Charakterystyka Michasia
Nowela Henryka Sienkiewicza pt. „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela” opisuje losy jedenastoletniego chłopca, wychowywanego w zaborze pruskim. Michaś był Polakiem, pochodził z szlacheckiej rodziny. Mieszkał ze swoim korepetytorem panem Wawrzynkiewiczem. Chlopak uczeszczał do szkoły niemieckiej, ponieważ w tamtych czasach innej nie było. „Rodzina Michasia była niegdyś bardzo zamożna, ale- za dużo kochali... więc rozmaite burze rozwijały fortunę...” Świadczy to o tym, że kochali Polskę i wskutek pomocy stracili majątek. Jego ojciec zginą w powstaniu styczniowym, pozostała zawsze licząca na niego matka i siostra- Lola. Mama pragnęła, aby syn przynosił dobra cenzurę na Boże Narodzenie.
Opisując wygląd chłopaka można stwierdzić, że przypominał matkę. Jego nauczyciel kochający się w pani Marii, podnosząc głowę i obserwując chłopca, nieraz myślał, że patrzy na kobietę. Michaś miał delikatne rysy twarzy „ czoło z cieniem padającym od bujnych włosów, ten sam łagodny zarys brwi, a szczególnie głos prawie jednakowy.” Młodzieniec poradziłby sobie w szkole, ponieważ był dzieckiem o średnich zdolnościach naukowych. Niestety chłopak nie mógł znaleźć uznania u niemieckich nauczycieli. Każdą wolna chwilę wykorzystywał na naukę, co wpływało na niepozytywny wygląd zewnętrzny. Z czasem Michaś wypiękniał i wyglądał jak chłopak z obrazu.
Jedenastolatek wykazywał dojrzałość, odpowiedzialność i siłę charakteru. Był upartą istotą, nie podawającą się i wierzącą w poprawę swoich niskich ocen. Silnie związany z matką nie mógł jej zawieść, bał się by nie sprawić jej do zawodu. Kolejnymi cechami chłopca była wrażliwość i nerwowość. Naukę utrudniał mu polski akcent. Zdaniem korepetytora „ nie był tępy, ale należał do tego rodzaju dzieci, których zdolności, z początku średnie, rozwijają się dopiero później razem z siłami fizycznymi i zdrowiem”. Michaś, czym bardziej przykładał się do nauki, był słabszy psychicznie i fizycznie, wpływało to na coraz gorsze stopnie nauki w szkole. Przeżywał dramat i próbował spełnić oczekiwania kochającej matki, mimo z braku swoich starań.
Podsumowując charakterystykę można stwierdzić, że chłopak miał zbyt duże ambicje. Zawsze miał jeden cel, do którego dążył, dzięki kochającej matki, a na resztę nie zwracał uwagi. Michaś zawsze chciał dorównać wyobrażeniom matki, ponieważ ksiądz z Zalesia szantażował go, że jego oceny w szkole zależą od zdrowia matki. Bohater został zniszczony przez bezdusznych niemieckich nauczycieli. Był Polakiem i wszystko dążyło do tego żeby nigdy nie stał się Niemcem. Ciężar, który utrzymywał drugoklasista był zbyt wielki. Michaś poświęcał wiele czasu na uczenie i w Bożonarodzeniową noc zmarł. Pamięć po nim została. Chłopak nie miał głowy do nauki, lecz jego serce wielkie było...