Prawo gospodarcze z GWSH

Prawo gospodarcze- to zespół norm prawnych, które powstają na tle lub w związku z wykonywaniem działalności gospodarczej
W doktrynie wyróżnia się 3 podstawowe koncepcje metodologiczne wyodrębniania prawa gospodarczego:
1. koncepcja pluralistyczna
2. koncepcja dualistyczna
3. koncepcja monistyczna
Koncepcja pluralistyczna polega na wyodrębnieniu w ramach każdej z tradycyjnych gałęzi prawa, wyspecjalizowanych tematycznie zespołów norm prawnych, odnoszących się do prowadzenia działalności gospodarczej np. W ramach prawa cywilnego wyodrębnia się prywatne prawo gospodarcze cywilne(handlowe), w ramach pr. administracyjnego wyodrębnia się pr. adminis. gospodarcze(publiczne pr.gospodarcze), w ramach pr. Międzynarodowego wyróżnia się pr. Międzynarodowe gospodarcze.
Koncepcja dualistyczna- zgodnie z nią zakłada się konieczność rozróżnienia (administracyjnego) publicznego pr.gospodar. oraz gospodarczego prawa prywatnego. Prawo gospodarcze publiczne powinno obejmować ogół norm prawnych określających zakres przedmiotowy, problematyka dotycząca działalności gospodarczej, komercjalizacjach, prywatyzacjach, formy prawne i tryb ingerencji (interwencjonalizmu państwa w sferze stosunków gospodarczych). Prawo gospodarcze prywatne obejmuje normy o charakterze cywilnoprawnym odnoszące się do podmiotu, które zawodowo wykonują działalność gospodarczą oraz reguluje stosunki cywilnoprawne, w których podmioty te uczestnicz ą. Do prawa gospodarczego zaliczamy 4 zasadnicze grupy norm cywilnoprawnych:
I grupa- przepisy określające zasady i tryb tworzenia, przekształcania i likwidacji podmiotów gospodarczych. II grupa- prawo kontraktów zawieranych w obrocie gospodarczym. III grupa- normy zaliczane do prawa własności przemysłowej(np. Patenty) IV grupa- przepisy zaliczane do prawa cywilnego procesowego, określające zasady i tryb rozstrzygania sporów między uczestnikami obrotu gospodarczego.
Koncepcja monistyczna- przyjmuje za jedyne i wystarczające kryterium wyodrębniania prawa gospodarczego, charakter i przedmiot regulowanych stosunków społecznych, wynikających z prowadzonych działalności gospodarczej.
Publiczne prawo gospodarcze-obejmuje ogół regulacji prawnych określających zakres przedmiotowy, normy prawne i tryb ingerencji państwa w sferę stosunków gospodarczych. Przedmiotem są działania lub zachowania organów państwowych lub samorządowych, które stanowią wyraz prawnie określonych kompetencji interwencyjnych państwa w sferę swobodnego obrotu gospodarczego. Przez kompetencje interwencyjne rozumie się tu wszelkie czynności władzy publicznej bez względu na ich formę oraz charakter prawny które powodują korektę lub ograniczenie działania czystego mechanizmu rynkowego.
Do kompetencji interwencyjnych zaliczamy:
- akty normatywne wprowadzające ograniczenia reglamentacyjne w działalności gospodarczej np. . w zakresie reglamentacji cen, kontygnatów.
- Indywidualne akty administracyjne np. Koncesja, zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej.
- Porozumienia administracyjne np. Porozumienie komunalne dwóch jednostek samorządu terytorialnego.
- Czynności materialno- techniczne np. Opracowanie planów gospodarczych.
Pierwsze regulacje dotycząca dział gosp: Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 1927r; Konstytucja Marcowa 1921r; Konst. Kwietniowa 1935r.
Ustawa z 1988r o działalności gospodarczej(każdy może prowadzić dział.gosp. przestrzegając obowiązujących ustaw; ustawa 1999r. Prawo działalności gosp., po jej uchyleniu uchwalono ustawę z 2.07.2004r o swobodzie dział.gosp.
Zasady podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej:
- zasada wolności gospodarczej art. 6 „wolne dla każdego”
- zasada równości ”każdy podmiot działalności gospodarczej jest równy”
- zasada konkurencji art. 7 i 17.
Zasady odnoszące się do sfery stosunków pr. Miedzy organami władzy publicznej a przedsiębiorcą:
- obowiązek wspierania rozwoju przedsiębiorczości i zatrudniania spraw przedsiębiorców w najkrótszym możliwym terminie art. 8
- zasada udzielania pomocy publicznej dla przedsiębiorców art. 7
- zasada dotycząca współdziałania organów państwa z organizacjami przedsiębiorców art. 12
- zasada przeprowadzania jednej kontroli przedsiębiorcy art. 9
- zasada załatwiania spraw administracji publicznej bez zbędnej zwłoki art. 11.
Działalność gospodarcza- zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie , rozpoznawanie, wydobywanie kopalin ze złóż a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, prawna, jednostka organizacyjna nie będąca osoba prawną i której odrębna ustawa nadaje zdolność prawną- wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Osoba fizyczna – każdy człowiek (podmiot prawa cywilnego), musi posiadać zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych.
Osoba prawna – struktura społeczna, organizacja, grupa osób, która w stosunkach majątkowych występuje jako jeden podmiot. Może być reprezentowana przez przedstawicieli, posiada swój własny i odrębny majątek (sp. akcyjna, sp. z o.o., spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe, stowarzyszenia, fundacje, partie polityczne, wyższe szkoły państwowe, gmina)
Jednostki organizacyjne nie będące osobą prawną, którym ustawa przyznaje zdolność prawną: sp. osobowe prawa handlowego (sp. jawna, sp. komandytowa, sp. partnerska, sp. komandytowo-akcyjna, wspólnoty mieszkaniowe, sp. akcyjna i z o.o. w organizacji)
Podmioty zagraniczne: - osoby zagraniczne (osoba fizyczna mająca stałe miejsce zamieszkania za granicą i nie posiadająca obywatelstwa polskiego, osoba prawna z siedzibą za granicą, jednostka organizacyjna nie będąca osobą prawną, posiadająca zdolność prawną z siedzibą za granicą) - przedsiębiorcy zagraniczni (osoba zagraniczna,która prowadzi działgosp.za granicą)
Osoba zagraniczna – zasady:
- osoby zagraniczne pochodzące z UE mogą podejmować i prowadzić dział.gosp. na takich samych zasadach jak przedsiębiorcy polscy
- cudzoziemcy, obywatele innych państw niż w/w, którzy mają pozwolenie przebywania na terytorium Polski mogą podejmować i prowadzić dział.gosp. na takich samych zasadach jak obywatele polscy
- osoby zagraniczne inne niż w/w mogą podejmować i prowadzić dział.gosp. wyłącznie w formie sp. komandytowej, komandytowo-akcyjnej, sp. z o.o. i akcyjnej oraz przystępować do takich spółek, obejmować bądź nabywać ich udziały i akcje o ile umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej.
Przedsiębiorca zagraniczny – zasady: przeds. zagr. może prowadzić w Polsce dział.gosp. jedynie w formie oddziału(mogą prowadzić przeds.zagr. wyłącznie w zakresie przedmiotu działalności przedsiębiorcy zagranicznego. Oddziały podlegają wpisowi do KRS) lub przedstawicielstwa (przeds.zagr. może prowadzić dział.gosp. tylko w zakresie reklamy i promocji. Przedstawicielstwo podlega wpisowi do rejestru przedstawicielstw prowadzonego przez Ministra Gospodarki.)
Obowiązki uniwersalne przedsiębiorców:
1.obowiązek wpisu do rejestru- Krajowego Rejestru Sądowego lub Ewidencji Działalności Gospodarcze
KRS składa się z: rejestru przedsiębiorców; rejestru stowarzyszeń, fundacji i innych organizacji społecznych; rejestru dłużników niewypłacalnych.
Rejestr Ewidencji Dział.Gosp. jest prowadzony tylko dla osób fizycznych, przez organy gminy (wójt, burmistrz, prezydent). Osoba fizyczna wypełniająca wniosek o dokonanie wpisu musi podać imię i nazwisko, adres, miejsce prowadzenia dział.gosp., przedmiot prowadzonej dział., termin rozpoczęcia działalności. Organ ewidencyjny w terminie do 14 dni doręcza zaświadczenie o wpisie do ewidencji.
Wykreślenie z ewidencji i odmowa wpisu do ewidencji następuje w drodze decyzji administracyjnej.
2.obowiązek przestrzegania tzw. przepisów policyjnych (dotyczą ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia, ochrony środowiska)
3.obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych jeżeli przepisy szczegółowe tak stanowią.
4.obowiązek dokonywania i przyjmowania płatności za pośrednictwem rachunku bankowego jeśli stroną transakcji z której wynika płatność jest inny przedsiębiorca oraz jeżeli jednorazowa wartość transakcji przekracza 15 tyś. euro
5.obowiązek oznaczenia towaru wprowadzonego do obrotu na zasadach określonych w ustawie.
Formy reglamentacji działalności gospodarczej:
1.koncesja-rezygnacja państwa z monopolu na rzecz innych odbiorców. Jest wymagana na:
-szukanie, rozpoznawanie, wydobywanie kopalin
-ochrona osób i mienia
-wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, paliwem i energią
-rozpowszechnianie programów radiowych i TV
-przewóz lotniczy
Organem koncesji jest minister właściwy ze wzgl. na przedmiot dział.gosp. Jeżeli przepisy szczególne stanowią inaczej organem koncesyjnym jest organ administracji publicznej upoważniony na podst. ustawy do udzielania, odmowy, zmiany i cofania koncesji.
Promesa koncesji- przyrzeczenie wydania koncesji, w formie decyzji administracyjnej na 6 miesięcy.
Koncesja wydawana jest na czas 5-50lat zawsze w formie decyzji administracyjnej. Organ koncesyjny może odmówić wydania koncesji lub ją ograniczyć:
-gdy przedsiębiorca nie spełnia warunków wykonywania dział.gosp. objętej koncesją określonych w ustawie lub warunków podanych do wiadomości przedsiębiorcom
-ze wzgl. na zagrożenie obronności i bezpieczeństwa państwa lub obywateli
- jeżeli w wyniku przeprowadzonego przetargu udzielono koncesji innemu przedsiębiorcy
-w przypadkach określonych w odrębnych przepisach
Przyczyny obligatoryjne cofnięcia koncesji:
a)organ koncesyjny cofa koncesję w przypadku gdy
-wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania dział. objętej koncesją
-przedsiębiorca nie podjął w wyznaczonym terminie działalności objętej koncesją, mimo wezwania organu koncesyjnego lub trwale zaprzestał wykonywania dział. objętej koncesją
b)organ koncesyjny cofa koncesję lub zmienia jej zakres w przypadku gdy:
-rażąco narusza warunki określone w koncesji lub inne warunki wykonywania dział. objętej koncesją
-w wyznaczonym terminie nie usunął stanu faktycznego lub prawnego niezgodnego z warunkami określonymi w koncesji lub z przepisami regulującymi dział. objętą koncesją
Przesłanki fakultatywne cofnięcia koncesji:
-organ koncesyjny może cofnąć koncesję lub zmienić jej zakres ze wzgl. na zagrożenie obronności i bezpieczeństwa państwa lub obywateli oraz w razie ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy.
2.Zezwolenie to decyzja administracyjna o charakterze związanym, koncesja ma charakter uznaniowy. Zezwolenia wydawane są przez organy administracji rządowej i samorządowe na czas oznaczony.
3.Działalność regulowana -dział.gosp. której wykonywanie wymaga spełnienia szczególnych warunków określonych przepisami prawa. Warunkiem wykonywania dział. regulowanej jest uzyskanie wpisu we właściwym rejestrze prowadzonym przez odpowiednie organy określone w odrębnych przepisach.
Działalnością regulowaną jest:
-świadczenie usług turystycznych
-organizacja profesjonalnych zawodów sportowych
-kształcenie podyplomowe np. lekarzy
-działalność detektywistyczna
Przyczyny odmowy wpisu-organ z drodze decyzji odmawia wpisu w przypadku gdy:
-wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania dział.gosp.
-przedsiębiorcę wykreślono z rejestru dział. regulowanej
Zakaz wykonywania działalności regulowanej:
-gdy przedsiębiorca złożył oświadczenie niezgodne ze stanem faktycznym;
-przedsiębiorca nie usunął naruszeń warunków wymaganych do wykonywania dział. regulowanej w wyznaczonym terminie
-organ prowadzący rejestr stwierdził rażące naruszenie warunków wymaganych do wykonywania dział.regul. przez przedsiębiorcę
Wykreślenie:
-przedsiębiorca, którego wykreślono z rejestru może uzyskać ponowny wpis nie wcześniej niż po upływie 3lat od dnia wydania decyzji o wykreśleniu
-organ prowadzący rejestr działalności regulowanej wykreśla wpis przedsiębiorcy w rejestrze na jego wniosek.
Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym samorządnym i samofinansującym się przedsiębiorcą posiadającym osobowość prawną. Samodzielność oznacza iż organy przedsiębiorstwa samodzielnie podejmują wszelkie decyzje. Do organów przedsiębiorstwa państwowego zaliczamy: dyrektora, rada pracownicza, ogólne zebranie pracowników. Organem założycielskim dla przed. Panstwow. jest wojewoda. Ograniczeniem samodzielności przed. Panstwow. jest ustanowienie Rady Nadzorczej, która przejmuje kompetencje organu założycielskiego, która kontroluje i nadzoruje działalność gospodarczą. Fakultatywnie powołuje się rade nadzorcza jeśli przewiduje to akt o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego. Obligatoryjnie rade nadzorczą ustanawia się w przypadku zawarcia umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem państwowym( tzw. Kontrakt menedżerski).
Samorządność- udział załogi w zarządzaniu przedsiębiorstwem państwowym.
Do organów samorządu załogi zaliczamy:
- ogólne zebranie pracowników( statut)
- Rada pracownicza( plany roczne, referenda, opinie o przyznanie medali)
- Rada zakładowa( każdy zakład ma swoich przedstawicieli)
Organy wewnętrzne:
- prezydium Rady pracowniczej
- komisje i zespoły (organy opinio- doradcze) osoby które maja specjalistyczna wiedzę
- komisje wyborcze (charakter doraźny)
Do organów samorządu załogi należą kompetencje:
- stanowiące (uchwałodawcze)
- opiniodawcze
- kontrolne (kontrola dyrektora)
- prawo do występowania z wnioskami i inicjatywami.
Samofinansowanie- utrzymuje się z zysku, samo decyduje o podziale dochodów. Przedsiębiorca państwowy pokrywa koszty działalności z przychodów.
Odstępstwo od zasady samofinansowania się to przedsiębiorstwa użyteczności publicznej. Są to takie przedsiębiorstwa które mają na celu stałe i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb mieszkańców( ludności) w szczególności w zakresie transportu, zarządzania zielenią miejską, utrzymanie cmentarzy.
Tworzenie przedsiębiorstwa państwowego:
- Sporządzenie aktu założycielskiego przedsieb. Państwowego (tworzy organ założycielski)
- Wyposażenie w majątek przedsieb. Państwowego
- Powołuje się organy przed.panstwowego.
- Rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym- rejestrze przedsiębiorców
Statut przedsiębiorstwa państwowego- uchwala ogólne zebranie pracowników na wniosek dyrektora, określa miedzy innymi zasady tworzenia oddziałów i filii w przedsiębiorstwie, system kontroli wewnętrznej, zasady rozstrzygania sporów miedzy jednostkami organizacyjnymi przedsiębiorstwa.
Statut samorządu załogi przed. państwowego uchwala ogólne zebranie pracowników, na wniosek rady pracowniczej określa wszystko co dotyczy pracowników.
Regulamin organizacyjny przed.panstwowego ustała dyrektor po zasięgnięciu opinii rady Pracowniczej, wskazuje na osoby zarządzające przedsiębiorstwem na ich kompetencje i kwestie odpowiedzialne za podejmowane decyzje.
Podmioty zarządzające przedsiębiorstwem: dyrektor przedsiębiorstwa.
Powołanie dyrektora: Powołuje się go na okres 5 lat, lub czas nieokreślony poi przeprowadzeniu konkursu na stanowisko dyrektora. Dyrektora powołuje rada Pracownicza czasem jest to organ założycielski. Organ założycielski powołuje go w 3 sytuacjach:
- w nowo utworzonym przedsiębiorstwie
- w przed. użyteczności publicznej
- jeśli rada pracownicza nie powoła dyrektora w ciągu 6 miesięcy.
Odwołanie dyrektora:
Rada pracownicza odwołuje fakultatywnie (jeżeli istnieją uzasadnione przesłanki) lub obligatoryjnie (jeżeli dyrektor naruszy zakaz konkurencji)
Organ założycielski odwołuje fakultatywnie (gdy prowadzi on działalność na stratę, dopuszcza się przestępstwa itd.) lub obligatoryjnie kiedy:
- dojdzie do zawarcia kontraktu menedżerskiego
- postępowanie naprawcze
- likwidacja przedsiębiorstwa
- upadłość przedsiębiorstwa
- przedsieb. Użyteczności publicznej
- jeśli rada Pracownicza nie odwoła dyrektora który naruszył zakaz konkurencji.
Formy zarządu sprawowane w przedsieb. Państwowym:
a) umowa o zarządzaniu przedsiębiorstwem (kontrakt menedżerski) ma na celu zwiększenie efektywności zarządzania przedsiębiorstwem państwowym. Organ założycielski może powierzyć zarządzanie przedsieb. Państwowym osobie fizycznej lub prawnej( umowa zawierana na czas oznaczony nie krótszy niż okres 3 lat). Z chwila objęcia obowiązków przez zarządcę organ założycielski odwołuje dyrektora, ulęgają rozwiązaniu organy i ustanawia się rade nadzorcza , która sprawuje stały nadzór nad zarządcą.
b) Postępowanie naprawcze zostaje wszczęte przez organ założycielski w przypadku gdy przedsieb. Prowadzi działalność ze strata. Organ założycielski wyznacza i odwołuje osobę wykonującą zarząd komisaryczny. Z chwila ustanowienia zarządu komisarycznego, organy przedsiębiorstwa ulęgają rozwiązaniu a dyrektor zostaje odwołany przez organ założycielski. Zarząd komisaryczny ma następujące prawa i obowiązki:1. sporządza program naprawy przedsiębiorstwa. 2.przejmuje obowiązki i prawa organów przedsiębiorstwa. 3. co 3 miesiące składa sprawozdanie ze swojej działalności.
c) Likwidacja przedsiębiorstwa polega na zadysponowaniu składnikami materialnymi i nie materialnymi przedsiębiorstwa i wykreśleniu z rejestru przedsiębiorców o zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli. O likwidacji decyduje organ założycielski o ile nie zgłosi sprzeciwu minister skarbu państwa. Ma miejsce jeżeli:1. przedsiębiorstwo nie przynosi zysku w ciągu 6 miesięcy, 2. prawomocnym wyrokiem sadu zakazano prowadz.działanosci, 3. z wnioskiem zwrócił się zarząd komisaryczny, 4. ponad połowa aktywów przedsiębiorstwa stanowią udziały inne tytuły uczestnictwa w spółkach lub oddano do używania innym osobom na podstaw. Umów prawa cywilnego. Z chwila ogłoszenia likwidacji organ założycielski odwołuje dyrektora ulęgają rozwiązaniu organy zarządu załogi i ustanawia się likwidatora.
d) Upadłość której celem jest zaspokojenie wierzycieli. Upadłość orzeka sad na wniosek i kieruje do przeds.panstwowego syndyka masy upadłościowej, upadłość to niewypłacalność.
Komercjalizacja- zgodnie z ustawa polega ona na przekształceniu przeds. Państwowego w spółkę. Komercjalizacja zwykła- przekształcenie w Jednoosobową Spółkę Skarbu Państwa działa w formie spółki kapitałowej. komercjalizacja z konwersja wierzytelności- przekształcenie przed. państwowego w spółkę z o.o. z udziałem skarbu państwa i wierzycielami. Decyzje podejmuje minister skarbu Państwa.
Organy JSSP:
- Zarząd
- Walne zgromadzenie akcjonariuszy
- Rada Nadzorcza
Prywatyzacja- kapitałowa polega na zbyciu akcji lub udziałów JSSP lub nabyciu akcji lub udziałów w wyniku komercjalizacji zwykłej- wówczas pojawia się współwłaściciel( udziałowiec) prywatny. Prywatyzacja pośrednia kapitałowa- JSSP podnosi swój kapitał zakładowy emitując akcje. Prywatyzacja pośrednia w innym celu- decyzje podejmuje Minister skarbu państwa. tryby zbycia akcji:
1. przetarg publiczny
2. rokowanie publiczne
3. oferta
przepisy przewidują możliwość nabycia przez uprawnionych pracowników akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw na zasadach uprzywilejowanych. Bezpośrednia prywatyzacja polega na rozporządzeniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi przedsiębiorstwa przez sprzedaż przedsiębiorstwa, wniesienie przedsiębiorstwa do spółki lub oddanie do odpłatnego korzystania. Tu decyzje podejmuje organ założycielski. tryby zbycia akcji:
1. sprzedaż w drodze przetargu lub rokowań
2. wniesienie przedsiębiorstwa do spółki
3. umowa np. leasingowa