Obraz wsi w utworach renesansu

Obraz wsi w utworach renesansowych
Renesans czyli odrodzenie to epoka, w której nastąpił zwrot w stronę człowieka. Twórcy renesansowi głosili kult życia w harmonii z naturą. Zarówno Jan Kochanowski jak i Mikołaj Rej po zasmakowaniu życia dworskiego postanowili osiąść na wsi aby tam spokojnie tworzyć rozkoszując się pięknem przyrody. W renesansie panowało powszechne przekonanie, że stan ziemiański to stan szczęśliwy zapewniający człowiekowi radość, spokój i pomyślność. Nie dziwi nas więc fakt, że powstały utwory, których tematyką była właśnie wieś.
W Czarnolesie Jan Kochanowski napisał wiele pięknych utworów, które chwaliły uroki życia z dala od wielkiego świata, prostego życia na wsi. Najbardziej znanym utworem tego typu jest
„ Pieśń świętojańska o Sobótce”.
Kochanowski opisuje w niej noc sobótkową, święto wywodzące się z tradycji pogańskich uroczystości ku czci boga Kupały podczas, której dwanaście panien kolejno śpiewało pieśń pochwalną na cześć wsi. W poszczególnych pieśniach rozbrzmiewają nuty radości, dziewczęta śpiewają o tańcu, miłości. Jedna z nich wychwala wieś słowami:
„ Wsi spokojna, wsi wesoła,
Który głos twej chwale zdoła?”
Sielanka to wyidealizowany obraz życia na wsi, z dala od niebezpieczeństw świata. Mieszkańcy wsi żyją spokojnie mając pod dostatkiem wszystko to, co jest niezbędne do egzystencji. Chłop pracuje na rodzinę, jego życie przebiega według ustalonego rytmu, bez pośpiechu. Uroki życia wiejskiego są więc przedstawiane w opozycji do życia w mieście.
Kochanowski przedstawia idealny obraz wsi. Na pewno życia na wsi nie do końca było tak radosne jak to przedstawił to autor, ale musimy pamiętać, że taka jest konwencja sielanki.
Kolejnym twórcą zajmującym się tematyką wiejską był w renesansie Mikołaj Rej, który uważał, że idealnym modelem życia jest życie ziemianina, poddane rytmowi przyrody.
„Żywot człowieka poczciwego” opatrzony podtytułem „ Rok na cztery części rodzielon” to utwór, w którym Rej zawarł wskazówki dla szlachty żyjącej na wsi, opisał cały rok, radził jak dbać o gospodarstwo, co robić aby zyskać sobie szacunek ludzi, wychwalał sprawiedliwość, roztropność, miłosierdzie. Życie na wsi, w bliskim kontakcie z naturą i zgodnie z jej rytmem, zapewnia człowiekowi szczęście, poczucie bezpieczeństwa i spełnienia. Uczy pokory wobec świata i godzenia się z przemijalnością żywota ludzkiego. Mikołaj Rej chce aby inni szlachcie dostrzegli, że od nich zależy jak będą się układały ich stosunki z chłopami. Człowiek jest częścią natury i musi żyć zgodnie z nią.
W utworze Reja wieś to miejsce, w którym trzeba wiedzieć jak postępować aby żyć szczęśliwie i zbierać pomyślne plony swej pracy. Stosowanie się do rad Reja i wsłuchiwanie się w rytm natury daje radość i spełnienie.
W innym utworze Rej prezentuje przekrojowy obraz wszystkich stanów społecznych.
„Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem, a Plebanem” to próba dialogu , która przeradza się we wzajemne oskarżenia. Pan zarzuca Plebanowi lenistwo, zaniedbywanie obowiązków, brak nauki dla wiernych, ciągłe krzyki z ambony. Pleban oskarża pana o to, że dba o własne interesy. Najbardziej poszkodowany jest chłop gdyż tak naprawdę zarówno dla pana jak i Plebana wieś to źródło dochodów, a chłopi są wyzyskiwani gdyż nie mają znikąd pomocy.
„Ksiądz pana wini, pan księdza,
A nam prostym zewsząd nędza”
Wieś jest miejscem gdzie rysuje się wyraźna granica społeczna, chłopi są najbardziej skrzywdzoną klasą, wyzyskiwaną i niewykształconą dlatego nie umiejącą walczyć o swoje racje.
Szymon Szymonowic to autor sielanek, tworzący również w okresie renesansu.
Obok sielanek przedstawiających wyidealizowany obraz życia na wsi pisał również sielanki realistyczne takie jak „Żeńcy”. W tym utworze przedstawione są stosunki i konflikty społeczne pomiędzy chłopami, a nadzorcami ich pracy. Bohaterki sielanki Oluchna i Pietrucha zmuszone są do ciężkiej pracy ponad ich siły na polu, gdzie od rana do wieczora nie dostają posiłku. Starosta – ich nadzorca jest bezwzględny bije dziewczęta gdy choć na chwilę przestają pracować.
„ Już południe przychodzi, a my jeszcze żniemy,
Czy tego chce urzędnik, że tu pomdlejemy”
W tej sielance uderza realizm z jakim Szymonowic prezentuje tragedię ludu wiejskiego okrutnie traktowanego przez dworskich nadzorców.
Obraz wsi w sielance „Żeńcy” jest obrazem realistycznym, oddającym panujące stosunki na wsi polskiej. Chłop był traktowany z góry, był wykorzystywany, bity i zmuszany do pracy ponad siły.
Wieś w renesansie była przedstawiana w dwojaki sposób albo jako idealne, sielankowe miejsce, w którym wszystko ma swój ład i życie tam niesie radość albo w sposób realistyczny gdzie chłop jest okrutnie traktowany i na każdym kroku wyzyskiwany, praca na polu jest ciężka i wyczerpująca, tak że brak mu czasu na odpoczynek .

To jest moja praca kontrolna z polskiego ucze sie w liceum dla dorosłych w toruniu ( pisze tak na wszelki wypadek gdyby moja pani profesor to zobaczyła )