypadku odpowiednio stosuje się przepisy dotyczące wznowienia postępowania administracyjnego i stwierdzania nieważności decyzji.
3. Wykreślenie z ewidencji następuje w drodze decyzji administracyjnej, w terminie określonym w tej decyzji. W przypadku, o którym mowa w ust. 2, termin nie może być krótszy niż trzy miesiące.
Koncesjonowanie działalności gospodarczej
Art. 20. [Organy koncesyjne]
1. Udzielanie, odmowa udzielenia i cofanie koncesji należy do naczelnego lub centralnego organu administracji państwowej właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu, zwanego dalej „organem koncesyjnym”.
2. Udzielenie, odmowa udzielenia i cofnięcie koncesji następuje w drodze decyzji administracyjnej.
3. Do wniosku o udzielenie koncesji stosuje się odpowiednio przepis art. 16 ust. 1. Organ koncesyjny może zobowiązać wnioskodawcę do przedstawienia, w wyznaczonym terminie, określonych informacji i dokumentów mogących uprawdopodobnić, że spełni on warunki wykonywania działalności gospodarczej, które będą określone w koncesji lub wynikają z odrębnych przepisów.
3a. Minister właściwy do udzielania koncesji może, w drodze rozporządzenia, określić rodzaje dokumentów i zakres informacji, o których mowa w ust. 3.
4. W koncesji zamieszcza się dane objęte wnioskiem. Organ koncesyjny może określić w koncesji podstawowe warunki wykonywania działalności gospodarczej.
4a. Udzielenie koncesji może być uzależnione od złożenia zabezpieczenia majątkowego roszczeń osób trzecich do wnioskodawcy z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.
5. Organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji lub ograniczyć zakres i przedmiot działalności gospodarczej w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji ze względu na zagrożenie interesu gospodarki narodowej, obronności lub bezpieczeństwa państwa albo zagrożenie bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli.
6. Odmowa udzielenia koncesji lub ograniczenie zakresu i przedmiotu działalności gospodarczej w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji może również nastąpić, gdy wnioskodawca nie daje rękojmi należytego wykonywania działalności gospodarczej lub spełnienia warunków, o których mowa w ust. 4, albo nie złoży zabezpieczenia, o którym mowa w ust. 4a.
7. Właściwy minister może, w drodze rozporządzenia, określić rodzaj, wysokość i sposób zabezpieczenia, o którym mowa w ust. 4a, w zależności od przedmiotu działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu.
7a. Minister Gospodarki, w drodze rozporządzenia, może określić zasady udzielania koncesji w zakresie objętym rozporządzeniem, o którym mowa w art. 11 ust. 1 pkt 9.
Art. 21. [Ważność koncesji – termin]
1. Koncesję wydaje się na czas nie oznaczony.
2. Koncesja może być wydana na czas oznaczony: 1) na żądanie ubiegającego się o wydanie koncesji. 2) ze względów, o których mowa w art. 20 ust. 5.
3. Koncesje w obrocie z zagranicą towarami i usługami, o których mowa w art. 11 ust. 1 pkt 9, wydaje się na czas oznaczony.
Art. 22. [Zakres kontroli organu koncesyjnego]
1. Organ koncesyjny jest uprawniony do kontroli działalności gospodarczej w zakresie: 1) zgodności prowadzonej działalności z koncesją, 2) przestrzegania warunków wykonywania działalności gospodarczej, o których mowa w art. 20 ust. 4 i w przepisach wydanych na podstawie art. 22b, 3) ochrony interesów gospodarki narodowej, obronności lub bezpieczeństwa państwa, a także ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli.
2. Postępowanie kontrolne wszczyna się na podstawie upoważnienia wydanego przez organ koncesyjny.
3. Osoby upoważnione przez organ koncesyjny do dokonywania kontroli są uprawnione w szczególności do: 1) wstępu na teren nieruchomości, obiektu, lokalu lub ich części, gdzie jest prowadzona działalność gospodarcza, w takich dniach i godzinach, w jakich jest prowadzona lub powinna być prowadzona ta działalność, 2) żądania pisemnych lub ustnych wyjaśnień, okazania dokumentów lub innych nośników informacji oraz udostępnienia danych mających związek z przedmiotem kontroli.
4. Czynności kontrolnych w przypadkach, o których mowa w ust. 3, dokonuje się w obecności kontrolowanego, osoby zastępującej kontrolowanego lub przez niego zatrudnionej, a w razie nieobecności tych osób – w obecności przywołanego świadka.
5. Organ koncesyjny może powierzyć dokonanie kontroli, o której mowa w ust. 1, innemu organowi państwowemu, wyspecjalizowanemu w kontroli danego rodzaju działalności. Przepisy ust. 2–4 stosuje się odpowiednio.
6. Organ koncesyjny może wezwać przedsiębiorcę do usunięcia stwierdzonych uchybień w wyznaczonym terminie.
Art. 22a. [Przyczyny cofnięcia koncesji]
1. Organ koncesyjny może cofnąć koncesję albo ograniczyć zakres lub przedmiot działalności gospodarczej określonej w koncesji: 1) jeżeli przedsiębiorca nie usunął uchybień w terminie wyznaczonym na podstawie art. 22 ust. 6, 2) jeżeli prowadzona działalność rażąco uchybia warunkom wykonywania działalności gospodarczej, o których mowa w art. 20 ust. 4 i w przepisach wydanych na podstawie art. 22b 3) z przyczyn, o których mowa w art. 20 ust. 5, 4) jeżeli przedsiębiorca prowadzi przedsiębiorstwo i obrót surowcami wtórnymi metali nieżelaznych (złomem) niezgodnie z art. 24a.
2. Koncesja może być cofnięta także na zasadach określonych w art. 19.
Art. 22b. [Uprawnienia Rady Ministrów] Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, w stosunku do działalności gospodarczej, o której mowa w art. 11 ust. 1 pkt 2a, 3 i 11a, określić szczególne warunki jej wykonywania.
Art. 23. [Promesa koncesji]
1. Kto zamierza podjąć działalność gospodarczą w dziedzinie podlegającej koncesjonowaniu, może ubiegać się o wydanie promesy koncesji (przyrzeczenia wydania koncesji).
2. Promesę wydaje się w drodze decyzji administracyjnej.
3. W promesie ustala się okres jej ważności, z tym że nie może on być krótszy niż 6 miesięcy.
4. W okresie ważności promesy nie można odmówić wydania koncesji na działalność określoną w promesie, chyba że uległ zmianie stan faktyczny lub prawny podany we wniosku o wydanie promesy.
SPÓŁKI dzielimy na spółki osobowe i kapitałowe. Spółki osobowe to są takie spółki, w których ważny jest skład osobowy (łączenie osób) a spółki kapitałowe to spółki, które łączą kapitał.
Spółki osobowe to: spółka jawna, komandytowa i cicha.
Spółki kapitałowe to: spółka akcyjna, spółka z ograniczona odpowiedzialnością, i z udziałem kapitału zagranicznego.
Mówimy o spółkach prawa handlowego (kodeks handlowy) i o spółkach prawa cywilnego (kodeks cywilny). Kodeks cywilny rozróżnia tylko jedną spółkę: spółkę cywilną.
!!! Szczególną uwagę przy omawianiu spółek należy zwrócić na: skład osobowy, reprezentacja, prowadzenie spraw spółki, sposób tworzenia, wielkość kapitału, cele i rozmiary prowadzonej działalności gospodarczej, odpowiedzialność za zobowiązania spółki, sposób likwidacji spółki (wykreślenie z rejestru).
W spółkach osobowych zawsze prowadzenie spraw i reprezentowanie na zewnątrz jest prawem i obowiązkiem każdego wspólnika, a w spółkach kapitałowych do tego celu powołane są odpowiednie organy. Spółki osobowe prowadzą działalność gospodarczą w mniejszym zakresie niż spółki kapitałowe. Odpowiedzialność (osób, które tworzą spółkę) w spółkach osobowych jest nieograniczona, natomiast w spółkach prawa handlowego jest odpowiedzialność do wysokości wniesionego do spółki kapitału.
Spółka Cywilna
Kodeks Cywilny:
Art. 860. [Pojęcie, forma] 1. Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.
2. Umowa spółki powinna być stwierdzona pismem.
Art. 861. [Aport] 1. Wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług.
2. Domniemywa się, że wkłady wspólników mają jednakową wartość.
Art. 862. [Wniesienie rzeczy] Jeżeli wspólnik zobowiązał się wnieść do spółki własność rzeczy, do wykonania tego zobowiązania, jak również do odpowiedzialności z tytułu rękojmi oraz do niebezpieczeństwa utraty lub uszkodzenia rzeczy stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży. Jeżeli rzeczy mają być wniesione tylko do używania, stosuje się odpowiednio w powyższym zakresie przepisy o najmie.
Art. 863. [Współwłasność łączna] 1. Wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku.
2. W czasie trwania spółki wspólnik nie może domagać się podziału wspólnego majątku wspólników.
3. W czasie trwania spółki wierzyciel wspólnika nie może żądać zaspokojenia z jego udziału we wspólnym majątku wspólników ani z udziału w poszczególnych składnikach tego majątku.
Art. 864. [Odpowiedzialność solidarna] Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie.
Art. 865. [Prowadzenie spraw spółki]
1. Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki.
2. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed zakończeniem takiej sprawy chociażby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwała wspólników.
3. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty.
Art. 866. [Reprezentowanie spółki] W braku odmiennej umowy lub uchwały wspólników każdy wspólnik jest umocowany do reprezentowania spółki w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw.
Art. 867. [Udział w zyskach i stratach] 1. Każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. W umowie spółki można inaczej ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach. Można nawet zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach. Natomiast nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach.
2. Ustalony w umowie stosunek udziału wspólnika w zyskach odnosi się w razie wątpliwości także do udziału w stratach.
Art. 868. [Podział i wypłata zysków] 1. Wspólnik może żądać podziału i wypłaty zysków dopiero po rozwiązaniu spółki.
2. Jednakże gdy spółka została zawarta na czas dłuższy, wspólnicy mogą żądać podziału i wypłaty zysków z końcem każdego roku obrachunkowego.
Art. 869. [Wypowiedzenie udziału] 1. Jeżeli spółka została zawarta na czas nie oznaczony, każdy wspólnik może z niej wystąpić wypowiadając swój udział na trzy miesiące naprzód na koniec roku obrachunkowego.
2. Z ważnych powodów wspólnik może wypowiedzieć swój udział bez zachowania terminów wypowiedzenia, chociażby spółka była zawarta na czas oznaczony. Zastrzeżenie przeciwne jest nieważne.
Art. 870. [Wypowiedzenie przez wierzyciela osobistego] Jeżeli w ciągu ostatnich sześciu miesięcy została przeprowadzona bezskuteczna egzekucja z ruchomości wspólnika, jego wierzyciel osobisty, który uzyskał zajęcie praw przysługujących wspólnikowi na wypadek wystąpienia ze spółki lub jej rozwiązania, może wypowiedzieć jego udział w spółce na trzy miesiące naprzód, chociażby spółka była zawarta na czas oznaczony. Jeżeli umowa spółki przewiduje krótszy termin wypowiedzenia, wierzyciel może z tego terminu skorzystać.
Art. 871. [Wystąpienie wspólnika] 1. Wspólnikowi występującemu ze spółki zwraca się w naturze rzeczy, które wniósł do spółki do używania, oraz wypłaca się w pieniądzu wartość jego wkładu oznaczoną w umowie spółki, a w braku takiego oznaczenia – wartość, którą wkład ten miał w chwili wniesienia. Nie ulega zwrotowi wartość wkładu polegającego na świadczeniu usług albo na używaniu przez spółkę rzeczy należących do wspólnika.
2. Ponadto wypłaca się występującemu wspólnikowi w pieniądzu taką część wartości wspólnego majątku pozostałego po odliczeniu wartości wkładów wszystkich wspólników, jaka odpowiada stosunkowi, w którym występujący wspólnik uczestniczył w zyskach spółki.
Art. 872. [Spadkobiercy wspólnika] Można zastrzec, że spadkobiercy wspólnika wejdą do spółki na jego miejsce. W wypadku takim powinni oni wskazać spółce jedną osobę, która będzie wykonywała ich prawa. Dopóki to nie nastąpi, pozostali wspólnicy mogą sami podejmować wszelkie czynności w zakresie prowadzenia spraw spółki.
Art. 873. [Przedłużenie umowy] Jeżeli mimo istnienia przewidzianych w umowie powodów rozwiązania spółki trwa ona nadal za zgodą wszystkich wspólników, poczytuje się ją za przedłużoną na czas nie oznaczony.
Art. 874. [Rozwiązanie spółki przez sąd] Z ważnych powodów każdy wspólnik może żądać rozwiązania spółki przez sąd.
Art. 875. [Skutki rozwiązania] 1. Od chwili rozwiązania spółki stosuje się odpowiednio do wspólnego majątku wspólników przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów poniższych.
2. Z majątku pozostałego po zapłaceniu długów spółki zwraca się wspólnikom ich wkłady, stosując odpowiednio przepisy o zwrocie wkładów w razie wystąpienia wspólnika ze spółki.
3. Pozostałą nadwyżkę wspólnego majątku dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczyli w zyskach spółki.
Majątek spółki składa się z wkładów wnoszonych przez poszczególnych wspólników, domniemywa się, że wartość wkładów jest jednakowa, wkłady wspólników mają jednakową wartość.
Spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej, w związku z tym nie jest podmiotem prawa własności, czyli nie posiada majątku, własności spółki. Właścicielami majątku spółki pozostają nadal wspólnicy, tzw. współwłasność łączna. Z tej współwłasności łącznej wynika pewne ograniczenie swobodnego rozporządzania majątkiem przez wspólników. W czasie trwania umowy spółki wspólnik nie może rozporządzać swoim udziałem ani też udziałów w poszczególnych składnikach majątku spółki, to może być możliwe po rozwiązaniu spółki.
Każdy wspólnik jest uprawniony i jednocześnie zobowiązany do prowadzenia spraw spółki, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. (Umowa spółki może stanowić o odmiennym prowadzeniu spraw spółki).
Każdy wspólnik, niezależnie od tego czy prowadzi sprawy spółki czy nie, ma prawo do uzyskania informacji o stanie interesów (majątku, interesach, wynikach, itp.) tej spółki.
Za zobowiązania wspólnicy odpowiadają solidarnie! Odpowiedzialność obejmuje zarówno majątek wspólny jak i majątek indywidualny każdego wspólnika.
Każdy wspólnik ma prawo do równego podziału zysków, oraz obowiązek równego pokrycia strat (są wyjątki - umowa spółki może stanowić inaczej).
Uprawnieniem zasadniczym wspólnika jest możliwość wystąpienia ze spółki ale tylko dla takiej, która została zawarta na czas nieoznaczony; poprzez wypowiedzenie udziału na trzy miesiące przed zakończeniem roku obrachunkowego; w każdym czasie z ważnych powodów (np. wyjazd na stałe za granicę).
Rozwiązanie spółki powoduje: (ważne!!)
uregulowania prawne (np. jak stanowi umowa),
osiągnięcie zamierzonego celu, dla którego ta spółka została zawarta,
upływ czasu, na który spółka została zawarta.
Jeżeli mimo wszystko spółka dalej prowadzi działalność, to uważa się przez prawo, że spółka przedłuża swoją działalność na czas nieoznaczony.
Bezwzględne rozwiązanie:
pozostaje jeden wspólnik,
na podstawie jednomyślnej uchwały wspólników.
Od chwili kiedy następuje rozwiązanie spółki w odniesieniu do jej majątku mają zastosowanie przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Od tego też momentu każdy wspólnik może rozporządzać swym udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli.
Następstwem rozwiązania spółki jest likwidacja (proces likwidacji) – zlikwidowanie majątku, spłata długów, ściągnięcie wierzytelności, rozliczenie nadwyżek lub pokrycie strat, zwrot wkładów.
Spółka cywilna, która stanowi tylko stosunek zobowiązaniowy między wspólnikami nie może nosić nazwy. Określa się wyłącznie za pomocą nazwy wspólników. Nazwa s. c. nie podlega ochronie prawnej.
Spółka Cywilna w ewidencji działalności gospodarczej.
Wymaga zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej z wyjątkiem przypadków określonych w art. 9 ustawy o działalności gospodarczej.
Stosunki majątkowe
Spółkę cywilną można wnieść jako aport (wkład niepieniężny) do Sp. z o.o. oraz S.A. jak również do innej spółki cywilnej.
Spółka cicha (jest odmiana spółki cywilnej) – umowa spółki nienazwana w formie pisemnej
Wspólnik cichy:
nie prowadzi spraw spółki,
nie reprezentuje spółki wobec osób trzecich,
jego nazwisko nie figuruje w nazwie spółki,
może wnieść wkład pieniężny lub rzeczowy do spółki, wniesiony majątek może stracić lub powiększyć,
nie ponosi żadnej odpowiedzialności za sprawy spółki.
Spółki prawa handlowego
spółki osobowe: jawna, komandytowa
spółki kapitałowe: z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna
Spółki kapitałowe mają osobowość prawną.
Pierwotnym aktem, który doprowadza do powstania spółki jest umowa między wspólnikami a w przypadku Spółki Akcyjnej podpisanie Statutu.
Dokonanie rejestracji w sądzie. Tylko spółka z o.o. i S.A. w momencie rejestracji otrzymują osobowość prawną. Prowadzenie spraw spółki i reprezentowanie spraw spółki na zewnątrz powierzane jest specjalnie do tego powołanym organom (zarząd i prokurenci).
Spółka komandytowa i jawna nie posiadają osobowości prawnej, ale maja zdolność prawną, do czynności prawnej i procesową.
Umowa w formie aktu notarialnego.
Spółka Akcyjna i Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością otrzymują osobowość prawną w momencie rejestracji. Oznacza to, że wspólnicy mogą prowadzić sprawy spółki i ją reprezentować. Organami są Członkowie Zarządu i Prokurenci.
Prokura (we wszystkich spółkach) jest to pełnomocnictwo udzielane przez poszczególne rodzaje spółek handlowych do reprezentowania spółki. Osoba, której udzielono prokury jest uprawniona do wykonywania wszystkich czynności sądowych i pozasądowych. Prokura nie może być przeniesiona na inną osobę. Udzielenie i wygaśnięcie prokury wymaga wpisu do rejestru handlowego. Można ja w każdej chwili odwołać. Powołanie prokurenta wymaga wpisu do Rejestru Handlowego wraz z notarialnym wzorem podpisu. Prokura wygasa z mocy prawa gdy ogłoszono likwidację spółki i upadłość spółki. Wzór podpisu prokurenta musi być określony notarialnie.
Spółka jawna
Wyrosła ze Spółki Cywilnej i wiele uregulowań dotyczy właśnie spółki cywilnej.
Spółka jawna jest to spółka osobową bez osobowości prawnej.
Wkłady wnoszone przez wspólników, odpowiedzialność za prawa i obowiązki, reprezentowanie, udziały w zyskach i stratach, wystąpienie ze spółki jest takie samo jak w Spółce Cywilnej.
Charakterystyczne cechy Spółki Jawnej:
bezpośrednia, osobista, solidarna i nieograniczona odpowiedzialność każdego wspólnika,
każdy wspólnik jest upoważniony do samodzielnego reprezentowania i zaciągania zobowiązań (o ile umowa spółki nie stanowi inaczej),
wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach jako zwrotu wydatków i do równego uczestniczenia w stratach.
Zaistnienie spółki jawnej jako prawnego podmiotu gospodarczego wymaga jej zarejestrowania we właściwym Sądzie Rejonowym.
Rozwiązanie spółki może nastąpić:
z przyczyn przewidzianych w umowie za zgodą wszystkich wspólników,
ogłoszenie upadłości spółki,
śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości,
wspólnik może wypowiedzieć umowę spółki,
wskutek wyroku sądowego.
Efektem tego jest likwidacja i wykreślenie z Rejestru Handlowego
Spółka komandytowa
Cechy charakterystyczne:
za zobowiązania spółki wobec wierzycieli odpowiada jeden ze wspólników (komplementariusz) całym swym majątkiem i ma prawo do reprezentacji
komandytariusz – odpowiada w sposób ograniczony, czyli do wysokości wkładów – komandytariusz w związku z tym jest odsunięty od prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania,
nie posiada osobowości prawnej.
Utworzenie spółki komandytowej:
umowa w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności,
wpis do Rejestru Handlowego.
Spółka akcyjna:
Udział ma charakter papieru wartościowego, zmienne prawa akcjonariuszy,
Status: przez akt notarialny pod rygorem nieważności;
Założyciele: osoby fizyczne i prawne.
Organy: Zarząd (odpowiada za działalność, prowadzi bieżące sprawy), Rada Nadzorcza lub Komisja Rewizyjna (badanie bilansu, rachunku (Komisja bada różne zagadnienia międzybilansowe)), Walne Zgromadzenie (co około 6 miesięcy w stosunku do roku obrotowego rozpatruje i zatwierdza sprawozdania, udziela pokwitowania władzom spółki, zmiana statutu wymaga Walnego Zgromadzenia).
Prawa Akcjonariuszy:
charakter majątkowy: do dywidendy; uczestnictwo w podziale spółki w przypadku likwidacji; do wyboru akcji nowej emisji.
Charakter niemajątkowy (prawa porforacyjne): do przeglądania księgi akcyjnej; do uczestniczenia w Walnym Zgromadzeniu; do głosu na Walnym Zgromadzeniu; do powoływania pełnomocnika do Walnego Zgromadzenia; bierne prawo wyborcze organów spółki; prawo mniejszości (1. 1/10 występuje o zwołanie Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia; 2. mogą wprowadzić reprezentanta do Komisji Rewizyjnej)
Obowiązki akcjonariuszy: dokonywanie wpłat na akcje w sposób równomierny; powtarzające się świadczeń pieniężnych.
Może być przekształcona w sp. z o.o. jeżeli akcjonariusze mają ponad 50% kapitału spółki + ¾ głosów.
Spółki akcyjne mogą się łączyć: przeniesienie majątku w zamian za akcje; powstanie zupełnie nowej spółki.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Spółka kapitałowa wieloosobowa lub jednoosobowa, posiada osobowość prawną.
Warunki zawarcia spółki:
zawarcie umowy spółki w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności – powinna zawierać nazwę firmy, określić firmę, jej siedzibę itp.)
wniesienie całego kapitału zakładowego,
ustanowienie władz spółki,
wpis do Rejestru Handlowego.
1. przypadek – jednoosobowa spółka z o.o. powstaje na podstawie aktu erekcyjny (powołującego do życia spółkę) – akt założycielski
reszta jw.
2. przypadek – większa ilość wspólników ale po wyjściu ze spółki wspólników zostaje jeden.
Dodatkowe wymogi (KH Art. 160)
Art. 160. [Powstanie spółki]
Do powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością potrzeba:
1) zawarcia umowy spółki;
2) wniesienia całego kapitału zakładowego;
3) ustanowienia władz spółki;
4) wpisu do rejestru handlowego.
Organy spółki i władze:
Zarząd (jedno lub wieloosobowy) – ma prawo do reprezentowania spółki,
Rada Nadzorcza lub Komisja Rewizyjna,
Zgromadzenie wspólników
Art. 206. [Organy spółki]
1. Umowa spółki może ustanowić radę nadzorczą lub komisję rewizyjną albo obie te władze.
2. W spółkach, w których kapitał zakładowy przewyższa kwotę 25.000 złotych, a wspólników jest
więcej niż pięćdziesięciu, powinna być ustanowiona rada nadzorcza lub komisja rewizyjna.
3. W przypadku ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej umowa spółki może
wyłączyć indywidualną kontrolę wspólników.
Rada nadzorcza składa się z co najmniej 3 członków. Badanie bilansu, rachunku strat i zysków, spraw Zarządu.
Zgromadzenie wspólników:
Zwyczajne
Nadzwyczajne
Art. 223. [Termin i przedmiot]
1. Zwyczajne zgromadzenie powinno odbyć się w ciągu sześciu miesięcy po upływie każdego roku obrotowego.
2. Przedmiotem jego powinno być:
1) rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania, bilansu oraz rachunku zysków i strat za rok ubiegły;
2) powzięcie uchwały o podziale zysków lub o pokryciu strat, jeżeli umowa spółki przekazuje sprawy te zgromadzeniu wspólników;
3) udzielenie władzom spółki pokwitowania z wykonania przez nie obowiązków.
3. W sprawach powyższych pisemne głosowanie jest wyłączone.
4. Przedmiotem zwyczajnego zgromadzenia mogą być także inne sprawy.
Art. 224. [Zgromadzenie nadzwyczajne]
Nadzwyczajne zgromadzenie zwołuje się w przypadkach, oznaczonych w dziale niniejszym lub w umowie spółki, nadto, gdy organa lub osoby, uprawnione do zwoływania zgromadzeń, uznają to za wskazane.
Kapitał spółki z o.o.:
Udziały członków
pieniężne,
niepieniężne (aporty) – proporcjonalne do pieniężnego.
Kapitał nie może być uszczuplany, może być powiększany.
Wspólnik ma prawo:
do nadzorowania działalności spółki,
do udziału w zyskach,
do wglądu do dokumentów.
Rozwiązanie spółki:
z przyczyn przewidzianych w umowie,
na mocy uchwały wspólników - w formie uchwały notarialnej,
na skutek upadłości,
z innych przyczyn przewidzianych w Kodeksie Handlowym.
Bank Państwowy może być utworzony na wniosek Ministra Skarbu Państwa przez Rozporządzenie; nie podlega on wpisowi do rejestru.
Organy: Zarząd (funkcja wykonawcza); Rada Nadzorcza (funkcja kontrolna).
Bank w formie spółki akcyjnej: założyciele: nie mniej niż 3 osoby (osoby fizyczne i prawne) powstaje przez zezwolenie wydane przez Ministra Finansów – organy: Rada Nadzorcza, Zarząd, Zgromadzenie Akjcjonariuszy.
Banki spółdzielcze: tylko osoby fizyczne (ilość ustalona w prawie spółdzielczym), powstaje na podstawie zezwolenia komisji nadzoru bankowego, status: akt notarialny pod rygorem nieważności.
Ważną czynnością banków jest prowadzenie rachunków dla osób fizycznych i prawnych (rachunki bieżące, pomocnicze, oszczędnościowe, lokaty terminowe).
Spółdzielnie: dobrowolne zrzeszenie: zmienny skład osobowy, nieograniczona liczba osób, zmienny fundusz udziałowy, prowadzi działalność gospodarczą w imieniu członków; majątek: prywatna własność jej członków. Spółdzielnie może założyć min. 10 osób fizycznych lub 3 osoby prawne. Statut notarialny; organy: Zarząd, Rada Nadzorcza. Zarząd składa wniosek do sądu w celu zarejestrowania spółdzielni. Organ nadzoru nad spółdzielniami: Rejonowy Sąd w Warszawie. Walne Zgromadzenie: członek nie może mieć przedstawiciela, uchwalanie kierunków działalności, rozpatrywanie i zatwierdzanie sprawozdań, przynajmniej 1 raz w roku, na żądanie Rady Nadzorczej może być zwołane (1/10 (nie mniej niż 3 członków)), ilość osób ustala statut, powołuje Zarząd. Raz na 3 lata spółdzielnia zobowiązana jest poddać się lustracji.
Fundacje: odrodziły się w 1984 r.; ustawa o nich w 1991 r. Każda osoba fizyczna i prawna; spółki stowarzyszenia mogą założyć fundację. Założenie przez osoby prawne, status: akt notarialny złożony przez fundatorów. Przy założeniu musi być podany cel i składniki majątkowe na realizację celu, może prowadzić działalność gospodarczą. Nadzór sprawuje właściwy minister lub Wojewoda. Fundacja podlega likwidacji: kiedy osiągnie cel; wyczerpie się majątek fundacji; ze statutu; przez zwrócenie się np. wojewody do Sądu o wstrzymanie jej. Przywileje fundacji: zwolnienie z opłat przy jej zakładaniu; zwolnienie z podatku przy darowiźnie.
Rzemiosło: zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej przez osoby fizyczne lub S.C. osób fizycznych przez wykonywanie własnej pracy przy zatrudnieniu do 15 pracowników najemnych. Do rzemiosła nie zaliczamy: działalności handlowej, transportowej, gastronomicznej, usług hotelarskich, leczniczych, wolnych zawodów, artystów, plastyków, fotografików, emerytów, rencistów, księgowych, uczniów, członków rodziny ze wspólnego gospodarstwa domowego. Prawa i obowiązki rzemieślnika: dobrowolne zrzeszanie się; korzystanie z ulg, zwolnień podatkowych; korzystanie z uproszczonych form opodatkowania; prawo do uczestnictwa w organach zarządu. Współmałżonek ma prawo (po śmierci) nadal wykonywać rzemiosło. Organizacje samorządu rzemiosła: spółdzielnie rzemieślnicze, Związek Rzemiosła Polskiego, izby rzemieślnicze.
Partie Polityczne: mają osobowość prawną; nazwa podlega ochronie prawnej; majątek: składki członkowskie; mogą być spółdzielnią lub mieć udziały w spółkach z wyjątkiem spółki Skarbu Państwa lub z udziałem zagranicznym; działalność gospodarcza polega na sprzedaży programu, symboli partii (znaczki).
Stowarzyszenia: dobrowolne samorządne zrzeszenie o celach niezarobkowych; 1. rejestrowane – min. 15 osób fizycznych ustali statut, wybierze Komitet założycielski (stowarzyszenie rejestrowane może prowadzić działalność gospodarczą, likwidacja w statucie); 2. zwykłe (min. 3 osoby fizyczne, ustalają środki, siedzibę, nie rejestrują, informują wojewodę, że zaczynają istnieć; nie może prowadzić działalności gospodarczej; nie może przyjmować darowizn, dotacji; majątek: ze składek członkowskich.
Gospodarka komunalna: .bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia ogólnodostępnego, np. wywóz śmieci, transport, woda. Formy: zakłady urzędowe, spółki prawa handlowego. Rada gminy decyduje o formach prowadzenie w/w działalności. Mogą mieć formy Sp. z o.o., S.A. Prezesi i Rada Nadzorcza „mają pieniądze”. Majątek jest gminy. Władze miasta powołują: zarząd, Radę Nadzorczą, Prezesów, Komisję Rewizyjną. Zgromadzeniem wspólników jest Zarząd Miasta. Powiat może prowadzić działalność gospodarczą taką samą jak gmina.
Geneza prawa gospodarczego
istnieje wiele teorii na temat genezy prawa - niektórzy upatrują jej początków w literaturze niemieckiej inni w radzieckiej, angielskiej, prawo to kwalifikuje się do młodych dziedzin prawa
początki XVII w Anglia (prekursorzy: klasycy John Lock, Eilliam Petti- spojrzenie na gospodarkę w aspekcie sterownia i ograniczania jej przez państwo, pojawiło się wtedy kiedy pojawiła się sfera wolności gospodarczej
-kierunek zwany merkantylizmem - ochrona rynku wew przed napływem materiałów z importu, ingerencja państwa we wszystkie sfery działalności gospodarczej
kolejnym okresem był czas wpływu fizjokratów (Francoise Quesnay). Oni to porównywali wolność handlu, przemysłu do wolności praw człowieka (ten pogląd wywodził się z prawa natury - ograniczając prawo do praw dział. gospod, państwo ogranicza naturalne prawa człowieka)
po raz 1 zasada wolności handlu i przemysłu pojawiła się w Konstytucji Francuskiej z 1791)
wiek XIX - wpływy liberalizmu gospodarczego i politycznego - państwo wycofuje się z reglamentowania działalności. gospodarczej
Polska - zasady p.gosp określa się po raz w Konstytucji z 17.03.1921, a mianowicie:
wolność wyboru zajęcia i zarobkowania;
zasada ograniczania tych praw tylko na stopie ustawowej;
zasada ochrony praw własności;
zasada prowadzenia samorządu gospodarczego ;
w rozporządzeniu Prezydenta z dn 7.06.1927 zostało wprowadzone prawo przemysłowe - 1 akt normatywny w sferze gospodarczej (dzielił jej rodzaje, odnosił się do wolności gospodarczej , monopol, koncesje) - w tej formie utrzymało się do 1972 r.
po II WŚ władze zaczynają wycinać poszczególne jej fragmenty - okres planowania odgórnego
dopiero w 1972 - ustawa "O wykonywaniu i organizacji rzemiosła"
lata 70 i 80 - okres zmieniającego się poglądu władzy centralnej na sferę gospodarczą (potrzeba zezwolenia na prywatną inicjatywę) - ustawa z 1988 "Prawo o działalności gospodarczej" (kilkakrotnie nowelizowana) - na jej podstawie, do 31.12.2000, opierał się cały ustrój transformacji, ustawa z 19.11.1999 "Prawo o działalności gospodarczej"- część z jej uchwaleń zaczęło obowiązywać z dn 1-01-2001;tworzy nowe regulacje prawne zgodne z wymogami KRP i prawem UE. Porządkuje system reglamentacji dz.gosp, zawiera nowe regulacje których nie było w ustawie z 88 (dot. zezwoleń na dz.gosp., małych i średnich przedsiębiorstw, samorządu gosp i administracji gosp., liberalizuje wykonywanie dz.gosp
Definicja prawa gospodarczego publicznego - krótko scharakteryzuj
- zespół norm określających podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy "Prawo o działalności gospodarczej". Pod pojęciem działalności gospodarczej rozumiemy pracę zarobkową ,zawodową, we własnym imieniu, zorganizowaną o charakterze ciągłym (nie stałym - może być jednorazowa) PGP jest wyrazem władztwa państwa w gospodarce określa jego zakres odzwierciedla powinności państwa wobec gospodarki w postaci norm prawnych (formułuje prawa i obowiązki przedsiębiorców, reguluje normatywnie stosunki własnościowe, zasady gospodarowania, formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej, zakres i formy państwowej ochrony prawnej powyższych stosunków gospodarczych, normuje regulacje prawne dot dóbr publicznych w tym własności państwowej i komunalnej - reguluje zasady gospodarowania składnikami tego majątku)
Źródła prawa gospodarczego
Konstytucja, ustawy i akty podustawowe. Ponadto akty indywidualne które konkretyzują obowiązki i uprawnienia podmiotów ustalonych w aktach generalnych. Odrębnym źródłem praw gp są też akty prawa ponadnarodowego i międzynarodowego (traktaty handlowe, celne, monetarne etc)
Konstytucja - początkowo Konstytucja gwarantowała pewne wolności np. swoboda działalności gospodarczej, ochrona własności i dziedziczenia. Po II WŚ uległo to zmianie - powstały nowe typy państw i gospodarki (np. państwa demokracji ludowej - K zaczęła określać ustrój społeczno - gospodarczy - w Polsce oparty na własności społecznej i wszechobecnej roli państwa w gospodarce. Konstytucje zaczęły określać nowe wartości min ochrona konkurencji i konsumentów , dóbr publicznych etc a także granice i formy interwencjonizmu państwowego
Akty podustawowe - te to przewidują różne rodzaje aktów wykonawczych (wraz z wyborem jego formy wiąże się kwestia kontroli tworzenia i stosowania aktu) Do źródeł prawa można też zaliczyć tzw akty organizacji np. statuty nadawane przez organy adm państwowej przedsiębiorcom , czy umowy zbiorowe pracy
Źródła prawa gospodarczego:
Są nimi przepisy kodeksu cywilnego, które dotyczą osób fizycznych i prawnych w ramach prowadzonych przez nie działalności gospodarczych.
Prawo gospodarcze będąc kompleksową gałęzią prawa nie ma w przeciwieństwie do większości gałęzi prawa swojego kodeksu (kodeksu gospodarczego). Wśród całej gamy źródeł prawa gospodarczego szczególne miejsce zajmuje kodeks cywilny z 1964 roku (od tego czasu ponad 20 razy nowelizowany).
Wśród innych źródeł prawa gospodarczego można wymienić:
kodeks handlowy z 1934r. z późniejszymi 16 zmianami;
ustawa z 1981 roku o przedsiębiorstwach państwowych oraz ustawa o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego;
ustawa z 1982 roku – prawo spółdzielcze;
ustawa z 1989 roku o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych;
ustawa z 1991 roku o spółkach z udziałem kapitału zagranicznego;
ustawa 1996 roku o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych;
ustawa 23.12.1998 roku o działalności gospodarczej (dziennik ustaw nr. 41, 28.12.1998r., pozycja 324);
ustawa z 1997 roku o prawie bankowym;
ustawa z 1997 roku o prawie o publicznym obrocie papierów wartościowych
Co to są przepisy parametryczne
Są to przepisy które wiążą się z wszelkiego rodzaju wielkościami ekonomicznymi np. przepisy określające normy amortyzacyjne, stopę zysku, wielkość oprocentowania kredytu. Staja się one normami prawnymi wówczas gdy obwarowane są przymusem prawnym.
Zasady prawa gospodarczego
Zasadami pr.gosp są pewne postulaty pod adresem prawodawcy i organów stanowiących prawo ,którymi powinny one kierować się przy tworzeniu i stosowaniu prawa. - znaczenie opisowe. W znaczeniu normatywnym , zasady prawa to wiążące prawnie normy należące do danego systemu prawnego. Wyznaczają one kierunek działań prawodawczych , ukierunkowują proces interpretacji przepisów prawnych oraz kierunki stosowania prawa. Ich źródłem przede wszystkim jest Konstytucja
zasada wolności podejmowani i wykonywania dz.gosp.- art5;
zasada samodzielności gospodarczej i finansowej przedsiębiorstw
zasad równości praw i legalności przedsiębiorców w ramach wykonywania i podejmowania dz.gosp
zasada dobrowolności zrzeszania się pracodawców, pracowników, konsumentów
zasada demokracji gospodarczej
zasada państwowej ochrony stosunków gospodarczych(własności środków produkcji, uczciwej konkurencji etc)
podjecie dz.gosp jest wolne o ile nie istnieje prawny zakaz jej podejmowania lub gdy nie podlega ona ograniczeniom lub reglamentacji.
Społeczna gospodarka rynkowa
Sama koncepcja wywodzi się z Niemiec które po II W Ś zaczęły modelu systemu gospodarczego umożliwiającego odbudowanie państwa w nowych warunkach politycznych i ekonomicznych. Obecnie koncepcja ta zakłada że państwo ma spełniać takie funkcje jak:
hamować w okresie koniunktury i pobudzić w okresie recesji
tworzyć warunki w którym jednostki organizacyjne działać będą zgodnie z interesami swoimi jak i państwa , pełnić funkcje ogólnospołeczne
cele społecznej gosp rynkowej obejmują zrównoważony wzrost gospodarczy równowagę zew, wew i społeczną , naczelnym jej założeniem jest równość i sprawiedliwość
jest ona realizowana w celu korekty podziału dochodu narodowego
w koncepcji społ.gosp.rynk. wyróżnia się narzędzia kierowania: bezpośrednie (polityka antymonopolowa, redystrybucja zysków, dotacje, urzędy nadzoru gosp, bezpośrednie zarządzanie sferą dóbr publicznych , własna dz.gosp państwa, zamówienia rządowe) i pośrednie (nadzór kontroli i cen, kształtowanie systemu podatkowego, polityka walutowa i celna, polityka pieniężna i kredytowa, system fiskalny, kształtowanie systemu prawnego, socjalnego i ochrony środowiska gospodarczego)
Formy planowania państwowego
Planowanie makroekonomiczne w gospodarce rynkowej stanowi instrument interwencjonalizmu państwowego, należy do najmłodszych form działalności państwa. Do krajów o najdłuższej tradycji planowania zalicza się min Japonię Niemcy, Szwecję. Planowanie gospodarcze występuje w krajach o gospodarce rynkowej i przyjmuje 1 z 3 form:
koniunkturalną - koncentruje się na osiągnięciu ogólnej równowagi gospodarczej (przy pełnym zatrudnieniu i niskim poziomie inflacji)oraz równowagi bilansu płatniczego. Ma postać krótko i średnioterminowych prognoz. Wykorzystuje w tym celu głównie politykę fiskalna i pieniężną
częściowo strukturalną - stosowana do realizacji zadań średnioterminowych jak i w krótki czasie. Ta forma powstała w Holandii i stanowi pochodną państwowej polityki budżetowej
strukturalną - jej głównym celem jest zapewnienie wzrostu gospodarczego w dłuższym czasie oraz umożliwienie dokonania odpowiednich przemian strukturalnych .
Obecnie coraz częściej przechodzi się od planowania koniunkturalnego do strukturalnego, z krótkoterminowego do długookresowego, od planowania w skali regionu do planowania w skali ponadpaństwowej (programy przekształceń w UE)
planowanie indykatywne -kolejna z form pan. Planowania gospodarczego którego cechą jest to, że plany te nie zawierają normatywnych zadań dla sektora prywatnego. Plan taki stanowi informację o przewidywanym kształtowaniu się sytuacji gospodarczej oraz zakładanych działaniach rządu - bez zobowiązań wobec społeczeństwa.
Działanie nadzorcze państwa w gospodarce
maja one na celu zapewnienie prawidłowej organizacji i funkcjonowania ustalonego porządku gospodarczego oraz usuwanie wszelkich nieprawidłowości powstających w tym zakresie
nadzór jest forma stosunków prawnych między podmiotami połączonych ze sobą zależnościami strukturalnymi w układzie stosunków zdecentralizowanych, jest jedna z funkcji kierowniczych, funkcja władczą o charakterze korygującym , realizowana w formie indywidualnych aktów administracyjnych , ma ograniczony zakres podmiotowy i przedmiotowy
2 koncepcje zasięgu uprawnień i obowiązków organu sprawującego nadzór oraz środków prawnych władczego oddziaływani na przedsiębiorstwa:
1 - to koncepcja ogólnej kompetencji organu nadzorującego (ma on prawo wkraczać w sferę działania jednostki we wszystkich sprawach kiedy uzna to za celowe
2 - koncepcja ograniczonej kompetencji organu nadzorującego (władcze wkraczanie w sferę działania przedsiębiorcy jest możliwe tylko w sprawach określonych konkretnym przepisem prawnym i przy zastosowaniu odpowiednich środków i form prawnych).
konstrukcja prawna nadzoru powinna zawierać: podstawę prawna (zakres podmiotowy i przedmiotowy nadzoru i jego środki), podmioty stosunku nadzoru, jego treść, formę, procedurę jego realizacji, odpowiedzialność, środki ochrony prawnej wobec decyzji nadzorczych.
zadaniem państwa jest czuwanie by rynek funkcjonował w sposób niezakłócony wg zasady wolności gospodarczej, dotyczy wszystkich segmentów rynku (towarowego, kapitałowego, pracy, pieniężnego), nadzór jest ustanawiany i wykonywany ze względu na potrzebę chronienia reguł zachowani ustalonych normami prawa.
Formy zachowań państwa wobec gospodarki
Dla każdego typu i rodzaju zachowań państwa wobec gospodarki wyróżniamy 3 formy zachowań:
tworzenie prawa - pod względem podmiotowym prawna regulacja stosunków gospodarczych dotyczy 2 układów: stosunki poziome regulowane przepisami prawa prywatnego- wzajemne uprawnienia i obowiązki uczestników stosunków prawnych) oraz stosunków pionowych regulowanych przepisami prawa publicznego - uprawnienia i obowiązki prawne przedsiębiorców wobec państwa i nawzajem. Oddzielnym problem jest tu zakres regulacji prawnych dot. stosunków pionowych (zakres ingerencji państwa w stosunki gospodarcze) i poziomych (państwo jako organ spełniający f. ogólnospołeczne i stojący na straży prawnej ochrony funkcjonowania rynku i jego uczestników dając im jednocześnie możliwość dochodzenia swych roszczeń np. w kwestiach np. pracodawca - pracownik)
programowanie gospodarcze - planowanie makroekonomiczne w gospodarce rynkowej stanowi instrument interwencjonalizmu państwowego, należy do najmłodszych form działalności państwa. Do krajów o najdłuższej tradycji planowania zalicza się min Japonię Niemcy, Szwecję. Planowanie gospodarcze występuje w krajach o gospodarce rynkowej i przyjmuje 1 z 3 form:
koniunkturalną - koncentruje się na osiągnięciu ogólnej równowagi gospodarczej (przy pełnym zatrudnieniu i niskim poziomie inflacji)oraz równowagi bilansu płatniczego. Ma postać krótko i średnioterminowych prognoz. Wykorzystuje w tym celu głównie politykę fiskalna i pieniężną
częściowo strukturalną - stosowana do realizacji zadań średnioterminowych jak i w krótki czasie. Ta forma powstała w Holandii i stanowi pochodną państwowej polityki budżetowej
strukturalną - jej głównym celem jest zapewnienie wzrostu gospodarczego w dłuższym czasie oraz umożliwienie dokonania odpowiednich przemian strukturalnych .
Obecnie coraz częściej przechodzi się od planowania koniunkturalnego do strukturalnego, z krótkoterminowego do długookresowego, od planowania w skali regionu do planowania w skali ponadpaństwowej (programy przekształceń w UE)
planowanie indykatywne -kolejna z form pan. Planowania gospodarczego którego cechą jest to, że plany te nie zawierają normatywnych zadań dla sektora prywatnego. Plan taki stanowi informację o przewidywanym kształtowaniu się sytuacji gospodarczej oraz zakładanych działaniach rządu - bez zobowiązań wobec społeczeństwa.
realizacja polityki gospodarczej - służy realizacji zadań państwa wobec gospodarki (polega na podejmowaniu przez nie różnego rodzaju zadań opartych na systemie prawnym a jej zakres i intensywność zależy od rodzaju i typu zachowań państw wobec gospodarki). Realizacja polityki przyjmuje postać działań :
organizatorskich (wobec sektora państwowego -tworzenie, przekształcanie i likwidację pp, w państwie opartym na gospodarce prywatnej - brak szerokich dz. organizatorskich, głównie reprezentacja kraju w międzynarodowych organizacjach gospodarczych)
koordynacyjnych (podlegają im wszystkie zjawiska i podmioty gospodarcze, służ ą one do realizacji zadań państwa w gospodarce)
reglamentacyjnych ( polega na stosowaniu środków prawnych o charakterze imperatywnym i mającym na celu stworzenie warunków niezbędnych do prawidłowego przebiegu organizacji stos. Gospodarczych, jest to możliwość wkraczania administracji w sferę uprawnień przedsiębiorców (szerzej jest stosowana w warunkach kryzysowych - wtedy najczęściej dot ustalania cen urzędowych na podstawowe środki spożycia oraz eksploatacji surowców i paliw.)
ekonomiczno-finansowych (państwo w ten sposób może motywować do podejmowania dz.gosp sferach którymi nie są zainteresowani prywatni przedsiębiorcy a które wymagają podjęcia ze względów społecznych i wreszcie zniechęcać do wykonywani innych)
nadzorczych (mają one na celu zapewnienie prawidłowej organizacji i funkcjonowania ustalonego porządku gospodarczego oraz usuwanie wszelkich nieprawidłowości powstających w tym zakresie)
kontrolnych (sprawdzenie i ocena realizacji obowiązków przedsiębiorców wobec państwa oraz ich zachowań wobec praw ekonomicznych chronionych przez państwo. Może być wykonywana przez organy państwowe jak i specjalny aparat kontrolny)
ochronnych (wynika z ochronnych funkcji państwa, podlega jej typ gospodarki, wszyscy uczestnicy stosunków gosp oraz konsumenci - dot to szczególnie naruszenia praw konkurencji, praktyk monopolistycznych, naruszania umów etc)
Rada Ministrów jako organ administracji gospodarczej
opracowuje i zgłasza Sejmowi projekty ustaw niezbędne z pkt widzenia realizacji zadań państwa wobec gospodarki
prowadzi politykę wew i zagraniczną RP, odpowiada za kierowanie i koordynowanie i kontrolę nad organami adm rządowej w których kompetencji znajdują się sprawy gospodarcze
wydaje akty wykonawcze ze sfery gospodarczej, oddziaływuje poprzez swoich członków
organy wew RM mają charakter stałych lub doraźnie tworzonych komitetów (działają jako organy opiniotwórczej pomocniczej do RM). Obecnie są to Komitet Ekonomiczny, K. Społeczny, K. Spraw Obronnych , K. do Spraw Polityki Regionalnej i Zrównoważonego Rozwoju - nie wydają one decyzji wiążącej są jedynie organem doradczym i opiniotwórczym przy RM. W sprawach makroekonomicznych podstawowe znaczenie ma K. Ekonomiczny . Do zakresu jego działań należą sprawy projektów aktów normatywnych, programów oraz analiz i sprawozdań dot polityki gospodarczej państwa a szczególnie:
- planowania i realizacji dochodów i wydatków budżetu państw a
zasad rozwoju gospodarczego kraju, rozwoju rynku finansowego
zmian strukturalnych i przekształceń własnościowych
ekonomicznych aspektów ochrony środowiska
międzynarodowej współpracy gospodarczej i zaangażowania kapitału zagranicznego
prognoz koniunktury gospodarczej i zasad realizacji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju
inne sprawy zlecone przez RM lub jej prezesa
Zadaniem tego komitetu jest wypracowanie na potrzeby RM projektów aktów normatywnych - chodzi o ostateczne uzgodnienia, które powinny ułatwiać merytoryczną dyskusję na posiedzeniach RM
Minister Gospodarki jako organ administracji gospodarczej
Obecnie na mocy rozporządzenia RM z 1999 do kompetencji Ministra Gospodarki Narodowej należy:
w sprawach dot gospodarki: współpracy z zagranicą, sprawy energetyki, certyfikacji, własności przemysłowej i gospodarczej, ustalania taryf celnych, kontyngentów
w zakresie gospodarki przestrzennej: zagospodarowanie przestrzenne, gospodarka nieruchomościami, wspieranie mieszkalnictwa, ogródki działkowe, programy rozwoju infrastruktury komunalnej
w zakresie rozwoju regionalnego: współpraca z organizacjami zrzeszającymi jednostki samorządu terytorialnego w zakresie spraw społ-gospod rozwoju kraju, rozwoju regionu – zwieranie tzw kontraktów regionalnych.
w związku ze swoimi zadaniami sprawuje on nadzór nad: Urzędem Dozoru Technicznego, Państwowej Agencji Atomistyki, Urzędu regulacji Energetyki, Urzędem Patentowym RP
Minister Skarbu Państwa jako organ administracji gospodarczej
Urząd pojawił się na mocy ustawy z 8.08.96 o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa, zastąpił on dotychczas istniejące Ministerstwo Przemysłu i Handlu, M. Przekształceń Własnościowych, M. Współpracy z Zagranicą, M. Spraw Wew, M. Centralnego Urzędu Planowania oraz Szefa Urzędu RM. Do jego kompetencji należy:
przygotowywanie i przedkładanie RM oraz Sejmowi corocznych sprawozdań o stanie mienia SP oraz o ekonomicznych, finansowych i społecznych skutkach prywatyzacji
przygotowywanie i przedkładanie RM projektów rocznych kierunków prywatyzacji oraz sprawozdań z ich realizacji
prowadzenie zbiorczej ewidencji majątku SP
prowadzenie ewidencji podmiotów którym przysługuje prawo wynikające z uprawnień majątkowych SP lub do działania w jego imieniu
wykonywanie uprawnień wynikających z praw majątkowych SP a w szczególności w zakresie praw z akcji i udziałów należących do SP i w stosunku do mienia pozostałego po likwidacji państwowej jednostki organizacyjnej lub przypadającego SP w wyniku likwidacji spółki z jego udziałem
składanie w imieniu SP oświadczeń woli o utworzeniu spółki prawa handlowego lub przystąpieniu do takiej spółki bądź utworzeniu fundacji lub innej przewidzianej przez prawo osoby prawnej
Rządowe Centrum Studiów Strategicznych i jego rola w zarządzaniu gospodarką narodową
Część zadań których nie sprawują ministrowie należy do urzędów centralnych , które nie mają statutu urzędu ministra ale najczęściej są przez ministrów kierowane. Rządowe Centrum Studiów Strategicznych zostało powołane w miejsce byłego Centralnego Urzędu Planowania (ustawa z 8.08.96) – ma status prawny państwowej jednostki organizacyjnej którą kieruje Prezes w randze ministra i członka RM- jego zadaniem jest prowadzenie prac służących RM i jej Prezesowi.
Do zadań RCSS należy:
przygotowanie i przedstawienie RM prognoz i długookresowych strategicznych programu rozwoju gospodarczego i społecznego, koncepcji i programów polityki zagospodarowania przestrzennego kraju oraz programów polityki regionalnej
przedstawianie ocen międzynarodowych uwarunkowań sytuacji kraju oraz długofalowych koncepcji polityki zagranicznej a także ocen funkcjonalności struktur państwa i propozycji ich przekształceń
analizowanie zgodności treści i przebiegu realizacji programów krótkookresowych orasz średniookresowych ze strategicznymi programami długookresowymi i informowania RM o braku ich zgodności
analizowanie stanu gospodarki z pkt widzenia realizacji programów strategicznych i regionalnych i- informowanie RM o zagrożeniach w tym zakresie
przygotowywanie innych analiz , prognoz i programów zleconych prze z RM i jej {Prezesa
ma współdziałać z PAN i instytucjami naukowymi
Skład Komitetu Integracji Europejskiej
został on utworzony w celu programowania i koordynowania polityki w sprawach związanych z integracją Polski z UE i działań dostosowawczych Polski do standardów europejskich (w zakresie prawnym, w sferze gosp i społecznej), zajmuje się oceną tych procesów
w skład jego wchodzą: Przewodniczący Komitetu(może nim być Prezes RM), Sekretarz Komitetu- on to kieruje komitetem kiedy Przewodniczącym jest PRM a także członkowie: ministrowie Spraw Zagranicznych, S[praw Wew i Adm, Gospodarki, Finansów Ochrony Środowiska, Pracy i Polityki Socjalnej, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Sprawiedliwości . Ponadto PRM może powołać dodatkowo 3 osoby, których doświadczenie lub sprawowana funkcja może mieć istotne znaczenie dla realizacji zadań Komitetu. W posiedzeniach może brać udział Prezes NBPI Prezes rządowego Centrum Studiów Strategicznych.
Błąd! Nie można odnaleźć źródła odsyłacza. Komitet Integracji Europejskiej
Komitet Integracji Europejskiej (KIE) utworzony został na podstawie ustawy z dnia 8 sierpnia 1996r. KIE Jest naczelnym organem administracji państwowej, programującym i koordynującym politykę integracji Polski z Unią Europejską.
W skład Komitetu wchodzą: Przewodniczący, Sekretarz oraz następujący członkowie: Ministrowie: Spraw Zagranicznych, Spraw Wewnętrznych i Administracji, Gospodarki, Finansów, Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Pracy i Polityki Społecznej, Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Sprawiedliwości. Prezes Rady Ministrów może dodatkowo powołać w skład Komitetu trzy osoby, których doświadczenie lub pełnione funkcje mogą mieć istotne znaczenie dla realizacji zadań Komitetu. W posiedzeniach Komitetu mogą również uczestniczyć: Prezes Narodowego Banku Polskiego i Prezes Rządowego Centrum Studiów Strategicznych. Ministrem, Przewodniczącym Komitetu jest obecnie Premier Jerzy Buzek.
Komitet, w ramach swoich kompetencji określonych ustawowo, rozstrzyga kwestie dotyczące procesu integracji Polski z Unią Europejską, przedstawia Radzie Ministrów program działań dostosowawczych i integracyjnych z UE oraz projekty aktów prawnych dotyczące tych działań, a także projekty decyzji w sprawie przeznaczenia środków pochodzących z bezzwrotnej pomocy zagranicznej. Komitet przedstawia Radzie Ministrów sprawozdania z realizacji programów dostosowujących polską gospodarkę i system prawny do potrzeb przyszłej integracji z UE.
Komitet podejmuje działania mające na celu przygotowanie Polski do członkostwa w Unii Europejskiej obejmujące dostosowanie polskiego prawa i gospodarki do procesu integracji Polski z Unią Europejską, a także przygotowanie społeczeństwa polskiego, w tym kadr administracji publicznej, do tego procesu. Priorytetowym zadaniem bieżącym Komitetu jest przygotowanie Polski do negocjacji w sprawie członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Komitet koordynuje prace prowadzone przez ministerstwa i inne agendy centralnej administracji rządowej, których celem jest przygotowanie do negocjacji w sprawie członkostwa Polski w Unii Europejskiej.
Prace te obejmują różne etapy: od określenia problemowych obszarów negocjacyjnych, poprzez tworzenie odpowiedniego zaplecza specjalistycznego i organizacyjnego dla negocjacji, do określenia mandatu negocjacyjnego.
Zadania te realizowane są zgodnie z Narodową Strategią Integracji Polski z Unią Europejską oraz Narodowym Programem Przygotowania do Członkostwa w Unii Europejskiej - dokumentami opracowanymi przez Rząd.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta
Jego prezes jest centralnym organem adm rządowej podległym RM., działa poprzez swój urząd , delegatury oraz podległą jemu Inspekcję Handlową. Kompetencje Prezesa UOKiK:
sprawowanie kontroli przestrzegania przez przedsiębiorców przepisów o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym
badanie kształtowania się cen w warunkach ograniczenia konkurencji
wydawania decyzji w sprawach przeciwdziałania praktykom monopol., kształtowania struktur organizacyjnych przedsiębiorców ze względu na przepisy ustawy z 24.02.90 o przeciwdziałaniu praktykom monopol i ochronie interesów konsumentów
prowadzenie ewidencji przedsiębiorców - monopolistów (ich udział w rynku krajowym przekracza 80%)
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów został powołany do życia na mocy ustawy z dnia 24 lutego 1990 roku o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym. Na początku nosił nazwę Urząd Antymonopolowy. Do jego zadań należało zapewnienie rozwoju konkurencji oraz ochrony przedsiębiorców narażonych na stosowanie praktyk monopolistycznych.
Kompetencje Prezesa UOKiK
Na mocy ustawy z dnia 24 lutego 1990 roku o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów Prezes UOKiK jest centralnym organem administracji rządowej podległym Prezesowi Rady Ministrów. Do zakresu jego kompetencji należy:
sprawowanie kontroli przestrzegania przez przedsiębiorców ustawy o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym,
badanie kształtowania się cen w warunkach ograniczenia konkurencji,
wydawanie decyzji w sprawie przeciwdziałania praktykom monopolistycznym, kształtowania struktur organizacyjnych przedsiębiorców oraz decyzji określających odpowiedzialność, jaką ponoszą z tego tytułu przedsiębiorcy,
występowanie do przedsiębiorców i związków przedsiębiorców w sprawach ochrony praw
i interesów konsumentów,
podejmowanie czynności wynikających z przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji,
prowadzenie badań stanu koncentracji gospodarki oraz przedstawienie zainteresowanym podmiotom wniosków w sprawie działań zmierzających do zrównoważenia rynku,
przygotowywanie rządowych projektów polityki rozwoju konkurencji oraz polityki konsumenckiej
opracowywanie i opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących praktyk monopolistycznych, rozwoju konkurencji lub warunków jej powstania, a także ochrony konsumentów,
składanie wniosków w sprawie zmian przepisów w zakresie ochrony praw konsumentów,
zlecanie wyspecjalizowanym jednostkom i odpowiednim organom kontroli państwowej dokonywania badań przestrzegania praw konsumentów,
inicjowanie konsumenckich badań towarów i usług,
współpraca z innymi organami, do których zadań statutowych należy ochrona interesów konsumentów,
udzielanie pomocy organom samorządu województwa i powiatu oraz organizacjom, do których zadań statutowych należy ochrona interesów konsumentów,
opracowywanie i wydawanie publikacji oraz programów edukacyjnych popularyzujących prawa konsumentów.
Prezes UOKIK posiada również kompetencje wynikające z ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Prezes może występować w przypadku zaistnienia czynu nieuczciwej konkurencji z roszczeniami do sądu cywilnego. Ogólnie rzecz ujmując czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. W takich przypadkach Prezes może żądać:
zaniechania niedozwolonych działań,
usunięcia skutków niedozwolonych działań,
złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie.
Prezes może również występować do prokuratury z żądaniem ścigania wykroczeń naruszających tę ustawę.
Ustawa o radiofonii i telewizji również nadaje Prezesowi UOKiK pewne kompetencje.
W sytuacji zaistnienia nieuczciwej konkurencji w zakresie reklamy Prezes może występować do nadawcy reklamy o ujawnienie danych umożliwiających identyfikację zleceniodawcy audycji lub reklamy oraz może żądać wydania nieodpłatnie zapisu audycji lub reklamy w terminie 7 dni od złożenia wniosku.
Kompetencje Prezesa UOKiK poszerza również ustawa z 7 października 1999 o języku polskim. Ustawa ta dotyczy ochrony języka polskiego i używania go w działalności publicznej oraz w obrocie prawnym na terytorium RP. Kontrolę wykonywania obowiązków nałożonych tą ustawą (w zakresie relacji pomiędzy przedsiębiorcami oraz przedsiębiorcami i konsumentami) sprawuje Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów i Inspekcja Handlowa. Oba organy będą czuwały nad tym, by w obrocie prawnym na terytorium RP nie posługiwano się wyłącznie obcojęzycznymi określeniami (nie dotyczy to nazw własnych) oraz by obcojęzyczne opisy towarów i usług oraz oferty i reklamy wprowadzane do obrotu prawnego miały jednocześnie polską wersję językową. Ustawa weszła w życie 8 maja 2000 roku.
Ponadto Prezes UOKiK posiada pewne kompetencje wynikające z niżej wymienionych ustaw:
1. Ustawa z dnia 25.02.1958 r. o Inspekcji Handlowej (Dz.U. z 1999 r. Nr 105, poz. 1205): nadzór nad Inspekcję Handlową, zatwierdzanie planów kontroli Inspekcji Handlowej o zasięgu krajowym;
2. Ustawa z 21 sierpnia 1997 r. Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (Dz.U. Nr 118, poz. 754 ze zm.):kontrola post factum nabywania znacznych pakietów akcji, powodującego przekroczenie 5% albo 10% progów głosów na walnym zgromadzeniu oraz kontrola post factum sprzedaży pakietów akcji powodującej spadek liczby głosów na
walnym zgromadzeniu poniżej 10% albo 5%;
3. Ustawa z 30.04.1993 r. o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji (Dz.U. Nr 44, poz. 202 ze zm.): kontrola spraw dotyczących:
a) świadczenia usług zarządzania przez firmę zarządzającą na rzecz dwóch lub więcej funduszy,
b) nabywania akcji funduszu przez jego firmę zarządzającą,
c) łączenia funkcji nadzorczych i zarządzających w funduszach;
4. Ustawa z dnia 4.09.1997 r. o funduszach przemysłowych i ich prywatyzacji w związku z reformą systemu ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 141, poz. 945):kontrola łączeń dokonywanych przez fundusze przemysłowe, w tym umów nabywania akcji między funduszami lub między funduszami a osobami trzecimi (przy spełnieniu kryteriów progów procentowych i wartościowych);
5. Ustawa z dnia 28.08.1997 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz.U. Nr 139, poz. 933 ze zm.):kontrola połączeń towarzystw inwestycyjnych i zamiaru przejmowania zarządu funduszami inwestycyjnymi ( ustawa weszła w życie 21 lutego 1998 r.);
6. Ustawa z dnia 28.08.1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz.U. Nr 139, poz. 934 ze zm.):kontrola zamiaru połączeń powszechnych towarzystw emerytalnych i przejęcia zarządzania otwartymi funduszami emerytalnymi, przy spełnieniu określonych kryteriów;
7. Ustawa z dnia 29.06.1993 r. o obligacjach (Dz.U. z 1995 r. Nr 83, poz. 420 ze zm.):kontrola zamiany obligacji na akcje w przypadku spełnienia kryteriów określonych w art. 11 ustawy antymonopolowej;
8. Ustawa z dnia 11.12.1997 r. o administrowaniu obrotem z zagranicą towarami i usługami oraz o obrocie specjalnym (Dz.U. Nr 157, poz. 1026 ze zm.):udział w procedurze zmierzającej do ustanowienia ograniczeń w obrocie towarami
- zagranicą poprzez ustanawianie:
- kontyngentów,
- plafonów,
- automatycznej rejestracji obrotu,
- nieautomatycznej rejestracji obrotu;
9. Ustawa z dnia 11.12.1997 r. o ochronie przed nadmiernym przywozem towarów na polski obszar celny ( Dz.U. Nr 157, poz. 1027):udział w procedurze zmierzającej do stosowania środków ochronnych, w szczególności opłaty celnej dodatkowej i kontyngentów;
10. Ustawa z dnia 11.12.1997 r. o ochronie przed przywozem na polski obszar celny towarów po cenach dumpingowych (Dz. U. Nr 157, poz. 1028):udział w postępowaniu antydumpingowym mającym na celu ustanowienie ceł antydumpingowych;
11. Ustawa z dnia 11.12.1997 r. o ochronie przed nadmiernym przywozem na polski obszar celny niektórych towarów tekstylnych i odzieżowych (Dz. U. Nr 157, poz. 1029):udział w postępowaniu w charakterze organu opiniodawczego;
12. Ustawa z dnia 27.06.1997 r. o transporcie kolejowym (Dz.U. Nr 96, poz. 591 ze zm.):opiniowanie odmowy udzielenia przez Ministerstwo Transportu koncesji na wykonanie przewozów kolejowych;
13. Ustawa z dnia 23.11.1990 r. o łączności (Dz.U. z 1995 r. Nr 117, poz. 564):opiniowanie decyzji Ministra Łączności w sprawie określenia warunków współpracy i rozliczeń pomiędzy operatorami sieci telekomunikacyjnych.
Krajowy Urząd Pracy
Prezes KUP jest centralnym organem adm państwowej podległym Ministrowi Pracy i Polityki Socjalnej. w zakres obowiązków w/w urzędu należą:
współtworzenia i realizacji polityki rynku pracy oraz wykorzystywania jej i tworzenia jej instrumentów
organizacji i funkcjonowania wojewódzkich i rejonowych urzędów pracy
planowania , organizacji i zarządzania systemem informatycznym w urzędach pracy
gospodarowania i kontroli wydatków z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
nadzór i kontrola nad realizacją zadań wynikających z przepisów o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych
koordynacji współpracy z zagranicą orz podejmowanie prze obywateli Rp pracy za granicą i cudzoziemców w naszym kraju
koordynowania zadań z zakresu służby zastępczej i zadań wynikających z przepisów o przeciwdziałaniu bezrobociu i zatrudnieniu.
Wymień znane ci agencje rządowe
agencje rządowe – jednostki organizacyjne wyłączone z tradycyjnych struktur ministerialnych , chociaż często pod nadzorem ministrów. Różnią się sposobem powstawania, organizacji, finansowani, nadzoru i kontroli a tkże zadaniami i sposobami ich wypełniania. . Z pkt widzenia powstawania wyróżniamy: agencje rządowe powstałe na mocy ustawy -15 (państwowe osoby prawne: Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, Agencja Budowy i Eksploatacji Autostrad, Agencja Rezerw Materiałowych, Agencja Prywatyzacji, Techniki i Technologii, państwowe jednostki organizacyjne: Państwowa Agencja Atomistyki, Państwowa Agencja Prasowa, zakłady budżetowe: Agencja Rynku Rolnego, Państwowa Agencja Radiokomunikacji) oraz agencje będące spółkami akcyjnymi 7 (min Państwowa Agencja Węgla Kamiennego, Państwowa Agencja Informacyjna, Polski Fundusz Gwarancyjny, Agencja Rozwoju Przemysłu). + Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
Terenowa administracja rządowa
Zadania administracji rządowej w terenie wykonują (wg ustawy z 5.06.98n o adm rządowej w województwie):
wojewoda sprawujący władze administracji ogólnej (w zakresie gospodarki najważniejsze jego zadania łączą się z reprezentowaniem Skarbu Państwa i wykonywaniem obowiązków organu założycielskiego wobec pp. Wykonuje on również uprawnienia wynikające z przepisów o fundacjach, posiada kompetencje w zakresie komunalizacji mienia gminnego. Wykonuje on swoje zadania przy pomocy wice wojewody, kierowników służb i inspekcji wojewódzkich, urzędu wojewódzkiego i urzędów rejonowych które to nadzoruje)
działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży
organy adm niezespolonej
organy samorządu terytorialnego jeżeli wykonywanie zadań adm rządowej wynika z ustawy lub z zawartego porozumienia
działający pod zwierzchnictwem starosty kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach
organy innych samorządów jeżeli wykonywanie zadań adm rządowej następuje na podstawie ustawy lub porozumienia
Najwyższa Izba Kontroli w systemie administracji gospodarczej
Jej pozycje reguluje Konstytucja RP i ustawa z 23.12.94 O NIK - jest to naczelny organ kontroli państwowej podległym Sejmowi, kontroluje działalność adm rządowej NBP, państwowych osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych z pkt widzenia legalności gospodarności, celowości i rzetelności. Może kontrolować działalność organy samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i innych komunalnych osób prawnych z pkt widzenia legalności, gospodarności, rzetelności. Kontrola może również dotyczyć innych jednostek i przedsiębiorstw w zakresie w jakim wykorzystują oni majątek lub środki państwowe oraz czy wywiązują się z obowiązków wobec państwa. Obowiązki NIK wobec Sejmu:
przedkładanie analizy wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej
przedkładanie opinii w sprawie absolutorium dla RM
przedkładanie inf o wynikach kontroli oraz wnioski i wystąpienia
Nie jest to organ adm gospodarczej - kontroluje jednak państwo, realizację jego zadań wobec gospodarki przez adm gospodarczą.
NBP w systemie administracji gospodarczej
NBP zgodnie z Konstytucją RP jest centralnym bankiem państwa - przysługuje mu wyłącznie prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej (odpowiada za wartość pieniądza). Poza tym spełnia równocześnie 3 funkcje:
banku emisyjnego, banku banków (bank rezerwowy dla banków komercyjnych, kształtuje ich potencjał kredytowania poprzez rezerwy obowiązkowe i kredyty refinansowe, reguluje cyrkulacje emitowanego pieniądza oraz rozmiary kredytowania i płynność całego systemu bankowego
banku gospodarki narodowej - czuwa nad równowagą bilansu płatniczego , udziela kredytów budżetowi państwa oraz sprawuje obsługę długu państwowego
Ustawa z 29.08.97 o NBP wyznaczyła jego zadania wobec gospodarki i tak NBP:
współdziała w kształtowaniu polityki gosp państwa oraz w jej realizacji kierując się ustawami i uchwałami Sejmu
przekazuje organom państwa założenia polityki pieniężnej oraz inf dot jej realizacji i sytuacji w systemie bankowym
współdziała z Ministrem Finansów w opracowaniu planów finansowych
opiniuje projekty aktów normatywnych z zakresu polityki gospodarczej oraz dot działalności banków
opiniuje projekt ustawy budżetowej
przedkłada RM i Sejmowi raport o stanie pieniądza i projekt założeń NBP w zakresie polityki pieniężnej na rok następny
Rola Rady Polityki Pieniężnej w systemie administracji gospodarczej państwa
- nowy organ w skład którego wchodzą Prezes NBP jako przewodniczący oraz osoby wyróżniające się wiedzą z zakresu finansów powoływane na 6 lat w równej liczbie przez Prezydenta, Sejm i Senat. W świetle Konstytucji RP ma ona ustalać założenia polityki pieniężnej i przedkładać je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej oraz składać Sejmowi sprawozdanie wykonania założeń polityki pieniężnej
Samorządowa administracja gospodarcza
Po reformie ustroju samorządu terytorialnego w 1998 nowymi jednostkami sam teryt. stały się oprócz gmin (ustawa z 8.08.90 o samorządzie gminnym) powiaty i województwa samorządowe. Zgodnie z ustawą o samorządzie województwa z 5.06.98, na szczeblu każdego z nich powstała odrębna adm samorządowa. Gmina: jest podstawową jednostka podziału adm państwa, w skład zarządu gminy wchodzą wójt albo burmistrz (prezydent miasta) jako przewodniczący zarządu , ponadto ich zastępcy oraz pozostali członkowie. Swoje zadania zarząd wykonuje przy pomocy urzędu gminy. Pracę zarządu kontroluje rada gminy oraz regionalna izba obrachunkowa Jeżeli chodzi o jej zadania związane z gospodarką to dotyczy to głównie zadań własnych gmin. Część z nich jest wykonywana w ramach bezpośredniej działalności gmin zarząd organizuje i kontroluje działalność jednostek organizacyjnych którym powierzono lub zlecono prowadzenie tej działalności. Ponadto zarząd gminy współdziała z terenowymi organami administracji rządowej w realizacji ich zadań za rzecz gospodarki. Rola adm samorządowej jako aparatu gospodarczego odnosi się głównie do zadań gospodarczych gminy.
Powiat - zarząd powiatu: starosta - przewodniczący, wice starosta i pozostali członkowie; Województwo - zarząd województwa na czele z marszałkiem województwa, wiceprzewodniczący i pozostali członkowie).
Po reformie w 1998 uległ zmianie dotychczasowy podział zadań między gminy i organy państwowe. Zarząd gminy, powiatu i województwa są organami wykonawczymi o charakterze kolegialnym
Samorząd Gospodarczy (np. Krajowy Związek Rzemiosła)
Jednym z rodzajów samorządu jest samorząd gospodarczy. Uważa się ze dzięki takiemu samorządowi można obniżyć ryzyko wchodzenia w stosunki umowne z niesolidnymi partnerami gdy prowadzenie ewidencji lub rejestracji przedsiębiorców powierzy się w ich władanie. Powinny one kształtować zasad etyki zawodowej i obyczajów kupieckich . Uważa się że samorząd gosp może być efektywnym źródłem informacji o dz. gosp wykonywanej przez członków samorządu a przez to wykorzystania ich w procesie oddziaływania państwa na gospodarkę. Jego istnienie może ułatwić zwalczanie bezrobocia dzięki działalności doradczej, promocyjnej. Samorząd gosp może wreszcie przejmować wykonawstwo części zadań państwa wobec gospodarki. Interesy zawodowe sprawiają, że organizacja i funkcjonowanie samorządów gosp są regulowane na drodze odrębnych ustaw. W Polsce istniej kilka takich organizacji min: samorząd rzemieślniczy - ustawa z 22.03.89 o rzemiośle, izby gospodarcze, izby rolnicze.
Samorząd gospodarczy
Art. 57.
Samorząd gospodarczy reprezentuje środowiska przedsiębiorców i poprzez działania na rzecz przedsiębiorczości wspiera rozwój gospodarczy kraju.
Art. 58.
1. Samorząd gospodarczy nie posiada uprawnień władczych w stosunku do przedsiębiorców w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
2. Samorząd gospodarczy nie może podejmować działań ograniczających zakres wykonywanej przez przedsiębiorców działalności gospodarczej lub godzących w zasadę konkurencji.
Art. 59.
1. Samorząd gospodarczy działa poprzez organizacje przedsiębiorców zwane dalej ..organizacjami samorządu gospodarczego".
2. Organizacja samorządu gospodarczego nie może odmówić członkostwa przedsiębiorcy. który spełnia warunki określone w statucie tej organizacji.
Art. 60.
Ustrój samorządu gospodarczego, zadania i sposób jego tworzenia oraz tryb powoływania władz organizacji samorządu gospodarczego określa odrębna ustawa.
organ samorządu rzemiosła powoływany do reprezentowania zrzeszonych w nim członków oraz popierania rozwoju rzemiosła. Do zadań cechu należy: obrona podstawowych interesów członków, sprawy związane z podnoszeniem ich kwalifikacji zawodowych, popieranie rozwoju rzemiosła i podnoszenie jego poziomu technicznego, szkolenie uczniów i inne.
Organizacje pracowników i pracodawców
W rozumieniu przepisów obywatele będący pracownikami lub osobami bezrobotnymi mogą zrzeszać się w związkach zawodowych (ustawa z 23.05.91o związkach zawodowych). Zgodnie z tą ustawą jest to organizacja powołana do reprezentowania i obrony praw, interesów zawodowych i socjalnych ludzi pracy. Związki zawodowe o charakterze ogólnokrajowym są uprawnione do wyrażania opinii na temat projektów aktów prawnych w zakresie objętym ich zadaniami. W ten sposób mają wpływ na kształtowanie przez państwo rynku pracy. Szczególną rolę mają w prowadzeniu rokowań zbiorowych oraz zawieraniu układów zbiorowych pracy. Odrębnym zagadnieniem jest reprezentacja pracownicza w przedsiębiorstwach zorganizowana na podst przepisów ustawy z 81 o samorządzie załogi pp. Tzw samorząd pracowniczy jest jednocześnie organem pp, mam prawnie ustalony zakres kompetencji i formy ich realizacji - ta forma bardzo osłabiła zarządzanie przedsiębiorstwami, dlatego też zaczęto min prywatyzować pp albo zmieniać ich formę prawna aby e w ten sposób pozbyć się samorządu pracowniczego. Analogicznie do pracowników i pracodawcy maja możliwość tworzenia bez uprzedniego zezwolenia (ustawa o organizacjach pracodawców z 23.0591) związków pracodawców - ich celem jest ochrona praw i reprezentowanie interesów zrzeszonych członków wobec związków zawodowych pracowników, organów władzy i adm państwowej i samorządu terytorialnego. Ich federacje i konferencje maja prawo opiniowania założeń i projektów aktów prawnych oraz prowadzenia rokowań zbiorowych.
Zakres przedmiotowy ustawy "Prawo o działalności Gospodarczej"
Działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy jest to zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Ustawa nie zalicza do dz.gosp świadczenia pomocy przez notariusza adwokata czy radcę prawnego (tu maja zastosowanie przepisy ustaw o notariacie , adwokaturze) oraz działalności w rolnictwie w zakresie upraw rolnych i hodowli zwierząt ogrodnictwa i warzywnictwa, leśnictwa. Rybactwa śródlądowego, wyklucza cały zakres dz. związanych z agroturystyką - wynajem pokoi, sprzedaży posiłków domowych we własnym gospodarstwie rolnym)
Zakres podmiotowy ustawy "Prawo o działalności Gospodarczej"
Przedsiębiorcą nazywa się osobę fizyczną, prawną bądź spółkę prawa handlowego nie mającą osobowości prawnej, a także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich dz.gosp, którzy to podejmują i wykonują działalność gospodarczą w myśl ustawy "Prawo o dz. gospod", zawodowo i we własnym imieniu.
podmioty zagraniczne i krajowe (mali i średni przedsiębiorcy - sens podziału opiera się na umożliwienia tym grupom korzystania z różnego rodzaju udogodnień i ułatwień) oraz przedstawiciele wolnych zawodów o ile wykonywane są one w ramach dz.gosp a nie w ramach stosunku pracy.
przedsiębiorcami nie są adwokaci notariusze i radcy prawni
Sfery podejmowania i wykonywania działań gospodarczych - krótka charakterystyka
Działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy jest to zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły
Podejmowanie dz.gosp może być:
wolne - podjecie dz.gosp jest wolne dla każdego na równych prawach o ile nie istniej prawny zakaz jej podejmowania lub gdy nie podlega ona ograniczeniom lub reglamentacji.
zakazane bezwzględnie - w znaczeniu czynności i działań zabronionych przez prawo, bądź gdy jej skutki nie są ważne dla prawa cywilnego, dotyczy osób nie mających zdolności prawnych lub zdolności do czynności prawnych(nieletni, ubezwłasnowolnieni
zakazane względnie (ograniczone) - taka która została zakazana przez ustawodawcę ale istnieje możliwość uchylenia zakazu, wynikają głównie z polityki gospodarczej państwa np. monopol państwowy
reglamentowane - dot sfery dz.gosp- założenie pewnych ograniczeń wolnego prawa dz.gosp - zezwolenia, koncesje
Obowiązki przedsiębiorstw w tzw wolnej strefie podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej.
Działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy jest to zarobkowa działalność wytwórcza , handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Podejmowanie i wykonywanie dz.gosp jest wolne ale z zachowaniem warunków określonych przepisami ustawy. Warunki te dzielą się na ogólne - odnoszące do wszystkich podmiotów i przedsiębiorstw które chcą prowadzić działalność gospodarczą oraz szczegółowe tzn tylko wybranych kategorii przedsiębiorców zależności od rodzaju prowadzonej działalności. Do warunków ogólnych należy:
rejestracja - wpis do rejestru właściwego sądu rejonowego w danym mieście wojewódzkim - dane o przedsiębiorcy: nazwa, logo, oznaczenia towarów, miejsce(adres)siedziby firmy, rodzaj prowadzonej działalności etc. Do obowiązków gmin należy tu dostarczenie nam formularzy, wniosków z tym związanych oraz poinformowania o kosztach i sposobie ich uiszczania. Muszą one również udostępnić wgląd do tzw Europejskiej Klasyfikacji Działalności a także do Centralnego Rejestru Działalności Przedsiębiorców Niewypłacalnych (wgląd tylko do akt osób prawnych - nie fizycznych)
rejestracja w tzw rejestrach specjalnych (REGON - nr rejestracji statystycznej - Wojewódzkie Urzędy Statystyczne; NIP - numer identyfikacji podatkowej - Urząd Skarbowy; ZUS)
założenie konta bankowego (podanie go do wiadomości US)
warunki szczegółowe dotyczą przepisów ochrony życia i zdrowia czyli wartości prawnie chronionych:
szkolenia BHP, PIP - Państwowa Inspekcja Pracy, - patrz pkt 33.
Jaka grupa przepisów zawarta w ustawie "Prawo o działalności Gospodarczej" weszła w życie z dniem 1.01.2000
Są to przepisy nakazujące porządkowanie stanu prawnego w zakresie koncesji i zezwoleń na dz.gosp oraz dotyczące osób i podmiotów zagranicznych, oddziałów i przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych, małych i średnich przedsiębiorstw
30,31 Podejmowanie i wykonywanie działalności na podstawie koncesji - zakres przedmiotowy podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na podstawie koncesji.
Koncesja - scedowanie pewnych praw przez państwo na podmiot dz.gosp z zakresu objętego monopolem, akt zgody państwa na podejmowanie i wykonywanie określonej dz.gosp przez przedsiębiorstwo(forma kalkulacji zysków i strat - gdy państwo może mieć większe zyski z podatków niż przy utrzymaniu monopolu lub finansowo nie może rozbudować sieci w danej dziedzinie). Wydawana jest tylko na wniosek zainteresowanego przedsiębiorcy
W rozdz. 3 "prawo o dz.gosp", ustawodawca określa zakres przedmiotowy działalności koncesjonowanej:
poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin
bezzbiornikowe magazynowanie substancji oraz składowanie odpadów w górotworze w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych
wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologiami o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym
działalność związaną z ochroną mienia i osób
wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, dystrybucji, obrotu paliwami i energią
transportu lotniczego oraz innych usług lotniczych
zarządzanie liniami kolejowymi oraz wykonywania przewozów kolejowych
rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych
działalności ważnej ze względu na interes publiczny, bezpieczeństwo państwa
Każdy może się starać o koncesję z wyjątkiem kiedy organ koncesyjny (organ administracji rządowej lub organ jednostki samorządu terytor. upoważniony na podstawie ustawy do udzielania, odmowy, zmiany i cofnięcia koncesji oraz do udzielania promesy koncesyjnej. Są to przede wszystkim właściwi ministrowie spraw wew i adm.) cofnie koncesję przyznaną przedsiębiorcy - ten może ponownie ubiegać się o nią po upływie 3 lat od chwili jej cofnięcia
Aby otrzymać koncesję należy złożyć wniosek w którym powinno znaleźć się:
oznaczenie przedsiębiorcy i jego siedziby
nr w rejestrze przedsiębiorców
określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gosp na którą ma być udzielona koncesja
informacje określone w obrębie innych ustaw
Organ koncesyjny może dokonać konkretnych czynności w celu sprawdzenia czy przedsiębiorca spełnia warunki określone w koncesji (przy ograniczonej liczbie koncesji warunki jej udzielania ogłasza się w Monitorze Sądowym i Gospodarczym). Przydzielanie koncesji odbywa się w formie postępowania administracyjnego
Koncesje przydzielane są na okres nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50 lat.
Art. 11. [Rodzaje działalności koncesjonowanej]
1. Uzyskania koncesji wymaga podjęcie działalności gospodarczej w zakresie: 1) poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania kopalin oraz surowców mineralnych znajdujących się w odpadach powstałych po robotach górniczych oraz po procesach wzbogacania kopalin, bezzbiornikowego magazynowania substancji w górotworze oraz składowania odpadów w podziemnych wyrobiskach górniczych, 2) przetwórstwa i obrotu metalami szlachetnymi i kamieniami szlachetnymi, 2a) przetwórstwa i obrotu metalami nieżelaznymi 3) wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją, 4) wytwarzania środków farmaceutycznych i materiałów medycznych, 5) wyrobu, rozlewu, oczyszczania, skażania i odwadniania spirytusu oraz wydzielania spirytusu z innego wytworu, a także wyrobu i rozlewu wódek 5a) wyrobu i rozlewu wyrobów winiarskich, 6) wytwarzania wyrobów tytoniowych, 7) transportu morskiego, lotniczego oraz wykonywania innych usług lotniczych, a także zarządzania portami morskimi innymi niż porty o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej i lotniskami, 7a) zarządzania liniami kolejowymi i wykonywania przewozów kolejowych, 8) prowadzenia aptek, 8a) obrotu hurtowego lekami gotowymi i surowcami farmaceutycznymi przeznaczonymi do produkcji lub sporządzania leków w aptekach oraz artykułami sanitarnymi, 8b) konfekcjonowania i obrotu środkami ochrony roślin, 9) obrotu z zagranicą towarami i usługami, określonymi w drodze rozporządzenia przez Ministra Współpracy Gospodarczej z Zagranicą, 10) obrotu dobrami kultury powstałymi przed dniem 9 maja 1945 r., 11) usług: ochrony osób i mienia, detektywistycznych oraz w sprawach paszportowych, 11) usług ochrony osób i mienia, 11a) usług detektywistycznych oraz w sprawach paszportowych, 12) usług kurierskich, a także pocztowych usług o charakterze powszechnym, polegających na przewozie i doręczaniu w obrocie krajowym i zagranicznym: a) przesyłek listowych o masie powyżej 2000 g, b) listów wartościowych o masie powyżej 2000 g, 13) dokonywania przenoszenia zapisu dźwięku lub dźwięku i obrazu na taśmy, płyty, kasety, wideokasety i wideopłyty, 14) usług telekomunikacyjnych, 15) obrotu w kraju i z zagranicą zwierzyną żywą oraz tuszami zwierzyny i ich częściami, z wyłączeniem sprzedaży dokonywanej przez dzierżawców i zarządców obwodów łowieckich na terenie kraju, a także sprzedaży usług turystycznych obejmujących polowania w kraju dla cudzoziemców i polowania za zagranicą, 16) prowadzenia agencji celnej, 17) wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji oraz obrotu paliwami i energią. 18) produkcji i dystrybucji tablic rejestracyjnych pojazdów, 19) międzynarodowego transportu drogowego
Koncesjonowanie działalności gospodarczej
Art. 20. [Organy koncesyjne]
1. Udzielanie, odmowa udzielenia i cofanie koncesji należy do naczelnego lub centralnego organu administracji państwowej właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu, zwanego dalej „organem koncesyjnym”.
2. Udzielenie, odmowa udzielenia i cofnięcie koncesji następuje w drodze decyzji administracyjnej.
3. Do wniosku o udzielenie koncesji stosuje się odpowiednio przepis art. 16 ust. 1. Organ koncesyjny może zobowiązać wnioskodawcę do przedstawienia, w wyznaczonym terminie, określonych informacji i dokumentów mogących uprawdopodobnić, że spełni on warunki wykonywania działalności gospodarczej, które będą określone w koncesji lub wynikają z odrębnych przepisów.
3a. Minister właściwy do udzielania koncesji może, w drodze rozporządzenia, określić rodzaje dokumentów i zakres informacji, o których mowa w ust. 3.
4. W koncesji zamieszcza się dane objęte wnioskiem. Organ koncesyjny może określić w koncesji podstawowe warunki wykonywania działalności gospodarczej.
4a. Udzielenie koncesji może być uzależnione od złożenia zabezpieczenia majątkowego roszczeń osób trzecich do wnioskodawcy z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.
5. Organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji lub ograniczyć zakres i przedmiot działalności gospodarczej w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji ze względu na zagrożenie interesu gospodarki narodowej, obronności lub bezpieczeństwa państwa albo zagrożenie bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli.
6. Odmowa udzielenia koncesji lub ograniczenie zakresu i przedmiotu działalności gospodarczej w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji może również nastąpić, gdy wnioskodawca nie daje rękojmi należytego wykonywania działalności gospodarczej lub spełnienia warunków, o których mowa w ust. 4, albo nie złoży zabezpieczenia, o którym mowa w ust. 4a.
7. Właściwy minister może, w drodze rozporządzenia, określić rodzaj, wysokość i sposób zabezpieczenia, o którym mowa w ust. 4a, w zależności od przedmiotu działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu.
7a. Minister Gospodarki, w drodze rozporządzenia, może określić zasady udzielania koncesji w zakresie objętym rozporządzeniem, o którym mowa w art. 11 ust. 1 pkt 9.
Art. 21. [Ważność koncesji – termin]
1. Koncesję wydaje się na czas nie oznaczony.
2. Koncesja może być wydana na czas oznaczony: 1) na żądanie ubiegającego się o wydanie koncesji. 2) ze względów, o których mowa w art. 20 ust. 5.
3. Koncesje w obrocie z zagranicą towarami i usługami, o których mowa w art. 11 ust. 1 pkt 9, wydaje się na czas oznaczony.
Art. 22. [Zakres kontroli organu koncesyjnego]
1. Organ koncesyjny jest uprawniony do kontroli działalności gospodarczej w zakresie: 1) zgodności prowadzonej działalności z koncesją, 2) przestrzegania warunków wykonywania działalności gospodarczej, o których mowa w art. 20 ust. 4 i w przepisach wydanych na podstawie art. 22b, 3) ochrony interesów gospodarki narodowej, obronności lub bezpieczeństwa państwa, a także ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli.
2. Postępowanie kontrolne wszczyna się na podstawie upoważnienia wydanego przez organ koncesyjny.
3. Osoby upoważnione przez organ koncesyjny do dokonywania kontroli są uprawnione w szczególności do: 1) wstępu na teren nieruchomości, obiektu, lokalu lub ich części, gdzie jest prowadzona działalność gospodarcza, w takich dniach i godzinach, w jakich jest prowadzona lub powinna być prowadzona ta działalność, 2) żądania pisemnych lub ustnych wyjaśnień, okazania dokumentów lub innych nośników informacji oraz udostępnienia danych mających związek z przedmiotem kontroli.
4. Czynności kontrolnych w przypadkach, o których mowa w ust. 3, dokonuje się w obecności kontrolowanego, osoby zastępującej kontrolowanego lub przez niego zatrudnionej, a w razie nieobecności tych osób – w obecności przywołanego świadka.
5. Organ koncesyjny może powierzyć dokonanie kontroli, o której mowa w ust. 1, innemu organowi państwowemu, wyspecjalizowanemu w kontroli danego rodzaju działalności. Przepisy ust. 2–4 stosuje się odpowiednio.
6. Organ koncesyjny może wezwać przedsiębiorcę do usunięcia stwierdzonych uchybień w wyznaczonym terminie.
Art. 22a. [Przyczyny cofnięcia koncesji]
1. Organ koncesyjny może cofnąć koncesję albo ograniczyć zakres lub przedmiot działalności gospodarczej określonej w koncesji: 1) jeżeli przedsiębiorca nie usunął uchybień w terminie wyznaczonym na podstawie art. 22 ust. 6, 2) jeżeli prowadzona działalność rażąco uchybia warunkom wykonywania działalności gospodarczej, o których mowa w art. 20 ust. 4 i w przepisach wydanych na podstawie art. 22b 3) z przyczyn, o których mowa w art. 20 ust. 5, 4) jeżeli przedsiębiorca prowadzi przedsiębiorstwo i obrót surowcami wtórnymi metali nieżelaznych (złomem) niezgodnie z art. 24a.
2. Koncesja może być cofnięta także na zasadach określonych w art. 19.
Art. 22b. [Uprawnienia Rady Ministrów] Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, w stosunku do działalności gospodarczej, o której mowa w art. 11 ust. 1 pkt 2a, 3 i 11a, określić szczególne warunki jej wykonywania.
Uzyskanie koncesji wymaga
wydobywanie surowców z odpadów powstałych po robotach górniczych,
przetwórstwo i obrót metalami nierdzewnymi i szlachetnymi oraz kamieniami szlachetnymi,
wytwarzanie środków farmaceutycznych i materiałów medycznych oraz obrót detaliczny i hurtowy nimi,
wytwarzanie spirytusu, wódek i wyrobow tytoniowych,
transport morski i lotniczy,
obrót z zagranicą niektórymi towarami,
obrot dobrami kultury powstałymi przed 9 maja 1945 r.,
swiadczenie usług w zakresie ochrony mienia, detektywistycznych, korespondencji pocztowej, przenoszenie zapisu audiowizualnego.
Uzyskanie koncesji wymaga złożenia wniosku do naczelnego lub centralnego organu administracji rządowej, jest równoznaczne z zarejestrowaniem działalności.
Uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej wymaga:
handel napojami alkoholowymi,
świadczenie usług maklerskich i doradczych w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi,
prowadzenie składów celnych, banków i zakładów ubezpieczeniowych
Zakres podmiotowy podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na podstawie koncesji.
Każdy może się starać o koncesję , zarówno osoba fizyczna jak i prawna z wyjątkiem kiedy organ koncesyjny cofnie koncesję przyznaną przedsiębiorcy - ten może ponownie ubiegać się o nią po upływie 3 lat od chwili jej cofnięcia. Ustawodawca może jednak określać warunki podmiotowe ubiegania się o koncesje - i na tych warunkach koncesje stają się dostępne dla jednych a niedostępne dla innych
Obowiązki przedsiębiorców związane z ochroną życia i zdrowia ludzkiego.
Ponieważ prowadzenie dz.gosp może zagrażać życiu i zdrowiu ludzkiemu (a są to wartości prawnie chronione przez prawo) przedsiębiorca musi spełniać odpowiednie warunki pod tym względem z chwilą rozpoczęcia aż do momentu zakończenia prowadzenia dz.gosp. Podstawową grupę tworzą przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy - wg przepisów każdy zakład jest zobowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie pracowników w tym zakresie. Ustawa "Pdg" nakłada na przedsiębiorców również warunek zapewnienia bezpieczeństwa i porządku w toku dz. gosp na podstawie innych przepisów prawnych: np. przepisy budowlane, p-poż, sanitarne (ochrona zdrowia, żywności, zwalczania chorób) Przepisy sanitarne wprowadza się odrębnie dla różnych zakładów (lotniska, ZMO, apteki, handel). Organem kontroli jest Inspekcja Sanitarna. Należy też wspomnieć o wymogu posiadania kwalifikacji przez niektórych przedsiębiorców, których dz.gosp ma wpływ na bezpieczeństwo zdrowia i życia ludzkiego- np. zawody medyczne, transport lotniczy, morski.
Scharakteryzuj krótko instytucję promesy koncesyjnej
Jest przyrzeczenie udzielenia koncesji. - po otrzymaniu promesy przedsiębiorca ma pewność że uzyska również koncesję wobec tego bez ryzyka w okresie oczekiwania (nie krótszym niż 6 miesięcy)może podjąć odpowiednie nakłady inwestycyjne i zgromadzić wymaganą dokumentację, które to potrzebne są do rozpoczęcia działalności. Ustawa nie określa powodów z jakich można odmówić wydania promesy oraz jej cofnięcia (ale jest to zbędne przy możliwości odmowy przyznania samej koncesji). Można ubiegać się o koncesje bez uprzedniego wystąpienia o promesę - - zabiegi o promesę mają sens w świetle tego że w okresie jej ważności nie można odmówić koncesji na działalność określoną w promesie. Może być wydawana w formie decyzji adm, na podstawie której przedsiębiorstwo może starać się o kredyt
Art. 23. [Promesa koncesji]
1. Kto zamierza podjąć działalność gospodarczą w dziedzinie podlegającej koncesjonowaniu, może ubiegać się o wydanie promesy koncesji (przyrzeczenia wydania koncesji).
2. Promesę wydaje się w drodze decyzji administracyjnej.
3. W promesie ustala się okres jej ważności, z tym że nie może on być krótszy niż 6 miesięcy.
4. W okresie ważności promesy nie można odmówić wydania koncesji na działalność określoną w promesie, chyba że uległ zmianie stan faktyczny lub prawny podany we wniosku o wydanie promesy.
Omów francuski i niemiecki model koncesji, wskaż różnice.
Francja - koncesja polegała na odstępowaniu od monopolu państwowego na rzecz przedsiębiorców niepaństwowych w celu zlecenia im realizacji zadań administracyjnych państwa o charakterze gospodarczym . Wraz z koncesja przekazywane zostały pewne uprawnienia organu państwowego w dziedzinie objętej koncesją np. Prawo sprawowania policji adm, prawo pobierania opłat od użytkowników. Koncesja taka była umową ściśle administracyjną, długoterminową, miała na celu eksploatację służby publicznej na ryzyko koncesjonariusza. Wynagrodzenie koncesjonariusza było zapewnione poprzez nadanie mu prawa do pobierania opłat ustalonych przez taryfę od użytkowników. Była to raczej umowa administracyjna . Współcześnie pojęcia koncesja używa się do oznaczenia stosunku prawnego między organem administracji a osobą fizyczną lub prawną .
2 rodzaje koncesji: 1. dot usług publicznych uprawnienie do eksploatacji określonych urządzeń technicznych lub terenu np. park, cmentarz2. robót publicznych (np. budowa i eksploatacja linii kolejowych, dróg ,kanałów etc). W obu przypadkach powstaje - w drodze aktu adm - stosunek prawny, który zawiera elementy cywilnoprawne. Koncesji we Francji udzielają zarówno organy państwowe jak i lokalne. Do podst praw koncesjonariusza jest możliwość korzystania z pewnych przywilejów z wykonywaniem władztwa administracyjnego
Niemcy - z tą 1 - są tylko jedna cecha wspólna: podejmowanie dz.gosp w sferze objętej monopolem państwa (pozwolenia przemysłowe o charakterze policyjnym, wydawane w postaci decyzji adm). Wydanie koncesji miało za zadanie ( w przeciwieństwie do Francji) sprawdzenia czy podmiot ., który zamierza podjąć dz. gosp w sferze należącej do wyłączności państwa, może ją wykonywać nie naruszając bezpieczeństwa państwa i interesu publicznego. Koncesjonariusz nie otrzymywał żadnych praw władczych (różnica - Francja) w dziedzinie administracji i za otrzymanie koncesji musiał płacić. Współcześnie koncesja w Niemczech ma postać umowy dot korzystania z wód lub dróg publicznych(ją poprzedza wydanie zezwolenia adm na korzystanie z tych urządzeń. Są tu też tzw pozwolenia przemysłowe- akty adm o charakterze związanym (koncesje są z reguły aktami opartymi na swobodnym uznaniu)
Omów krótko instytucję zezwolenia
Zezwolenie jest to uchylenie w sposób zindywidualizowany ustawowej przeszkody w legalnym podejmowaniu określonej dz.gosp, która została ustanowiona przez państwo w celu zapewnienia realizowanego w interesie publicznym nadzoru nad tą sferą.
nie dotyczy dz. gospod objętej monopolem
nie nadaje żadnych nowych praw przedsiębiorcy , konkretyzuje jedynie istniejące już prawa
państwo przez decyzje administracyjną usuwa przeszkodę w wykonywaniu i podejmowaniu dz.gosp przez podmiot gosp i przez to dane działanie staje się wolne dla podmiotu
jest wydawane w wyniku sprawdzenia możliwości uchylenia zakazu wykonywania dz.gosp, który został ustanowiony ze względu na: ochronę życia i zdrowia ludzkiego, bezpieczeństwa i porządku, tajemnicy państwowej, zobowiązań między narodami
obowiązek uzyskiwania zezwoleń na poszczególne rodzaje działalności gosp ustananawiany jest w przepisach odrębnych
udzielanie zezwoleń następuje na podstawie przepisu kodeksu postępowania administracyjnego zmodyfikowanego niekiedy przez przepisy szczególne( odwrotnie niż koncesja)
zezwolenie jest decyzją administracyjną o charakterze decyzji związanej
Przy przyznawaniu zezwoleń kieruje się 2 rodzajami względów: przedmiotowymi (rodzaj wykonywanej dz.gosp - właściwości którym powinien odpowiadać i warunki jakie musi spełnić przedsiębiorca aby to zezwolenie otrzymać) oraz podmiotowymi: spełnienie wymogów organizacyjno-prawnych - dz. bankowa, ubezpieczeń społecznych lub wymogów kwalifikacji zawodowych określonych w sposób bezpośredni (np. dz. brokerska) i pośredni (dz. farma, prawnicza)
o wydanie ubiegać się może podmiot zarejestrowany w rejestrze przedsiębiorców (również takiemu któremu już poprzednio odmówiono udzielenia zezwolenia lub je cofnięto
o zezwolenie mogą ubiegać się nie tylko podmioty niepaństwowe, chociaż dostępność w uzyskaniu zezwolenia może być zróżnicowana ze względu na właściwości podmiotowe;
obowiązek i warunki otrzymania zezwoleń na poszczególne rodzaje działalności gospodarczej określają odrębne ustawy;
zezwolenia wydają nie tylko naczelne i centralne organy administracji, lecz też terenowe organy administracji rządowej lub organy gminy;
udzielanie zezwoleń następuje w trybie przepisów kodeksu prawa administracyjnego, zmodyfikowanych niekiedy przepisami szczególnymi;
niezależnie od przyjętej nazwy zezwolenia są decyzjami administracyjnymi i podlegają ochronie oraz wzruszeniu wg zasad przyjętych w kodeksie postępowania administracyjnego;
wydanie zezwolenia na prowadzenie niektórych rodzajów działalności gospodarczej wiąże się przede wszystkim z wyrażaniem zgody na utworzenie – w sensie prawnym – pewnej organizacji (jednostki gospodarczej), za pomocą której można prowadzić działalność objętą zezwoleniem np. w banku, w zakładzie ubezpieczeń.
Osoba zagraniczna - krótka charakterystyka
Rodzaje podmiotów zagranicznych - podział konieczny ze względu na ich uprawnienia:
obywatele państw obcych którzy otrzymali zezwolenie na osiedlenie się na terytorium RP (podejmują i wykonują dz.gosp w taki sam sposób jak obywatele polscy)
osoby zagraniczne - osoby fizyczne mające stałe miejsce zamieszkania za granicą, osoby prawne z siedziba za granicą oraz osoby nie mające osobowości prawnej z siedzibą za granicą
przedsiębiorcy zagraniczni którzy chcą wykonywać dz.gosp na terytorium RP - mogą zakładać oddziały i przedstawicielstwa po dokonaniu wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego
Wszyscy oni mogą działać na zasadzie wzajemności chyba że umowy międzynarodowe ratyfikowane przez RP stanowią inaczej. Jeżeli tak nie jest to w/w osoby mogą wstępować do sp. komandytowych (jednoosobowych), sp. z o.o., sp. akcyjnych także mogą do nich przystępować lub nabywać ich udziały i akcje)
Rodzaje przedsiębiorstw państwowych
Przedsiębiorstwo państwowe - to zespół składników materialnych i nie materialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych i obejmuje w szczególności firmę, znaki towarowe i inne oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo, księgi handlowe, nieruchomości i ruchomości należące do przedstawicielstwa w tym produkty i materiały, patenty, wzory użytkowe i zdobnicze, zobowiązania i obciążenia związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, prawa wynikające z najmu i dzierżawy lokali zajmowanych przez przedsiębiorstwo
- jest to państwowa osoba prawna która prowadzi działalność gosp w zakresie określonym w akcie o utworzeniu przedsiębiorstwa. Rodzaje:
pp działające na zasadach ogólnych
pp użyteczności publicznej
pp które działają na podstawie odrębnych ustaw - obecnie 3: PKP, Porty Lotnicze, Poczta Polska
pp działające na zasadach z uszczegółowieniem zakresu działalności na podstawie rozporządzenia RM - pp podległe Ministrowi Obrony Narodowej, Ministrowi Finansów, działające w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa
Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej mają przede wszystkim na celu bieżące i nieprzerwane zaspakajanie potrzeb ludności przez produkcję lub świadczenie usług w zakresie:
inżynierii sanitarnej;
komunikacji miejskiej;
zaopatrzenia ludności w energię gazową, elektryczną i cieplną;
zarządu państwowymi zasobami lokalnymi;
zarządu państwowymi terenami zielonymi;
zarządu uzdrowiskami;
usług pogrzebowych i utrzymanie urządzeń cmentarnych;
usług kulturalnych.
Omów instytucje "użyteczności" publicznej
Użyteczność publiczna - przedsiębiorstwa realizujące potrzeby o charakterze zbiorowym oparte o bazę majątku publicznego, prowadzące działalność gospodarczą która w założeniu nie ma przynosić zysków (odpłatna ale nie ekwiwalentna), wymaga zasilania finansowego z środków publicznych
Do takich przedsiębiorstw zaliczamy przedsiębiorstwa:
inżynierii sanitarnej, komunikacji miejskiej, zaopatrzenia ludności w energię elektryczną, gazową i cieplną, przedsiębiorstwa zarządu państwowymi zasobami lokalowymi, terenami leśnym, uzdrowiskami, usług pogrzebowych i utrzymania urządzeń cmentarnych, usług kulturalnych
wobec p użyteczności publ stosuje się odmienne rozwiązania prawne niż do tych działających na zasadach ogólnych
Organ założycielski przedsiębiorstwa państwowego
Organami założycielskimi są takie organy państwowe które z racji swoich funkcji i zadań są w stanie dokonać stosownych analiz i podjąć odpowiednie decyzje założycielskie. Mogą nimi być:
naczelne (RM, ministrowie) oraz centralne organy adm państwowej (kierownicy centr urzęd pań)
NBP i banki państwowe (Drukarnia i Mennica Państwowa - 2 pp podlegające NBP)
Sejm (na podstawie odrębnych ustaw)
Wojewoda
Organ założycielski wydaje akt władczy o utworzeniu pp ,ma wpływ na obsadę dyrektora pp (1 -szego z nich powołuje zawsze),może go odwołać jeżeli nie spełnia on wymagań ustawowych, podejmuje decyzje o przekształceniu (łączeniu, podziale) pp.
Fundusz założycielski przedsiębiorstwa państwowego (+powstanie pp)
W momencie podjęcia decyzji o powstaniu pp, organ założycielski powołuje specjalny zespół którego zadaniem jest określenie zakresu przedmiotowego działalności i wydaje akt władczy (chyba że pp tworzone jest drogą ustawy) o utworzeniu pp (zawierającego nazwę, rodzaj, siedzibę, rodzaj i przedmiot działalności) oraz określa jakie środki będą musiały być przeznaczone do jego utworzenia :trwałe - infrastruktura i pieniężne - fundusz założycielski - jest to z wydzielona części środków publicznych stanowiących własność Skarbu Państwa i przekazana przedsiębiorstwu w celu możliwości jego utworzenia. Fundusz ten może ulegać zwiększeniom lub zmniejszeniom. Takie pp staje się właścicielem tych środków pieniężnych jak również środków nabytych w toku działalności - funduszu własnego przedsiębiorstwa. Nieruchomości w postaci gruntów przekazywane są pp w użytkowanie wieczyste, natomiast budynki i inne urządzenia i lokale są własnością pp. Po powołaniu 1 dyrektora pp oraz zatwierdzeniu statutu pp przez organ założycielski (w niektórych przewidzianych prawem sytuacjach jak np. w przypadku pp użyteczności publicznej, pp zajmującego się handlem zagranicznym, pp stacji radiowych i telewizji, pp transportu samochodowego, pp budownictwa, łączności, pp przemysłu teleelektronicznego) - następuje wpis do Krajowego Rejestru Sądowego
Dyrektor przedsiębiorstwa państwowego. Kontrakt menadżerski
Jednym z warunków utworzenia pp jest powołanie dyrektora pp (on to składa wniosek do KRS). Może być powołany w sposób:
w pp użyteczności publicznej - dyrektora pp powołuje organ założycielski(gdy organem tym jest wojewoda następuje to po porozumieniu z Ministrem właściwym dla przedmiotu dz. gospod przedsiębiorstwa i zakres terytorialny dz. wykracza poza 1 województwo)
w przypadku pp nowo tworzonego , dyrektora powołuje również organ założycielski(może też zamiast niego powołać na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy kierownika tymczasowego)
powołania może też dokonać Rada Pracownicza a jeżeli tego nie zrobi w okresie 6 miesięcy -zrobi to organ założycielski
Organami pp obok dyrektora są organy samorządu załogi pp (Rada Pracownicza, Wolne Zgromadzenie Pracowników lub Delegatów). W każdym z wymienionych wypadków powołanie dyrektora następuje spośród kandydatów wyłonionych w drodze konkursu. Odwołać dyr. pp może Rada Pracownicza za zgodą organu założycielskiego lub sam organ założycielski w przewidzianych w prawie sytuacjach:
dyrektor pp dopuszcza się w związku z pełniona funkcją rażącego naruszenia prawa
pp przez co najmniej 3 kolejne miesiące nie wywiązuje się z obowiązków podatkowych w stosunku do Skarbu Państwa
gdy dyrektor podniósł wskaźnik miesięcznego wynagrodzenia , a to spowodowało pogorszenie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa
Trzecia możliwością zarządzania pp (obok dyrektora i kierownika tymczasowego) jest tzw
kontrakt menadżerski - jest to umowa na zarządzanie przedsiębiorstwem między organami przedsiębiorstwa a osoba fizyczną lub prawną . Może to nastąpić:
z inicjatywy organu założycielskiego za zgodą Rady Pracowniczej i Walnego Zgromadzenia Pracowników
na wniosek Rady Pracowniczej za zgodą zebrania ogólnego pracowników
z inicjatywy zarządu komisarycznego w sytuacjach kiedy istnieją przesłanki do uchylenia zarządu komisarycznego a taka inicjatywa poparta jest pozytywnym wynikiem przeprowadzonego w przedsiębiorstwie referendum albo pozytywna opinią działających w przedsiębiorstwie związków zawodowych
Z chwilą przejęcia obowiązków przez zarządcę (w postaci kontraktu menażerskiego) organy samorządu załogi ulegają rozwiązaniu z mocy prawa
organ założycielski odwołuje dyrektora - zarządca przejmuje kompetencje jego i organów samorządu załogi z wyjątkiem prawa sprzeciwu wobec decyzji organu założycielskiego oraz przyjmowania i zatwierdzania sprawozdania finansowego (to pozostaje w kwestii organu założy)
zostaje utworzona Rada Nadzorcza (tę powołuje organ założycielski z tym że 1/3 członków Rady wybierana jest przez pracowników przedsiębiorstwa)
Organ założycielski może rozwiązać ze skutkiem natychmiastowym umowę o zarząd na podstawie kontraktu menedżerskiego jeżeli:
zarządca w związku z zarządzaniem pp dopuszcza się rażącego naruszenia prawa
zarządca w sposób istotny naruszył postanowienia umowy o zarządzania pp
pp przez co najmniej 3 kolejne miesiące nie wywiązuje się z obowiązków podatkowych w stosunku do Skarbu Państwa
gdy zarządca podniósł wskaźnik miesięcznego wynagrodzenia , a to spowodowało pogorszenie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa
Łączenie, podział, likwidacja przedsiębiorstwa państwowego
Łączenie i podział pp może nastąpić jedynie w wypadkach gdy pociąga to za sobą trwałe i wymierne korzyści ekonomiczne lub organizacyjne. Łączenie i podział zarządza organ założycielski z własnej inicjatywy za zgodą rady pracowniczej pp lub na wniosek kierownika poparty przez radę lub co najmniej 50%załogi zakładu w którym takiej rady nie ma. W przypadku likwidacji organ założycielski podejmuje tę decyzję z własnej inicjatywy za zgodą rady pracowniczej o ile Minister Skarbu Państwa nie zgłosi sprzeciwu z uzasadnieniem w terminie 2 tygodni od jej podjęcia. Podobnie jak w przypadku łączenia i podziału potrzebna jest opinia organów samorządu załogi, związków zawodowych, kierownika oraz przeprowadzenia postępowania przygotowawczego i opracowania odpowiedniego programu. Mogą się oni odwołać od decyzji organu założycielskiego do samego organu a jeżeli ten podtrzyma swoja decyzję - do sądu powszechnego jako sprawy gospodarczej w ciągu 7 dni. Z chwila likwidacji pp:
organ założycielski odwołuje dyrektora i wyznacza likwidatora, ulęgają też rozwiązaniu z mocy prawa organy samorządu załogi
organ założycielski kontroluje roczne sprawozdania finansowe i samego likwidatora
po dokonaniu likwidacji org założ wydaje decyzje o uznaniu pp za zlikwidowane i zgłasza do sądu prowadzącego rejestr przedsiębiorców w celu skreślenia danego pp
Komercjalizacja przedsiębiorstw państwowych
polega na przekształceniu organizacyjno-prawnemu pp w spółki prawa handlowego w postaci spółki akcyjnej i Sp. z o.o. Ustawodawca wyróżnił 3 rodzaje komercjalizacji:
w celu prywatyzacji
prywatyzacja w celu przekształcenia organizacyjno-prawnym
w celu dokonania konwersji wierzytelności
W celu osiągnięcia 2 pierwszych celów komercjalizacji można poddać każde pp w wyjątkiem przedsiębiorstw postawionych w stan upadłości lub likwidacji, wykonujących prawomocną decyzję o podziale lub łączeniu, w stosunku do których zostało wydane zarządzenie o prywatyzacji bezpośredniej - losy takich pp nie są pewne dlatego poddawanie ich komercjalizacji jest bezcelowe
komercjalizacja jest aktem władczym Ministra Skarbu Państwa (przy czym gdy jest ona przeprowadzana w celu innym niż prywatyzacja może on tego dokonać za zgodą RM).
wnioski w tej sprawie mogą złożyć MSP jak i dyrektor i rada pracownicza pp
KOMERCJALIZACJA I PRYWATYZACJA.
Komercjalizacja i prywatyzacja są formami przekształceń własnościowych w przedsiębiorstwach państwowych działających na podstawie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych.
Komercjalizacja polega na przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w spółkę S.A. lub spółkę z.o.o., w wyniku czego powstaje jednoosobowa spółka skarbu państwa, w której skarb państwa ma 100% akcji i udziałów.
Komercjalizacji dokonuje minister skarbu państwa na wniosek:
organu założycielskiego (którym najczęściej jest wojewoda);
dyrektora przedsiębiorstwa państwowego i rady pracowniczej przedsiębiorstwa (zgodny wniosek tych dwóch organów);
z własnej inicjatywy zawiadamiając o tym zamiarze dyrektora radę pracowniczą oraz organ założycielski przedsiębiorstwa państwowego;
może również wystąpić z uzasadnionym wnioskiem o komercjalizację sejmik województwa, na obszarze którego znajduje się siedziba przedsiębiorstwa państwowego.
Nie podlegają komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowe:
postawione w stan likwidacji lub upadłości,
będące w trakcie podziału lub łączenia się,
w stosunku do którego toczy się postępowanie układowe do chwili uprawomocnienia się układu,
w stosunku do którego toczy się postępowanie bankowe ugodowe – do chwili uprawomocnienia się ugody,
zarządzanie na podstawie umowy o zarządzaniu przedsiębiorstwem chyba że zarządca wystąpi z wnioskiem o komercjalizację (wniosek musi być pozytywnie zaopiniowany przez organ założycielski),
w stosunku, do którego zostało wydane zarządzenie o prywatyzacji bezpośredniej,
państwowe przedsiębiorstwo „poczta polska”.
Minister skarbu państwa sporządza w imieniu skarbu państwa akt komercjalizacji, w którym ustala się:
status spółki,
wysokość kapitału akcyjnego,
imiona i nazwiska członków władz pierwszej kadencji (pierwsza rada nadzorcza liczy 5 osób, w tym 2 przedstawicieli pracowników); spółka z.o.o. może nie ustanawiać rady nadzorczej – prawo kontroli wykonuje wówczas wspólnik lub osoba przez niego upełnomocniona.
Skutki komercjalizacji.
Z chwilą wpisania spółki do rejestru handlowego następuje wykreślenie przedsiębiorstwa z rejestru przedsiębiorstw państwowych.
Stosunek pracy dyrektora przedsiębiorstwa państwowego oraz pracowników zatrudnionych na podstawie powołania wygasa z mocy prawa, natomiast inni pracownicy stają się z mocy prawa pracownikami spółki.
Do pełnienia funkcji prezesa pierwszego zarządu spółki powołuje się dyrektora komercjalizowanego przedsiębiorstwa państwowego (chyba, że nie wyrazi on na to zgody).
Bilans zamknięcia przedsiębiorstwa staje się bilansem otwarcia spółki, przy czym suma kapitału akcyjnego i zapasowego spółki jest równa funduszom własnym przedsiębiorstwa.
Szczególnym rodzajem komercjalizacji jest komercjalizacja z konwersją wierzytelności – przekształcenie przez ministra skarbu państwa przedsiębiorstwa państwowego w spółkę z.o.o. z udziałem skarbu państwa i wierzycieli. Następuje wówczas zamiana wierzytelności na udziały w spółce, a dotychczasowi wierzyciele stają się udziałowcami. Jest to dopuszczalne jeśli:
suma zobowiązań, zaciągniętych kredytów i pożyczek, powiększona o należne wierzycielom odsetki. Za zwłokę w zapłacie ich wierzytelności stanowią więcej niż 60% wartości księgowej aktywów;
lub gdy suma zobowiązań krótkoterminowych zaciągniętych kredytów i pożyczek krótkoterminowych (do spłacenia w ciągu roku) oraz kredytów i pożyczek przeterminowanych (których termin płatności już minął) powiększona o odsetki za zwłokę stanowi więcej niż 50% przychodów uzyskanych w roku 1995.
Nie bierze się pod uwagę przychodów ze sprzedaży majątku. Przedsiębiorstwa państwowe przekształca się w spółkę z udziałem skarbu państwa i wierzycieli, jeżeli zgodę na objęcie udziałów wyrażą wierzyciele posiadający powyżej 50% sumy wierzytelności podlegających zamianie oraz wierzytelności oraz częściowo umarzalnych.
Wierzytelności częściowo umarzalne to wierzytelności:
wobec budżetu państwa;
z tytułu ubezpieczeń społecznych;
z tytułu składek na fundusz pracy;
z tytułu składek na państwowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych;
z tytułu składek na fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych.
Wierzytelności te z dniem rejestracji spółki podlegają umorzeniu z mocy prawa w części stanowiącej 70%, natomiast pozostałe 30% zaspokoić musi spółka. Wierzyciel obejmuje za wierzytelności udziały o wartości nominalnej odpowiadającej 1/3 przysługujących mu należności.
Prywatyzacja w rozumieniu ustawy polega na:
I Zbywaniu należących do skarbu państwa akcji spółek lub udziałów powstałych w wyniku komercjalizacji.
II Rozporządzanie materialnymi składnikami i niematerialnymi przedsiębiorstwa państwowego powstałej w wyniku komercjalizacji na zasadach określonych ustawą przez:
sprzedaż przedsiębiorstwa;
wniesienie przedsiębiorstwa do spółki;
oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania.
Prywatyzacja może być pośrednia lub bezpośrednia.
Prywatyzacja pośrednia polega na zbyciu akcji skarbu państwa w spółce powstałej w wyniku komercjalizacji w trybie oferty ogłaszanej publicznie, przetargu publicznego lub rokowań podjętych na podstawie zaproszenia publicznego. Do nieodpłatnego nabycia do 15% akcji spółki należących do skarbu państwa generalnie uprawnieni są pracownicy którzy w dniu wykreślenia z rejestru przedsiębiorstwa państwowego byli pracownikami tego przedsiębiorstwa lub którzy pracowali co najmniej 10 lat w przedsiębiorstwa państwowym oraz rolnicy i rybacy, z których gospodarstw w okresie 5 lat przed wykreśleniem przedsiębiorstwa z rejestru dostarczono dla tego przedsiębiorstwa surowce o okresie wartości. Prawo do nieodpłatnego nabycia akcji powstaje po upływie 6 miesięcy od zbycia i wygasa z upływem 12 miesięcy. Liczba udostępnionych akcji zależy generalnie od stażu pracy i grypy uprawnionych (pracownicy, emeryci, renciści, rolnicy i rybacy). Akcje nabyte nieodpłatnie nie mogą być przedmiotem obrotu przed upływem 2 lat od zbycia przez skarb państwa. Od zbycia przedsiębiorstwa skarb państwa pierwszych akcji, a nabyte przez pracowników pełniących funkcję członków zarządu spółki przed upływem 3 lat.
Prywatyzacja bezpośrednia polega na rozporządzeniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa przez :
I - sprzedaż przedsiębiorstwa;
II - wniesienie przedsiębiorstwa do spółki;
III – oddanie przedsiębiorstwa do prywatnego korzystania.
Prywatyzacji bezpośredniej podlegać mogą tylko przedsiębiorstwa, które spełniają określone warunki m.in. w zakresie:
wielkości zatrudnienia do 500 osób;
wartości sprzedanych towarów i usług do 6 mln EURO;
wysokości funduszy własnych do 2 mln EURO.
Prywatyzacji bezpośredniej w imieniu skarbu państwa dokonuje organ założycielski przedsiębiorstwa państwowego (wojewoda) wydając za zgodą ministra skarbu państwa zarządzanie o prywatyzacji bezpośredniej wskazujące formę prywatyzacji i działając przez pełnomocników ds. prywatyzacji. Załącznikiem do zarządzania jest analiza stanu przedsiębiorstwa zawierająca m.in. stan prawny majątku przedsiębiorstwa państwowego, ocenę realizacji obowiązków wynikających z wymogów ochrony środowiska i ochrony dóbr kultury oraz oszacowanie wartości przedsiębiorstwa.
Skutki prywatyzacji bezpośredniej:
I kupujący lub przejmujący przedsiębiorstwo wstępuje we wszelkie prawa i obowiązki przedsiębiorstwa w tym prawa i obowiązki pracodawcy;
II kupujący lub przejmujący przedsiębiorstwo jest odpowiedzialny za zobowiązania przedsiębiorstwa państwowego, a przejęcie zobowiązań niewymaga zgody wierzycieli.
Formy prywatyzacji bezpośredniej:
sprzedaż przedsiębiorstwa w trybie przetargu publicznego lub rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia;
wniesienie przedsiębiorstwa do spółki – w trybie rokowań podjętych na podstawie publicznego przetargu;
oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania na rzecz spółki pracowniczej spełniającej określone warunki.
Z dniem wydania zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej ustaje działalność dotychczasowych organów przedsiębiorstwa a ich funkcje wykonuje pełnomocnik do spraw prywatyzacji. W zarządzeniu o prywatyzacji bezpośredniej organ założycielski określa w szczególności sposób prywatyzacji bezpośredniej oraz wskazuje osobę której udzielił pełnomocnictwa do dokonania prywatyzacji bezpośredniej.
Z pracownikami którzy w dniu wydania zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej byli członkami rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego sprywatyzowanego na zasadach określonych przepisami nie może pracodawca, który w wyniku prywatyzacji bezpośredniej przejął przedsiębiorstwo rozwiązać stosunku pracy za wypowiedzeniem jak też zmienić za wypowiedzeniem warunków pracy i płacy na niekorzyść pracownika w ciągu 1 roku od dnia wykreślenia przedsiębiorstwa państwowego z rejestru przedsiębiorstw państwowych. Zbycie przedsiębiorstwa wywołuje skutki wobec osób trzecich z chwilą ich zawiadomienia najpóźniej jednak z chwilą wykreślenia przedsiębiorstwa państwowego z rejestru.
Uprawnienie do wypowiedzenia umowy wzajemnej wygasa z upływem 3 miesięcy od dnia zawarcia umowy rozporządzającej przedsiębiorstwem. Przejęcie w wyniku prywatyzacji bezpośredniej zobowiązań przedsiębiorstwa państwowego, powstałych przy prowadzeniu przedsiębiorstwa nie wymaga zgody właścicieli.
Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych
Prywatyzacja – świadoma i dobrowolna rezygnacja przez państwo z własności pp na rzecz podmiotów prywatnych lub innych (zwykle niepaństwowych) podejmowaną w celu zmiany systemu prawnego i finansowego pp
2 rodzaje prywatyzacji:
bezpośrednia (bezpośrednie przejęcie pp przez podmioty nie państwowe poprzez sprzedaż pp, lub wniesienie pp jako aporu do Sp. z o.o./S.A. już istniejącej lub mającej powstać albo oddanie pp do odpłatnego korzystania – w tym wypadku nie ma przekształcenia w sp. prawa handlowego.
pośrednią – najpierw przekształcenie pp w S.A. lub Sp. z o.o. a następnie sprzedaż akcji lub udziałów spółki (
prywatyzacji mogą być poddane w zasadzie wszystkie pp (dla niektórych grup oddzielne podstawy prawne). Niektórzy nabywcy jak pracownicy przedsiębiorstw prywatyzowanych są uprzywilejowani w odniesieniu do możliwości nabycia akcji. Celami prywatyzacji są:
ograniczenie bezpośredniego wpływu na decyzje przedsiębiorstw
odciążenie budżetu państwa prze redukcję dotacji
zwiększenie konkurencyjności p.
redukcja ługu publicznego przez uzyskiwanie dochodów ze sprzedaży aktywów państwowych
Narodowe Fundusze Inwestycyjne - krótka charakterystyka
Wraz z ideą powszechnej prywatyzacji w Polsce, 30 kwietnia 1993 r uchwalono ustawę o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji. Celem funduszy jest pomnażanie ich majątku poprzez wykonywanie praw z akcji spółek powstałych z przekształcenia pp w jednoosobowe spółki SP a także poprzez prowadzenie dz.gosp polegającej na nabywaniu i zbywaniu akcji spółek oraz udzielaniu pożyczek. Utworzono 15 NFI – reprezentują one tzw fundusze inwestycyjne typu zamkniętego o stałej liczbie uczestników którzy posiadają akcje funduszy. Prywatyzacja funduszy polega na stworzeniu możliwości wszystkim posiadaczom świadectw udziałowych do ich zamiany na akcje funduszy. NFI są tworzone przez Skarb Państwa w formie S.A. SP może wnosić do funduszu akcje owych spółek tak długo jak pozostaje on jego jedynym akcjonariuszem.
Narodowe Fundusze Inwestycyjne, NFI, fundusze inwestycyjne utworzone przez skarb państwa w ramach Programu Powszechnej Prywatyzacji (PPP), działające w formie spółek akcyjnych. Majątek NFI stanowią akcje byłych przedsiębiorstw państwowych, przekształconych w spółki, wniesione do funduszy przez skarb państwa.
W początkowej fazie PPP narodowe fundusze inwestycyjne są jednoosobowymi spółkami skarbu państwa. Na dalszym etapie, po wprowadzeniu akcji funduszy na giełdę, akcjonariuszami NFI zostaną polscy obywatele, którzy wcześniej nabyli świadectwa udziałowe w PPP, i którzy wymienią te świadectwa na akcje NFI.
Zarządzanie majątkiem NFI zostało powierzone polsko-zagranicznym konsorcjom – tzw. firmom zarządzającym, wyspecjalizowanym w działalności doradczo-inwestycyjnej. Każdy z NFI początkowo posiada akcje wszystkich spółek, które biorą udział w PPP, w niektórych udziały wiodące – 33%, w innych mniejszościowe. Rolą NFI jest wypełnienie funkcji aktywnego właściciela, szczególnie wobec spółek, których będą posiadać znaczne pakiety akcji.
Celem NFI, zapisanym w ustawie o NFI i prywatyzacji (która m.in. reguluje powstawanie i funkcjonowanie funduszy) jest pomnażanie ich majątku, w szczególności poprzez zwiększanie wartości akcji spółek, w których fundusze są akcjonariuszami. Utworzenie NFI ma być sposobem na przeprowadzenie szybkiej i efektywnej restrukturyzacji dużej liczby przedsiębiorstw, połączonej z udostępnieniem części majątku narodowego obywatelom. NFI mają dać szansę przedsiębiorstwom na dostęp do nowych źródeł kapitału, nowych rynków zbytu, nowych technologii oraz nowoczesnych metod organizacji pracy i zarządzania.
W 1995 utworzono 15 NFI.
Specyficzna forma komercjalizacji z konwersją wierzytelności
jej celem jest oddłużenie pp, stanowi formę pomocy dla zadłużonych pp
W związku z komercjalizacją pp połączona z konwersją wierzytelności pp przekształca się w sp. z o.o. z udziałem Skarbu Państwa i wierzycieli jeżeli zgodę na objęcie udziałów wyrażą wierzyciele posiadający powyżej 50% sumy wierzytelności konwertowanych oraz wierzytelności częściowo umarzalnych. Wiąże się to ze zmianą tzw wierzytelności konwertowanych na udziały w sp. z o.o. powstałej w wyniku tego przekształcenia oraz z rozłożeniem w czasie spłaty tzw wierzytelności częściowo umarzalnych. W momencie przekształcenia z konwersją wierzytelności pp jest również oddłużone. Można go dokonać gdy spełniona jest przesłanka:
suma zobowiązań zaczerpniętych kredytów i pożyczek wraz z odsetkami za nieterminową spłatę stanowi więcej niż 60% wartości księgowej aktywów
Nie można skomercjalizować z konwersja wierzytelności pp które zostały postawione w stan upadłości lub likwidacji, wykonujących prawomocną decyzję o podziale lub łączeniu
Po skomercjalizowaniu pp w w/w trybie wierzyciel obejmuje za wierzytelności konwertowane udziały o wartości nominalnej =1/3 przysługujących mu należności. Z dniem rejestracji spółki z mocy praw a podlegają w 70% wierzytelności częściowo umarzalne (są to wierzytelności wobec budżetu państwa, z tytułu ubezpieczeń społecznych), pozostała ich część podlega spłacie w 24 miesięcznych równych ratach począwszy od 7 miesiąca od momentu wpisania spółki do rejestru handlowego.
Fundusze celowe
wg ustawy z listopada 98 o finansach publicznych funduszem celowym jest:
fundusz: ustawowo powołany przed dniem wejście w życie ustawy
którego przychody pochodzą z dochodów publicznych
wydatki przeznaczone są na realizację wyodrębnionych zadań państwa lub jednostek samorządu terytorialnego
Państwowe f. celowe stanowią formę wyodrębnienia części dochodów i wydatków publicznych z budżetu państwa i finansowania poza nim zadań państwowych, maja one zwykle osobowość prawną i własną administrację Obecnie jest 16 państwowych f. celowych np. FUbezSpoł, FPracy, FAlimentacyjny, Krajowy FMieszkaniowy. Tylko część z nich dotowana jest z budżetu państwa - pozostałe utrzymują się z dochodów własnych które są jednak formą rezygnacji budżetu państwa z części dochodów publicznych.
Komunalne Zakłady Budżetowe.
wg ustawy z listopada 98 o finansach publicznych w formie zakładu budżetowego może występować jednostka organizacyjna która prowadzi dz. gosp na zasadzie odpłatności i pokrywa swoje koszty z dochodów własnych (chociaż może korzystać z dotacji budżetowych)
nie ma osobowości prawnej (ułomna osoba prawna) - w obrocie prawnym działa samodzielnie lecz w granicach pełnomocnictwa udzielonego przez organ w imieniu którego podejmowane są czynności prawne i który ponosi odpowiedzialność prawna za zobowiązania zakładu budżetowego
- szerokie zastosowanie takiej formy prowadzenia dz.gosp w sferze użyteczności publicznej
tworzenie formy KZB jest zasadne wszędzie tam gdzie przychody z prowadzonej działalności pokrywają jej koszty lecz ze względów społecznych nie mogą być maksymalizowane i pełne ich pokrycie wymaga dotacji budżetowych. (działalność w zakresie gminnych dróg mostów, placów kanalizacji, ośrodków kultury etc)
zakład budżetowy jest pod kontrolą organu który go stworzył, likwidacja KZB może nastąpić tylko wówczas gdy osiągane z od[płatnej działalności dochody własne zakładu nie wystarczają na pokrycie kosztów działalności a zakład nie korzysta z dotacji budżetowej
w drodze uchwały KZB może zostać przekształcony w spółkę prawa handlowego (kiedy działalność budż. przekracza sferę użyteczności publicznej, musi być to decyzja uzasadniona, uchwała taka musi zawierać postanowienie o likwidacji zakł budż i wyborze formy prawnej spółki utworzonej z przekształcenia)
Specjalne strefy ekonomiczne
Wyodrębnione zgodnie z przepisami , niezamieszkała część RP na terenie której może być prowadzona dz.gosp na zasadach określonych ustawą
tworzone są w celu przyspieszenia rozwoju gospodarczego danych części terytorium kraju oraz wprowadzenie czy rozwoju na ich terenie nowych technik produkcyjnych, transportu, tworzenia miejsc pracy wykorzystania istniejących już środków produkcji i zasobów naturalnych.
sfery takie zarządzane mogą być tylko przez S.A. lub Sp. z o.o. z przewagą głosów Skarbu Państwa (obecnie w Polsce 17 stref)
1. Pojęcie prawa gospodarczego
Pojęcie prawa administracyjnego gospodarczego ze szczególnym uwzględnieniem zakresu regulacji prawnej i stosunku do prawa administracyjnego i gospodarczego. Termin prawo gospodarcze jest wieloznaczny. Jest to zespół norm określających podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy "Prawo o działalności gospodarczej". Pod pojęciem działalności gospodarczej rozumiemy pracę zarobkową ,zawodową, we własnym imieniu, zorganizowaną o charakterze ciągłym (nie stałym - może być jednorazowa) PGP jest wyrazem władztwa państwa w gospodarce określa jego zakres odzwierciedla powinności państwa wobec gospodarki w postaci norm prawnych (formułuje prawa i obowiązki przedsiębiorców, reguluje normatywnie stosunki własnościowe, zasady gospodarowania, formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej, zakres i formy państwowej ochrony prawnej powyższych stosunków gospodarczych, normuje regulacje prawne dot dóbr publicznych w tym własności państwowej i komunalnej - reguluje zasady gospodarowania składnikami tego majątku).Określa się nim jedną z gałęzi prawa lub jedna z dyscyplin naukowych, obejmuje swym zakresem normy będące wynikiem zastosowania różnych metod regulacji, przede wszystkim cywilnej i administracyjnej. W prawie gospodarczym występują główne normy cywilnoprawne, odznaczające się równorzędnym traktowaniem stron (cywilna metoda regulacji), a oprócz nich normy administracyjne odnoszące się do stosunków, w których organy administracji gospodarczych występują obok podmiotów prowadzących działalność operatywno - gospodarczą z pozycji władczych (administracyjna metoda regulacji). Termin prawo gospodarcze oznacza również pewną dyscyplinę dydaktyczną zwłaszcza na studiach ekonomicznych. Uważa się, że przedmiotem normowania prawa gospodarczego - zarówno publicznego, jak i prywatnego -jest życie gospodarcze. Dział prawa publicznego obejmuje ustrój społeczno-gospodarczy, działalność interwencyjną państw dziedzinie gospodarki (kompetencje i formy działań swobodnej działalności gospodarczej), ochronę administracyjno -prawną przedsiębiorców, ich prawo zrzeszania się obligatoryjnego lub dobrowolnego, a także prawo zrzesz nią się konsumentów, pracowników, pracodawców. Gospodarka jest poddana regulacji różnych dziedzin prawa – prywatnego, handlowego, cywilnego, czy finansowego. Normy prawa administracyjnego gospodarczego ograniczają wolność gospodarczą. Publiczne prawo gospodarcze jest prawo interwencji państwa i jego organów oraz aparatu w sferze gospodarczej. Publiczne prawo gospodarcze ma zapewniać funkcjonowanie gospodarki, lecz jednocześnie prawo to określa granice polityki gospodarczej państwa wywodzące się z podstawowych zasad konstytucyjnych. Prawo gospodarcze publiczne jest to zbiór norm prawnych należących do różnych gałęzi prawa, głównie prawa cywilnego, administracyjnego i finansowego, regulujących stosunki Społeczne powstające w toku szeroko rozumianej działalności gospodarczej. Jest to nie tylko bezpośrednia działalność gospodarcza wykonywana przez przedsiębiorców polegająca na produkcji oraz wymianie dóbr i usług, lecz także działalność organów państwowych, wykonujących funkcje reglamentacyjne w gospodarce narodowej. Normy prawa gospodarczego publicznego graniczą z normami innych działów prawa publicznego, a więc prawa konstytucyjnego, administracyjnego, finansowego, międzynarodowego publicznego, pracy itp.
2. Źródła prawa gospodarczego
Źródła prawa administracyjnego gospodarczego w znaczeniu:
1.Formalnym – każdy akt, dokument decyzje w danym systemie prawa uznawana jest za źródło prawa np. konstytucja, ustawy, rozporządzenia w innych krajach np. precedens zwyczaj. Konstytucja w III rozdziale „uporządkowała” źródła prawa. Dzieli akty normatywne na Powszechnie obowiązujące – mają moc wiążącą do wszystkich podmiotów. Istnieje wymóg publikacji Wewnętrzne - wiąże podmioty, które są wewnętrznie podporządkowane. Konstytucja – zmiana następuje w trybie szczególnym. Przepisy konstytucji stosuje się bezpośrednio, jest to problem złożony istnieje TK – dorobek doktryny wciąż się rozrasta. Ustawy – szczególne materie są uregulowane w ustawie np. podatki, wprowadzanie stanów nadzwyczajnych itd. Rozporządzenia – istnieje tylko pięć podmiotów, które mogą wydawać rozporządzenia są to: Prezydent, P R.M, R.M, ministrowie, KRRiTv. Rozporządzanie jest to akt wykonawczy do ustawy. Wiele z rozporządzeń nie jest wydawanych terminowo. Premier ma władzę bardzo mocną. Akty prawa miejscowego – obejmują przede wszystkim organy samorządu terytorialnego = Rady Gminy Akty normatywne wewnętrzne – akty kierownicze, podlegają kontroli, co do ich zgodności kompetentny w tym zakresie jest TK. W prawie gospodarczym maja szerokie zastosowanie, nie mogą ustanawiać obowiązków w stosunku do obywateli wiążą podmioty kierowniczo podporządkowane.
2. Poznawczym – dokumenty, obiekty rozróżniamy Oficjalne – urzędowe dzienniki publikacyjne – mają one moc wiążącą Nieoficjalne – dokumenty i obiekty np. książki zbiory aktów normatywnych np. gazeta Rzeczpospolita i wkładka prawna do tej gazety
3. Materialnym – odnosi się do czynów społecznych, moralnych, religijnych, które mają wpływ na proces tworzenia prawa. Przez źródła prawa administracyjnego należy rozumieć formy, w jakich się przejawia i w jakich jest podawany przedsiębiorstwom do przestrzegania, wola państwa w zakresie spraw dotyczących gospodarowania. Źródła prawa gospodarczego administracyjnego – są one liczne cechuje je znaczna obszerność mała stabilność. Wiele częstych zmian – nie jest to zbyt pozytywne zjawisko. Kodeks cywilny ustawa z 1964r – wielokrotnie nowelizowana. Największa nowelizacja w 1990 r. Tylko te przepisy, które dotyczą prawa gospodarczego Ustawy – np. o przedsiębiorstwach państwowych – o samorządach załogi w przedsiębiorstwach państwowych z roku 1981. Ustawa z 1989 z maja o rozpoznawaniu przez sądy gospodarcze spraw gospodarczych 1993 o zwalczaniu nierównej konkurencji NEF komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. KRS z 1997 Prawo bankowe Ustawa o finansach publicznych Prawo dewizowe Prawo o działalności gospodarczej Kodeks spółek handlowych ochronie konkurencji i konsumentów.
3. Zasady publicznego prawa gospodarczego.
Szczególna rola zasad prawa w systemie prawa polega na tym, że:
a. Wyznaczają one kierunki działań prawotwórczych, wskazując, jakie stany rzeczy pracodawca powinien osiągnąć poprzez tworzenie prawa oraz jakich wartości w procesie prawodawczym nie powinny naruszać
b. Ukierunkowuje proces interpretacji przepisów prawnych
c. Wskazują kierunki stosowania prawa, a w szczególności sposoby czynienia użytku tzw. Luzów decyzyjnych
d. Ukierunkowują sposób czynienie użytku z różnych, przysługujących określonym podmiotom praw.
W nauce prawa publicznego prawa gospodarczego panuje przekonanie, że podstawowe zasady prawa nie różnią się absolutnie niczym od podstawowych zasad prawa publicznego, natomiast tylko część zasad prawa publicznego gospodarczego stanowi wkład do skarbnicy zasad prawa publicznego w ogóle. Są to w szczególności:
e. zasada wolności handlu i przemysłu
f. zasada wolności konkurencji
g. zasada prawa własności
h. zasada interwencjonalizmu państwowego
i. zasada demokracji gospodarczej
j. zasada nacjonalizmu
k. zasada planowania
Z kolei do podstawowych zasad prawa publicznego znajdujących zastosowanie w prawie gospodarczym publicznym zaliczano:
l. zasadę równości w sferze gospodarczej
m. zasada nie działania prawa wstecz
Z jednej strony obejmuje ona zasady, które odnoszą się pozornie tylko do przedsiębiorców i z myślą o nich są wysuwane, lecz jednocześnie należą on do katalogu zasad publicznego prawa gospodarczego, ponieważ normy tego prawa mają chronić właśnie wartości podniesione do rangi zasad. Są to zasady:
n. wolności gospodarczej
( w zakresie podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej i wyboru formy organizacyjno prawnej tej działalności)
o. samodzielności gospodarczej i finansowej przedsiębiorców
p. równości przedsiębiorców co do prawa
q. dobrowolnego zrzeszenia się przedsiębiorców, pracodawców, pracowników, konsumentów
Z drugiej strony katalog zasad prawa gospodarczego publicznego zawiera uwarunkowania, które odnoszą się pozornie tylko do państwa i jego zadań w gospodarce i z myślą o nim są formułowane, chociaż w rzeczywistości chronią przede wszystkim przedsiębiorców. Są to zasady:
· praworządności ingerencji państwa w sferę gospodarczą
· demokracji gospodarczej
· ochrony gospodarczych interesów publicznych
· państwowej ochrony stosunków gospodarczych ( ochrony prawnej własności środków produkcji, ochrony prawnej uczciwej konkurencji, ochrony prawnej siły roboczej, ochrony prawnej konsumenta).
Obydwa katalogi wzajemnie uzupełniają się, tworząc zamknięty zespół reguł, na podstawie których można wprowadzić określony typ gospodarki i normować go prawnie.
4. Typy zachowań państwa wobec gospodarki.
Można wyróżnić trzy typy zachowań państwa względem gospodarki, które mają na celu:
1) utrzymanie przez państwo istniejącego typu gospodarki i związanego z nim rodzaju modelu
2) zmianę modelu gospodarki, przy zachowaniu istniejącego typu gospodarki
3) stworzenie nowego typu gospodarki i wyboru określonego modelu, związanego z danym typem gospodarki.
Typ pierwszy (zasadniczy) – państwo chroni typ państwa i rodzaj modelu gospodarczego. Zasadniczy typ zachowań państwa względem gospodarki polega na ochronie przez państwo istniejącego typu gospodarki i związanego z nim modelu gospodarki, zakładając, że istniejący model gospodarki służy panowaniu klasowemu i umożliwia realizację ogólnospołecznych funkcji państwa. W założeniu tym tkwi również zgodność między typem , rodzajem , forami i metodami zachowań państwa. Oznacz to, że typ gospodarki opiera się ideologii klasy rządzącej, co uruchamia zgodne z tą ideologią formy i metody zachowań państwa.
Typ drugi – państwo zmienia model gospodarki, zachowując jej typ. Drugi typ zachowań państwa wobec gospodarki polega na ochronie istniejącego typu gospodarki i jednoczesnej zmianie modelu gospodarki. Przyczyny zmian modelowych mogą być różne. Mogą one tworzyć nawet konieczność podjęcia przez państwo inicjatyw zmierzających do zmiany modelu gospodarki , ponieważ brak takiej zmiany może zagrażać upadkiem danego typu gospodarki. Państwo może więc inicjować, przeprowadzać, kontrolować lub co najmniej sprzyjać dokonaniu reform gospodarczych. Często są one zresztą niemożliwe do przeprowadzenia bez czynnego udziału państwa. Przeprowadzeniu reform nie zawsze musi towarzyszyć zmiana ideologii ekonomicznej, chociaż radykalizm niektórych reform gospodarczych wyraża się nierzadko właśnie w tym punkcie. Zmiana modelu gospodarki wymaga natomiast z reguły zastosowania innych niż dotychczas form i metod zachowań państwa wobec gospodarki.
Typ trzeci – państwo zmienia gospodarki i rodzaju modelu gospodarczego. Ten typ ma najwięcej kontrowersji. Wątpliwość może dotyczyć kwestii, czy tego rodzaju zmiany dokonać może państwo, skoro zmiana typu gospodarki oznacza zmianę ustroju gospodarczego i związanego z nim ustroju politycznego oznacza praktycznie utratę władzy państwowej przez dotychczasowy układ sił politycznych.
Zadania państwa wiążące się z przejściem do nowego typu gospodarki można ująć wówczas jako pewien ciąg następujących po sobie działań. Obejmuje on:
- dokonanie wyboru typu gospodarki oraz pozyskanie społecznej akceptacji dla danego wyboru.
- usankcjonowanie dokonanego wyboru pod względem formalnoprawnym
- stworzenie warunków do wprowadzenia wybranego typu gospodarki
- udział państwa we wdrożeniu nowego typu gospodarki.
Wyboru typy gospodarki dokonują te siły polityczne, które zdobędą władzę polityczną w państwie i stały się siłami panującymi.
Pod względem prawnym stworzenie nowego typu gospodarki oznacza konieczność normatywnego określenia ustroju gospodarczego państwa. Pojęciem tym obejmujemy:
a. stosunki własnościowe będące podstawą gospodarowania
b. zasady gospodarowania typowe dla danego układu stosunków własnościowych
c. strukturę przedsiębiorców
d. prawa ekonomiczne i mechanizmy gospodarcze chronione przez państwo
e. organizację i formy prawne ingerencji państwa w stosunki gospodarcze w skali makro i mikroekonomicznej.
5. Podstawy doktrynalne zachowań państwa wobec gospodarki / noeliberalizm gospodarczy.
Każdy trzech typów zachowań państwa wobec gospodarki ma swoje podłoże ideologiczne, któremu służy i które jednocześnie wyraża. Określona ideologia jest związana z interesami danej grupy społecznej. Ideologia ma również władza jako grupa rządząca. Przyjmuje ją nie tylko za swoją, lecz stara się narzucić innym, aby uczynić własną ideologię zjawiskiem oficjalnym i powszechnym. Nie ulega zatem wątpliwości, że wpływ doktryny na praktykę jest bezsporny, chociaż z teoretycznego punktu widzenia jest to zagadnienie złożone. Stosunek ideologiczny państwa wobec gospodarki ulegał ewolucji wraz z rozwojem stosunków społeczno – gospodarczych. W starożytności tak jak współcześnie znajdujemy wiele dowodów poświadczających tezę, iż nigdy stosunek panującego państwa nie był obojętny wobec gospodarki. Różne były jednak tego przyczyny i natężenie. Ideologia służyła uzasadnieniu zachowań państwa wobec gospodarki. Taką rolę wypełnia również współcześnie. Chodzi jedynie o zwrócenie uwagi na to, że tak jak w odniesieniu do gospodarki planowej prezentowany był w zasadzie jeden typ ideologii, tak w odniesieniu do gospodarki rynkowej formułuje się wiele doktryn ekonomicznych, które nie godząc w istotę tej gospodarki w różny sposób ujmują rolę państwa w gospodarce.
Neoliberalizm gospodarczy – przełom lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku stanowił okres erupcji neoliberalizmu gospodarczego. Stał się on doktryną powszechnie uznawaną i praktykowaną przez nowe elity władzy, które przejmowały stery rządów w wielu wysoko rozwiniętych krajach kapitalistycznych. Pierwszy nawrót do doktryny neoliberalizmu dokonał się w Wielkiej Brytanii w kwietniu 1979r. w wyniku zwycięstwa wyborczego partii konserwatystów. W Stanach Zjednoczonych ta doktryna zagościła w 1980roku z datą wyboru na prezydenta Ronalda Regana.
Neoliberalizm współczesny określony jest mianem EKONOMII PODAŻY. Jest jednak zbiorem dość ogólnych poglądów dotyczących właściwości systemu gospodarczego, polityki ekonomicznej i roli państwa w gospodarce pozostających w opozycji d popytowej orientacji keynesowskiej. Zasadnicze są dwie główne tezy ekonomii podaży.
· Prymat produkcji
· Rynek stanowi najefektywniejszy mechanizm
Próby ujęcia poglądów neoliberalnych w pewną charakterystyczną całość można dokonać, wyróżniając trzy zasadnicze szkoły tego kierunku:
· Londyńską – Głównym przedstawicielem był Fredrich Augusta von Hayeja.
· Fryburska (ordoliberalizm)- Głównym przedstawicielem był W. Encken.
· Chicagowska (monetaryz) - Głównym przedstawicielem był Milton Friedman.
6. Formy zachowań państwa wobec gospodarki/ pojęcie i rodzaje/
Istnieje ścisła zależność między typem i rodzajem zachowań państwa wobec gospodarki a formami, środkami i metodami tych zachowań. Zachowani określonego typu i rodzaju nie mogą bowiem manifestować się na zewnątrz w dowolnej formy. Pojęcia formy nie zawęża się przy tym do jurydycznego ujęcia, ponieważ zachowania te przejawiają się nie tylko w czynnościach prawnych podejmowanych przez organy reprezentujące państwo. Do każdego typu i rodzaju zachowań państwa wobec gospodarki odnoszą się trzy podstawowe formy zachowań :
a. Tworzenie prawa - pod względem podmiotowym prawna regulacja stosunków gospodarczych dotyczy 2 układów: stosunki poziome regulowane przepisami prawa prywatnego- wzajemne uprawnienia i obowiązki uczestników stosunków prawnych) oraz stosunków pionowych regulowanych przepisami prawa publicznego - uprawnienia i obowiązki prawne przedsiębiorców wobec państwa i nawzajem. Oddzielnym problem jest tu zakres regulacji prawnych dot. stosunków pionowych (zakres ingerencji państwa w stosunki gospodarcze) i poziomych (państwo jako organ spełniający f. ogólnospołeczne i stojący na straży prawnej ochrony funkcjonowania rynku i jego uczestników dając im jednocześnie możliwość dochodzenia swych roszczeń np. w kwestiach np. pracodawca - pracownik)
b. Programowanie gospodarcze -planowanie makroekonomiczne w gospodarce rynkowej stanowi instrument interwencjonalizmu państwowego, należy do najmłodszych form działalności państwa. Do krajów o najdłuższej tradycji planowania zalicza się min Japonię Niemcy, Szwecję. Planowanie gospodarcze występuje w krajach o gospodarce rynkowej i przyjmuje 1 z 3 form:
- koniunkturalną - koncentruje się na osiągnięciu ogólnej równowagi gospodarczej (przy pełnym zatrudnieniu i niskim poziomie inflacji)oraz równowagi bilansu płatniczego. Ma postać krótko i średnioterminowych prognoz. Wykorzystuje w tym celu głównie politykę fiskalna i pieniężną
- częściowo strukturalną - stosowana do realizacji zadań średnioterminowych jak i w krótki czasie. Ta forma powstała w Holandii i stanowi pochodną państwowej polityki budżetowej
- strukturalną - jej głównym celem jest zapewnienie wzrostu gospodarczego w dłuższym czasie oraz umożliwienie dokonania odpowiednich przemian strukturalnych .
Obecnie coraz częściej przechodzi się od planowania koniunkturalnego do strukturalnego, z krótkoterminowego do długookresowego, od planowania w skali regionu do planowania w skali ponadpaństwowej (programy przekształceń w UE)
- planowanie indykatywne -kolejna z form pan. Planowania gospodarczego którego cechą jest to, że plany te nie zawierają normatywnych zadań dla sektora prywatnego. Plan taki stanowi informację o przewidywanym kształtowaniu się sytuacji gospodarczej oraz zakładanych działaniach rządu - bez zobowiązań wobec społeczeństwa
· Realizacja polityki gospodarczej - służy realizacji zadań państwa wobec gospodarki (polega na podejmowaniu przez nie różnego rodzaju zadań opartych na systemie prawnym a jej zakres i intensywność zależy od rodzaju i typu zachowań państw wobec gospodarki). Realizacja polityki przyjmuje postać działań :
organizatorskich (wobec sektora państwowego -tworzenie, przekształcanie i likwidację pp, w państwie opartym na gospodarce prywatnej - brak szerokich dz. organizatorskich, głównie reprezentacja kraju w międzynarodowych organizacjach gospodarczych)
koordynacyjnych (podlegają im wszystkie zjawiska i podmioty gospodarcze, służ ą one do realizacji zadań państwa w gospodarce)
reglamentacyjnych ( polega na stosowaniu środków prawnych o charakterze imperatywnym i mającym na celu stworzenie warunków niezbędnych do prawidłowego przebiegu organizacji stos. Gospodarczych, jest to możliwość wkraczania administracji w sferę uprawnień przedsiębiorców (szerzej jest stosowana w warunkach kryzysowych - wtedy najczęściej dot ustalania cen urzędowych na podstawowe środki spożycia oraz eksploatacji surowców i paliw.)
ekonomiczno-finansowych (państwo w ten sposób może motywować do podejmowania dz.gosp sferach którymi nie są zainteresowani prywatni przedsiębiorcy a które wymagają podjęcia ze względów społecznych i wreszcie zniechęcać do wykonywani innych)
nadzorczych (mają one na celu zapewnienie prawidłowej organizacji i funkcjonowania ustalonego porządku gospodarczego oraz usuwanie wszelkich nieprawidłowości powstających w tym zakresie)
kontrolnych (sprawdzenie i ocena realizacji obowiązków przedsiębiorców wobec państwa oraz ich zachowań wobec praw ekonomicznych chronionych przez państwo. Może być wykonywana przez organy państwowe jak i specjalny aparat kontrolny)
ochronnych (wynika z ochronnych funkcji państwa, podlega jej typ gospodarki, wszyscy uczestnicy stosunków gosp oraz konsumenci - dot to szczególnie naruszenia praw konkurencji, praktyk monopolistycznych, naruszania umów etc)
7. Rada Ministrów w systemie administracji gospodarczej.
Rada Ministrów ( rząd ) jest organem władzy wykonawczej, która na co dzień kieruje państwem. Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną. Stoi na czele całego systemu administracji rządowej. Do Rady Ministrów należą decyzje we wszystkich sprawach polityki państwa, których ustawy nie zastrzegły dla Prezydenta, albo innego organu administracji państwowej. W szczególności Rada Ministrów:
- zapewnia wykonanie ustaw;
- wydaje rozporządzenia;
- koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej;
- chroni interesy Skarbu Państwa;
- uchwala projekty budżetu państwa;
- zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne państwa oraz porządek publiczny;
- sprawuje kierownictwo w dziedzinie w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacji międzynarodowych;
- zawiera rozmowy międzynarodowe;
- sprawuje kierownictwo w dziedzinie obronności kraju;
Premier jest Prezesem Rady Ministrów. Rada Ministrów to premier i ministrowie. Konstytucja przyznaje Radzie Ministrów dosyć szerokie uprawnienia i niemałe obowiązki. Zarówno poszczególni ministrowie, premier jak i cały rząd mogą wydawać rozporządzenia i zarządzenia, które mają moc obowiązujące prawa. Delegacje do wydawania tych aktów daje konkretna ustawa, a akty te mają charakter precyzujący ustawę. Ponadto Rada Ministrów :
· uchwala projekt budżetu państwa,
· zapewnia wykonanie ustaw,
· koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,
· chroni interesy Skarbu Państwa,
· kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu,
· zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,
· sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi,
· zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe,
· sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej,
· określa organizację i tryb swojej pracy.
Rada Ministrów w świetle Konstytucji zajmuje się sprawami polityki państwa nie zastrzeżonymi dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego. Do rady Ministrów należy zapewnienie wykonania ustaw, co uzasadnia nie tylko wydawanie rozporządzeń jako aktów wykonawczych do ustaw. Rada Ministrów powinna swoją swoją aktywność prawotwórczą rozwijać przede wszystkim poprzez opracowywanie i zgłaszanie Sejmowi projektów ustaw niezbędnych z punktu widzenia realizacji zadań państwa wobec gospodarki. Rada Ministrów pełni silne funkcji, a mianowicie:
a. kierowanie
b. koordynowanie
c. kontrolowanie prac organów administracji rządowej
Organy wewnętrzne Rady Ministrów mają charakter stały lub doraźnie tworzonych komitetów. Tworzy się jako organy pomocnicze i opiniodawcze Rady ministrów. Aktualnie są to:
· Komitet ekonomiczny
· Komitet społeczny
· Komitet spraw obronnych
· Komitet do spraw polityki regionalnej i zrównoważonego rozwoju.
W sprawach makroekonomicznych podstawowe znaczenie ma komitet ekonomiczny. Do zakresu jego działania należą sprawy projektów aktów normatywnych i projektów programów oraz analiz i sprawozdań dotyczących polityki gospodarczej państwa.
9. Rządowe Centrum Studiów Strategicznych jako urząd centralny w systemie administracji gospodarczej.
Rządowe Centrum Studiów Strategicznych (RCSS) istnieje od 1 stycznia 1997 roku. Jest państwową jednostką organizacyjną podległą Prezesowi Rady Ministrów. RCSS prowadzi prace służące Prezesowi Rady Ministrów, w tym związane z pracami Rady Ministrów, do programowania strategicznego oraz prognozowania rozwoju gospodarczego i społecznego. Prezesem Rządowego Centrum Studiów Strategicznych jest Pan prof. dr hab. Mirosław Pietrewicz. Jego zastępcą jest Pan dr hab. Zbigniew Strzelecki - Wiceprezes RCSS, Dyrektorem Generalnym RCSS jest Pani Monika Rolnik.
Do zadań Rządowego Centrum Studiów Strategicznych należy:
· przygotowywanie prognoz oraz długookresowych, strategicznych programów rozwoju gospodarczego i społecznego;
· przygotowywanie koncepcji i programów polityki zagospodarowania przestrzennego kraju oraz długofalowych strategii rozwoju regionalnego kraju;
· opracowywanie ocen międzynarodowych uwarunkowań sytuacji kraju oraz długofalowych koncepcji polityki zagranicznej;
· opracowywanie ocen funkcjonalności struktur państwa i sprawności ich działania;
· analizowanie zgodności przebiegu realizacji programów krótkookresowych i średniookresowych ze strategicznymi programami długookresowymi oraz opracowywanie informacji o stwierdzonych niezgodnościach;
· analizowanie zgodności przebiegu realizacji programów wojewódzkich z narodową strategią rozwoju regionalnego i długofalową strategią rozwoju regionalnego kraju oraz opracowywanie informacji o stwierdzonych niezgodnościach;
· sporządzanie ocen skutków społeczno-gospodarczych projektowanych regulacji;
· przygotowywanie innych analiz, prognoz, koncepcji, programów i ocen zleconych przez Prezesa Rady Ministrów,
10. Terenowa administracja rządowa w systemie administracji gospodarczej.
Zadania administracji rządowej w terenie wykonują (wg ustawy z 5.06.98n o adm rządowej w województwie):
- wojewoda sprawujący władze administracji ogólnej (w zakresie gospodarki najważniejsze jego zadania łączą się z reprezentowaniem Skarbu Państwa i wykonywaniem obowiązków organu założycielskiego wobec pp. Wykonuje on również uprawnienia wynikające z przepisów o fundacjach, posiada kompetencje w zakresie komunalizacji mienia gminnego. Wykonuje on swoje zadania przy pomocy wice wojewody, kierowników służb i inspekcji wojewódzkich, urzędu wojewódzkiego i urzędów rejonowych które to nadzoruje)
- działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży
- organy administracji niezespolonej
- organy samorządu terytorialnego jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej wynika z ustawy lub z zawartego porozumienia
- działający pod zwierzchnictwem starosty kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach
- organy innych samorządów jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej następuje na podstawie ustawy lub porozumienia
13. Zasada wolności gospodarczej w Polsce.
Wolność gospodarcza ma charakter względny, tzn. istnieje w granicach, jakie są wytyczone przez reguły rynku i prawo stanowione przez państwo. Prawodawstwo polskie dotyczące tej wolności jest mozaiką rozwiązań prawnych, nie zawsze spójnych i zgodnych wewnętrznie. W książce autor przedstawił unormowanie wolności gospodarczej w konstytucjach i ustawach zasadniczych wybranych krajów o gospodarce rynkowej oraz w prawie Unii Europejskiej. Na tym tle dokonał oceny stanu prawa polskiego. Analizę oparł na niezwykle bogatym materiale normatywnym. Zasada wolności gospodarczej jest cechą konstytutywną gospodarki rynkowej, podstawą nowego ustroju społeczno-gospodarczego.
Zasadę wolności wprowadza art. 1 u.d.g. stanowiąc, że „podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej jest wolne i dozwolone każdemu na równych prawach z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa”.
Teoretycy liberalizmu ekonomicznego formułowali pogląd, że wolna gra interesów samoczynnie będzie prowadzić do harmonii gospodarczej. Natomiast współczesne liberalistyczne wizje wolności gospodarczej przedstawiają m.in. następujące stanowiska:
- gospodarka jest oparta na działaniu mechanizmu rynkowego w "czystej" postaci (w skali krajowej i międzynarodowej ) ,
- należy odrzucić celowość wszelkiej ingerencji państwa w życie gospodarcze,
- wszelka działalność jest optymalnie sterowana przez decyzje suwerennych nabywców i konsumentów.
Przedstawiciele ordoliberałów (odmiana niemieckiego neoliberalizmu) mówią o wolności gospodarczej i rynku pojmowanych w kategoriach uporządkowania. Głosząc potrzebę modernizacji liberalizmu w duchu konserwatywnym, postulują zmodyfikowanie pojęcia wolności gospodarczej, wzmocnienie funkcji państwa, ograniczenie monopoli i zmianę polityki fiskalnej.
Kościół katolicki odnosi się w swoich poglądach do wolności gospodarczej, idei rynku, tworząc m.in. społeczną naukę. Kościół nie odrzuca idei wolnego rynku ani wolności gospodarczej, ale kładzie nacisk na potrzebę, a nawet konieczność wyzwolenia się z jednostronnego, niejednokrotnie opacznego, rozumienia tych pojęć. Społeczna nauka Kościoła głosi, że wolność gospodarcza wyklucza dowolność wyborów, a więc i prawo do nieograniczonego bogacenia się. Wolność gospodarcza ma służyć zaspokojeniu potrzeb oraz realizacji innych celów i kierowaniu człowieka ku dobru, które jest ostatecznym celem człowieka.
Papież Jan Paweł II w encyklice Centisimus annus stwierdza, że: "zysk nie jest jedynym regulatorem życia przedsiębiorstwa, a posłuszeństwo prawdzie o Bogu i człowieku jest
pierwszym warunkiem wolności". Przedstawiciele społecznej nauki Kościoła podkreślają, że wolności gospodarczej brakuje perspektywy moralnej, gdyż bezkrytycznie ufa się "niewidzialnej ręce rynku".
Pojęcie wolności gospodarczej nie jest pojęciem jednorodnym. Składa się na nie zespół różnych wolności i praw, jak prawo własności, wolność osobista, wolność wyboru zajęcia i miejsca zamieszkania, prawo do przedsiębiorczości, prawo do równości wobec prawa z innymi przedsiębiorcami, prawo do wolnej i równej konkurencji, wolności umów itp. Charakter poszczególnych praw decyduje o charakterze wolności gospodarczej i jej zakresie. Istnieje wolność od ingerencji państwa w obszar działalności gospodarczej człowieka i obejmuje ona np. prawo do wolnego i równego rozpoczynania i prowadzenia działalności gospodarczej w dowolny sposób i dowolnych formach organizacyjnoprawnych oraz swobodnego jej kończenia.
Przyjmuje się , że wolność gospodarcza nie przysługuje podmiotom administracji publicznej.
Zasada wolności gospodarczej zrywa z dominującą w okresie PRL zasadą administracynoprawnej reglamentacji działalności gospodarczej. Konstytucja RP z dn. 2 kwietnia 1997 r. Stanowi, że społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego RP. Natomiast ograniczenie wolności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny.
W doktrynie zagadnienie wolności gospodarczej jest ujmowane bardzo różnie. Wielu jej przedstawicieli utożsamia pojęcie wolności gospodarczej z pojęciem swobody związanej z działalnością gospodarczą. Mają oni na uwadze swobodę:
-podejmowania działalności gospodarczej,
-prowadzenia działalności gospodarczej,
- wyboru organizacyjnoprawnej formy, w której działalność gospodarcza ma być prowadzona,
- konkurowania z innymi przedsiębiorcami,
- zbywania własnych towarów i usług oraz kształtowania cen, - decydowania w zakresie zatrudnienia,
- decydowania o sposobie zaangażowania kapitału,
- decydowania o sposobie prowadzenia działalności gospodarczej, zmiany jej profilu, czasie trwania itp.
Prawne ograniczenia wolności gospodarczej powinny być wprowadzane tylko w ustawach i przy zachowaniu zasady proporcjonalności, według której państwo może wprowadzać pewne ograniczenia działalności gospodarczej wyłącznie i tylko wtedy, gdy niezbędna jest ochrona interesu publicznego, zabezpieczenia porządku konstytucyjnego lub praw osób trzecich. Zasada proporcjonalnego ograniczenia wymaga zachowania: legalności celu publicznego chronionego przez ograniczenie, przydatności ograniczenia danego prawa, konieczności ograniczenia (tzn. nie wolno ograniczać ponad potrzebę) oraz zachowania tzw. proporcjonalności w znaczeniu wąskim (tzn. nie można ograniczać prawa dla błahego celu).
są uprawnienia organu założycielskiego?
Organ założycielski może podjąć decyzję o powierzeniu zarządzania przedsiębiorstwem państwowym osobie fizycznej lub prawnej.
Przed zawarciem umowy powinien jednak uzyskać opinię od samorządu załogi przedsiębiorstwa. W przedsiębiorstwie państwowym, w którym zarządca objął swoje obowiązki, organ założycielski ustanawia radę nadzorczą i powierza jej wykonywanie stałego nadzoru nad działalnością przedsiębiorstwa. Pracownicy przedsiębiorstwa wybierają 1/3 rady nadzorczej. Organ założycielski może rozwiązać umowę o zarządzanie przedsiębiorstwem w określonych warunkach nawet ze skutkiem natychmiastowym. Organ założycielski dokonuje kontroli i oceny działalności przedsiębiorstwa oraz pracy dyrektora, ma także prawo władczego wkraczania w sprawy przedsiębiorstwa, ale tylko w wypadkach przewidzianych przepisami ustawowymi. Akt o utworzeniu przedsiębiorstwa może przewidzieć, że uprawnienia organu założycielskiego w zakresie nadzoru mogą być przekazane powołanej przez ten organ radzie nadzorczej. Organ założycielski ma prawo nałożyć na przedsiębiorstwo obowiązek wprowadzenia do planu przedsiębiorstwa zadania lub wyznaczyć przedsiębiorstwu zadania poza planem, jeżeli jest to niezbędne ze względu na potrzeby obrony kraju, w wypadku klęski żywiołowej , bądź w celu wykonania zobowiązań międzynarodowych. Organ założycielski w razie stwierdzenia, że decyzja dyrektora jest sprzeczna z prawem, wstrzymuje jej wykonanie oraz zobowiązuje dyrektora do jej zmiany lub cofnięcia.
Dyrektorowi przedsiębiorstwa oraz radzie pracowniczej przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu w stosunku do decyzji podjętych wobec przedsiębiorstwa przez organ sprawujący nad nim nadzór. Sprzeciw wraz z uzasadnieniem wnosi się do organu, który decyzję wydał, w terminie 7 dni od daty jej przekazania. Wniesienie sprzeciwu wstrzymuje wykonanie decyzji. Jeżeli przedsiębiorstwo prowadzi działalność ze stratą lub zysk po opodatkowaniu nie wystarcza na zapłacenie dywidendy obligatoryjnej, organ założycielski w porozumieniu z Ministrem Finansów może wszcząć postępowanie naprawcze, ustanawiając nad przedsiębiorstwem zarząd komisaryczny. Od tej decyzji nie przysługuje sprzeciw. Organ założycielski wyznacza i odwołuje osobę sprawującą zarząd komisaryczny. Z chwilą ustanowienia zarządu komisarycznego organy przedsiębiorstwa ulegają rozwiązaniu, organ założycielski odwołuje dyrektora przedsiębiorstwa. Kompetencje organów przedsiębiorstwa przechodzą na osobę sprawującą zarząd komisaryczny, która niezwłocznie po jego ustanowieniu jest obowiązana przedstawić organowi założycielskiemu program naprawy przedsiębiorstwa do zatwierdzenia
14. Pojęcie działalności gospodarczej i przedsiębiorcy.
Zakres regulacji ustawy
- zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
- zadania organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego w zakresie działalności gospodarczej.
Działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy to:
1) zarobkowa działalność
2) wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa, a także poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych
3) wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
Nie jest działalnością gospodarczą w tym znaczeniu
- działalność wytwórcza w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego
- wynajmowanie przez rolników pokoi i miejsc na ustawienie namiotów, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów (ale przez nie-rolników już jest działalnością gospodarczą)
Definicje legalne:
1) przedsiębiorca - osoba fizyczna, osoba prawna oraz niemająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która zawodowo, we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, a także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej
2) organ koncesyjny - organ administracji rządowej lub organ jednostki samorządu terytorialnego upoważniony na podstawie ustawy do udzielania, odmowy udzielania, zmiany i cofania koncesji,
3) organ zezwalający - organ administracji rządowej lub organ jednostki samorządu terytorialnego upoważniony na podstawie ustawy do wydawania, odmowy wydania i cofania zezwolenia,
4) osoba zagraniczna:
a) osobę fizyczną mającą stałe miejsce zamieszkania za granicą,
b) osobę prawną z siedzibą za granicą,
c) niemającą osobowości prawnej spółkę osób wymienionych w lit. a) lub lit. b), z siedzibą za granicą,
5) przedsiębiorca zagraniczny - osobę zagraniczną wykonującą działalność gospodarczą za granicą (a więc jeżeli osoba zagraniczna ma siedzibę w Polsce, nie jest traktowana jako przedsiębiorca zagraniczny tylko krajowy),
6) rejestr przedsiębiorców - rejestr przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym, utworzonym na podstawie ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. Nr 121, poz. 769 i z 1998 r. Nr 155, poz. 1015),
7) oddział - wyodrębnioną i samodzielną organizacyjnie część działalności gospodarczej wykonywaną przez przedsiębiorcę poza głównym miejscem wykonywania działalności (zakładem głównym),
8) oznaczenie przedsiębiorcy - firmę lub nazwę przedsiębiorcy ze wskazaniem formy prawnej, a w przypadku osoby fizycznej - imię i nazwisko przedsiębiorcy oraz nazwę, pod którą wykonuje działalność gospodarczą.
Przedsiębiorcą nazywa się osobę fizyczną, prawną bądź spółkę prawa handlowego nie mającą osobowości prawnej, a także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich dz.gosp, którzy to podejmują i wykonują działalność gospodarczą w myśl ustawy "Prawo o dz. gospod", zawodowo i we własnym imieniu.
- podmioty zagraniczne i krajowe (mali i średni przedsiębiorcy - sens podziału opiera się na umożliwienia tym grupom korzystania z różnego rodzaju udogodnień i ułatwień) oraz przedstawiciele wolnych zawodów o ile wykonywane są one w ramach dz.gosp a nie w ramach stosunku pracy.
- przedsiębiorcami nie są adwokaci notariusze i radcy prawni
Warunki podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej
jest ona wolna dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa.
15. Uniwersalne obowiązki przedsiębiorcy.
Obowiązki ciążące na przedsiębiorcy:
- rejestracja - wpis do rejestru właściwego sądu rejonowego w danym mieście wojewódzkim - dane o przedsiębiorcy: nazwa, logo, oznaczenia towarów, miejsce(adres)siedziby firmy, rodzaj prowadzonej działalności etc. Do obowiązków gmin należy tu dostarczenie nam formularzy, wniosków z tym związanych oraz poinformowania o kosztach i sposobie ich uiszczania. Muszą one również udostępnić wgląd do tzw Europejskiej Klasyfikacji Działalności a także do Centralnego Rejestru Działalności Przedsiębiorców Niewypłacalnych (wgląd tylko do akt osób prawnych - nie fizycznych)
- rejestracja w tzw rejestrach specjalnych (REGON - nr rejestracji statystycznej - Wojewódzkie Urzędy Statystyczne; NIP - numer identyfikacji podatkowej - Urząd Skarbowy; ZUS)
- założenie konta bankowego (podanie go do wiadomości US)
warunki szczegółowe dotyczą przepisów ochrony życia i zdrowia czyli wartości prawnie chronionych:
- szkolenia BHP, PIP - Państwowa Inspekcja Pracy,
- prowadzenie działalności gospodarczej na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów
- spełnianie określonych przepisami prawa warunków wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności dotyczących ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska
- zapewnienie, aby działalność gospodarcza była wykonywana bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych, jeżeli przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej
- dokonywania lub przyjmowania płatności za pośrednictwem rachunku bankowego, gdy stroną transakcji jest inny przedsiębiorca, a jednorazowa wartość należności lub zobowiązań przekracza równowartość 3.000 EURO albo równowartość 1.000 EURO w niektórych przypadkach
- zawiadomienia urzędu skarbowego o posiadaniu rachunku bankowego i o wszelkich zmianach w terminie 14 dni.
Niewypełnianie obowiązków podlega karze grzywny.
Oznaczenie –
na zewnątrz powinien być oznaczony zakład główny, oddział oraz inne stałe miejsce wykonywania przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej (oznaczenie zawiera oznaczenie przedsiębiorcy i zwięzłe określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej).
Obowiązki informacji:
- jeżeli przedsiębiorca oferuje towary lub usługi w sprzedaży bezpośredniej lub wysyłkowej - w ofercie musi podać co najmniej następujące dane:
1) oznaczenia przedsiębiorcy,
2) numeru, pod którym przedsiębiorca wpisany jest do rejestru przedsiębiorców, wraz z oznaczeniem sądu rejestrowego,
3) siedziby i adresu przedsiębiorcy
- ma towarach lub opakowaniach należy umieszczać informacje w j. polskim zawierające:
1) oznaczenie przedsiębiorcy - producenta towaru i jego adres,
2) nazwę towaru,
3) inne oznaczenia i informacje wymagane na podstawie odrębnych przepisów.
16. Koncesja i podejmowanie działalności gospodarczej na podstawie koncesji.
Jednym z rodzajów ograniczeń przedmiotowych wolności gospodarczej są koncesje, istniejące także pod rządami ustawy o działalności gospodarczej. Zmienione zostały zasady funkcjonowania koncesji i zakres dziedzin koncesjonowanych.
Dziedziny koncesjonowane w zakresie:
1) poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych,
2) wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym,
3) wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią,
4) ochrony osób i mienia,
5) transportu lotniczego oraz wykonywania innych usług lotniczych,
6) budowy i eksploatacji autostrad płatnych,
7) zarządzania liniami kolejowymi oraz wykonywania przewozów kolejowych,
8) rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych.
Warunki rozszerzenia listy dziedzin koncesjonowanych
Wprowadzenie innych koncesji w dziedzinach działalności gospodarczej mających szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny jest dopuszczalne tylko w przypadku, gdy działalność ta nie może być wykonywana jako wolna lub po uzyskaniu zezwolenia oraz wymaga zmiany niniejszej ustawy.
Dziedziny, w których dotychczas niezbędne było posiadanie koncesji można podzielić na dwie grupy (art. 96 ustawy), w których:
- prowadzenie działalności nie wymaga już ani koncesji, ani zezwolenia:
1) przetwórstwa i obrotu metalami szlachetnymi i kamieniami szlachetnymi,
2) przetwórstwa i obrotu metalami nieżelaznymi,
3) obrotu dobrami kultury powstałymi przed dniem 9 maja 1945 r.,
4) usług paszportowych,
5) dokonywania przenoszenia zapisu dźwięku lub dźwięku i obrazu na taśmy, płyty, kasety, wideokasety i wideopłyty,
6) produkcji, opracowywania, dystrybucji i rozpowszechniania filmów,
7) chowu, hodowli i połowu ryb w wodach śródlądowych,
8) prowadzenia targowisk,
9) transportu morskiego oraz zarządzania portami morskimi innymi niż porty o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej,
10) usług turystycznych, z wyjątkiem organizowania imprez turystycznych i pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych,
11) sportu profesjonalnego,
12) poszukiwania i wydobywania surowców mineralnych znajdujących się w odpadach powstałych po robotach górniczych oraz po procesach wzbogacania kopalin,
- dziedziny dotychczas koncesjonowane, w których wymagane jest uzyskanie zezwolenia w zakresie:
1) wyrobu, rozlewu, oczyszczania, skażania i odwadniania spirytusu oraz wydzielania spirytusu z innego wytworu, a także wyrobu i rozlewu wódek,
2) wytwarzania wyrobów tytoniowych,
3) usług detektywistycznych,
4) produkcji i dystrybucji tablic rejestracyjnych pojazdów
5) zarządzania lotniskami
6) usług kurierskich, a także pocztowych usług o charakterze powszechnym, polegających na przewozie i doręczaniu w obrocie krajowym i zagranicznym przesyłek listowych i listów wartościowych o masie powyżej 2.000 g
7) usług telekomunikacyjnych
8) wytwarzania środków farmaceutycznych i materiałów medycznych, prowadzenia aptek ogólnodostępnych, hurtowni farmaceutycznych, hurtowni środków farmaceutycznych i materiałów medycznych stosowanych wyłącznie u zwierząt, składów celnych i konsygnacyjnych środków farmaceutycznych i materiałów medycznych
9) zakresie konfekcjonowania i obrotu środkami ochrony roślin
10) obrotu w kraju i z zagranicą zwierzyną żywą, z wyłączeniem sprzedaży dokonywanej przez dzierżawców i zarządców obwodów łowieckich na terenie kraju
11) obrotu w kraju i z zagranicą tuszami zwierzyny i ich częściami, z wyłączeniem sprzedaży dokonywanej przez dzierżawców i zarządców obwodów łowieckich na terenie kraju
12) sprzedaży usług turystycznych obejmujących polowania w kraju dla cudzoziemców i polowania za granicą
13) wyrobu i rozlewu wyrobów winiarskich
14) zakresie prowadzenia agencji celnej,
15) obrotu z zagranicą towarami i usługami określonymi na podstawie odrębnych przepisów.
Koncesje i zezwolenia wydane wcześniej w dziedzinach, w których utrzymano udzielanie koncesji lub zezwoleń, zachowują ważność lub stają się zezwoleniami na czas, na który zostały wydane.
Obowiązek uzyskania koncesji wygasa
z mocy prawa, jeżeli do wejścia w życie ustawy nie zostały ustawowo określone zakres i warunki wykonywania działalności gospodarczej oraz udzielania koncesji oraz informacje i dokumenty wymagane do złożenia wniosku o wydanie koncesji.
Zasady udzielania koncesji
Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji oraz ograniczenie jej zakresu w stosunku do wniosku następuje w drodze decyzji administracyjnej wydawanej przez ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu (w braku odmiennych regulacji). W przypadku koncesji na obrót materiałami wybuchowymi itp. właściwy minister zwraca się do ministra obrony narodowej o opinię.
Okres obowiązywania koncesji
Koncesję wydaje się na czas oznaczony, nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50 lat.
Tryb udzielania koncesji
1) Złożenie wniosku o udzielenie koncesji wraz z niezbędnymi dokumentami
2) uprawnienia organu koncesyjnego do:
- wezwania wnioskodawcy do uzupełnienia brakującej dokumentacji
- kontrolnego sprawdzenia faktów podanych we wniosku o udzielenie koncesji w celu stwierdzenia, czy spełnia warunki wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją
3) decyzja organu koncesyjnego o udzieleniu koncesji, odmowie udzielenia lub ograniczeniu zakresu koncesji w stosunku do wniosku; możliwe jest także czasowe wstrzymanie udzielenia koncesji (ze wzglądu na zagrożenie obronności lub bezpieczeństwa państwa.
Kontrola działalności przez organ koncesyjny
Organ koncesyjny jest uprawniony do kontroli działalności przedsiębiorcy, który uzyskał koncesję; w przypadku stwierdzenia uchybień może żądać ich usunięcia w określonym terminie.
Cofnięcie lub zmiana koncesji
Możliwe jest np. gdy przedsiębiorca nie podjął działalności, rażąco narusza warunki określone w koncesji, a także ze względu na zagrożenie obronności i bezpieczeństwa państwa lub inny ważny interes publiczny. W przypadku cofnięcia koncesji przedsiębiorca może starać się o ponowne udzielenie koncesji nie wcześniej niż po upływie 3 lat od dnia wydania decyzji o cofnięciu.
Promesa koncesji
Jest to przyrzeczenie wydania koncesji, wydawane na wniosek przedsiębiorcy, który zamierza podjąć działalność w dziedzinie podlegającej koncesjonowaniu. W okresie ważności promesy, który nie może być krótszy niż 6 miesięcy, nie można odmówić udzielenia koncesji na wykonywanie działalności gospodarczej, chyba że wnioskodawca nie spełnia wszystkich warunków podanych w promesie lub zachodzą okoliczności, które upoważniają do odmowy udzielenia koncesji lub jej ograniczenia.
17. Zezwolenia i podejmowanie działalności gospodarczej na podstawie zezwolenia.
Jest to drugi rodzaj przedmiotowego ograniczenia wolności działalności gospodarczej. Różni się on od koncesji przede wszystkim tym, iż dziedziny, w których wymagane jest zezwolenie są określone w odrębnych ustawach. Ustawy te określają organy zezwalające, warunki wykonywania działalności objętej zezwoleniami, tryb wydawania, odmowy wydania i cofania zezwoleń.
Zezwolenie jest analogiczne do koncesji, jeżeli chodzi o formę aktu (decyzja administracyjna), promesę zezwolenia, kontrolę działalności gospodarczej, możliwość ponownego starania się o wydanie zezwolenia po jego cofnięciu.
Różnice zezwolenie a koncesja:
1) jeżeli przedsiębiorca spełnia wymagania określone przepisami prawa, organ zezwalający nie może odmówić wydania zezwolenia na podjęcie i wykonywanie działalności gospodarczej (można wezwać do uzupełnienia dokumentacji i dokonać kontrolnego sprawdzenia faktów podanych we wniosku). Jeżeli wydanie zezwolenia na wykonywanie działalności gospodarczej wszystkim wnioskodawcom spełniającym warunki nie jest możliwe - zgodnie z obowiązującymi przepisami regulującymi wykonywanie danego rodzaju działalności gospodarczej - organ zezwalający przeprowadza rozprawę administracyjną
2) czas obowiązywania zezwolenia – wydaje się je na czas nieoznaczony, chyba że wniosek przedsiębiorcy lub przepisy stanowią inaczej; na czas oznaczony wydaje się zezwolenia, jeżeli wydanie zezwolenia wszystkim wnioskodawcom nie jest możliwe.
3) zakres działalności gospodarczej objętej zezwoleniami może się zwiększać w zależności od doraźnych potrzeb państwa.
Cofnięcie zezwolenia
Obligatoryjne w przypadku, gdy:
1) wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej zezwoleniem,
2) przedsiębiorca przestał spełniać warunki określone przepisami prawa, wymagane do prowadzenia działalności gospodarczej określonej w zezwoleniu,
3) przedsiębiorca nie usunął, w wyznaczonym przez organ wydający zezwolenie terminie, stanu faktycznego lub prawnego niezgodnego z przepisami prawa regulującymi działalność gospodarczą objętą zezwoleniem.
Fakultatywne w przypadku, gdy:
1) przepisy odrębne tak stanowią,
2) przedsiębiorca nie podjął, mimo wezwania organu zezwalającego, lub zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej, na którą uzyskał zezwolenie, w przypadku, gdy wydanie zezwolenia wszystkim starającym się nie było możliwe.
Zezwolenia wydane na podstawie przepisów obowiązujących do tej pory:
- Jeżeli do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy nie zostaną ustawowo określone zakres i warunki wykonywania działalności gospodarczej oraz wydawania zezwoleń, o których mowa w art. 96 ust. 2, oraz w ustawach odrębnych, jak też nie zostaną wskazane informacje i dokumenty wymagane do złożenia wniosków o wydanie zezwolenia, z mocy prawa wygasa obowiązek uzyskania zezwolenia
- W terminie trzech lat od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy utrzymuje się w mocy przepisy ustaw odrębnych, na podstawie których wydawane są zezwolenia, o których mowa w art. 96 ust. 2 oraz w ustawach odrębnych, o ile okres ten nie zostanie przedłużony w odrębnej ustawie.
- Ilekroć w dotychczas obowiązujących przepisach używa się terminów "pozwolenie", "upoważnienie", "zgoda", "licencja", oznaczających formy reglamentacji działalności gospodarczej, należy przez to rozumieć "zezwolenie" w rozumieniu niniejszej ustawy.
18. Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej przez podmioty zagraniczne.
Warunki dla cudzoziemców:
- ustawa deroguje ustawę o spółkach z udziałem zagranicznym
- różne zasady:
1) obywatele obcych państw mający zezwolenie na osiedlenie się na terytorium RP – w zakresie podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej mają takie same prawa jak obywatele polscy
2) osoby zagraniczne (czyli os. fiz. nie mający zezwolenia na osiedlenie się w RP jak i osoby prawne z siedzibą za granicą oraz spółki nie mające os.pr. takich osób, mające siedzibę za granicą) – ich sytuacja zależy od zasady wzajemności:
- na zasadzie wzajemności mogą na terytorium RP podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach, jak przedsiębiorcy mający miejsce pobytu stałego lub siedzibę w Polsce,
- w przypadku braku zasady wzajemności – osoby zagraniczne dla podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej mogą
tworzyć wyłącznie spółki komandytowe, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne,
a także przystępować do takich spółek oraz obejmować bądź nabywać ich udziały i akcje.
- podmioty zagraniczne działające na podstawie ustawy z 6.7.1982 r. o zasadach prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez osoby prawne i fizyczne mogą prowadzone przedsiębiorstwo wnieść jako wkład do spółki utworzonej na podst. art. 6 ustawy,
spółki, do których zastosowanie mają przepisy ustawy o spółkach z udziałem zagranicznym stają się spółkami w rozumieniu art. 6 ustawy.
19. Formy organizacyjno prawne wykonywania działalności gospodarczej.
Formy prowadzenia działalności
Przedsiębiorcy zagraniczni mogą w Polsce tworzyć:
1) oddziały – prowadzą działalność gospodarczą w zakresie przedmiotu działalności przedsiębiorcy zagranicznego
2) przedstawicielstwa – prowadzą działalność wyłącznie w zakresie reklamy i promocji przedsiębiorcy zagranicznego.
Warunki utworzenia oddziału
Przedsiębiorcy zagraniczni mogą na zasadzie wzajemności tworzyć oddziały z siedzibą na terytorium RP, o ile umowy ratyfikowane przez Polskę nie stanowią inaczej. Warunki utworzenia oddziału:
- uzyskanie wpisu do rejestru przedsiębiorców
- przedstawienie dokumentów niezależnie od obowiązków związanych z rejestrem
- ustanowienie osoby upoważnionej w oddziale do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego.
Warunki utworzenia przedstawicielstwa
- wymaga się wpisu do ewidencji przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych prowadzonej przez ministra właściwego do spraw gospodarki; wpisu dokonuje minister po zasięgnięciu opinii ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności przedsiębiorcy zagranicznego (wpis następuje na wniosek po przedłożeniu wymaganych dokumentów)
- o dokonaniu wpisu wydaje się zaświadczenie (ewidencja jest jawna).
Odmowa wpisu do ewidencji
przez ministra właściwego do spraw gospodarki po zasięgnięciu opinii ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności przedsiębiorcy zagranicznego, jeżeli
1) utworzenie przedstawicielstwa zagrażałoby bezpieczeństwu i obronności państwa lub ochronie tajemnicy państwowej albo innemu ważnemu interesowi publicznemu,
2) wniosek, o którym mowa w art. 45 ust. 2, dotyczy działalności wykraczającej poza zakres określony w art. 44 albo zawiera braki, które nie zostały usunięte w wyznaczonym terminie, a także, gdy do wniosku nie zostały dołączone dokumenty wymienione w art. 46 ust. 2.
Obowiązki oddziału i przedsiębiorstwa:
1) używanie nazwy przedsiębiorcy zagranicznego w języku państwa jego siedziby wraz z przetłumaczoną na język polski nazwą formy prawnej przedsiębiorcy oraz dodaniem wyrazów "oddział w Polsce",
2) prowadzenie oddzielnej rachunkowości w języku polskim zgodnie z przepisami o rachunkowości,
3) zgłaszanie ministrowi właściwemu do spraw gospodarki wszelkich zmian stanu faktycznego i prawnego w zakresie zmiany okoliczności, o których mowa w art. 41 ust. 1 pkt 2, w terminie 14 dni od dnia ich wystąpienia.
Uprawnienia nadzorcze ministra właściwego do spraw gospodarki
Po zasięgnięciu opinii ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności przedsiębiorcy zagranicznego wydaje on decyzję o zakazie wykonywania działalności gospodarczej przez oddział lub przedstawicielstwo w przypadku, gdy:
1) oddział rażąco narusza prawo polskie lub nie wykonuje obowiązku, o którym mowa w art. 40 pkt 3,
2) nastąpiło otwarcie likwidacji przedsiębiorcy zagranicznego, który utworzył oddział, lub przedsiębiorca ten utracił prawo wykonywania działalności gospodarczej lub rozporządzania swoim majątkiem,
3) działalność przedsiębiorcy zagranicznego zagraża bezpieczeństwu i obronności państwa, ochronie tajemnicy państwowej lub innemu ważnemu interesowi publicznemu.
W przypadku wydania decyzji, o której mowa w ust. 1, minister właściwy do spraw gospodarki zawiadamia przedsiębiorcę zagranicznego o obowiązku likwidacji oddziału w oznaczonym terminie.
Likwidacja oddziału lub przedstawicielstwa
stosuje się odpowiednio przepisy ksh o likwidacji spółek z oo.
Wykreślenie z ewidencji
O zakończeniu likwidacji osoba upoważniona do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego w przedstawicielstwie jest obowiązana zawiadomić ministra właściwego do spraw gospodarki. Po zakończeniu likwidacji przedstawicielstwa minister właściwy do spraw gospodarki, w drodze decyzji, wykreśla przedstawicielstwo z ewidencji.
20. Przedsiębiorstwo państwowe, jego organy założycielskie i jego tworzenie.
Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samo finansującym się przedsiębiorcą posiadającym osobowość prawną (wg ustawy z dnia 25 września 1981r. o przedsiębiorstwach państwowych).
Art. 551 KC – przedsiębiorstwo to zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych i obejmujących wszystko, co wchodzi w jego skład (tj. firmę, znaki towarowe, księgi handlowe, ruchomości i nieruchomości należące do przedsiębiorstwa, produkty, materiały, patenty itd.).
Przedsiębiorstwa państwowe mogą być tworzone jako:
Przedsiębiorstwa działające na zasadach ogólnych.
Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej – tworzone są w celu bieżącego i nieprzerwanego zaspokajania potrzeb ludności, tj. świadczenia usług w zakresie:
Inżynierii sanitarnej;
Komunikacji miejskiej;
Zaopatrzenia ludności w energię elektryczną, gazową i cieplną;
Zarządu państwowymi zasobami lokalowymi;
Zarządu państwowymi terenami zielonymi;
Zarządu uzdrowiskami;
Usług pogrzebowych i utrzymywania cmentarzy;
Usług kulturalnych.
W wyniku komunalizacji przedsiębiorstwa użyteczności publicznej stały się przedsiębiorstwami komunalnymi.
Komunalizacja – gmina została wyposażona w mienie należące do Skarbu Państwa, Rad Narodowych i Terenowych Organów Administracji Państwowej Stopnia Podstawowego (od 1990r.).
Przedsiębiorstwa mieszane – prowadzą działalność na bazie kapitału państwowego, powoływane są w drodze umowy;
Przedsiębiorstwa międzynarodowe – tworzone są wraz z innymi państwami.
Przedsiębiorstwa państwowe tworzone są przez naczelne oraz centralne organy administracji państwowej lub Narodowy Bank Polski i inne banki państwowe (są to organy założycielskie). W uzasadnionych przypadkach przedsiębiorstwa państwowe mogą być tworzone przez inne organy niż centralne organy administracji państwowej. Przed utworzeniem przedsiębiorstwa organ założycielski przeprowadza badania i analizy w celu ustalenia potrzeby utworzenia przedsiębiorstwa. Akt o utworzeniu przedsiębiorstwa określa jego nazwę, rodzaj, siedzibę i przedmiot działania.
Statut przedsiębiorstwa reguluje strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa. Statut jest uchwalany przez ogólne zebranie pracowników na wniosek dyrektora przedsiębiorstwa.
Statut przedsiębiorstwa określa ponadto:
Tworzenie zakładów i innych jednostek organizacyjnych przedsiębiorstwa państwowego;
System kontroli wewnętrznej;
Stosunki prawne między jednostkami wchodzącymi w skład przedsiębiorstwa;
Zasady występowania w stosunkach prawnych z innymi jednostkami organizacyjnymi;
Powołanie jako organów doradczych i opiniodawczych dyrektora – kolegium przedsiębiorstwa oraz rady techniczno- ekonomicznej;
Powołanie przez dyrektora komisji do rozstrzygania sporów majątkowych między jednostkami organizacyjnymi przedsiębiorstwa.
Regulamin organizacyjny przedsiębiorstwa określa szczegółowo:
Zakres działania, podział czynności i odpowiedzialność osób pełniących funkcje kierownicze.
Organ założycielski zatwierdza statut przedsiębiorstw państwowych:
Użyteczności publicznej;
Handlu zagranicznego;
Stacji radiowych i telewizyjnych, przemysłu teleelektronicznego, transportu samochodowego i budownictwa łączności,
PKS i zakładów naprawczych taboru kolejowego.
Przedsiębiorstwo państwowe podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego, z chwilą wpisania uzyskuje osobowość prawną.
ORGANY PRZEDSIĘBIORSTWA:
Ogólne zebranie pracowników (delegatów – przedsiębiorstwa wielozakładowe lub przedsiębiorstwa, w których liczba pracowników przekracza 300 osób, wybieranych na 2 lata) - forma bezpośredniego uczestniczenia załogi w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Uchwały zapadają zwykłą większością głosów. Ogólne zebranie pracowników odbywa posiedzenia, co najmniej 2 razy w roku. Zwoływane jest na pisemny wniosek, co najmniej 1/5 liczby członków przez Radę Pracowniczą w ciągu 7 dni. Na każdym posiedzeniu Ogólne Zebranie Pracowników wybiera przewodniczącego zebrania, zastępcę i sekretarza.
Kompetencje:
Uchwala na wniosek dyrektora statut przedsiębiorstwa;
Podejmuje uchwały w sprawie podziału zysku przeznaczonego dla załogi;
Dokonuje rocznej oceny działalności Rady Pracowniczej i dyrektora;
Uchwala wieloletnie plany przedsiębiorstwa;
Uchwala na wniosek Rady Pracowniczej, statut samorządu załogi przedsiębiorstwa.
Rada Pracownicza:
Składa się z 15 członków, chyba, że statut samorządu załogi stanowi inaczej. Kadencja trwa 2 lata. Wybierana jest w wyborach przez pracowników. Członkiem Rady Pracowniczej może zostać pracownik, który pracuje w przedsiębiorstwie, co najmniej 2 lata. Członek Rady nie może pełnić funkcji więcej niż 2 kadencje. Rada Pracownicza wybiera ze swego grona na okres 2 lat prezydium w składzie: przewodniczący, jeden lub więcej zastępców i sekretarz. Prezydium jest wewnętrznym organem Rady Pracowniczej.
Kompetencje Rady Pracowniczej:
Uchwalenie oraz zmiana planu rocznego przedsiębiorstwa;
Przyjmowanie sprawozdania rocznego oraz zatwierdzenie bilansu;
Podejmowanie uchwał w sprawie inwestycji;
Wyrażanie zgody na utworzenie lub przystąpienie do spółki handlowej lub innej struktury organizacyjnej przewidzianej przepisami prawa lub nabycie bądź zbycie jej akcji;
Wyrażenie zgody na oddawanie środków trwałych przedsiębiorstwa osobom fizycznym lub prawnym do korzystania z nich w formie przewidzianych w prawie cywilnym;
Podejmowanie uchwał w sprawie podziału lub łączenia przedsiębiorstw;
Podejmowanie uchwał w sprawie zakładowego budownictwa mieszkalnego i socjalnego;
Podejmowanie uchwał w sprawie zmiany kierunku działalności przedsiębiorstwa;
Podejmowanie uchwał o przeprowadzeniu w przedsiębiorstwie referendum;
Wybieranie swego przedstawiciela do rady zrzeszenia przedsiębiorstw.
Rada Pracownicza ma prawo występowania z inicjatywami, wnioskami i uwagami we wszystkich sprawach dotyczących przedsiębiorstwa. Rada wyraża również opinie we wszystkich sprawach dotyczących przedsiębiorstwa lub jego kierownictwa. Jest organem, który kontroluje całokształt działalności przedsiębiorstwa. Rada Pracownicza odbywa posiedzenia, co najmniej raz na kwartał. Prezydium rady zwołuje posiedzenie Rady Pracowniczej na pisemny wniosek 1/5 jej członków. Uchwały Rady Pracowniczej zapadają zwykłą większością głosów.
Dyrektor:
Zarządza przedsiębiorstwem i reprezentuje je na zewnątrz. Powoływany jest przez Radę Pracowniczą (w przypadku przedsiębiorstw nowozałożonych i przedsiębiorstw użyteczności publicznej dyrektora powołuje i odwołuje organ założycielski). Dyrektor jest powoływany spośród kandydatów wyłonionych w drodze konkursu na okres 5 lat lub na czas nieokreślony. Dyrektor może być odwołany przez Radę Pracowniczą za zgodą organu założycielskiego. Może być również zawieszony w czynnościach przez Radę Pracowniczą na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy. Na okres zawieszenia dyrektora Rada Pracownicza powołuje tymczasowego kierownika przedsiębiorstwa.
Mienie przedsiębiorstwa:
Wartość mienia to fundusz statutowy przedsiębiorstwa, który ustala organ założycielski. Mienie przedsiębiorstwa tworzy majątek od chwili wpisu do rejestru. Mienie staje się własnością przedsiębiorstwa z tym, że zbyć może je tylko w drodze przetargu. Z zaciągniętych zobowiązań przedsiębiorstwo odpowiada jedynie swoim majątkiem.
21. Komercjalizacja i prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych.
KOMERCJALIZACJA I PRYWATYZACJA.
1. Komercjalizacja i prywatyzacja są formami przekształceń własnościowych w przedsiębiorstwach państwowych działających na podstawie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych.
2. Komercjalizacja polega na przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w spółkę S.A. lub spółkę z o. o., w wyniku czego powstaje jednoosobowa spółka skarbu państwa, w której skarb państwa ma 100% akcji i udziałów.
3. Komercjalizacji dokonuje minister skarbu państwa na wniosek:
a) organu założycielskiego (którym najczęściej jest wojewoda);
b) dyrektora przedsiębiorstwa państwowego i rady pracowniczej przedsiębiorstwa (zgodny wniosek tych dwóch organów);
c) z własnej inicjatywy zawiadamiając o tym zamiarze dyrektora radę pracowniczą oraz organ założycielski przedsiębiorstwa państwowego;
d) może również wystąpić z uzasadnionym wnioskiem o komercjalizację sejmik województwa, na obszarze którego znajduje się siedziba przedsiębiorstwa państwowego.
4. Nie podlegają komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowe:
a) postawione w stan likwidacji lub upadłości,
b) będące w trakcie podziału lub łączenia się,
c) w stosunku do którego toczy się postępowanie układowe do chwili uprawomocnienia się układu,
d) w stosunku do którego toczy się postępowanie bankowe ugodowe – do chwili uprawomocnienia się ugody,
e) zarządzanie na podstawie umowy o zarządzaniu przedsiębiorstwem chyba że zarządca wystąpi z wnioskiem o komercjalizację (wniosek musi być pozytywnie zaopiniowany przez organ założycielski),
f) w stosunku, do którego zostało wydane zarządzenie o prywatyzacji bezpośredniej,
g) państwowe przedsiębiorstwo „poczta polska”.
5. Minister skarbu państwa sporządza w imieniu skarbu państwa akt komercjalizacji, w którym ustala się:
a) status spółki,
b) wysokość kapitału akcyjnego,
c) imiona i nazwiska członków władz pierwszej kadencji (pierwsza rada nadzorcza liczy 5 osób, w tym 2 przedstawicieli pracowników); spółka z.o.o. może nie ustanawiać rady nadzorczej – prawo kontroli wykonuje wówczas wspólnik lub osoba przez niego upełnomocniona.
6. Skutki komercjalizacji.
a) Z chwilą wpisania spółki do rejestru handlowego następuje wykreślenie przedsiębiorstwa z rejestru przedsiębiorstw państwowych.
b) Stosunek pracy dyrektora przedsiębiorstwa państwowego oraz pracowników zatrudnionych na podstawie powołania wygasa z mocy prawa, natomiast inni pracownicy stają się z mocy prawa pracownikami spółki.
c) Do pełnienia funkcji prezesa pierwszego zarządu spółki powołuje się dyrektora komercjalizowanego przedsiębiorstwa państwowego (chyba, że nie wyrazi on na to zgody).
d) Bilans zamknięcia przedsiębiorstwa staje się bilansem otwarcia spółki, przy czym suma kapitału akcyjnego i zapasowego spółki jest równa funduszom własnym przedsiębiorstwa.
7. Szczególnym rodzajem komercjalizacji jest komercjalizacja z konwersją wierzytelności – przekształcenie przez ministra skarbu państwa przedsiębiorstwa państwowego w spółkę z.o.o. z udziałem skarbu państwa i wierzycieli. Następuje wówczas zamiana wierzytelności na udziały w spółce, a dotychczasowi wierzyciele stają się udziałowcami. Jest to dopuszczalne jeśli:
a) suma zobowiązań, zaciągniętych kredytów i pożyczek, powiększona o należne wierzycielom odsetki. Za zwłokę w zapłacie ich wierzytelności stanowią więcej niż 60% wartości księgowej aktywów;
b) lub gdy suma zobowiązań krótkoterminowych zaciągniętych kredytów i pożyczek krótkoterminowych (do spłacenia w ciągu roku) oraz kredytów i pożyczek przeterminowanych (których termin płatności już minął) powiększona o odsetki za zwłokę stanowi więcej niż 50% przychodów uzyskanych w roku 1995.
Nie bierze się pod uwagę przychodów ze sprzedaży majątku. Przedsiębiorstwa państwowe przekształca się w spółkę z udziałem skarbu państwa i wierzycieli, jeżeli zgodę na objęcie udziałów wyrażą wierzyciele posiadający powyżej 50% sumy wierzytelności podlegających zamianie oraz wierzytelności oraz częściowo umarzalnych.
Wierzytelności częściowo umarzalne to wierzytelności:
- wobec budżetu państwa;
- z tytułu ubezpieczeń społecznych;
- z tytułu składek na fundusz pracy;
- z tytułu składek na państwowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych;
- z tytułu składek na fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych.
Wierzytelności te z dniem rejestracji spółki podlegają umorzeniu z mocy prawa w części stanowiącej 70%, natomiast pozostałe 30% zaspokoić musi spółka. Wierzyciel obejmuje za wierzytelności udziały o wartości nominalnej odpowiadającej 1/3 przysługujących mu należności.
8. Prywatyzacja w rozumieniu ustawy polega na:
I Zbywaniu należących do skarbu państwa akcji spółek lub udziałów powstałych w wyniku komercjalizacji.
II Rozporządzanie materialnymi składnikami i niematerialnymi przedsiębiorstwa państwowego powstałej w wyniku komercjalizacji na zasadach określonych ustawą przez:
- sprzedaż przedsiębiorstwa;
- wniesienie przedsiębiorstwa do spółki;
- oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania.
Prywatyzacja może być pośrednia lub bezpośrednia.
a) Prywatyzacja pośrednia polega na zbyciu akcji skarbu państwa w spółce powstałej w wyniku komercjalizacji w trybie oferty ogłaszanej publicznie, przetargu publicznego lub rokowań podjętych na podstawie zaproszenia publicznego. Do nieodpłatnego nabycia do 15% akcji spółki należących do skarbu państwa generalnie uprawnieni są pracownicy którzy w dniu wykreślenia z rejestru przedsiębiorstwa państwowego byli pracownikami tego przedsiębiorstwa lub którzy pracowali co najmniej 10 lat w przedsiębiorstwa państwowym oraz rolnicy i rybacy, z których gospodarstw w okresie 5 lat przed wykreśleniem przedsiębiorstwa z rejestru dostarczono dla tego przedsiębiorstwa surowce o okresie wartości. Prawo do nieodpłatnego nabycia akcji powstaje po upływie 6 miesięcy od zbycia i wygasa z upływem 12 miesięcy. Liczba udostępnionych akcji zależy generalnie od stażu pracy i grypy uprawnionych (pracownicy, emeryci, renciści, rolnicy i rybacy). Akcje nabyte nieodpłatnie nie mogą być przedmiotem obrotu przed upływem 2 lat od zbycia przez skarb państwa. Od zbycia przedsiębiorstwa skarb państwa pierwszych akcji, a nabyte przez pracowników pełniących funkcję członków zarządu spółki przed upływem 3 lat.
b) Prywatyzacja bezpośrednia polega na rozporządzeniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa przez :
I - sprzedaż przedsiębiorstwa;
II - wniesienie przedsiębiorstwa do spółki;
III – oddanie przedsiębiorstwa do prywatnego korzystania.
Prywatyzacji bezpośredniej podlegać mogą tylko przedsiębiorstwa, które spełniają określone warunki m.in. w zakresie:
- wielkości zatrudnienia do 500 osób;
- wartości sprzedanych towarów i usług do 6 mln EURO;
- wysokości funduszy własnych do 2 mln EURO.
Prywatyzacji bezpośredniej w imieniu skarbu państwa dokonuje organ założycielski przedsiębiorstwa państwowego (wojewoda) wydając za zgodą ministra skarbu państwa zarządzanie o prywatyzacji bezpośredniej wskazujące formę prywatyzacji i działając przez pełnomocników ds. prywatyzacji. Załącznikiem do zarządzania jest analiza stanu przedsiębiorstwa zawierająca m.in. stan prawny majątku przedsiębiorstwa państwowego, ocenę realizacji obowiązków wynikających z wymogów ochrony środowiska i ochrony dóbr kultury oraz oszacowanie wartości przedsiębiorstwa.
Skutki prywatyzacji bezpośredniej:
I kupujący lub przejmujący przedsiębiorstwo wstępuje we wszelkie prawa i obowiązki przedsiębiorstwa w tym prawa i obowiązki pracodawcy;
II kupujący lub przejmujący przedsiębiorstwo jest odpowiedzialny za zobowiązania przedsiębiorstwa państwowego, a przejęcie zobowiązań niewymaga zgody wierzycieli.
Formy prywatyzacji bezpośredniej:
a) sprzedaż przedsiębiorstwa w trybie przetargu publicznego lub rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia;
b) wniesienie przedsiębiorstwa do spółki – w trybie rokowań podjętych na podstawie publicznego przetargu;
c) oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania na rzecz spółki pracowniczej spełniającej określone warunki.
Z dniem wydania zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej ustaje działalność dotychczasowych organów przedsiębiorstwa a ich funkcje wykonuje pełnomocnik do spraw prywatyzacji. W zarządzeniu o prywatyzacji bezpośredniej organ założycielski określa w szczególności sposób prywatyzacji bezpośredniej oraz wskazuje osobę której udzielił pełnomocnictwa do dokonania prywatyzacji bezpośredniej.
Z pracownikami którzy w dniu wydania zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej byli członkami rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego sprywatyzowanego na zasadach określonych przepisami nie może pracodawca, który w wyniku prywatyzacji bezpośredniej przejął przedsiębiorstwo rozwiązać stosunku pracy za wypowiedzeniem jak też zmienić za wypowiedzeniem warunków pracy i płacy na niekorzyść pracownika w ciągu 1 roku od dnia wykreślenia przedsiębiorstwa państwowego z rejestru przedsiębiorstw państwowych. Zbycie przedsiębiorstwa wywołuje skutki wobec osób trzecich z chwilą ich zawiadomienia najpóźniej jednak z chwilą wykreślenia przedsiębiorstwa państwowego z rejestru.
Uprawnienie do wypowiedzenia umowy wzajemnej wygasa z upływem 3 miesięcy od dnia zawarcia umowy rozporządzającej przedsiębiorstwem. Przejęcie w wyniku prywatyzacji bezpośredniej zobowiązań przedsiębiorstwa państwowego, powstałych przy prowadzeniu przedsiębiorstwa nie wymaga zgody właścicieli.
27. Naruszanie przepisów antymonopolowych przez przedsiębiorców.
Działalność monopoli już od zarania ich powstania wywoływała sprzeciw ze strony wszystkich tych, którym dawała się we znaki, a więc średnim i drobnym kapitalistom, których firmy masowo bankrutowały. Powodowało to wymuszanie na krajach rządów kapitalistycznych działalności antymonopolowej poprzez wydawanie różnych ustaw, rozporządzeń, ukrócających działalność monopoli i ich rozwój.
Celem ustawodawstwa antymonopolowego jest poprawa efektywności funkcjonowania rynku przez eliminowanie porozumień monopolistycznych, dyskryminujących podmioty pozostające poza porozumieniem, zakaz nadużywania pozycji dominującej, gdy skutki takiego zachowania zniekształcają, ograniczają lub hamują rozwój konkurencji, wreszcie niedopuszczenie do połączeń firm, w wyniku których nowy podmiot posiadałby taką władzę rynkową, że mógłby ograniczyć produkcję i podnieść ceny.
Ustawodawstwo antymonopolowe rozwinęło się, zwłaszcza po II wojnie światowej, w USA i krajach Europy Zachodniej. Polska gospodarka u progu procesu transformacji systemowej charakteryzowała się wysokim stopniem koncentracji produkcji i monopolizacji rynku. Było to kłopotliwe dziedzictwo po scentralizowanej gospodarce. Monopole w Polsce nie powstały w wyniku walki rynkowej z konkurentami, lecz pozycja ta została im nadana administracyjnie. Ma to istotne znaczenie dla polityki promowania konkurencji w gospodarce.
Administracyjne źródło monopolistycznej lub dominującej pozycji przedsiębiorstw sektora publicznego ( zwłaszcza państwowego ) było jedną z głównych przyczyn braku ich głębszych reakcji na istniejącą na początku lat 90 barierę efektywnego popytu. Stąd właśnie wynikało ogromne znaczenie łamania struktur monopolistycznych przez ułatwienie wejścia na rynek nowych podmiotów gospodarczych oraz przez konkurencyjny import.
Na mocy ustawy z 24 lutego 1990 roku o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym rozpoczął swoją działalność Urząd Antymonopolowy ( obecnie nazywany Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów). Generalną linią działania Urzędu jest promowanie konkurencji przez wpływanie na zmianę struktury organizacyjnej gospodarki, w tym - tworzenie warunków dla powstania nowych firm oraz przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym, stosowanym wobec konsumentów i przedsiębiorstw. Promowanie konkurencji ma na celu poprawę efektywności gospodarowania w skali makro- i mikroekonomicznej.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów pełni dwojakiego rodzaju funkcje: strukturalne i regulacyjne. Strukturalne funkcje Urzędu polegają na jego ustawowej możliwości wpływania na łączenie przedsiębiorstw, przekształcenie ich w spółki prawa handlowego, podział i tworzenie nowych podmiotów gospodarczych. W działaniach urzędu szczególna wagę przywiązuje się do likwidacji monopoli utworzonych dla potrzeb centralnego zarządzania gospodarką (tzw. monopole organizacyjne ). Ważnym elementem strukturalnej polityki Urzędu jest jego wpływ na tworzenie warunków swobody wejścia na rynek, zwłaszcza małych przedsiębiorstw. Polega ono na przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym, broniącym dostępu do rynku, oraz inspirowaniu działań ułatwiających wchodzenie nowych przedsiębiorstw na zmonopolizowane rynki.
Regulacyjne funkcje Urzędu to przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym, polegającym przede wszystkim na:
ustalaniu bezpośrednio lub pośrednio cen oraz zasad ich kształtowania między konkurentami w stosunkach z osobami trzecimi;
podziale rynku według kryteriów terytorialnych, asortymentowych lub podmiotowych;
ustaleniu lub ograniczeniu wielkości produkcji, sprzedaży lub skupu towarów;
ograniczeniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku podmiotów gospodarczych nie objętych porozumieniem;
ustaleniu przez konkurentów, lub ich związki, warunków umów zawieranych z osobami trzecimi.
Jednak wszystkie przepisy, podatki nakładane na monopole były i są tak mało skuteczne, że monopole nadal swobodnie się rozwijają, a ustawodawstwo antymonopolowe jest martwą literą prawa. Jest rzeczą znamienną, że rządy wielu państw pod presją różnych sił muszą się godzić na uchwalenie ustaw antymonopolowych, a z drugiej strony ich polityka nacechowana jest akcentami promonopolowymi.
28. prezes U.O.K.i K. i jego kompetencje w stosunku do przedsiębiorców naruszających przepisy antymonopolowe.
Na mocy ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 122, poz. 1319) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów, podległym Prezesowi Rady Ministrów. Do zakresu działania Prezesa UOKiK należy:
sprawowanie kontroli przestrzegania przez przedsiębiorców przepisów wyżej wymienionej ustawy,
wydawanie, w przypadkach określonych wyżej wymienioną ustawą, decyzji w sprawach przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję, koncentracji lub podziału przedsiębiorców oraz decyzji w sprawach kar pieniężnych,
prowadzenie badań stanu koncentracji gospodarki oraz zachowań rynkowych przedsiębiorców,
przygotowywanie projektów rządowych programów rozwoju konkurencji oraz projektów rządowej polityki konsumenckiej,
nadzorowanie pomocy publicznej udzielanej przedsiębiorcom na podstawie ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców (Dz. U. Nr 60, poz. 704),
dokonywanie oceny skuteczności oraz efektywności pomocy publicznej udzielonej przedsiębiorcom, a także skutków udzielonej pomocy w sferze konkurencji,
współpraca z zagranicznymi i międzynarodowymi organizacjami i organami w zakresie ochrony konkurencji,
opracowywanie i przedkładanie Radzie Ministrów projektów aktów prawnych dotyczących praktyk ograniczających konkurencję, rozwoju konkurencji lub warunków jej powstawania, a także ochrony interesów konsumentów,
opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących praktyk ograniczających konkurencję, rozwoju konkurencji lub warunków jej powstawania, a także ochrony interesów konsumentów,
przedkładanie Radzie Ministrów okresowych sprawozdań z realizacji rządowych programów rozwoju konkurencji i polityki konsumenckiej,
występowanie do przedsiębiorców i związków przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów,
podejmowanie czynności wynikających z ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. Nr 47, poz. 211 ze zm.),
występowanie do wyspecjalizowanych jednostek i odpowiednich organów kontroli państwowej o wykonanie badań przestrzegania praw konsumentów,
nadzór nad ogólnym bezpieczeństwem produktów przeznaczonych dla konsumentów w zakresie wynikającym z ustawy z dnia 22 stycznia 2000 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz. U. Nr 15, poz. 179),
współpraca z organami samorządu terytorialnego oraz z krajowymi i zagranicznymi organizacjami społecznymi i innymi instytucjami, do których zadań statutowych należy ochrona interesów konsumentów,
udzielanie pomocy organom samorządu województwa i powiatu oraz organizacjom, do których zadań statutowych należy ochrona interesów konsumentów, w zakresie wynikającym z rządowej polityki konsumenckiej,
inicjowanie badań towarów i usług, wykonywanych przez organizacje konsumenckie,
opracowywanie i wydawanie publikacji oraz programów edukacyjnych popularyzujących wiedzę o prawach konsumentów,
realizacja zobowiązań międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie współpracy i wymiany informacji w sprawach ochrony konkurencji i pomocy publicznej udzielanej przedsiębiorcom,
gromadzenie i upowszechnianie orzecznictwa w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów,
podejmowanie czynności wynikających z ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22 poz. 271),
podejmowanie czynności wynikających z ustawy z dnia 7 pździernika 1999 r. o języku polskim (Dz. U. Nr 99, poz. 999),
wykonywanie innych zadań określonych w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów lub odrębnych ustawach.
W stosunku do nieuczciwych przedsiębiorców Prezes U.O.K. i K. może nałożyć kary pieniężne:
1. Prezes Urzędu nakłada, w drodze decyzji, na przedsiębiorcę karę pieniężną w wysokości stanowiącej równowartość od 1.000 do 50.000 euro, jeżeli przedsiębiorca ten, choćby nieumyślnie:
1) nie wykonuje obowiązku zgłoszenia zamiaru koncentracji,
2) wykonuje, po objęciu lub nabyciu akcji lub udziałów, prawa wynikające z tych akcji lub udziałów,
3) posiada akcje lub udziały po upływie okresu,
4) wykonuje czynności, od których powinien się wstrzymać po dokonaniu zgłoszenia na podstawie art. 98 ust. 1.
2. Prezes Urzędu może nałożyć, w drodze decyzji, na przedsiębiorcę karę pieniężną:
1) w wysokości stanowiącej równowartość od 1.000 do 5.000.000 euro, jednak nie większej niż 10% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary, jeżeli dopuścił się naruszenia zakazu określonego w art. 5, w zakresie nie wyłączonym na podstawie art. 6 i 7, lub naruszenia zakazu określonego w art. 8,
2) w wysokości stanowiącej równowartość od 200 do 5.000 euro, jeżeli, choćby nieumyślnie:
a) we wniosku, o którym mowa w art. 22, lub w zgłoszeniu, o którym mowa w art. 94 ust. 2, podał nieprawdziwe dane,
b) nie udzielił informacji żądanych przez Prezesa Urzędu na podstawie art. 18 ust. 3 lub art. 45, lub udzielił nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji,
c) nie współdziała w toku kontroli prowadzonej w ramach postępowania na podstawie art. 57, z zastrzeżeniem art. 59 ust. 2,
d) nie wypełnił obowiązku przewidzianego w art. 82.
3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się do związków przedsiębiorców. W przypadku gdy związek przedsiębiorców nie osiąga przychodu, Prezes Urzędu może ustalić karę pieniężną w wysokości do pięćdziesięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia.
4. Prezes Urzędu może nałożyć na przedsiębiorców, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości stanowiącej równowartość od 10 do 1.000 euro za każdy dzień zwłoki w wykonaniu decyzji wydanych na podstawie art. 9, 18 ust. 1, art. 19 ust. 1 i art. 20 ust. 2 i 4, postanowień wydanych na podstawie art. 60 ust. 1 lub wyroków sądu antymonopolowego wydanych na podstawie art. 47931 3 Kodeksu postępowania cywilnego; karę pieniężną nakłada się, licząc od daty wskazanej w decyzji.
5.Przepis ust. 1 stosuje się do związków przedsiębiorców. W przypadku gdy związek przedsiębiorców nie osiąga przychodu, karę pieniężną za każdy rozpoczęty miesiąc niewykonania w terminie decyzji, postanowienia lub wyroku sądu Prezes Urzędu ustala w wysokości do pięćdziesięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia.
6. Prezes Urzędu może, w drodze decyzji, nałożyć na osobę pełniącą funkcję kierowniczą lub wchodzącą w skład organu zarządzającego przedsiębiorcy lub związku przedsiębiorców karę pieniężną w wysokości do dziesięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli osoba ta umyślnie albo nieumyślnie:
1) nie wykonała decyzji, postanowień lub wyroków, o których mowa w art. 102,
2) nie zgłosiła zamiaru koncentracji, o którym mowa w art. 12.
7. Prezes Urzędu może nałożyć na osoby, o których mowa w art. 59 ust. 1, karę pieniężną, o której mowa w ust. 1, za nieudzielenie informacji lub udzielenie nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji żądanych przez Prezesa Urzędu na podstawie art. 45, z zastrzeżeniem art. 59 ust. 2, oraz za brak współdziałania w toku kontroli prowadzonej w ramach postępowania na podstawie art. 57, z zastrzeżeniem art. 59 ust. 2, oraz na świadków za nieuzasadnioną odmowę zeznań.
8. Przy ustalaniu wysokości kar pieniężnych, o których mowa w art. 101-103, należy uwzględnić w szczególności okres, stopień oraz okoliczności uprzedniego naruszenia przepisów ustawy.
9. Kary pieniężne, o których mowa w art. 101-103, są płatne z dochodu po opodatkowaniu lub z innej formy nadwyżki dochodów nad wydatkami zmniejszonej o podatki.
10. Wykonanie kary pieniężnej nałożonej przez Prezesa Urzędu ulega zawieszeniu do czasu uprawomocnienia się decyzji o jej nałożeniu.
11. Środki finansowe pochodzące z kar pieniężnych, o których mowa w art. 101-103, stanowią dochód budżetu państwa.
12. Karę pieniężną uiszcza się w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się decyzji Prezesa Urzędu.
13. W razie upływu terminu, o którym mowa w ust. 4, kara pieniężna podlega ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
14.. W przypadku nieterminowego uiszczenia kary pieniężnej odsetek nie pobiera się.
15. Prezes Urzędu może na wniosek przedsiębiorcy, związku przedsiębiorców lub osób, o których mowa w art. 103, w drodze postanowienia, na które nie przysługuje zażalenie, odroczyć uiszczenie kary pieniężnej albo rozłożyć ją na raty ze względu na ważny interes wnioskodawcy.
16. Prezes Urzędu może uchylić, w drodze postanowienia, na które nie przysługuje zażalenie, odroczenie uiszczenia kary pieniężnej lub rozłożenie jej na raty, jeżeli ujawniły się nowe lub poprzednio nieznane okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia.
29. Czyny nieuczciwej konkurencji i ich zwalczanie.
Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności: wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług, wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, naśladownictwo produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie, utrudnianie dostępu do rynku, przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, a także nieuczciwa lub zakazana reklama. Czynem nieuczciwej konkurencji jest takie oznaczenie przedsiębiorstwa, które może wprowadzić klientów w błąd co do jego tożsamości, przez używanie firmy, nazwy, godła, skrótu literowego lub innego charakterystycznego symbolu wcześniej używanego, zgodnie z prawem, do oznaczenia innego przedsiębiorstwa. Czynem nieuczciwej konkurencji jest opatrywanie towarów lub usług fałszywym lub oszukańczym oznaczeniem geograficznym wskazującym bezpośrednio albo pośrednio na kraj, region lub miejscowość ich pochodzenia albo używanie takiego oznaczenia w działalności handlowej, reklamie, listach handlowych, rachunkach lub innych dokumentach. Czynem nieuczciwej konkurencji jest takie oznaczenie towarów lub usług albo jego brak, które może wprowadzić klientów w błąd co do pochodzenia, ilości, jakości, składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania, naprawy, konserwacji lub innych istotnych cech towarów albo usług, a także zatajenie ryzyka, jakie wiąże się z korzystaniem z nich. Czynem nieuczciwej konkurencji jest przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża istotnym interesom przedsiębiorcy. Czynem nieuczciwej konkurencji jest utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku, w szczególności przez:
1) sprzedaż towarów lub usług poniżej kosztów ich wytworzenia lub świadczenia albo ich odprzedaż poniżej kosztów zakupu w celu eliminacji innych przedsiębiorców,
2) nakłanianie osób trzecich do odmowy sprzedaży innym przedsiębiorcom albo niedokonywania zakupu od innych przedsiębiorców towarów lub usług,
3) rzeczowo nieuzasadnione, zróżnicowane traktowanie niektórych klientów. Czynem nieuczciwej konkurencji polegającym na przekupstwie osoby pełniącej funkcję publiczną jest określone w art. 229 Kodeksu karnego zachowanie osoby fizycznej:
1) będącej przedsiębiorcą,
2) działającej na rzecz przedsiębiorcy w ramach uprawnienia do jego reprezentowania albo podejmowania w jego imieniu decyzji lub wykonywania nad nim kontroli,
3) działającej na rzecz przedsiębiorcy, za zgodą osoby, o której mowa w pkt 2.
Zwalczanie:
Odpowiedzialność cywilna
W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać:
1) zaniechania niedozwolonych działań,
2) usunięcia skutków niedozwolonych działań,
3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie,
4) naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych,
5) wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych,
6) zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego - jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.
2. Sąd, na wniosek uprawnionego, może orzec również o wyrobach, ich opakowaniach, materiałach reklamowych i innych przedmiotach bezpośrednio związanych z popełnieniem czynu nieuczciwej konkurencji. W szczególności sąd może orzec ich zniszczenie lub zaliczenie na poczet odszkodowania.
Z roszczeniami wymienionymi w art. 18 ust. 1 pkt 1-3 i 6 mogą występować:
1) krajowe lub regionalne organizacje, których celem statutowym jest ochrona interesów konsumentów,
2) krajowe lub regionalne organizacje, których celem statutowym jest ochrona interesów przedsiębiorców,
3) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
4) powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów.
2. Przepis ust. 1 nie ma zastosowania do czynów nieuczciwej konkurencji określonych w art. 5-7, art. 11, 14 oraz w art. 15a, a w przypadku organizacji, o których mowa w ust. 1 pkt 1, także do czynów określonych w art. 12.
Roszczenia z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji ulegają przedawnieniu z upływem lat trzech. Bieg przedawnienia rozpoczyna się oddzielnie co do każdego naruszenia. Przepis art. 442 Kodeksu cywilnego stosuje się odpowiednio.
W sprawach z zakresu zwalczania nieuczciwej konkurencji można wnieść o wydanie zarządzenia tymczasowego także do sądu, w którego okręgu znajduje się mienie osoby, która się tego czynu dopuściła, albo gdzie nastąpił czyn nieuczciwej konkurencji.
2. W ramach zarządzenia tymczasowego sąd może ustanowić zakaz zbywania lub innego wprowadzania do obrotu określonych towarów, jak również zakaz prowadzenia reklamy określonej treści.
3. Sąd rozpoznaje wniosek o zabezpieczenie powództwa niezwłocznie. Sąd orzeka na posiedzeniu niejawnym w składzie jednoosobowym.W razie wniesienia oczywiście bezzasadnego powództwa z tytułu nieuczciwej konkurencji, sąd, na wniosek pozwanego, może nakazać powodowi złożenie jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie.
2. Pozwany, u którego na skutek wniesienia powództwa, o którym mowa w ust. 1, powstała szkoda, może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.
Odpowiedzialność przedsiębiorców za przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną
Za czyny nieuczciwej konkurencji, o których mowa w art. 15a pkt 2-3, przedsiębiorca nie będący osobą fizyczną ponosi odpowiedzialność według przepisów niniejszego rozdziału.
2. Postępowanie w sprawach odpowiedzialności, o której mowa w ust. 1, prowadzi Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.W razie skazania za przestępstwo z art. 229 Kodeksu karnego popełnione przez osobę, o której mowa w art. 15a pkt 2-3, sąd przesyła odpis prawomocnego wyroku wraz z odpisem akt sprawy Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
2. Jeżeli postępowanie karne o przestępstwo z art. 229 Kodeksu karnego przeciwko osobie, o której mowa w art. 15a pkt 2-3, nie może się toczyć z powodu okoliczności wyłączających ściganie, wymienionych w art. 17 1 pkt 5, 6 i 8-10 Kodeksu postępowania karnego, sąd albo prokurator, umarzając postępowanie, przesyła odpis prawomocnego orzeczenia wraz z odpisem akt sprawy Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.Po otrzymaniu odpisu orzeczeń, o których mowa w art. 22b, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wszczyna postępowanie w sprawie odpowiedzialności, przeciwko przedsiębiorcy nie będącemu osobą fizyczną, za czyn nieuczciwej konkurencji polegający na przekupstwie osoby pełniącej funkcję publiczną.
2. Postępowanie, o którym mowa w ust. 1, toczy się według przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego , chyba że ustawa stanowi inaczej.
3. Ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w postępowaniu, o którym mowa w ust. 1.W razie stwierdzenia, że został popełniony czyn nieuczciwej konkurencji polegający na przekupstwie osoby pełniącej funkcję publiczną przez osobę, o której mowa w art. 15a pkt 2-3, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydaje decyzję o nałożeniu na przedsiębiorcę nie będącego osobą fizyczną kary pieniężnej płatnej do budżetu państwa, w wysokości do 10% przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych, uzyskanego w roku podatkowym poprzedzającym dzień wydania decyzji.
2. Kara pieniężna nie może być wymierzona, jeżeli od czasu popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji upłynęło 10 lat.
3. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może nadać decyzji, o której mowa w ust. 1, rygor natychmiastowej wykonalności.
4. Od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, o której mowa w ust. 1, przedsiębiorcy służy odwołanie do Sądu Okręgowego w Warszawie - sądu antymonopolowego, w terminie 2 tygodni od doręczenia decyzji.
5. Postępowanie przed sądem toczy się według przepisów działu IVa tytuł VII Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu w sprawach gospodarczych z zakresu przeciwdziałania praktykom monopolistycznym.
6. Kara pieniężna, o której mowa w ust. 1, płatna jest z dochodu ukaranego przedsiębiorcy po opodatkowaniu lub z innej formy nadwyżki przychodów nad wydatkami, pomniejszonej o podatki.
W postępowaniu przeciwko przedsiębiorcy w sprawie odpowiedzialności za czyn nieuczciwej konkurencji polegający na przekupstwie osoby pełniącej funkcję publiczną Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może zwrócić się do właściwego organu państwa obcego o udzielenie pomocy prawnej.
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów udziela pomocy prawnej organom państw obcych, w postępowaniu prowadzonym przeciwko osobie prawnej, w celu ustalenia odpowiedzialności lub nałożenia na nią sankcji za przekupstwo osoby pełniącej funkcje publiczne.
2. Pomoc prawna, o której mowa w ust. 1, udzielana jest na wniosek organu państwa obcego i obejmuje niezbędne czynności podejmowane w postępowaniu administracyjnym, w szczególności doręczanie pism, przesłuchanie świadków i biegłych, wzywanie osób do osobistego stawiennictwa, udostępnianie akt i dokumentów oraz udzielanie informacji o prawie polskim.
3. Do postępowania o udzielenie pomocy prawnej, o której mowa w ust. 1, stosuje się przepisy działu I i II Kodeksu postępowania administracyjnego.
4. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może odmówić udzielenia pomocy prawnej organowi państwa obcego, jeżeli:
1) żądana czynność byłaby sprzeczna z podstawowymi zasadami porządku prawnego w Rzeczypospolitej Polskiej lub naruszała jej suwerenność,
2) między Rzeczpospolitą Polską a państwem, z którego wniosek pochodzi, nie została zawarta umowa przewidująca taką pomoc, a państwo to nie zapewnia wzajemności. Przepisów art. 22f nie stosuje się do wniosków prokuratorów i sądów państw obcych, o których mowa w art. 588 1 Kodeksu postępowania karnego.
30. Dumping i jego zwalczanie.
Dumping, sprzedaż towarów eksportowanych za granicę po cenach niższych niż w kraju. Przesłankami jego stosowania może być: dążenie do opanowania nowych rynków lub utrzymania pozycji na dotychczasowych poprzez wyeliminowanie lub ograniczenie konkurencji, zdobycie dodatkowych dewiz, zmniejszenie lub likwidacja nadwyżki podaży na rynku krajowym. Dumping oznacza sprzedaż towarów za granicę po cenie niższej od ceny osiąganej na rynku rodzimym.
Dumpingiem jest też sprzedaż towarów w innym państwie (poniżej kosztów ich wytworzenia). Dumping o ile powoduje szkodę producentom w kraju importującym jest istotnym naruszeniem zasad wolnego handlu opartego na zasadzie konkurencyjności. Reakcją na dumping jest uruchomienie procedur antydumpingowych, których efektem może być m.in. cło antydumpingowe.
Następuje to po stwierdzeniu szkody lub jej groźby dla przemysłu i handlu określonego państwa lub grupy państw (np. krajów członkowskich Unii Europejskiej). Układ Europejski zawiera klauzulę antydumpingową, pozwalającą Polsce i Wspólnotom Europejskim stosować odpowiednie środki przeciwko takim praktykom.
W historii stosunków Polski i Unii Europejskiej miało miejsce kilka postępowań antydumpingowych wszczętych przez Unię, w związku ze sprzedażą polskich produktów na rynkach Unii (np. palet drewnianych i cynku). Polska dotychczas nie stosowała procedur antydumpingowych wobec producentów z Unii Europejskiej.
Dumping może być stosowany przez monopole, ewentualnie oligopole czasowo lub stale. Sprzyja mu protekcyjna polityka handlowa państwa. Wywołuje niekorzystne skutki: w kraju eksportera - konsumenci płacą wyższe ceny, pokrywając straty związane z niskimi cenami w eksporcie, w kraju importera - ograniczenie produkcji własnej wobec konkurencji tanich towarów importowanych. Po opanowaniu rynku eksporter podnosi ceny często do poziomu wyższego niż poprzednio.
Istnieje także dumping walutowy, polegający na świadomym zaniżaniu przez państwo kursu waluty krajowej w stosunku do walut obcych w celu zwiększenia konkurencyjności towarów własnych na rynkach międzynarodowych (ich ceny wyrażone w walutach obcych obniżają się) i zmniejszenia konkurencyjności towarów importowanych na własnym rynku (ich ceny wyrażone w walucie krajowej są wyższe). Prowadzi to do zwiększenia eksportu i ograniczenia importu, a zatem poprawy salda bilansu handlowego.
GATT przewiduje w uzasadnionych przypadkach nałożenie ceł antydumpingowych dla przeciwdziałania dumpingowi, który jest zabroniony przez EWG na mocy Traktatu Rzymskiego. Antydumpingowy kodeks ustalony na konferencji w Tokio zastąpił wcześniejszy, stworzony podczas tzw. rundy Kennedy'ego.
Katalog zasad publicznego prawa gospodarczego.
Zasada wolności (swobody) gospodarczej – odzwierciedla prawo w ujęciu negatywnym, czyli wolność (koncepcja prawno-naturalna), przyrodzone prawo, nieodzowne człowiekowi.
Zasada ochrony własności (z XIII w. W Anglii).
Zasada praworządności – wiąże ona administrację publiczną (rządową i samorządową), oznacza, że organy administracji publicznej działają na podstawie i w granicach prawa (kompetencje mogą wynikać tylko z przepisów ustawowych (ultra vires – to działanie na podstawie kompetencji ale ponad nią).
Zasada ochrony sądowej – jednostka musi mieć system ochrony, czyli odwołanie bądź zażalenie do organu wyższej instancji, potem skarga do NSA.
Zasada ograniczonej ingerencji państwa w gospodarkę – prawo negatywne – wolność, państwo powinno być pasywne (powinno się powstrzymywać od ingerencji, a jeśli już ingeruje to w stopniu minimalnym).
Zasada proporcjonalności – jedna z głównych zasad rządzących UE, wg niej wszelkie środki, które ingerują w swobody jednostek powinny być proporcjonalne do celu (cel musi być uznany, legitymowany).
Zasada 3 „D” – decentralizacji (90’-96’), demonopolizacji (90’-96’), deregulacji. Deregulacja – znoszenie reglamentacji, kasowanie regulacji.
Zasada samorządności – maksimum kompetencji władczych należy przerzucać na samorządy: terytorialne, gospodarcze (w Polsce dobrowolny, w innych krajach obowiązkowy) lub zawodowe.
Konstytucja gospodarcza.
Pojęcie to pochodzi z doktryny niemieckiej, odnosi się do przepisów konstytucji, które można odnieść do gospodarki.
Art. 2 Konstytucji – statuuje zasadę demokratycznego państwa prawa, urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej (każdemu po równo).
Art. 7 Konstytucji – odzwierciedla zasadę praworządności.
Art. 8 Konstytucji – stanowi o bezpośredniej stosowalności przepisów Konstytucji, chyba, że Konstytucja stanowi inaczej.
Art. 8. ust. 2 Konstytucji – Konstytucja rodzi prawa podmiotowe (w tym roszczenia).
Art. 20 Konstytucji – wolność gospodarcza, ma wagę wtórną, RP ma społeczną gospodarkę rynkową, która realizuje zasadę sprawiedliwości społecznej.
Art. 21 Konstytucji – ochrona własności i prawa dziedziczenia, wywłaszczenie możliwe tylko na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem.
Art. 22 Konstytucji – ograniczenie działalności gospodarczej, możliwe tylko w drodze ustawy ze względu na ważny interes publiczny.
Art. 32 Konstytucji – Zasada równości, nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym i gospodarczym.
Art. 33 Konstytucji – zasada równouprawnienia, także m.in. w życiu gospodarczym.
Art. 64 Konstytucji – każdy posiada prawo do własności i dziedziczenia.
Art. 64 ust. 3 Konstytucji – Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.
Art. 74 Konstytucji – Zasada bezpieczeństwa ekologicznego.
Art. 76 Konstytucji – Zasada ochrony konsumentów, użytkowników i najemców.
Art. 77 Konstytucji – Zasada pełnego odszkodowania za niezgodne z prawem działania organów publicznych.
Prawo działalności gospodarczej.
Zakres regulacji ustawy: zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na terytorium RP, określa zadania organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego w zakresie działalności gospodarczej.
Działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy to: a) zarobkowa działalność, b) wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa, a także poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych c) wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
Nie jest działalnością gospodarczą w tym znaczeniu: a) działalność wytwórcza w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, b) wynajmowanie przez rolników pokoi i miejsc na ustawienie namiotów, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów (ale przez nie-rolników już jest działalnością gospodarczą).
Definicje legalne:
1) przedsiębiorca - osoba fizyczna, osoba prawna oraz niemająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która zawodowo, we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, a także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej,
2) organ koncesyjny - organ administracji rządowej lub organ jednostki samorządu terytorialnego upoważniony na podstawie ustawy do udzielania, odmowy udzielania, zmiany i cofania koncesji,
3) organ zezwalający - organ administracji rządowej lub organ jednostki samorządu terytorialnego upoważniony na podstawie ustawy do wydawania, odmowy wydania i cofania zezwolenia,
4) osoba zagraniczna: a) osobę fizyczną mającą stałe miejsce zamieszkania za granicą, b) osobę prawną z siedzibą za granicą, c) nie mającą osobowości prawnej spółkę osób wymienionych w lit. a) lub lit. b), z siedzibą za granicą,
5) przedsiębiorca zagraniczny - osobę zagraniczną wykonującą działalność gospodarczą za granicą (a więc jeżeli osoba zagraniczna ma siedzibę w Polsce, nie jest traktowana jako przedsiębiorca zagraniczny tylko krajowy),
6) rejestr przedsiębiorców - rejestr przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym, utworzonym na podstawie ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. Nr 121, poz. 769 i z 1998 r. Nr 155, poz. 1015),
7) oddział - wyodrębnioną i samodzielną organizacyjnie część działalności gospodarczej wykonywaną przez przedsiębiorcę poza głównym miejscem wykonywania działalności (zakładem głównym),
8) oznaczenie przedsiębiorcy - firmę lub nazwę przedsiębiorcy ze wskazaniem formy prawnej, a w przypadku osoby fizycznej - imię i nazwisko przedsiębiorcy oraz nazwę, pod którą wykonuje działalność gospodarczą.
Działalność gospodarcza jest wolna dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa.
Warunki dla cudzoziemców: ustawa deroguje ustawę o spółkach z udziałem zagranicznym, różne zasady:
1) obywatele obcych państw mający zezwolenie na osiedlenie się na terytorium RP – w zakresie podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej mają takie same prawa jak obywatele polscy,
2) osoby zagraniczne (czyli os. fizyczne nie mający zezwolenia na osiedlenie się w RP jak i osoby prawne z siedzibą za granicą oraz spółki nie mające os. pr. takich osób, mające siedzibę za granicą) – ich sytuacja zależy od zasady wzajemności:
a) na zasadzie wzajemności mogą na terytorium RP podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach, jak przedsiębiorcy mający miejsce pobytu stałego lub siedzibę w Polsce,
b) w przypadku braku zasady wzajemności – osoby zagraniczne dla podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej mogą:
- tworzyć wyłącznie spółki komandytowe, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne,
- a także przystępować do takich spółek oraz obejmować bądź nabywać ich udziały i akcje.
3) podmioty zagraniczne działające na podstawie ustawy z 6.7.1982 r. o zasadach prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez osoby prawne i fizyczne mogą prowadzone przedsiębiorstwo wnieść jako wkład do spółki utworzonej na podst. art. 6 ustawy,
4) spółki, do których zastosowanie mają przepisy ustawy o spółkach z udziałem zagranicznym stają się spółkami w rozumieniu art. 6 ustawy.
Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej.
Obowiązki ciążące na przedsiębiorcy:
- wpis do rejestru przedsiębiorców (regulowane w ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym),
- prowadzenie działalności gospodarczej na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów,
- spełnianie określonych przepisami prawa warunków wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności dotyczących ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska,
- zapewnienie, aby działalność gospodarcza była wykonywana bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych, jeżeli przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej,
- dokonywania lub przyjmowania płatności za pośrednictwem rachunku bankowego, gdy stroną transakcji jest inny przedsiębiorca, a jednorazowa wartość należności lub zobowiązań przekracza równowartość 3.000 EURO albo równowartość 1.000 EURO w niektórych przypadkach,
- zawiadomienia urzędu skarbowego o posiadaniu rachunku bankowego i o wszelkich zmianach w terminie 14 dni.
Niewypełnianie obowiązków podlega karze grzywny.
Oznaczenie – na zewnątrz powinien być oznaczony zakład główny, oddział oraz inne stałe miejsce wykonywania przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej (oznaczenie zawiera oznaczenie przedsiębiorcy i zwięzłe określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej).
Obowiązki informacji: jeżeli przedsiębiorca oferuje towary lub usługi w sprzedaży bezpośredniej lub wysyłkowej - w ofercie musi podać co najmniej następujące dane: 1) oznaczenia przedsiębiorcy, 2) numeru, pod którym przedsiębiorca wpisany jest do rejestru przedsiębiorców, wraz z oznaczeniem sądu rejestrowego, 3) siedziby i adresu przedsiębiorcy,
- na towarach lub opakowaniach należy umieszczać informacje w j. polskim zawierające: 1) oznaczenie przedsiębiorcy - producenta towaru i jego adres, 2) nazwę towaru, 3) inne oznaczenia i informacje wymagane na podstawie odrębnych przepisów.
Oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych
Formy prowadzenia działalności.
Przedsiębiorcy zagraniczni mogą w Polsce tworzyć:
1) oddziały – prowadzą działalność gospodarczą w zakresie przedmiotu działalności przedsiębiorcy zagranicznego,
2) przedstawicielstwa – prowadzą działalność wyłącznie w zakresie reklamy i promocji przedsiębiorcy zagranicznego.
Warunki utworzenia oddziału.
Przedsiębiorcy zagraniczni mogą na zasadzie wzajemności tworzyć oddziały z siedzibą na terytorium RP, o ile umowy ratyfikowane przez Polskę nie stanowią inaczej. Warunki utworzenia oddziału: a) uzyskanie wpisu do rejestru przedsiębiorców, b) przedstawienie dokumentów niezależnie od obowiązków związanych z rejestrem, c) ustanowienie osoby upoważnionej w oddziale do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego.
Warunki utworzenia przedstawicielstwa. a) wymaga się wpisu do ewidencji przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych prowadzonej przez ministra właściwego do spraw gospodarki; wpisu dokonuje minister po zasięgnięciu opinii ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności przedsiębiorcy zagranicznego (wpis następuje na wniosek po przedłożeniu wymaganych dokumentów), b) po dokonaniu wpisu wydaje się zaświadczenie (ewidencja jest jawna).
Odmowa wpisu do ewidencji.
przez ministra właściwego do spraw gospodarki po zasięgnięciu opinii ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności przedsiębiorcy zagranicznego, jeżeli: 1) utworzenie przedstawicielstwa zagrażałoby bezpieczeństwu i obronności państwa lub ochronie tajemnicy państwowej albo innemu ważnemu interesowi publicznemu, 2) wniosek, o którym mowa w art. 45 ust. 2, dotyczy działalności wykraczającej poza zakres określony w art. 44 albo zawiera braki, które nie zostały usunięte w wyznaczonym terminie, a także, gdy do wniosku nie zostały dołączone dokumenty wymienione w art. 46 ust. 2.
Obowiązki oddziału i przedsiębiorstwa:
1) używanie nazwy przedsiębiorcy zagranicznego w języku państwa jego siedziby wraz z przetłumaczoną na język polski nazwą formy prawnej przedsiębiorcy oraz dodaniem wyrazów "oddział w Polsce", 2) prowadzenie oddzielnej rachunkowości w języku polskim zgodnie z przepisami o rachunkowości, 3) zgłaszanie ministrowi właściwemu do spraw gospodarki wszelkich zmian stanu faktycznego i prawnego w zakresie zmiany okoliczności, o których mowa w art. 41 ust. 1 pkt 2, w terminie 14 dni od dnia ich wystąpienia.
Uprawnienia nadzorcze ministra właściwego do spraw gospodarki.
Po zasięgnięciu opinii ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności przedsiębiorcy zagranicznego wydaje on decyzję o zakazie wykonywania działalności gospodarczej przez oddział lub przedstawicielstwo w przypadku, gdy:
1) oddział rażąco narusza prawo polskie lub nie wykonuje obowiązku, o którym mowa w art. 40 pkt 3, 2) nastąpiło otwarcie likwidacji przedsiębiorcy zagranicznego, który utworzył oddział, lub przedsiębiorca ten utracił prawo wykonywania działalności gospodarczej lub rozporządzania swoim majątkiem, 3) działalność przedsiębiorcy zagranicznego zagraża bezpieczeństwu i obronności państwa, ochronie tajemnicy państwowej lub innemu ważnemu interesowi publicznemu. W przypadku wydania decyzji, o której mowa w ust. 1, minister właściwy do spraw gospodarki zawiadamia przedsiębiorcę zagranicznego o obowiązku likwidacji oddziału w oznaczonym terminie.
Likwidacja oddziału lub przedstawicielstwa.
stosuje się odpowiednio przepisy ksh o likwidacji spółek z o. o.
Wykreślenie z ewidencji.
O zakończeniu likwidacji osoba upoważniona do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego w przedstawicielstwie jest obowiązana zawiadomić ministra właściwego do spraw gospodarki. Po zakończeniu likwidacji przedstawicielstwa minister właściwy do spraw gospodarki, w drodze decyzji, wykreśla przedstawicielstwo z ewidencji.
Mali i średni przedsiębiorcy
Ustawa zawiera definicję małego i średniego przedsiębiorcy i zawiera program wspierania takich przedsiębiorców, z poszanowaniem zasad równości i konkurencji.
Mały przedsiębiorca to przedsiębiorca, który w poprzednim roku obrotowym:
1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz osiągnął przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 7 milionów EURO lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekroczyła równowartości w złotych 5 milionów EURO.
Nie uważa się jednak za małego przedsiębiorcy, w którym przedsiębiorcy inni niż mali posiadają:
1) więcej niż 25% wkładów, udziałów lub akcji,
2) prawa do ponad 25% udziału w zysku,
3) więcej niż 25% głosów w zgromadzeniu wspólników (akcjonariuszy).
Średni przedsiębiorca to przedsiębiorca, który nie jest małym przedsiębiorcą i w poprzednim roku obrotowym:
1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz osiągnął przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 40 milionów EURO lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekroczyła równowartości w złotych 27 milionów EURO.
Nie uważa się jednak za średniego, przedsiębiorcy, w którym przedsiębiorcy inni niż mali i średni posiadają:
1) więcej niż 25% wkładów, udziałów lub akcji,
2) prawa do ponad 25% udziału w zysku,
3) więcej niż 25% głosów w zgromadzeniu wspólników (akcjonariuszy).
Stwierdzenie, że przedsiębiorca spełnia te warunki, odbywa się na podstawie dokumentów złożonych przez niego.
Koncesja
Koncesja jest to akt administracyjny uprawniający do wykonywania ściśle określonej działalności gospodarczej w sposób i na warunkach określonych w przepisach prawa i koncesji wydanej na ich podstawie. Koncesja ma charakter publicznoprawnego uprawnienia podmiotowego i z tej przyczyny co do zasady wyłączona jest z obrotu cywilnoprawnego. Stanowi ona wyjątek od wyrażonej w art. 20 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zasady wolności prowadzenia działalności gospodarczej. Udzielanie, odmowa udzielania i cofanie koncesji należy do naczelnego lub centralnego organ administracji państwowej właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu. Udzielenie, odmowa udzielenia i cofnięcie koncesji następuje w drodze decyzji administracyjnej, w której organ administracyjny może określić podstawowe warunki wykonywania działalności gospodarczej.
Udzielenie koncesji może być uzależnione od złożenia zabezpieczenia majątkowego roszczeń osób trzecich do wnioskodawcy z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji lub ograniczyć zakres i przedmiot działalności gospodarczej w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji ze względu na:
1) zagrożenie interesu gospodarki narodowej, obronności lub bezpieczeństwa państwa,
2) zagrożenie bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli,
3) brak ze strony wnioskodawcy rękojmi należytego wykonywania działalności gospodarczej
4) nie spełnianie podstawowych warunków wykonywania działalności gospodarczej określonych w decyzji o udzieleniu decyzji,
5) brak zabezpieczenia majątkowego roszczeń osób trzecich do wnioskodawcy z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.
Koncesję wydaje się, co do zasady, na czas nie oznaczony. Koncesja może być wydana na czas oznaczony na żądanie ubiegającego się o wydanie koncesji lub ze względu na zagrożenie interesu gospodarki narodowej, obronności lub bezpieczeństwa państwa albo zagrożenie bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli.
Organ koncesyjny jest uprawniony do kontroli działalności gospodarczej w zakresie:
1) zgodności prowadzonej działalności z udzieloną koncesją,
2) przestrzegania warunków wykonywania działalności gospodarczej,
3) ochrony interesów gospodarki narodowej, obronności lub bezpieczeństwa państwa, a także ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli.
W wyniku przeprowadzonego postępowania kontrolnego organ koncesyjny może cofnąć koncesję albo ograniczyć zakres lub przedmiot działalności gospodarczej określonej w koncesji:
1) jeżeli przedsiębiorca nie usunął uchybień w wyznaczonym terminie,
2) jeżeli prowadzona działalność rażąco uchybia warunkom wykonywania działalności gospodarczej określonym w koncesji lub w przepisach wydanych na podstawie art. 22b,
3) ze względu na zagrożenie interesu gospodarki narodowej, obronności lub bezpieczeństwa państwa albo zagrożenie bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli
4) jeżeli przedsiębiorca prowadzi przetwórstwo i obrót surowcami wtórnymi metali nieżelaznych (złomem) niezgodnie z art. 24a. Uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie: 1) poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych, 2) wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym,3) wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią, 4) ochrony osób i mienia, 5) transportu lotniczego oraz wykonywania innych usług lotniczych, 6) budowy i eksploatacji albo wyłącznie eksploatacji autostrad płatnych oraz dróg ekspresowych, do których stosuje się przepisy o autostradach płatnych, 7) zarządzania liniami kolejowymi oraz wykonywania przewozów kolejowych, 8) rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych.
Promesa wydania koncesji. O wydanie promesy wydania koncesji może ubiegać się każdy, kto zamierza podjąć działalność gospodarczą w dziedzinie podlegającej koncesjonowaniu. Promesę wydaje się w drodze decyzji administracyjnej, w której ustala się okres jej ważności nie mogący być krótszy niż 6 miesięcy. W okresie ważności promesy nie można odmówić wydania koncesji na działalność określoną w promesie, chyba że uległ zmianie stan faktyczny lub prawny podany we wniosku o wydanie promesy. Promesa koncesji jest więc decyzją zobowiązującą organ administracyjny, rodzącą "stan prawnego związania", w którym organ nie ocenia już wniosku koncesyjnego pod względem wymagań stawianych mu przez przepisy.
Zezwolenie.
Jest to drugi rodzaj przedmiotowego ograniczenia wolności działalności gospodarczej. Różni się on od koncesji przede wszystkim tym, iż dziedziny, w których wymagane jest zezwolenie są określone w odrębnych ustawach. Wydawanie, odmowa wydania i cofnięcie zezwolenia następuje w drodze decyzji administracyjnej. Zezwolenie wydaje się na czas nieoznaczony.
Zezwolenie może być wydane na czas oznaczony:
1) na wniosek przedsiębiorcy,
2) jeżeli przepisy odrębne tak stanowią.
Organ zezwalający cofa zezwolenie w przypadku, gdy:
1) wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej zezwoleniem,
2) przedsiębiorca przestał spełniać warunki określone przepisami prawa, wymagane do prowadzenia działalności gospodarczej określonej w zezwoleniu,
3) przedsiębiorca nie usunął, w wyznaczonym przez organ wydający zezwolenie terminie, stanu faktycznego lub prawnego niezgodnego z przepisami prawa regulującymi działalność gospodarczą objętą zezwoleniem.
Organ zezwalający może cofnąć zezwolenie w przypadku, gdy:
1) przepisy odrębne tak stanowią,
2) przedsiębiorca nie podjął, mimo wezwania organu zezwalającego, lub zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej, na którą uzyskał zezwolenie.
Różnice zezwolenie a koncesja:
1) Jeżeli przedsiębiorca spełnia wymagania określone przepisami prawa, organ zezwalający nie może odmówić wydania zezwolenia na podjęcie i wykonywanie działalności gospodarczej (można wezwać do uzupełnienia dokumentacji i dokonać kontrolnego sprawdzenia faktów podanych we wniosku). Jeżeli wydanie zezwolenia na wykonywanie działalności gospodarczej wszystkim wnioskodawcom spełniającym warunki nie jest możliwe - zgodnie z obowiązującymi przepisami regulującymi wykonywanie danego rodzaju działalności gospodarczej - organ zezwalający przeprowadza rozprawę administracyjną,
2) czas obowiązywania zezwolenia – wydaje się je na czas nieoznaczony, chyba że wniosek przedsiębiorcy lub przepisy stanowią inaczej; na czas oznaczony wydaje się zezwolenia, jeżeli wydanie zezwolenia wszystkim wnioskodawcom nie jest możliwe.
3) zakres działalności gospodarczej objętej zezwoleniami może się zwiększać w zależności od doraźnych potrzeb państwa.
Nadzór.
Pojęcie "nadzoru" oznacza taki zespół środków (kompetencji), których wpływ na działalność podporządkowanych podmiotów jest bardziej intensywny i bezpośredni, a które mają na celu usunięcie nieprawidłowości i zapobieganie im na przyszłość. Pojęcie nadzoru ma szerszy zakres w stosunku do pojęcia kontroli. Nadzór obejmuje bowiem:
1) badanie działalności określonego podmiotu (kontrolę) oraz
2) możliwość wpływu lub modyfikacji tej działalności przez organ nadzoru w celu zapewnienia zgodności tej działalności z prawem a także innymi określonymi w prawie wartościami.
Do wykonywania kompetencji w zakresie wiążącego wpływania na działalność jednostek nadzorowanych nie wystarczające jest posłużenie się klauzulą generalną. Ustawa musi w sposób precyzyjny określać uprawienia organu nadzorującego tj. środki nadzoru Wyróżnić można następujące rodzaje środków nadzoru:
1) środki oddziaływanie merytorycznego – np. uprawnienie do zaskarżania decyzji nadzorowanych jednostek,
2) środki o charakterze personalnym – polegająca na możliwości stosowania różnego rodzaju sankcji w stosunku do pracowników nadzorowanego podmiotu,
3) środki o charakterze niewładczym – polegające m.in. na wskazywaniu nieprawidłowości w działaniu nadzorowanej jednostki.
Kontrola.
Przez pojęcie "kontroli" uważać należy: 1) badanie zgodności stanu istniejącego ze stanem postulowanym, 2) ustalenie zasięgu i przyczyn rozbieżności, 3) przekazanie wyników tego ustalenia, a czasem i wynikających stąd dyspozycji zarówno podmiotowi kontrolowanemu, jak i podmiotowi organizacyjnie zwierzchniemu. Organ kontrolujący nie wydaje, co do zasady, nakazów ani poleceń. Nie dotyczy to sytuacji, gdy wydanie polecenia ma celu zapobieżenie powstaniu strat. Obecnie najczęściej stosowane są następujące kryteria kontroli: 1) legalności; 2) celowości; 3) rzetelności; 4) gospodarności; 5) zasad sprawiedliwości społecznej.
Nabycie nieruchomości przez cudzoziemców.
Nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wymaga zezwolenia. Zezwolenie wydawane jest przez Ministra Spraw Wewnętrznych, w drodze decyzji administracyjnej, za zgodą Ministra Obrony Narodowej, a w przypadku nieruchomości rolnych - również za zgodą Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Cudzoziemcem w rozumieniu ustawy jest: 1) osoba fizyczna nie posiadająca obywatelstwa polskiego, 2) osoba prawna mająca siedzibę za granicą, 3) nie posiadająca osobowości prawnej spółka osób wymienionych w pkt. 1 lub 2, mająca siedzibę za granicą, utworzona zgodnie z ustawodawstwem państw obcych, 4) osoba prawna i spółka handlowa nie posiadająca osobowości prawnej mająca siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, kontrolowana bezpośrednio lub pośrednio przez osoby lub spółki wymienione w pkt. 1, 2 i 3. W przypadku spółki handlowej za kontrolowaną uważa się spółkę, w której cudzoziemiec lub cudzoziemcy mają pozycję dominującą. Nabyciem nieruchomości w rozumieniu ustawy jest nabycie prawa własności nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego, na podstawie każdego zdarzenia prawnego. Nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wbrew przepisom ustawy jest nieważne. Jeżeli o zezwolenie ubiega się przedsiębiorca Wspólnoty, którego przedsiębiorstwo zostało założone na terytorium RP lub oddział założony w RP przez przedsiębiorcę Wspólnoty, minister właściwy do spraw wewnętrznych wydaje zezwolenie, gdy jest to bezpośrednio konieczne dla prowadzenia działalności gospodarczej, dla której przedsiębiorstwo lub oddział zostały założone. Nie wymaga uzyskania zezwolenia m.in., 1) nabycie samodzielnego lokalu mieszkalnego, 2) nabycie nieruchomości przez cudzoziemca zamieszkującego w Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej 5 lat od dnia uzyskania karty stałego pobytu, 3) nabycie przez cudzoziemca, będącego małżonkiem obywatela polskiego i zamieszkującego w Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej 2 lata od uzyskania karty stałego pobytu, nieruchomości, które w wyniku nabycia będą stanowić wspólność ustawową małżonków, 4) nabycie przez cudzoziemca nieruchomości, jeżeli w dniu nabycia jest uprawniony do dziedziczenia ustawowego po zbywcy nieruchomości, a zbywca nieruchomości jest jej właścicielem lub wieczystym użytkownikiem co najmniej 5 lat, 5) nabycie przez podmiot na jego cele statutowe, nieruchomości nie zabudowanych, których łączna powierzchnia w całym kraju nie przekracza 0,4 ha na obszarze miast, 6) nabycie nieruchomości przez cudzoziemca, będącego bankiem i jednocześnie wierzycielem hipotecznym, w trybie przejęcia nieruchomości na własność w wyniku bezskutecznej licytacji w postępowaniu egzekucyjnym, 7) nabycie lub objęcie przez bank będący osobą prawną określoną akcji lub udziałów w spółce, w związku z dochodzeniem przez ten bank roszczeń wynikających z dokonanych czynności bankowych. Cudzoziemiec zamierzający nabyć nieruchomość może ubiegać się o promesę wydania zezwolenia. Promesa jest ważna 6 miesięcy od dnia wydania. W okresie ważności promesy nie można odmówić wydania zezwolenia, chyba że uległ zmianie stan faktyczny istotny dla rozstrzygnięcia sprawy.
Narodowy Bank Polski.
Trzy podstawowe funkcje to emisja pieniądza, bank rządu, bank banków. Status Narodowego Banku Polskiego jako centralnego banku Polski wynika z art. 227 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz z ustawy z dnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim. Konstytucja wyposaża Narodowy Bank Polski w wyłączne prawo emisji pieniądza oraz realizowania polityki pieniężnej. NBP posiada osobowość prawną i prawo używania pieczęci z godłem państwowym.
Ustawa o NBP określa podstawowy cel działalności NBP, którym jest utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP. Do pozostałych zadań NBP zaliczono:
1) organizowanie rozliczeń pieniężnych, 2) prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi, 3) prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami, 4) prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa, 5) regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie, 6) kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego, 7) opracowywanie sprawozdawczego bilansu płatniczego oraz bilansów należności i zobowiązań zagranicznych państwa, 8) wykonywanie innych zadań określonych ustawami.
Oprócz powyższych zadań NBP współdziała z właściwymi organami państwa w kształtowaniu i realizacji polityki gospodarczej państwa, dążąc przy tym do zapewnienia należytej realizacji założeń polityki pieniężnej, a w szczególności: przekazuje organom państwa założenia polityki pieniężnej oraz informacje dotyczące realizacji polityki pieniężnej i sytuacji w systemie bankowym, współdziała z Ministrem Finansów w opracowaniu planów finansowych państwa, opiniuje projekty aktów normatywnych z zakresu polityki gospodarczej, opiniuje projekty aktów normatywnych dotyczących działalności banków i mających znaczenie dla systemu bankowego.
Do Narodowego Banku Polskiego należy także realizacja polityki walutowej ustalonej przez Radę Ministrów w porozumieniu z Radą Polityki Pieniężnej. NBP ogłasza bieżące kursy walut obcych oraz kursy innych wartości dewizowych.
Organy NBP. Organami Narodowego Banku Polskiego są: Prezes Narodowego Banku Polskiego, Rada Polityki Pieniężnej oraz Zarząd Narodowego Banku Polskiego.
I. Prezes Narodowego Banku Polskiego jest powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej na 6 lat. Prezes NBP nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu. Prezesem NBP nie można być dłużej niż przez dwie kadencje. Wiceprezesów NBP i członków Zarządu NBP powołuje i odwołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Prezesa NBP. Prezes NBP jest przełożonym wszystkich pracowników NBP.
Prezes NBP przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej, Zarządowi NBP, Komisji Nadzoru Bankowego oraz reprezentuje NBP na zewnątrz a także reprezentuje interesy Rzeczypospolitej Polskiej w międzynarodowych instytucjach bankowych oraz w międzynarodowych instytucjach finansowych. Prezes NBP realizuje swoje funkcje wydając zarządzenia podlegające ogłoszeniu oraz decyzje administracyjne. Organ ten wydaje Dziennik Urzędowy Narodowego Banku Polskiego.
II. Rada Polityki Pieniężnej – w jej skład wchodzą Prezes NBP jako przewodniczący oraz dziewięciu osób wyróżniających się wiedzą z zakresu finansów, powoływanych na 6 lat, w równej liczbie przez Prezydenta Rzeczypospolitej, Sejm i Senat.
Do zadań Rady należy ustalanie założeń polityki pieniężnej i przedkładanie ich do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej. Oprócz powyższego do Rady Polityki Pieniężnej należy: 1) ustalanie wysokości stóp procentowych NBP, 2) ustalanie zasad i stóp rezerwy obowiązkowej banków, 3) określanie górnych granic zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych, 4) zatwierdzanie planu finansowego NBP oraz sprawozdania z działalności NBP, 5) przyjmowanie rocznego sprawozdania finansowego NBP, 6) ustalanie zasad operacji otwartego rynku, 7) ocena działalności Zarządu NBP w zakresie realizacji założeń polityki pieniężnej, 8) uchwalanie zasad rachunkowości NBP.
III. Zarząd NBP – należy do niego kierowanie działalnością NBP, realizowanie uchwał Rady Polityki Pieniężnej oraz podejmowanie własnych uchwał w sprawach nie zastrzeżonych do wyłącznej kompetencji innych organów. Przewodniczącym Zarządu jest Prezes NBP. W skład Zarządu wchodzi także 6-8 członków, w tym dwóch wieceprezesów NBP.
Instrumenty polityki pieniężnej. Narodowy Bank Polski: 1) gromadzi rezerwy obowiązkowe banków; 2) może udzielać bankom kredytów refinansowych w celu uzupełnienia ich zasobów pieniężnych lub realizacji programu naprawczego; 3) może udzielić kredytu Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu; 4) może przyjmować od banków weksle do dyskonta i redyskonta; 5) może emitować i sprzedawać papiery wartościowe; 6) może sprzedawać i kupować skarbowe papiery wartościowe w operacjach otwartego rynku; 7) organizuje obrót papierami wartościowymi, których jest emitentem oraz skarbowymi papierami wartościowymi; 8) Prezes NBP obwieszcza ustalone przez Radę stopy: dyskontową i redyskontową weksli, oprocentowania kredytu refinansowego i kredytu lombardowego oraz rezerw obowiązkowych banków; 9) W razie zagrożenia realizacji polityki pieniężnej Rada może w drodze uchwały wprowadzić: a) ograniczenie wielkości środków pieniężnych oddawanych przez banki do dyspozycji kredytobiorców i pożyczkobiorców, b) obowiązek utrzymywania nie oprocentowanego depozytu w NBP od zagranicznych środków wykorzystanych przez banki i krajowych przedsiębiorców; 10) może prowadzić obsługę pożyczki państwowej, zaciągniętej w drodze emisji papierów wartościowych; 11) może przyjmować papiery wartościowe do przechowania i administrowania oraz jako przedmiot zastawu.
Narodowy Bank Polski prowadzi rachunki:
1) banków, 2) budżetu państwa, 3) Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, 4) innych osób prawnych, za zgodą Prezesa NBP.
Banki komercyjne.
Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym. Bank to instytucja szczególnego zaufania publicznego.
Czynnościami bankowymi (stricte bankowymi) są: 1)przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów, 2) prowadzenie innych rachunków bankowych, 3) udzielanie kredytów, 4) udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie akredytyw, 5) emitowanie bankowych papierów wartościowych, 6) przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych, 7) wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach.
Czynnościami bankowymi są również następujące czynności, o ile są one wykonywane przez banki: 1) udzielanie pożyczek pieniężnych oraz pożyczek i kredytów konsumenckich w rozumieniu przepisów odrębnej ustawy, 2) operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty, 3) wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu, 4) terminowe operacje finansowe, 5) nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych, 6) przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych, 7) wykonywanie czynności obrotu dewizowego, 8) udzielanie i potwierdzanie poręczeń, 9) wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych.
Poza wykonywaniem czynności bankowych, o których mowa powyżej mogą: 1) obejmować lub nabywać akcje i prawa z akcji, udziały innej osoby prawnej i jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, 2) zaciągać zobowiązania związane z emisją papierów wartościowych, 3) dokonywać obrotu papierami wartościowymi, 4) dokonywać, na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem, zamiany wierzytelności na składniki majątku dłużnika, z tym że bank jest obowiązany do ich sprzedaży w okresie nie dłuższym niż 3 lata od daty nabycia, 5) nabywać i zbywać nieruchomości, 6) świadczyć usługi konsultacyjno-doradcze w sprawach finansowych.
Banki mogą być tworzone jako 1) banki państwowe, 2) banki spółdzielcze, 3) banki w formie spółek akcyjnych.
Ad 1) Bank państwowy może być utworzony przez RM w drodze rozporządzenia, na wniosek Ministra Skarbu Państwa zaopiniowany przez KNB. W tym samym trybie następuje likwidacja banku państwowego. Bank państwowy nie podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorstw państwowych. Statut bankowi państwowemu nadaje, w drodze rozporządzenia, Minister Skarbu Państwa w porozumieniu z Ministrem Finansów, po zasięgnięciu opinii KNB.
Ad 2) Bank spółdzielczy może być utworzony, z zachowaniem trybu określonego przepisami ustawy - Prawo spółdzielcze, na podstawie zezwolenia KNB, wydanego w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych na wniosek założycieli. W przypadku banków spółdzielczych, których założyciele wyrazili zamiar zawarcia umowy zrzeszenia, kapitał założycielski nie może być niższy od równowartości w złotych 1.000.000 EURO.
Ad 3) Bank w formie spółki akcyjnej może być utworzony na podstawie zezwolenia Komisji Nadzoru Bankowego. Do utworzenia i działalności banku stosuje się przepisy Kodeksu spółek handlowych w zakresie, w jakim nie pozostają one w sprzeczności z przepisami ustawy. Powołanie 2 członków zarządu banku, w tym prezesa, następuje za KNB. Z wnioskiem o wyrażenie zgody występuje rada nadzorcza. Bank w formie spółki akcyjnej może być utworzony również przez osoby zagraniczne albo z udziałem osób zagranicznych. Część kapitału założycielskiego może być wniesiona w formie wkładów niepieniężnych w postaci wyposażenia i nieruchomości, jeśli będą one bezpośrednio przydatne w prowadzeniu działalności bankowej, z tym że kapitał założycielski wnoszony w formie pieniężnej nie może być niższy od kwoty określonej w art. 32 ust. 1, a wartość wnoszonych wkładów niepieniężnych nie może przekraczać 15% kapitału założycielskiego. Wnoszony przez założycieli banku kapitał założycielski, nie może być niższy od równowartości w złotych 5.000.000 EURO. Bank może rozpocząć działalność po uzyskaniu zezwolenia KNB na utworzenie banku a później kolejnego zezwolenia na rozpoczęcie działalności. Banki mogą emitować bankowe papiery wartościowe na warunkach podawanych do publicznej wiadomości.
Komisja Nadzoru Bankowego.
Działalność banków oraz oddziałów i przedstawicielstw banków zagranicznych podlega nadzorowi sprawowanemu przez KNB. W skład Komisji wchodzą: 1) Przewodniczący Komisji - Prezes NBP, 2) zastępca Przewodniczącego Komisji - Minister Finansów lub delegowany przez niego sekretarz lub podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów, 3) przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, 4) Prezes Zarządu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, 5) Przewodniczący Komisji Papierów Wartościowych i Giełd lub jego zastępca, 6) przedstawiciel Ministra Finansów, 7) Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego.
Do zadań Komisji należy w szczególności:
1) określanie zasad działania banków zapewniających bezpieczeństwo środków pieniężnych zgromadzonych przez klientów w bankach, 2) nadzorowanie banków w zakresie przestrzegania ustaw, statutu i innych przepisów prawa oraz obowiązujących je norm finansowych, 3) dokonywanie okresowych ocen stanu ekonomicznego banków i przedstawianie ich Radzie oraz wpływu polityki pieniężnej, podatkowej i nadzorczej na ich rozwój, 4) opiniowanie zasad organizacji nadzoru bankowego i ustalanie trybu jego wykonywania.
Celem nadzoru jest zapewnienie: 1) bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach bankowych, 2) zgodności działalności banków z przepisami niniejszej ustawy, ustawy o Narodowym Banku Polskim, statutem oraz decyzją o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku. Czynności podejmowane w ramach nadzoru bankowego polegają w szczególności na: 1) badaniu wypłacalności, płynności płatniczej i wyników ekonomicznych osiąganych przez banki, 2) badaniu zgodności udzielanych kredytów, pożyczek pieniężnych, gwarancji bankowych i poręczeń z obowiązującymi w tym zakresie przepisami, 3) badaniu zabezpieczenia i terminowości spłaty kredytów i pożyczek pieniężnych, 4) badaniu stosowanego oprocentowania kredytów i pożyczek oraz rachunków bankowych, 5) dokonywaniu oceny sytuacji finansowej banków. Czynności kontrolne podejmowane są przez inspektorów nadzoru bankowego. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w przeprowadzonym audycie na zlecenie banku, KNB może zobowiązać bank do zlecenia biegłym rewidentom zbadania prawidłowości i rzetelności wszystkich sprawozdań finansowych sporządzanych przez bank, kontroli ksiąg rachunkowych, analizy portfela kredytowego. Jeżeli w wyniku badania zleconego przez KNB stwierdzono nieprawidłowości, koszty badania ponosi bank. KNB może w ramach nadzoru zalecić bankowi w szczególności: podjęcie środków koniecznych do przywrócenia płynności płatniczej lub osiągnięcia i przestrzegania norm, zwiększenie funduszy własnych, zaniechanie określonych form reklamy. Komisja Nadzoru Bankowego może nakazać bankowi wstrzymanie wypłat z zysku lub wstrzymanie tworzenia nowych jednostek organizacyjnych do czasu przywrócenia płynności płatniczej. W razie stwierdzenia, że bank nie realizuje zaleceń KNB lub działalność banku jest wykonywana z naruszeniem prawa lub statutu albo stwarza zagrożenie dla interesów posiadaczy rachunków bankowych, KNB, po uprzednim upomnieniu na piśmie, może: 1) wystąpić do właściwego organu banku z wnioskiem o odwołanie prezesa, wiceprezesa lub innego członka zarządu banku bezpośrednio odpowiedzialnego za stwierdzone nieprawidłowości, 2) zawiesić w czynnościach członków zarządu, 3) ograniczyć zakres działalności banku, 3) nałożyć na bank karę finansową w wysokości do 1.000.000 zł. 4) uchylić zezwolenie na utworzenie banku i podjąć decyzję o likwidacji banku. W razie powstania straty bilansowej bądź groźby jej nastąpienia albo powstania niebezpieczeństwa niewypłacalności, zarząd banku niezwłocznie zawiadamia o tym KNB oraz przedstawia jej program postępowania naprawczego, zapewniając jego realizację. KNB, może podjąć decyzję o ustanowieniu kuratora nadzorującego wykonanie programu naprawczego przez bank. Jeżeli zarząd banku nie przekaże programu postępowania naprawczego albo gdy realizacja tego programu okaże się nieskuteczna, KNB może podjąć decyzję o ustanowieniu zarządu komisarycznego na czas realizacji programu postępowania naprawczego. Jeżeli po upływie 6 miesięcy od daty nadzwyczajnego walnego zgromadzenia strata przekraczać będzie połowę funduszy własnych, KNB może podjąć decyzję o: 1) przejęciu banku przez inny bank, za zgodą banku przejmującego, 2) likwidacji banku, 3) wystąpieniu do Rady Ministrów o likwidację banku - w przypadku banku państwowego.
Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych.
KNU i FE, jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w zakresie: 1) działalności ubezpieczeniowej, 2) funduszy emerytalnych, o których mowa w przepisach o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, 3) pracowniczych programów emerytalnych. Nadzór nad Komisją sprawuje minister właściwy do spraw instytucji finansowych.
W skład Komisji wchodzą: 1) Przewodniczący Komisji powoływany przez Prezesa Rady Ministrów na wspólny wniosek ministra właściwego do spraw instytucji finansowych i ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego - na pięcioletnią kadencję, 2) zastępcy Przewodniczącego Komisji - przedstawiciel wyznaczony przez: a) ministra właściwego do spraw instytucji finansowych, b) ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, 3) członkowie Komisji: a) Przewodniczący Komisji Papierów Wartościowych i Giełd albo wyznaczony przez niego zastępca przewodniczącego, b) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów albo wyznaczony przez niego wiceprezes.
4) W posiedzeniu Komisji z głosem doradczym uczestniczą Rzecznik Ubezpieczonych, przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego. Zadaniem nadzoru jest ochrona interesów osoby ubezpieczonej i zapobieganie sytuacji, w której zakład ubezpieczeń nie będzie w stanie wypłacać ubezpieczonemu należnego świadczenia.
Nadzór nad działalnością zakładów ubezpieczeń i pośredników ubezpieczeniowych polega w szczególności na: 1) podejmowaniu działań mających na celu zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku ubezpieczeń i ochronę ubezpieczonych, 2) wydawaniu zezwoleń na prowadzenie działalności brokerskiej i agencyjnej, 3) kontroli prowadzenia działalności przez zakłady ubezpieczeń i brokerów, w tym w zakresie zgodności ich działalności z przepisami o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł. rgan nadzoru może przeprowadzić w każdym czasie kontrolę działalności i stanu majątkowego zakładu ubezpieczeń.
Kompetencje zastrzeżone do wyłącznej kompetencji organu kolegialnego – komisji to m.in.: 1) wyrażania opinii w sprawie wydania zezwolenia na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej, 2) występowania z wnioskiem o cofnięcie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie jednej lub kilku grup ubezpieczeń albo jednego lub kilku rodzajów ubezpieczeń, 3) zatwierdzenia umowy o przeniesienie portfela ubezpieczeń, 4) występowania z wnioskiem o zarządzenie likwidacji przymusowej zakładu ubezpieczeń i wyznaczenia likwidatora, 5) ustanowienia zarządu komisarycznego zakładu ubezpieczeń, 6) występowania z wnioskiem o ogłoszenie upadłości zakładu ubezpieczeń, 7) wydawania zezwolenia na utworzenie funduszu emerytalnego i towarzystwa emerytalnego.
Papiery Wartościowe.
Publicznym obrotem papierami wartościowymi, zwanym dalej, jest proponowanie nabycia lub nabywanie emitowanych w serii papierów wartościowych, przy wykorzystaniu środków masowego przekazu albo w inny sposób, jeżeli propozycja skierowana jest do więcej niż 300 osób albo do nie oznaczonego adresata. Papiery wartościowe to reprezentują prawa majątkowe podzielone na określoną liczbę równych jednostek. Rynek regulowany - to system obrotu papierami wartościowymi dopuszczonymi do publicznego obrotu, zorganizowany w taki sposób, że przy kojarzeniu ofert nabycia i zbycia tych papierów zapewniony jest powszechny i równy dostęp do informacji rynkowej w tym samym czasie oraz zachowane są jednakowe warunki nabywania i zbywania tych papierów. Papiery wartościowe dopuszczone do publicznego obrotu nie mają formy dokumentu.
Zasada dematerializacji pap. wartościowych - Prawa z papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu powstają z chwilą zapisania papierów po raz pierwszy na rachunku papierów wartościowych i przysługują osobie będącej posiadaczem tego rachunku. Umowa zobowiązująca do przeniesienia papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu przenosi te papiery z chwilą dokonania odpowiedniego zapisu na rachunku papierów wartościowych. W przypadku gdy ustalenie prawa do pożytków z papierów wartościowych nastąpiło w dniu, w którym w Krajowym Depozycie powinno zostać przeprowadzone rozliczenie transakcji, lub później, a papiery te są nadal zapisane na rachunku zbywcy, pożytki przypadają nabywcy w chwili dokonania zapisu na jego rachunku papierów wartościowych. Wprowadzenie papierów wartościowych do publicznego obrotu, wymaga zgody KPW i G.
Domy maklerskie.
Działalność maklerska może być prowadzona wyłącznie przez spółkę akcyjną z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwaną dalej "domem maklerskim". Akcje domu maklerskiego mogą być wyłącznie imienne, chyba że są dopuszczone do publicznego obrotu. Prowadzenie działalności maklerskiej na terytorium RP wymaga, zezwolenia Komisji wydanego na wniosek zainteresowanego podmiotu. Działalność maklerska obejmuje wykonywanie czynności związanych z obrotem papierami wartościowymi dopuszczonymi do publicznego obrotu, polegających na: 1) oferowaniu papierów wartościowych w obrocie pierwotnym lub w pierwszej ofercie publicznej, 2) nabywaniu lub zbywaniu papierów wartościowych na cudzy rachunek, 3) nabywaniu lub zbywaniu papierów wartościowych na własny rachunek celem realizacji zadań związanych z organizacją rynku regulowanego, 4) zarządzaniu cudzym pakietem papierów wartościowych na zlecenie, 5) doradztwie w zakresie obrotu papierami wartościowymi, 6) prowadzeniu rachunków papierów wartościowych oraz rachunków pieniężnych służących do ich obsługi.
Giełda Papierów Wartościowych.
Giełda może być prowadzona wyłącznie przez spółkę akcyjną. Przedmiotem przedsiębiorstwa spółki może być wyłącznie prowadzenie giełdy. Kapitał zakładowy spółki prowadzącej giełdę musi wynosić co najmniej 40.000.000 zł. Spółka prowadząca giełdę ma obowiązek i wyłączne prawo zamieszczania w firmie spółki wyrazów "giełda papierów wartościowych". Prowadzenie giełdy wymaga zezwolenia, które wydaje minister właściwy do spraw instytucji finansowych na wniosek zainteresowanego zaopiniowany przez KPW i G. Wydając zezwolenie, minister właściwy do spraw instytucji finansowych zatwierdza statut spółki i regulamin giełdy.
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych.
Krajowy Depozyt działa w formie spółki akcyjnej. Akcjonariuszami Krajowego Depozytu mogą być wyłącznie: spółki prowadzące giełdę, domy maklerskie, spółki prowadzące rynek pozagiełdowy, Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski oraz banki. Akcje Krajowego Depozytu nie dają prawa do dywidendy. Do zadań Krajowego Depozytu należy prowadzenie depozytu papierów wartościowych oraz tworzenie, organizacja i zarządzanie obowiązkowym systemem rekompensat.
Fundusze inwestycyjne.
Fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych publicznie lub niepublicznie jeżeli ustawa tak stanowi, w określone w ustawie papiery wartościowe i inne prawa majątkowe. Fundusz inwestycyjny prowadzi działalność, przestrzegając zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego. Są to instytucje szczególnego zaufania publicznego. Fundusz inwestycyjny to masa majątkowa, która ma osobowość prawną, ale nie posiada swoich organów. Fundusz inwestycyjny może być utworzony wyłącznie przez towarzystwo, po uzyskaniu zezwolenia KPW i G. Towarzystwo Funduszy inwestycyjnych może utworzyć więcej niż jeden fundusz. Fundusz inwestycyjny może być utworzony jako: 1) fundusz inwestycyjny otwarty, 2) specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty, 3) fundusz inwestycyjny zamknięty, 4) specjalistyczny fundusz inwestycyjny zamknięty, 5) fundusz inwestycyjny mieszany. Ad 1) Otwarte fundusze inwestycyjne. Fundusz inwestycyjny otwarty zbywa jednostki uczestnictwa i dokonuje ich odkupienia na żądanie uczestnika funduszu. Jednostki uczestnictwa danego funduszu inwestycyjnego otwartego reprezentują jednakowe prawa majątkowe, nie mogą być zbyte przez uczestnika na rzecz osób trzecich, ale podlegają dziedziczeniu. Fundusz inwestycyjny otwarty może dokonywać lokat na warunkach szczegółowo określonych w ustawie, czyli może lokować swoje aktywa wyłącznie w np. papiery wartościowe dopuszczone do obrotu na giełdzie papierów wartościowych. Ad 3) Fundusze inwestycyjne zamknięte. Cechą funduszu inwestycyjnego zamkniętego jest to, że emituje on certyfikaty inwestycyjne, które są papierami wartościowymi na okaziciela i są niepodzielne. Fundusz inwestycyjny zamknięty nie może jednak nabywać certyfikatów inwestycyjnych, które wyemitował. W funduszu inwestycyjnym zamkniętym działa rada inwestorów jako organ kontrolny. Ad 5) Fundusze inwestycyjne mieszane. Fundusz inwestycyjny mieszany emituje certyfikaty inwestycyjne i dokonuje ich wykupienia na żądanie uczestnika funduszu. Do utworzenia funduszu inwestycyjnego jest niezbędne: 1) nadanie funduszowi statutu przez towarzystwo, 2) zawarcie przez towarzystwo umowy z depozytariuszem o prowadzenie rejestru aktywów funduszu, 3) wydanie zezwolenia przez Komisję, 4) zebranie wpłat do funduszu w wysokości minimum 4.000.000 zł., 5) wpisanie funduszu do rejestru funduszy inwestycyjnych. Wpłaty do funduszu są zbierane w drodze zapisów. Rejestr funduszy inwestycyjnych prowadzi Sąd Okręgowy w Warszawie. Statut funduszu inwestycyjnego sporządza się w formie aktu notarialnego.
Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych.
Towarzystwem funduszy inwestycyjnych może być wyłącznie spółka akcyjna z siedzibą na terytorium RP, która uzyskała zezwolenie KPW i G na wykonywanie działalności. Przedmiotem działalności przedsiębiorstwa towarzystwa jest wyłącznie tworzenie funduszy inwestycyjnych i zarządzanie nimi, reprezentowanie ich wobec osób trzecich oraz zarządzanie zbiorczym portfelem papierów wartościowych. Towarzystwo zarządza funduszem inwestycyjnym odpłatnie. Do zarządzania funduszem lub funduszami inwestycyjnymi towarzystwo jest obowiązane zatrudniać co najmniej dwóch doradców inwestycyjnych. kapitał zakładowy towarzystwa wynosi co najmniej 3.000.000 zł. Jeżeli towarzystwo ma zarządzać więcej niż jednym funduszem inwestycyjnym, kwota ta ulega powiększeniu o 1.000.000 zł na każdy kolejny fundusz. kapitał zakładowy towarzystwa może pochodzić wyłącznie ze źródeł udokumentowanych. Środki na pokrycie kapitału zakładowego nie mogą pochodzić z pożyczki lub kredytu.
Depozytariusz.
Umowę o prowadzenie rejestru aktywów funduszu można zawrzeć wyłącznie z: 1) bankiem, którego siedziba znajduje się na obszarze RP i którego fundusze własne wynoszą co najmniej 100.000.000 zł, albo 2) krajowym oddziałem banku zagranicznego, którego siedziba znajduje się na obszarze państwa będącego członkiem Unii Europejskiej, jeżeli fundusze własne przydzielone do dyspozycji tego oddziału wynoszą co najmniej 100.000.000 zł, albo 3) Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych Spółką Akcyjną. Obowiązki depozytariusza wynikające z umowy o prowadzenie rejestru aktywów funduszu inwestycyjnego obejmują: 1) prowadzenie rejestru aktywów funduszu inwestycyjnego zapisywanych na właściwych rachunkach oraz przechowywanych przez depozytariusza i inne podmioty na mocy odrębnych przepisów lub na podstawie umów zawartych na polecenie funduszu, 2) zapewnienie, aby odkupywanie jednostek uczestnictwa lub wykupywanie certyfikatów inwestycyjnych odbywało się zgodnie z przepisami prawa i statutem funduszu inwestycyjnego, itp.
Komisja Papierów Wartościowych i Giełd.
KPW i G, jest centralnym organem administracji rządowej w zakresie: 1) publicznego obrotu, 2) działalności giełd towarowych, giełdowych izb rozrachunkowych oraz maklerów giełd towarowych i podmiotów prowadzących przedsiębiorstwa maklerskie na rynku towarów giełdowych. Nadzór nad działalnością Komisji sprawuje minister właściwy do spraw instytucji finansowych. Do zadań Komisji należy: 1) sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem reguł uczciwego obrotu i konkurencji w zakresie publicznego obrotu oraz nad zapewnieniem powszechnego dostępu do rzetelnych informacji na rynku papierów wartościowych, 2) inspirowanie, organizowanie i podejmowanie działań zapewniających sprawne funkcjonowanie rynku papierów wartościowych oraz ochronę inwestorów, 3) współdziałanie z innymi organami administracji rządowej, NBP oraz instytucjami i uczestnikami publicznego obrotu w zakresie kształtowania polityki gospodarczej państwa zapewniającej rozwój rynku papierów wartościowych, 4) upowszechnianie wiedzy o zasadach funkcjonowania rynku papierów wartościowych, 5) przygotowywanie projektów aktów prawnych związanych z funkcjonowaniem rynku papierów wartościowych, 6) podejmowanie innych działań przewidzianych przepisami ustawy.
W skład Komisji wchodzą: przewodniczący, dwóch zastępców przewodniczącego i siedmiu członków. Przewodniczącego Komisji powołuje, na pięcioletnią kadencję, Prezes RM na wniosek ministra właściwego do spraw instytucji finansowych w porozumieniu z Prezesem NBP. Wniosek ten wymaga zaopiniowania przez właściwe komisje sejmowe. Zastępców Przewodniczącego Komisji powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw instytucji finansowych na wniosek Przewodniczącego Komisji.
Członkami Komisji są: 1) przedstawiciel ministra właściwego do spraw gospodarki, 2) przedstawiciel ministra właściwego do spraw instytucji finansowych, 3) przedstawiciel ministra właściwego do spraw rynków rolnych, 4) przedstawiciel ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa, 5) przedstawiciel Prezesa Narodowego Banku Polskiego, 6) przedstawiciel Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, 7) Przewodniczący KNU i FE albo wyznaczony przez niego przedstawiciel.
Fundusze emerytalne.
Fundusz jest osobą prawną. Przedmiotem działalności funduszu jest gromadzenie środków pieniężnych i ich lokowanie, z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego. Składki wpłacane do funduszu, nabyte za nie prawa oraz pożytki z tych praw stanowią jego aktywa. Fundusz jest tworzony jako otwarty lub pracowniczy. Fundusz tworzony jest wyłącznie przez towarzystwo. Utworzenie funduszu wymaga: 1) nadania funduszowi statutu przez towarzystwo, 2) zawarcia przez towarzystwo z depozytariuszem umowy o przechowywanie aktywów funduszu, 3) uzyskania przez towarzystwo zezwolenia na utworzenie funduszu, 4) wpisania funduszu do rejestru funduszy. Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, działająca na podstawie odrębnych przepisów, zwana dalej "organem nadzoru", wydaje zezwolenie na utworzenie funduszu. Rejestr funduszy prowadzi Sąd Wojewódzki w Warszawie.
Towarzystwa emerytalne.
Towarzystwo prowadzi działalność wyłącznie w formie spółki akcyjnej. Towarzystwo prowadzi działalność jako powszechne towarzystwo lub pracownicze towarzystwo. Przedmiotem przedsiębiorstwa towarzystwa jest wyłącznie tworzenie i zarządzanie funduszami oraz ich reprezentowanie wobec osób trzecich. Wyłącznie towarzystwo jest uprawnione do prowadzenia takiej działalności. Powszechne towarzystwo zarządza funduszem odpłatnie. Pracownicze towarzystwo nie może mieć celu zarobkowego. Akcjonariusze pracowniczego towarzystwa nie mają prawa do udziału w zysku rocznym. Kapitał akcyjny towarzystwa nie może być zebrany w drodze publicznej subskrypcji. Akcje towarzystwa są wyłącznie akcjami imiennymi i nie mogą być zamienione na akcje na okaziciela. Minimalna wysokość kapitału akcyjnego powszechnego towarzystwa nie może być niższa niż równowartość w złotych 4.000.000 EURO. Kapitał akcyjny towarzystwa jest pokrywany wyłącznie wkładem pieniężnym. Kapitał akcyjny powszechnego towarzystwa powinien być opłacony w całości przed zarejestrowaniem towarzystwa. Kapitał akcyjny powszechnego towarzystwa nie może pochodzić z pożyczki lub kredytu ani być obciążony w jakikolwiek sposób.
Przedsiębiorstwa Państwowe.
Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się przedsiębiorcą posiadającym osobowość prawną. Organy przedsiębiorstwa samodzielnie podejmują decyzje oraz organizują działalność we wszystkich sprawach przedsiębiorstwa, zgodnie z przepisami prawa i w celu wykonania zadań przedsiębiorstwa. Organy państwowe mogą podejmować decyzje w zakresie działalności przedsiębiorstwa państwowego tylko w wypadkach przewidzianych przepisami ustawowymi. Przedsiębiorstwa państwowe mogą być tworzone jako: 1) przedsiębiorstwa działające na zasadach ogólnych, 2) przedsiębiorstwa użyteczności publicznej. Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej mają przede wszystkim na celu bieżące i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb ludności. W szczególności przedsiębiorstwa te mają na celu produkcję lub świadczenie usług w zakresie: 1) inżynierii sanitarnej, 2) komunikacji miejskiej, 3) zaopatrzenia ludności w energię elektryczną, gazową i cieplną, 4) zarządu państwowymi zasobami lokalowymi, 5) zarządu państwowymi terenami zielonymi, 6) zarządu uzdrowiskami, 7) usług pogrzebowych i utrzymania urządzeń cmentarnych, 8) usług kulturalnych. Organ założycielski ma obowiązek dotowania działalności przedsiębiorstwa użyteczności publicznej, którego działalność jest nierentowna, ale konieczna ze względu na potrzebę zaspokajania potrzeb ludności. Przedsiębiorstwa państwowe tworzą: 1) naczelne oraz centralne organy administracji państwowej, 2) Narodowy Bank Polski i banki państwowe. W uzasadnionych wypadkach inny organ państwowy niż organ określony powyżej może utworzyć przedsiębiorstwo państwowe po porozumieniu z naczelnym lub centralnym organem administracji państwowej właściwym ze względu na rodzaj działalności tworzonego przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo państwowe podlega obowiązkowi wpisu do KRS. Przedsiębiorstwo państwowe uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do KRS. Organami przedsiębiorstwa państwowego są: ogólne zebranie pracowników (delegatów), rada pracownicza i dyrektor przedsiębiorstwa. Organ założycielski wyposaża przedsiębiorstwo w środki niezbędne do prowadzenia działalności określonej w akcie prawnym o jego utworzeniu. Dyrektora przedsiębiorstwa powołuje się spośród kandydatów wyłonionych w drodze konkursu. Powołanie dyrektora bez przeprowadzenia konkursu jest nieważne. W skład komisji konkursowej wchodzą trzy osoby wskazane przez organ założycielski i dwie wskazane przez radę pracowniczą. Przedsiębiorstwo państwowe występuje w obrocie we własnym imieniu i na własny rachunek. Przedsiębiorstwo prowadzi działalność na zasadach racjonalnej gospodarki, samofinansowania oraz rachunku ekonomicznego. Przedsiębiorstwo prowadzi rzetelną rachunkowość oraz sporządza na jej podstawie bilans. Bilans przedsiębiorstwa podlega weryfikacji przez państwowe organy kontroli na zasadach określonych w przepisach szczególnych. Organ założycielski dokonuje kontroli i oceny działalności przedsiębiorstwa oraz pracy dyrektora. Organ założycielski ma prawo władczego wkraczania w sprawy przedsiębiorstwa tylko w wypadkach przewidzianych przepisami ustawowymi. Organ założycielski, w razie stwierdzenia, że decyzja dyrektora jest sprzeczna z prawem, wstrzymuje jej wykonanie oraz zobowiązuje dyrektora do jej zmiany lub cofnięcia. Jeżeli przedsiębiorstwo prowadzi działalność ze stratą, organ założycielski w porozumieniu z Ministrem Finansów może wszcząć postępowanie naprawcze, ustanawiając nad przedsiębiorstwem zarząd komisaryczny.
Umowa o zarządzanie przedsiębiorstwem państwowym.
Organ założycielski może powierzyć zarządzanie przedsiębiorstwem państwowym osobie fizycznej lub prawnej. Powierzenie zarządzania przedsiębiorstwem może nastąpić: 1) z inicjatywy organu założycielskiego za zgodą rady pracowniczej i ogólnego zebrania pracowników (delegatów) przedsiębiorstwa, 2) na wniosek rady pracowniczej przedsiębiorstwa za zgodą ogólnego zebrania pracowników (delegatów). Z inicjatywą powierzenia zarządzania przedsiębiorstwem może wystąpić również zarządca komisaryczny, o ile istnieją przesłanki do uchylenia zarządu komisarycznego. Powierzenie zarządzania następuje w drodze umowy zawartej na czas oznaczony, nie krótszy niż trzy lata, między Skarbem Państwa reprezentowanym przez organ założycielski a zarządcą (umowa o zarządzanie przedsiębiorstwem). Umowa o zarządzanie przedsiębiorstwem powinna określać w szczególności: 1) obowiązki zarządcy w zakresie bieżącego zarządzania oraz zmian i usprawnień w przedsiębiorstwie, 2) zasady wynagradzania zarządcy, 3) kryteria oceny efektywności zarządzania, 4) odpowiedzialność za powierzone przedsiębiorstwo. Jeżeli zarządcą jest osoba prawna, umowa powinna przewidywać, kto w jej imieniu będzie dokonywał czynności zarządu. Z chwilą objęcia obowiązków przez zarządcę: 1) organy samorządu załogi ulegają rozwiązaniu z mocy prawa, 2) organ założycielski odwołuje dyrektora przedsiębiorstwa, 3) zarządca przejmuje kompetencje dyrektora przedsiębiorstwa i organów samorządu załogi, z wyjątkiem: a) prawa sprzeciwu wobec decyzji organu założycielskiego, b) przyjmowania i zatwierdzania sprawozdania finansowego, c) dokonywania podziału na fundusze wygospodarowanego zysku przez przedsiębiorstwo oraz zasad wykorzystania tych funduszy. Organ założycielski może rozwiązać ze skutkiem natychmiastowym umowę o zarządzanie przedsiębiorstwem, jeżeli: 1) zarządca w związku z zarządzaniem przedsiębiorstwem dopuszcza się rażącego naruszenia prawa, 2) przedsiębiorstwo państwowe przez co najmniej 3 kolejne miesiące nie wypełnia zobowiązań wobec Skarbu Państwa z tytułu podatków, 3) zarządca w sposób istotny naruszył postanowienia umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem. W przedsiębiorstwie państwowym, w którym zarządca objął swe obowiązki, organ założycielski ustanawia radę nadzorczą, i powierza jej wykonywanie stałego nadzoru nad działalnością przedsiębiorstwa.
Krajowy Rejestr Sądowy.
KRS składa się z: 1) rejestru przedsiębiorców, 2) rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej, 3) rejestru dłużników niewypłacalnych. Rejestr obejmuje podmioty, na które przepisy ustaw nakładają obowiązek uzyskania wpisu do tego Rejestru. Rejestr prowadzą w systemie informatycznym sądy rejonowe (sądy gospodarcze), obejmujące swoją właściwością obszar województwa lub jego część. Rejestr jest jawny. Każdy ma prawo dostępu do danych zawartych w Rejestrze za pośrednictwem Centralnej Informacji. Centralna Informacja wydaje odpisy, wyciągi i zaświadczenia z Rejestru, które mają moc dokumentów wydawanych przez sąd. W aktach rejestrowych prowadzi się zbiór wzorów podpisów osób upoważnionych do reprezentowania podmiotu wpisanego do Rejestru. Każdy ma prawo otrzymać poświadczone odpisy, wyciągi i zaświadczenia o danych zawartych w Rejestrze. Każdy ma prawo przeglądania akt rejestrowych podmiotów wpisanych do rejestru przedsiębiorców. Wpisy do Rejestru podlegają obowiązkowi ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Wpisy w rejestrze dłużników niewypłacalnych nie podlegają obowiązkowi ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Domniemywa się, że dane wpisane do Rejestru są prawdziwe. Wpis do Rejestru jest dokonywany na wniosek, chyba że przepis szczególny przewiduje wpis z urzędu. Organy administracji rządowej i samorządowej, sądy, banki, komornicy i notariusze są obowiązani niezwłocznie informować sąd rejestrowy o zdarzeniach, które podlegają obowiązkowi wpisu do Rejestru z urzędu. Podmioty wpisane do Rejestru są zobowiązane umieszczać w oświadczeniach pisemnych, skierowanych, w zakresie ich działalności, do oznaczonych osób, następujące dane: 1) firmę lub nazwę, 2) oznaczenie formy prawnej prowadzonej działalności, 3) siedzibę i adres, 4) numer w Rejestrze.
Inspekcja Handlowa.
Do zasadniczym celem powołania IH jest ochrona interesów konsumentów oraz interesów gospodarczych państwa. Do zadań Inspekcji Handlowej należy m.in.: kontrola legalności i rzetelności działania przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie produkcji, handlu i usług, kontrola jakości i bezpieczeństwa towarów i usług, w szczególności zagrażających życiu lub zdrowiu konsumentów, prowadzenie centralnych i wojewódzkich laboratoriów kontrolno-analitycznych, organizowanie i prowadzenie polubownego sądownictwa konsumenckiego.
Organem Inspekcji Handlowej jest: Główny Inspektor Inspekcji Handlowej powoływany oraz odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Prezesa UOK i K oraz wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora inspekcji handlowej, który wykonuje w imieniu wojewody zadania i kompetencje Inspekcji Handlowej. Organy Inspekcji Handlowej wykonują zadania określone w ustawie, ale podejmują także kontrole nie planowane, jeżeli wymagają tego okoliczności faktyczne. Uprawnienia organów Inspekcji Handlowych obejmują m.in. uprawnienia do dokonywania inspekcji w wymienionych jednostkach organizacyjnych, inspekcji przewożonych towarów, badania dokumentów i ksiąg.
W razie stwierdzenia w toku inspekcji poważnego naruszenia przepisów albo zasad prawidłowego obrotu towarowego lub działalności usługowej organy Inspekcji Handlowej mogą na piśmie wydać na miejscu do niezwłocznego wykonania zarządzenie, jeżeli konieczne jest natychmiastowe przerwanie stwierdzonego stanu rzeczy jest ze względu na interes społeczny.
Organy Inspekcji Handlowej nie mają jednak upoważnienia do rozstrzygania spraw w drodze decyzji. Organy Inspekcji Handlowej mogą również wytaczać lub popierać powództwo cywilne w postępowaniu karnym, jeżeli wymaga tego interes społeczny.
Układ Europejski.
Prawa i obowiązki stron układu ułożone są na zasadzie asymetrii, tzn. wiele postanowień układu nakłada na wspólnoty europejskie większe obowiązki niż na RP. Zasada ta przyświeca liberalizacji handlu między Wspólnotami Europejskimi a Polską. Strona wspólnotowa, jako partner silniejszy gospodarczo, zgodziła się na wcześniejsze otwarcie dla Polski dostępu do swego rynku towarów i usług. Od 1 stycznia 1997 r. zniosła ona ostatecznie cła przy imporcie towarów z Polski, a rok później - zlikwidowała ostatnie ograniczenia ilościowe (kontyngenty importowe). Polska, ze swej strony, najpóźniej - bo od 1 stycznia 2002 r. - ma znieść pozostałe cła na pochodzące z Unii Europejskiej samochody. Pełna strefa wolnego handlu towarami przemysłowymi powstanie więc z początkiem 2002 r. Harmonogram liberalizacji obrotów towarami przemysłowymi zawarto w Załącznikach I-VII Układu, a towarami rolnymi, spożywczymi i produktami rybołówstwa - w Załącznikach VIII-XI.
Pewne rozwiązania w Układzie Europejskim opierają się na zasadach:
- zasada narodowego traktowania – polega na traktowaniu podmiotów z UE nie mniej korzystnie niż własnych (np. zakładanie przedsiębiorstw), Z postanowień Układu Europejskiego wynika, iż w okresie przejściowym określonym w artykule 6 (po wejściu w żyie, 5 lat, 10 lat) Polska ułatwi podejmowanie działalności na swoim terytorium przedsiębiorstwom i obywatelom Wspólnoty. W tym celu Polska: 1) zapewni, w odniesieniu do zakładania przedsiębiorstw przez przedsiębiorstwa i obywateli Wspólnoty, traktowanie nie mniej korzystne niż traktowanie własnych obywateli i przedsiębiorstw. 2) od dnia wejścia w życie niniejszego Układu, zapewni w odniesieniu do działalności przedsiębiorstw założonych w Polsce przez przedsiębiorstwa i obywateli Wspólnoty traktowanie nie mniej korzystne niż traktowanie własnych przedsiębiorstw i obywateli.
- zasada niedyskryminacji – państwa UE i druga strona Układu mogą przyjmować nowe rozwiązania prawne, ale nie powinny one dyskryminować przedsiębiorców z UE. Z postanowień Układu wynika, że w czasie okresu przejściowego, Polska nie ustanowi żadnych nowych przepisów ani nie podejmie środków, które wprowadzałyby dyskryminację w odniesieniu do zakładania i prowadzenia działalności na terenie Polski przez przedsiębiorstwa i obywateli Wspólnoty, w porównaniu z własnymi przedsiębiorstwami i obywatelami.
- zasada standstill - Od wejścia w życie Układu Europejskiego (a w praktyce Umowy Przejściowej), w handlu między Polską a Wspólnotą obowiązuje tzw. zasada standstill. Zobowiązuje ona do nie wprowadzania żadnych nowych ceł eksportowych lub importowych jak również innych opłat o podobnym znaczeniu oraz do nie podwyższania stosowanych wcześniej ceł i opłat.
Nabywanie nieruchomości przez podmioty z UE:
- przedsiębiorcy z UE mają prawo nabywania nieruchomości w Polsce, jeżeli jest im to bezpośrednio niezbędne dla prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce.
- oddziały przedsiębiorstw zagranicznych mogą nabywać nieruchomości na zasadach jw.
- obywatele UE, którzy chcą w Polsce podjąć działalność na własny rachunek mają również jw.
Działalność gospodarcza jednostek samorządu terytorialnego.
Gmina - Gmina posiada osobowość prawną. W celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi. Gmina oraz inna gminna osoba prawna może prowadzić działalność gospodarczą wykraczającą poza zadania o charakterze użyteczności publicznej wyłącznie w przypadkach określonych w odrębnej ustawie – w ustawie o gospodarce komunalnej uznano, że gmina może wykroczyć przy prowadzeniu działalności gospodarczej poza sferę użyteczności publicznej jeśli są spełnione łącznie dwa warunki (które de facto spełnione są zawsze): a) jeżeli istnieją niezaspokojone potrzeby społeczności lokalnych, b) występujące w gminie bezrobocie, które w znacznym stopniu wpływa ujemnie na poziom życia, a zastosowanie innych działań nie przyniosłoby zmniejszenia bezrobocia. Zadaniami użyteczności publicznej, w rozumieniu ustawy, są zadania własne gminy, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych. W art. 2 Ustawy o gospodarce komunalnej ustawodawca postanowił, iż działalność gospodarcza może być prowadzona przez jednostki samorządu terytorialnego w formach: a) zakładu budżetowego, b) spółek prawa handlowego. Zakład budżetowy – to jednostka organizacji wewnętrznej, może mieć większą lub mniejszą samodzielność, nie ma podmiotowości na zewnątrz, działalność zakładu budżetowego jest działalnością gminy. Działalność gminy w sferze użyteczności publicznej może być prowadzona w formie zakładu budżetowego i w formie spółki (z o.o. lub S.A.). Nadzór nad działalnością gminną sprawowany jest na podstawie kryterium zgodności z prawem. Organami nadzoru są Prezes Rady Ministrów i wojewoda, a w zakresie spraw finansowych - regionalna izba obrachunkowa. Organy nadzoru mogą wkraczać w działalność gminną tylko w przypadkach określonych ustawami.
Powiat - W celu wykonywania zadań powiat może tworzyć jednostki organizacyjne i zawierać umowy z innymi podmiotami. Powiat nie może prowadzić działalności gospodarczej wykraczającej poza zadania o charakterze użyteczności publicznej.
Województwo - W sferze użyteczności publicznej województwo może tworzyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, a także może przystępować do takich spółek. Poza sferą użyteczności publicznej województwo może tworzyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne oraz przystępować do nich, jeżeli działalność spółek polega na wykonywaniu czynności promocyjnych, edukacyjnych i wydawniczych służących rozwojowi województwa.
Skarb Państwa.
Skarb Państwa to Państwo jako podmiot stosunków cywilno – prawnych oraz państwo jako podmiot, określony w odrębnych przepisach, uprawnień wobec państwowych osób prawnych. Osobowość prawną skarbowi państwa nadaje art. 33. KC. Skarb Państwa jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego nie należącego do innych państwowych osób prawnych - art. 34. KC. Skarb Państwa nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania przedsiębiorstw państwowych i innych państwowych osób prawnych, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Przedsiębiorstwa państwowe i inne państwowe osoby prawne nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania Skarbu Państwa - art. 40. 1. KC. Własność i inne prawa majątkowe, stanowiące mienie państwowe, przysługują Skarbowi Państwa albo innym państwowym osobom prawnym - Art. 441 K.C. W sferze stosunków publiczno – prawnych skarb państwa jest podmiotem uprzywilejowanym (imperator, administrator), gdzie władczo wkracza w kompetencje innych podmiotów, np. sfera podatkowa.
Nieruchomości skarbu państwa.
Ustawa o gospodarce nieruchomościami z 1997 roku określa zasady: 1) gospodarowania nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu Państwa oraz własność jednostek samorządu terytorialnego, 2) podziału nieruchomości, 3) scalania i podziału nieruchomości, 4) pierwokupu nieruchomości, 5) wywłaszczania nieruchomości i zwrotu wywłaszczonych nieruchomości, 6) udziału w kosztach budowy urządzeń infrastruktury technicznej, 7) wyceny nieruchomości, 8) działalności zawodowej, której przedmiotem jest gospodarowanie nieruchomościami. Centralnym organem administracji rządowej w sprawach gospodarki nieruchomościami, regulowanych przepisami ustawy, jest Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast. Zasobem nieruchomości Skarbu Państwa gospodarują, starostowie, wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej, a w szczególności: 1) ewidencjonują nieruchomości, 2) zapewniają wycenę tych nieruchomości, 3) sporządzają plany wykorzystania zasobu, 4) zabezpieczają nieruchomości przed uszkodzeniem lub zniszczeniem, 5) wykonują czynności związane z naliczaniem należności za nieruchomości udostępniane z zasobu oraz prowadzą windykację tych należności, 6) współpracują z innymi organami, które na mocy odrębnych przepisów gospodarują nieruchomościami Skarbu Państwa, a także z właściwymi jednostkami samorządu terytorialnego, 7) zbywają, za zgodą wojewody, nieruchomości wchodzące w skład zasobu. Od decyzji wydanych przez starostę, wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej, w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa oraz w sprawach wywłaszczeń, odszkodowań za wywłaszczone nieruchomości i zwrotów tych nieruchomości przysługuje stronie odwołanie do wojewody. Sprzedaż nieruchomości albo oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowej wymaga zawarcia umowy w formie aktu notarialnego. Oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste i przeniesienie tego prawa w drodze umowy wymaga wpisu w księdze wieczystej. Co do zasady nieruchomości są sprzedawane lub oddawane w użytkowanie wieczyste w drodze przetargu.
Wojewoda - w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa, a odpowiednia rada lub sejmik - w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność jednostki samorządu terytorialnego, odpowiednio w drodze zarządzenia lub uchwały, mogą zwolnić z obowiązku zbycia w drodze przetargu nieruchomości przeznaczone pod budownictwo mieszkaniowe lub na realizację urządzeń infrastruktury technicznej albo innych celów publicznych, jeżeli cele te będą realizowane przez podmioty, dla których są to cele statutowe i których dochody przeznacza się w całości na działalność statutową. Przepis ten stosuje się również, gdy sprzedaż nieruchomości następuje na rzecz osoby, która dzierżawi nieruchomość na podstawie umowy zawartej co najmniej na 10 lat, jeżeli nieruchomość ta została zabudowana na podstawie zezwolenia na budowę. Przepisu tego nie stosuje się, w przypadku gdy o nabycie nieruchomości ubiega się więcej niż jeden podmiot spełniający powyższe warunki. Nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa mogą być wnoszone jako wkład niepieniężny (aport) do spółki przez ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa, w drodze umowy. zawartej w formie aktu notarialnego.
Nieruchomości rolne skarbu państwa.
AWRSP jest państwową osobą prawną ustanowioną w ustawie o gospodarce nieruchomościami rolnymi z 1991 roku. Zwierzchni nadzór nad Agencją sprawuje minister właściwy do spraw Skarbu Państwa. Skarb Państwa powierza Agencji wykonywanie prawa własności i innych praw rzeczowych na jego rzecz w stosunku do mienia jego mienia. Agencja, obejmując we władanie składniki mienia Skarbu Państwa, wstępuje w prawa i obowiązki z nimi związane w stosunku do Skarbu Państwa oraz osób trzecich. Agencja wstępuje w prawa i obowiązki po zlikwidowanym państwowym przedsiębiorstwie gospodarki rolnej, w tym również wynikające z decyzji administracyjnych. Mienie nabyte przez Agencję w celu zapewnienia funkcjonowania Biura Prezesa i oddziałów terenowych Agencji stanowi jej własność. Agencja działa na podstawie ustawy oraz statutu. Agencja gospodaruje Zasobem w drodze: 1) sprzedaży mienia w całości lub jego, 2) oddania na czas oznaczony do odpłatnego korzystania osobom prawnym lub fizycznym, 3) wniesienia mienia lub jego części do spółki, 4) oddania na czas oznaczony administratorowi całości lub części mienia w celu gospodarowania, 5) przekazania w zarząd, 6) zamiany nieruchomości. Grunty rolne wchodzące w skład Zasobu mogą być w uzasadnionych gospodarczo przypadkach odłogowane. AWRSP tylko gospodaruje nieruchomościami których prawnym właścicielem jest skarb państwa. Gdy wartość sprzedawanej przez AWRSP nieruchomości przekracza 200 tys. zł – transakcja wymaga zgody Ministra Skarbu Państwa.
Działalność gospodarcza skarbu państwa.
Jednostkami budżetowymi są takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Jednostki budżetowe, z zastrzeżeniem odrębnych przepisów, tworzą, łączą, przekształcają w inną formę organizacyjno-prawną i likwidują: 1) ministrowie, kierownicy urzędów centralnych i wojewodowie oraz inne organy działające na podstawie odrębnych przepisów - państwowe jednostki budżetowe, 2) organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego - gminne, powiatowe lub wojewódzkie jednostki budżetowe. Likwidując jednostkę budżetową organ, określa przeznaczenie mienia znajdującego się w użytkowaniu jednostki; w przypadku państwowej jednostki budżetowej decyzja o przeznaczeniu tego mienia podejmowana jest w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa.
Zakładami budżetowymi są takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które: 1) odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania, 2) pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych. Zakłady budżetowe tworzą, łączą, przekształcają w inną formę organizacyjno-prawną i likwidują: 1) ministrowie, kierownicy urzędów centralnych lub wojewodowie oraz inne organy działające na podstawie odrębnych przepisów - państwowe zakłady budżetowe, 2) organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego - gminne, powiatowe lub wojewódzkie zakłady budżetowe. Organ, o którym mowa powyżej, likwidując zakład budżetowy, określa przeznaczenie mienia znajdującego się w użytkowaniu zakładu; w przypadku państwowego zakładu budżetowego decyzja o przeznaczeniu tego mienia podejmowana jest w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa. Należności i zobowiązania zlikwidowanego zakładu budżetowego przejmuje organ, który go zlikwidował. Podstawą gospodarki finansowej zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy, obejmujący przychody i wydatki stanowiące koszty działalności oraz stan środków obrotowych i rozliczenia z budżetem.
Gospodarstwem pomocniczym jest wyodrębniona z jednostki budżetowej, pod względem organizacyjnym i finansowym, część jej podstawowej działalności lub działalność uboczna. Gospodarstwo pomocnicze pokrywa koszty swojej działalności z uzyskiwanych przychodów własnych, ale może otrzymywać z budżetu dotacje przedmiotowe. Gospodarstwo pomocnicze tworzy, przekształca w inną formę organizacyjno-prawną i likwiduje kierownik jednostki budżetowej, po uprzednim uzyskaniu zgody: 1) właściwego ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody - w przypadku gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych, 2) zarządu jednostki samorządu terytorialnego - w przypadku gospodarstw pomocniczych gminnych, powiatowych i wojewódzkich jednostek budżetowych. Tworząc gospodarstwo pomocnicze kierownik jednostki budżetowej określa nazwę i siedzibę gospodarstwa pomocniczego, nazwę i siedzibę jednostki budżetowej, przedmiot działalności wyodrębnionej z zakresu działalności jednostki budżetowej oraz składniki majątkowe przydzielone gospodarstwu przez jednostkę budżetową. Składniki majątkowe, należności i zobowiązania zlikwidowanego gospodarstwa pomocniczego przejmuje jednostka budżetowa, przy której funkcjonowało gospodarstwo. Podstawą gospodarki finansowej gospodarstwa pomocniczego jest roczny plan finansowy obejmujący przychody, wydatki stanowiące koszty działalności, rachunek wyników, stan środków obrotowych i rozliczenia z budżetem. Nowo utworzone gospodarstwo pomocnicze jednostki budżetowej może otrzymać z budżetu dotację na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe. Sprzedaży usług na rzecz macierzystej jednostki budżetowej gospodarstwo pomocnicze dokonuje według kosztów własnych. Gospodarstwo pomocnicze wpłaca do budżetu połowę osiągniętego zysku. W planie finansowym gospodarstwa pomocniczego jednostki budżetowej wyodrębnia się w szczególności: 1) przychody własne, 2) dotacje z budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego, 3) wydatki na wynagrodzenia i składki naliczane od wynagrodzeń.
Funduszem celowym jest fundusz ustawowo powołany, którego przychody pochodzą z dochodów publicznych, a wydatki przeznaczone są na realizację wyodrębnionych zadań. Fundusz celowy może działać jako osoba prawna lub stanowić wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje organ wskazany w ustawie tworzącej fundusz. Fundusz celowy, który realizuje zadania wyodrębnione z budżetu: 1) państwa - jest państwowym funduszem celowym, 2) gminy, powiatu lub województwa - jest gminnym, powiatowym lub wojewódzkim funduszem celowym. Podstawą gospodarki finansowej funduszu celowego jest roczny plan finansowy. Skarb Państwa nie może tworzyć fundacji.
Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów.
Ustawa określa warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów. Ustawa reguluje zasady i tryb przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję oraz antykonkurencyjnym koncentracjom przedsiębiorców i ich związków, jeżeli te praktyki lub koncentracje wywołują lub mogą wywoływać skutki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – zakres działania ustawy ma charakter eksterytorialny. Ustawy nie stosuje się do: a) zbiorowych układów pracy, które z natury rzeczy naruszają konkurencję pracy, b) kontraktów dotyczących własności intelektualnej i przemysłowej. Ustawa ma charakter publiczno-prawny, zakazuje w trybie administracyjnym określonych działań, zarówno ze strony przedsiębiorców, jak i też ich związków. Praktyki ograniczające konkurencję – istotą praktyki ograniczającej konkurencję jest ograniczenie samodzielności kontrahentów, konkurentów i konsumentów, wymuszające ich uczestnictwo w obrocie gospodarczym na zasadach mniej korzystnych niż by to miało miejsce w warunkach wolnej konkurencji, przez przedsiębiorcę lub grupę przedsiębiorców w następstwie niezgodnego z prawem nadużycia siły rynkowej, jaką daje pozycja na rynku, bądź niezgodnego z prawem porozumienia przedsiębiorców. Przedsiębiorstwo działa bądź celem osiągnięcia nieuzasadnionych zysków (praktyki eksploatujące) i pośrednio godzi to w konkurencję ; (np. nadużycie pozycji dominującej) lub praktyki czysto antykonkurencyjne, których celem jest ograniczenie konkurencji, a dopiero wtórnie zwiększenie zysku (np. stosowanie cen dumpingowch). Praktyki ograniczające konkurencje to, wg ustawy: 1) porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, polegające w szczególności na: a) ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów, b) ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu oraz postępu technicznego lub inwestycji, c) podziale rynków zbytu lub zakupu, d) stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji, e) uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, nie mającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy, f) ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem, g) uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu warunków składanych ofert, w szczególności dotyczących zakresu prac lub ceny, 2) nadużywanie pozycji dominującej na rynku właściwym przez jednego lub kilku przedsiębiorców. Nadużywanie pozycji dominującej polega w szczególności na: 1) bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych cen, w tym cen nadmiernie wygórowanych albo rażąco niskich, odległych terminów płatności lub innych warunków zakupu albo sprzedaży towarów, 2) ograniczeniu produkcji, zbytu lub postępu technicznego ze szkodą dla kontrahentów lub konsumentów, 3) stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji, 4) uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, nie mającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy, 5) przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji, 6) narzucaniu przez przedsiębiorcę uciążliwych warunków umów, przynoszących mu nieuzasadnione korzyści, 7) stwarzaniu konsumentom uciążliwych warunków dochodzenia swoich praw. Czynności prawne będące przejawem nadużywania pozycji dominującej są w całości lub w odpowiedniej części nieważne. Pozycja dominująca - rozumie się przez to pozycję przedsiębiorcy, która umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie mu możliwości działania w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów; domniemywa się, że przedsiębiorca ma pozycję dominującą, jeżeli jego udział w rynku przekracza 40%. Rynek właściwy (relewantny) - rozumie się przez to rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie, cenę oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji. Reguły de minimis (progi bagatelności) – zakazów dot. porozumień nie stosuje się do porozumień bagatelnych: a) kartele horyzontalne (np. kartele cenowe) próg bagatelności wynosi 5 % udziału w rynku właściwym, b) wertykalne - próg bagatelności wynosi 10 % udziału w rynku właściwym. Wyłączenia blokowe (grupowe) - Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, wyłączyć spod zakazu, o którym mowa w art. 5, porozumienia, które przyczyniają się do polepszenia produkcji, dystrybucji towarów lub do postępu technicznego lub gospodarczego, zapewniają nabywcy lub użytkownikowi odpowiednią część wynikających stąd korzyści i które: a) nie nakładają na zainteresowanych przedsiębiorców ograniczeń, które nie są niezbędne do osiągnięcia tych celów, b) nie stwarzają tym przedsiębiorcom możliwości wyeliminowania konkurencji na rynku właściwym w zakresie znacznej części określonych towarów.
Organem stojącym na straży konkurencji jest UOKiK. Prezes Urzędu jest centralnym organem administracji rządowej, powoływanym na 5-cio letnią kadencję przez premiera, jest to organ właściwy w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów. Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad działalnością Prezesa Urzędu (ale tylko formalnie – brak środków nadzoru). Prezes Urzędu może zostać odwołany przez Prezesa Rady Ministrów przed upływem kadencji w przypadku: 1) nawiązania stosunku pracy, z wyjątkiem zatrudnienia na stanowisku profesora w szkole wyższej lub placówce naukowej, 2) podjęcia działalności gospodarczej w charakterze przedsiębiorcy lub objęcia funkcji członka organu zarządzającego lub kontrolnego przedsiębiorcy, 3) skazania prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo popełnione umyślnie, 4) rażącego naruszenia swoich obowiązków, 5) choroby trwale uniemożliwiającej wykonywanie zadań, 6) złożenia rezygnacji. To właśnie Prezesowi UOKiK podlega zgłoszenie zamiaru koncentracji przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 50.000.000 EURO. Obowiązek dotyczy zamiaru: 1) połączenia dwóch lub więcej samodzielnych przedsiębiorców, 2) przejęcia - poprzez nabycie lub objęcie akcji, innych papierów wartościowych, udziałów, 3) utworzenia przez przedsiębiorców wspólnego przedsiębiorcy. Obowiązek zgłoszenia zamiaru koncentracji, o którym mowa powyżej dotyczy również: 1) objęcia lub nabycia akcji albo udziałów innego przedsiębiorcy, powodującego uzyskanie co najmniej 25% głosów na walnym zgromadzeniu lub zgromadzeniu wspólników, 2) objęcia przez tę samą osobę funkcji członka organu zarządzającego albo organu kontrolnego u konkurujących ze sobą przedsiębiorców, 3) rozpoczęcia wykonywania praw z akcji lub udziałów objętych lub nabytych bez uprzedniego zgłoszenia. Prezes Urzędu, w drodze decyzji, wydaje zgodę na dokonanie koncentracji, w wyniku której nie powstanie lub nie umocni się pozycja dominująca na rynku i wskutek czego konkurencja na rynku nie zostanie istotnie ograniczona. Prezes Urzędu zakazuje, w drodze decyzji, dokonania koncentracji, w wyniku której powstanie lub umocni się pozycja dominująca na rynku, wskutek czego konkurencja na rynku zostanie istotnie ograniczona. Postępowanie przed Prezesem Urzędu jest prowadzone jako postępowanie wyjaśniające lub postępowanie antymonopolowe. Postępowanie wyjaśniające może poprzedzać wszczęcie postępowania antymonopolowego. Prezes Urzędu może wszcząć z urzędu, w drodze postanowienia, postępowanie wyjaśniające, jeżeli okoliczności wskazują na możliwość naruszenia przepisów ustawy, w sprawach dotyczących określonej gałęzi gospodarki oraz w sprawach dotyczących ochrony interesów konsumentów. Postępowanie wyjaśniające ma na celu: 1) wstępne ustalenie, czy nastąpiło naruszenie przepisów ustawy uzasadniające wszczęcie postępowania antymonopolowego, w tym, czy sprawa ma charakter antymonopolowy, 2) badanie rynku, w tym określenie jego struktury i stopnia koncentracji. Od wniosków o wszczęcie postępowania antymonopolowego przed Prezesem Urzędu przedsiębiorcy i związki przedsiębiorców uiszczają opłaty. Od decyzji Prezesa Urzędu przysługuje odwołanie do sądu antymonopolowego w terminie dwutygodniowym od dnia jej doręczenia. Postępowanie w sprawach odwołań od decyzji Prezesa Urzędu toczy się według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu w sprawach gospodarczych. Prezes Urzędu może nałożyć, w drodze decyzji, na przedsiębiorcę karę pieniężną w wysokości stanowiącej równowartość od 1.000 do 5.000.000 euro.
Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności: wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług, wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, naśladownictwo produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie, utrudnianie dostępu do rynku, przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, a także nieuczciwa lub zakazana reklama oraz organizowanie systemu sprzedaży lawinowej.
W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać: 1) zaniechania niedozwolonych działań, 2) usunięcia skutków niedozwolonych działań, 3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, 4) naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych, 5) wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych, 6) zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego - jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.
Sąd, na wniosek uprawnionego, może orzec również o wyrobach, ich opakowaniach, materiałach reklamowych i innych przedmiotach bezpośrednio związanych z popełnieniem czynu nieuczciwej konkurencji. W szczególności sąd może orzec ich zniszczenie lub zaliczenie na poczet odszkodowania.
Ciężar dowodu prawdziwości oznaczeń lub informacji umieszczanych na towarach albo ich opakowaniach lub wypowiedzi zawartych w reklamie spoczywa na osobie, której zarzuca się czyn nieuczciwej konkurencji związany z wprowadzeniem w błąd.
W ramach zarządzenia tymczasowego sąd może ustanowić zakaz zbywania, zbywania po określonej cenie lub innego wprowadzania do obrotu określonych towarów, jak również zakaz prowadzenia reklamy określonej treści.
Sąd rozpoznaje wniosek o zabezpieczenie powództwa niezwłocznie. Sąd orzeka na posiedzeniu niejawnym w składzie jednoosobowym.
W razie wniesienia oczywiście bezzasadnego powództwa z tytułu nieuczciwej konkurencji, sąd, na wniosek pozwanego, może nakazać powodowi złożenie jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie.
Pomoc publiczna dla przedsiębiorców.
Pomoc publiczna dla przedsiębiorców, zwana dalej "pomocą", stanowi przysporzenie korzyści finansowych określonemu przedsiębiorcy w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Przysporzenie takie stanowi pomoc, jeżeli: 1) jest realizowane bezpośrednio z krajowych środków publicznych lub z takich środków przekazanych innym podmiotom albo pomniejsza lub może pomniejszyć te środki oraz 2) narusza lub grozi naruszeniem konkurencji przez uprzywilejowanie niektórych przedsiębiorców lub produkcji niektórych towarów. Przepisy ustawy stosuje się do pomocy udzielanej w dowolnej formie, w szczególności w formie: 1) dotacji oraz ulg i zwolnień podatkowych, 2) dokapitalizowania przedsiębiorców na warunkach korzystniejszych od oferowanych na rynku, 3) pożyczek lub kredytów udzielanych na warunkach korzystniejszych od oferowanych na rynku, 4) poręczeń lub gwarancji udzielanych przedsiębiorcom lub za zobowiązania przedsiębiorców - na warunkach korzystniejszych od oferowanych na rynku, 5) zaniechania poboru, odroczenia płatności lub rozłożenia na raty płatności podatku bądź zaległości podatkowej oraz umorzenia zaległości podatkowej bądź odsetek za zwłokę, 6) umorzenia bądź zaniechania ustalania lub poboru należnych od przedsiębiorcy świadczeń pieniężnych, stanowiących środki publiczne w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, innych niż podatki, albo odraczania lub rozkładania na raty płatności takich świadczeń, 7) zbycia lub oddania do korzystania mienia będącego własnością Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych albo jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków - na warunkach korzystniejszych od oferowanych na rynku, z wyjątkiem zbycia lub oddania do korzystania mienia będącego własnością Skarbu Państwa, przejętego w celu zabezpieczenia roszczeń wynikających z udzielonych poręczeń lub gwarancji Skarbu Państwa. Udzielanie pomocy jest niedopuszczalne, chyba że pomoc ta jest udzielana zgodnie z warunkami określonymi w niniejszej ustawie lub w ratyfikowanych umowach międzynarodowych regulujących udzielanie pomocy, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, w szczególności w Układzie Europejskim ustanawiającym stowarzyszenie między RP, z jednej strony, a Wspólnotami Europejskimi i ich Państwami Członkowskimi, z drugiej strony. Dopuszczalna jest pomoc konieczna do pobudzenia długookresowego rozwoju obszarów charakteryzujących się poziomem produktu krajowego brutto na jednego mieszkańca niższym niż 75% średniego poziomu produktu krajowego brutto na jednego mieszkańca we Wspólnotach Europejskich jako całości, mierzonego jako średnia za okres ostatnich trzech lat. Dopuszczalna jest pomoc wspierająca rozwój eksportu: 1) przeznaczona na pokrycie kosztów udziału w targach, badań studialnych lub usług doradczych niezbędnych dla wypromowania nowego produktu lub istniejącego produktu na nowych rynkach lub 2) niezakłócająca konkurencji z przedsiębiorstwami z państw członkowskich Wspólnot Europejskich. Pomoc regionalna jest dopuszczalna, jeżeli równocześnie: 1) stanowi element polityki regionalnej, 2) jest zróżnicowana co do form, wielkości oraz okresu stosowania w zależności od rodzaju i skali problemów występujących na danym obszarze, 3) nie przekracza dopuszczalnych maksymalnych wielkości pomocy wyrażonych w kategoriach kosztów inwestycji lub utworzonych nowych miejsc pracy, 4) uwzględnia przewidywany lub faktyczny udział poszczególnych sektorów gospodarczych w przyznawanej pomocy.
Pomoc horyzontalna - dopuszczalna jest pomoc przeznaczona na: 1) restrukturyzację przedsiębiorstw oraz pomoc doraźną, 2) prace badawczo-rozwojowe, 3) utrzymanie poziomu zatrudnienia lub utworzenie nowych miejsc pracy w przedsiębiorstwach, 4) rozwój małych i średnich przedsiębiorców, 5) ochronę środowiska, 6) szkolenia na potrzeby określonych przedsiębiorców, bezpośrednio związane z rozwojem ich przedsiębiorstw. Pomoc horyzontalna, może być udzielona wyłącznie przedsiębiorcy znajdującemu się w trudnej sytuacji ekonomicznej, w celu przywrócenia długookresowej zdolności konkurowania na rynku. Przedsiębiorcą w trudnej sytuacji ekonomicznej jest przedsiębiorca, który traci zdolność do konkurowania na rynku, co wyraża się w szczególności zmniejszeniem obrotów przedsiębiorstwa, nadmierną zdolnością produkcyjną, wzrostem zapasów, spadkiem zyskowności lub stratą, wzrostem zadłużenia lub niemożnością uzyskania bankowych kredytów, poręczeń lub gwarancji. Pomoc sektorowa jest możliwa w sektorach uznanych za wrażliwe. Dopuszczalna jest pomoc udzielana przedsiębiorcom działającym w sektorach uznanych za wrażliwe, w tym pomoc regionalna i horyzontalna, jeżeli: 1) przyspiesza niezbędne zmiany lub rozwój określonych sektorów lub 2) przywraca długookresowe funkcjonowanie określonych sektorów, lub 3) łagodzi społeczne i gospodarcze koszty zmian w określonych sektorach.
Zakres i maksymalne wielkości pomocy, w tym regionalnej i horyzontalnej, dopuszczalnej w określonym sektorze uznanym za wrażliwy ze względu na szczególne warunki działania przedsiębiorców w tym sektorze i potencjalny wpływ udzielenia pomocy na konkurencję, powinny wspierać przekształcenia strukturalne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania gospodarki. Organem nadzorującym pomoc jest Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Do zadań organu nadzorującego należy w szczególności: 1) nadzorowanie pomocy, 2) monitorowanie pomocy, 3) opracowywanie i przedstawianie Radzie Ministrów sprawozdań zawierających informacje o wynikach nadzorowania pomocy, 4) realizacja, na zasadzie wzajemności, zobowiązań międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie wymiany informacji o pomocy udzielonej przedsiębiorcom, 5) ocena skuteczności oraz efektywności pomocy. Nadzorowanie pomocy obejmuje: 1) kontrolę zgodności udzielanej pomocy z niniejszą ustawą oraz ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi regulującymi udzielanie pomocy, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, 2) podejmowanie działań pokontrolnych. Monitorowanie pomocy obejmuje gromadzenie oraz przetwarzanie informacji o udzielonej pomocy, a w szczególności o jej rodzajach, formach oraz wielkości.
Przeczytaj podobne teksty
Czas czytania: 302 minuty
Ciekawostki ze świata
Treść zweryfikowana i sprawdzona
Zgodnie z misją, Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby dostarczać rzetelne i sprawdzone treści edukacyjne.
Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany materiał został zweryfikowany przez Redakcję lub ekspertów współpracujących z serwisem.
Weryfikacja tekstu odbywa się na następujących poziomach:
1. Sprawdzenie tekstu pod kątem ewentualnych błędów ortograficznych, stylistycznych, interpunkcyjnych lub innych.
2. Weryfikacja tekstu pod kątem błędów rzeczowych.
3. Sprawdzenie materiału pod kątem ich aktualności.
Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany materiał został zweryfikowany przez Redakcję lub ekspertów współpracujących z serwisem.
Weryfikacja tekstu odbywa się na następujących poziomach:
1. Sprawdzenie tekstu pod kątem ewentualnych błędów ortograficznych, stylistycznych, interpunkcyjnych lub innych.
2. Weryfikacja tekstu pod kątem błędów rzeczowych.
3. Sprawdzenie materiału pod kątem ich aktualności.