Rola alkoholi i fenoli w życiu człowieka.

Alkohole są związkami organicznymi, w których cząsteczkach występuje przynajmniej jedna grupa —OH, nazywana grupą wodorotlenową lub grupą hydroksylową. Zatem najbardziej ogólnym wzorem alkoholi będzie R—OH. Fenolami natomiast nazywa się związki, w których grupa hydroksylowa związana jest bezpośrednio z pierścieniem aromatycznym. Ich wzór ogólny to Ar- OH. Grupą funkcyjną alkoholi i fenoli jest grupa hydroksylowa (wodorotlenowa) -OH. W alkoholach grupa hydroksylowa przyłączona jest do atomu węgla w łańcuchu alifatycznym. Fenole to związki zawierające grupę hydroksylową przyłączoną bezpośrednio do pierścienia aromatycznego.

Alkoholami nazywamy związki organiczne w których jeden lub więcej atomów wodoru w węglowodorze zostało zastąpione grupą OH. Wzór alkoholi można również wyprowadzić od cząsteczki wody. W tym ujęciu jeden z atomów wodoru w wodzie jest zastąpiony resztą węglowodorową. Wiązanie pojedyncze węgiel-tlen w alkoholach jest spolaryzowane, ponieważ tlen jest bardziej elektroujemny niż węgiel. Spośród alkoholi zawierających w cząsteczce więcej niż jedną grupę hydroksylową największe znaczenie praktyczne mają 1,2-etanodiol zwany potocznie glikolem etylenowym oraz 1,2,3-propanotriol, czyli gliceryna.
Fenole to związki, w których grupy -OH są bezpośrednio związane z pierścieniem benzenowym. Najprostszym fenolem jest benzenol o wzorze C6H5OH zwany po prostu fenolem. Fenolami nazywa się związki, w których grupa hydroksylowa związana jest bezpośrednio z pierścieniem aromatycznym. Nazwa całej klasy tych związków pochodzi od zwyczajowej nazwy najprostszego przedstawiciela czyli hydroksybenzenu. Fenole podobnie jak alkohole można otrzymać przez hydrolizę odpowiednich chlorowcopochodnych aromatycznych, przy czym reakcja ta zachodzi znacznie trudniej niż w przypadku alkoholi. Fenole wyodrębnia się w oddzielną klasę związków od alkoholi przede wszystkim z powodu ich większej kwasowości. Wartość pH, fenolu wynosi 9,9, a więc jest on o kilka rzędów wielkości silniejszym kwasem niż alkohole. Alkohole wykazują słabsze właściwości kwasowe od wody i w zwykłym tego słowa znaczeniu nie są do kwasów zaliczane. Na przykład, w przeciwieństwie do alkoholi, fenole reagują z silnymi zasadami tworząc sole fenolany. Grupa hydroksylowa fenoli w wielu reakcjach zachowuje się podobnie jak grupa hydroksylowa w alkoholach, na przykład fenole w odpowiednich warunkach tworzą estry i etery. Pierścień aromatyczny fenoli podatny jest również na podstawienie elektrofilowe, przy czym grupa hydroksylowa należy do podstawników silnie aktywujących i kierujących w pozycje orto i para. Redukcja fenolu prowadzi do uwodornienia pierścienia aromatycznego z zachowaniem grupy hydroksylowej.
Alkohole należą do znanych od dawna związków chemicznych i wykorzystywane są często jako substraty do otrzymywania innych, bardziej skomplikowanych związków. Wiele jednak alkoholi można otrzymywać z produktów naturalnych. Najdawniej opanowaną przez człowieka technologią produkcji alkoholu etylowego jest fermentacja skrobii lub innych bogatych w cukry surowców (miód, winogrona i inne owoce). W mniejszych ilościach podczas procesu fermentacji alkoholowej tworzą się też alkohole pierwszorzędowe o dłuższych łańcuchach węglowych, które można wyodrębnić z tzw. fuzli czyli pozostałości po oddestylowaniu frakcji zawierającej etanol. Można też wspomnieć o otrzymywaniu glicerolu z surowców tłuszczowych przy okazji produkcji mydła, czy metanolu jako produktu tzw. suchej destylacji drewna. Jest wiele odmian alkoholi i trudno by było wszystkie teraz wymienić. Najbardziej znane to:- alkohol metylowy (metanol, spirytus drzewny), - alkohol etylowy (etanol), - gliceryna (propanotriol).
Metanol jest związkiem silnie trującym. Spożycie nawet niewielkich ilości metanolu powoduje silne zatrucie i trwała ślepotę, większe dawki mogą być śmiertelne. Szczególne niebezpieczeństwo tkwi w podobnym zapachu i smaku metanolu i etanolu. Alkohol etylowy spożywany w większych ilościach działa także toksycznie, szczególnie na układ nerwowy i pokarmowy. Etanol skażony związkami trującymi, sztucznie zabarwiony na fioletowo używa się w gospodarstwach domowych jako denaturat. Oba alkohole: metanol i etanol mają szerokie zastosowanie w przemyśle (etanol: przemysł spożywczy, środek odkażający; metanol: do produkcji barwników, formaliny). Znajdują też zastosowanie jako rozpuszczalniki w laboratorium, w artykułach gospodarstwa domowego i w przemyśle. Glikol jest silną trucizną. Znalazł zastosowanie w przemyśle przy produkcji włókien syntetycznych oraz jako składnik niezamarzających płynów używanych do chłodnic samochodowych (np. płyn borygo). Gliceryna jest nietoksyczna i ma wiele zastosowań praktycznych. Stosuje się ją do wyrobu kosmetyków, maści, leków. Wykorzystuje się ją także w garbarstwie oraz do produkcji materiałów wybuchowych (nitrogliceryna).
Sam fenol i niektóre pochodne są związkami trującymi, ale wiele pochodnych fenoli wchodzi w skład związków naturalnych jak np. roślinnych olejków eterycznych. Substancje fenolowe tworzą roślinne struktury ligniny. Fenol ma duże znaczenie w przemyśle chemicznym. Produkowany jest w pokaźnych ilościach przede wszystkim syntetycznie z węglowodorów aromatycznych. Tradycyjnie wyodrębnia się go i jego pochodne również ze smół pogazowych (odgazowanie czyli sucha destylacja węgla). Zużywany jest przede wszystkim do produkcji żywic termoutwardzalnych oraz w przemyśle farmaceutycznym.

Widzimy, że związki te mają negatywny jak i pozytywny wpływ na nasze życie. W niektórych sytuacjach są nam potrzebne pozytywnie, a w niektórych mogą zaszkodzić wywołując uszczerbek na zdrowiu jak i doprowadzić do śmierci. Dlatego powinniśmy z związków tych korzystać mądrze. Wykorzystywać w pełni wszystkie te dobrodziejstwa, które za sobą niosą i zapomnieć o tej drugiej gorszej stronie medalu. Nie można jednoznacznie określić czy są to związki pożyteczne czy też bez nich było by lepiej. Plusy wykluczają minusy i bilans alkohli i fenoli wychodzi na zero. Wynika z tego, że jeśli będziemy wykorzystywać je mądrze i w dobry sposób to będzie to nasz przyjaciel, a jeśli nie to wróg. Czyli alkohole i fenole będą dla nas takimi jakimi je stworzymy.