I Wojna Światowa była niespotykaną do tej pory formą działań wojennych, szczególnie biorąc po uwagę jej rozmiary i natężenie. Prowadzona była praktycznie w całej Europie, oraz w Azji i Afryce. Była to wojna totalna, czyli prowadzona wbrew wszelkim ograniczeniom prawnym i moralnym. Jej celem było nie tylko zniszczenie sił zbrojnych przeciwnika, lecz także całego jego narodu wszystkimi dostępnymi środkami i metodami. Dotyczyła ona wszystkich –żołnierzy, osoby cywilne, kobiety i dzieci. Walki toczyły się nie tylko na lądzie, lecz także w powietrzu i na wodzie. Była to niewątpliwie okrutna wojna. Ale czy było można jej uniknąć? By odpowiedzieć na to pytanie trzeba zastanowić się nad przyczynami i przebiegiem tej wojny.
ZAMACH NA KSIĘCIA FERDYNANDA
28 czerwca 1914 r. arcyksiążę austriacki Franciszek Ferdynand, następca tronu, został zastrzelony w Sarajewie przez serbskiego nacjonalistę Gawriło Principa. Spowodowało to natychmiastową odpowiedź Niemców, którzy ogłosili swe poparcie dla dalszych działań Austrii, prowokując ją do wypowiedzenia wojny Serbii (podczas gdy Francja poparła Rosję). W lipcu Austro-Węgry obwiniły rząd serbski o zorganizowanie tego zamachu i postawiły Serbii ultimatum. Było ono jednak prawie niemożliwe do przyjęcia, ponieważ oznaczałoby utratę suwerenności Serbów. Ultimatum zostało odrzucone i co za tym idzie Austro-Węgry wypowiedziały Serbii wojnę. Zapoczątkowało to trwającą 4 lata wojnę, w którą zaangażowanych było wiele państw. Zastrzelenie Księcia Ferdynanda jest uważane za główną przyczynę wojny, lecz tak naprawdę była to tylko przykrywka. W tamtych czasach państwa europejskie miały między sobą wiele niezałatwionych spraw, do rozwiązania których na tle zbrojnym potrzeba było tylko dobrego pretekstu. Zamach na arcyksięcia był idealną okazją do wszczęcia wojny.
KOLONIE, TERYTORIUM I WPŁYWY
Na kongresie wiedeńskim nie poruszono jednej bardzo istotnej sprawy, a mianowicie sprawy nacjonalizmu. Włochy i Niemcy, istniejące do tej pory jako zbiór małych państw, po zjednoczeniu zmieniły rozkład sił w Europie. Chciały zagarnąć kolonie, jako że powstały już po ich podziale i nie były usatysfakcjonowane ze swoich niewiele znaczących terenów w Azji i Oceanii. Domagali się oni nowego podziału świata. Reszta państw nie chciała stracić swoich ziem, gdyż ziemia oznaczała władzę, potęgę i źródło dochodów. Te nieporozumienia między państwami były punktem zapalnym i doprowadziły do napięcia międzynarodowego. W 1879r. Niemcy i Austro-Węgry zawiązały traktat, mówiący o wzajemnej pomocy tych państw. Gdy po trzech latach dołączyły do nich Włochy, zawiązano trójprzymierze. Po podpisaniu 10 maja 1871r. niekorzystnego dla Francji porozumienia pokojowego we Frankfurcie nad Menem, Francja musiała oddać Niemcom terytorium Alzacji i Lotaryngii oraz zapłacić odszkodowanie wysokości 5 miliardów franków. Francja od tego momentu starała się odzyskać utracone ziemie. Po przegranej bitwie, szukała nowych sojuszników i nawiązała pozytywne stosunki z Rosją. Niestety Rosja utrzymywała poprawne stosunki z wrogiem Francji – Niemcami. Po dymisji Otto von Bismarcka, kanclerza Rzeszy, stosunki z Niemcami znacznie się pogorszyły. Francja wykorzystała tą szansę i zawarła z Rosją układ wojskowy. Wielka Brytania, obawiająca się ciągle rosnącej potęgi Rzeszy, podpisała z Francją w 1904 r. „serdeczne porozumienie”. Gdy trzy lata później dołączyła do nich Rosja, utworzone zostało trójporozumienie. Trójprzymierze i trójporozumienie rywalizowały ze sobą o kolonie i wpływy. Rozwijały one również przemysł zbrojeniowy w Europie.
Bałkany
Osłabione Bałkany stanowiły względnie łatwy łup. Po skończeniu panowania Turcji na tym obszarze, o dominację zaczęły walczyć państwa Europejskie, szczególnie Austro-Węgry i Rosja, które bezpośrednio sąsiadowały z Bałkanami. Chciały one poszerzyć swoje terytorium i zwiększyć swoje znaczenie. Skutkiem tego była I wojna bałkańska pomiędzy Bułgarią, Serbią, Grecją i Czarnogórą, a samą Turcją. Zwycięstwo odniosła Liga Bałkańska i zajęła europejską część terytorium Turcji. W 1913 r. wybuchła II wojna bałkańska, ponieważ podzielenie nowych terenów doprowadziło do licznych nieporozumień między sprzymierzeńcami. Bułgaria zaatakowała Serbię z jej sojusznikami. Po trzytygodniowych niekorzystnych dla Bułgarii działaniach wojennych zawarto rozejm. Wojny bałkańskie nie rozwiązały jednak konfliktów na tym terenie. Ze względu na to terytorium Bałkanów nazwano kotłem bałkańskim.
DARWINIZM SPOŁECZNY
Darwinizm społeczny był kierunkiem, polegającym na uznaniu i wyolbrzymianiu wzajemnego współzawodnictwa pomiędzy różnymi narodowościami, grupami etnicznymi czy rasami. Wywodzi się on z teorii Darwina odnoszącą się do procesu ewolucji biologicznej i konkurencji międzygatunkowej, rozumianej jako "przeżycie najsilniejszych". Taka ideologia była jakby ‘usprawiedliwieniem’ imperialnej polityki prowadzonej przez mocarstwa europejskie. Uzasadniano nim "walkę o przetrwanie" pomiędzy poszczególnymi państwami, w której silniejszy miał zwyciężać słabszego.
Darwinizm bywał też uzasadnieniem podbojów kolonialnych dokonywanych w Afryce i w Azji. Dla ówczesnych państw kwestia rozwoju i uzyskania przewagi wojskowej nad swoim sąsiadem była bardzo istotną sprawą. Taka filozofia napędzała jeszcze bardziej chęć dominacji i pozyskiwania nowych terenów.
Moim zdaniem wielu wojen można było uniknąć, gdyby ludzie umieli pójść na kompromis. Biorąc pod uwagę ilość dawnych, nierozwiązanych konfliktów, chęć dominacji w Europie i nacjonalizm uważam, iż uniknięcie tej wojny nie było możliwe. Ludzie dbali tylko o swój interes i chcieli rozwiązywać sprawy na drodze wojennej. Umyślnie szukali pretekstu do wszczęcia wojny. Usprawiedliwiali swoje nieludzkie zachowanie darwinizmem społecznym. Ludzie chcieli wywołać wojnę i ją wywołali. Prędzej czy później te wszystkie nieporozumienia i tak przerodziłyby się w konflikt zbrojny.