Główne składniki powietrza. Źródła zanieczyszczeń powietrza

GŁOWNE SKŁADNIKI POWIETRZA
• 78,09% azot
• 20,95% tlen
• 1% argon, neon, hel, metan, krypton, wodór i inne
Azot jest podstawowym składnikiem powietrza. Wchodzi w skład wielu związków, takich jak: amoniak, kwas azotowy, azotany oraz wiele ważnych związków organicznych.Jest dla życia na Ziemi jednym z najważniejszych pierwiastków. Wchodzi w skład wielu biocząsteczek, takich jak aminokwasy, nukleotydy i kwasy nukleinowe.
Tlen jest najbardziej rozpowszechnionym pierwiastkiem na Ziemi - zawartość tlenu w jej skorupie wynosi 45%. Tlen w postaci gazowej jest niezbędny organizmom tlenowym do przeprowadzenia fosforylacji oksydacyjnej będącej najważniejszym etapem oddychania. Niektóre organizmy beztlenowe giną w obecności niewielkich ilości wolnego tlenu. Związki tlenu są niezbędne do życia wszystkim organizmom na Ziemi.
Argon występujący na Ziemi ma wyższą masę atomową niż następny po nim potas. Jest to spowodowane tym, że nietrwały izotop potasu 40K przechodzi w argon (prawie cały argon na Ziemi pochodzi właśnie z tego źródła), natomiast dominujący izotop potasu 39K jest stabilny.
Neon do niedawna nie były znane żadne połączenia neonu stabilne w warunkach normalnych, niedawno jednak wykazano istnienie fluorku neonu w bardzo niskich temperaturach. Stabilne izotopy neonu to 20Ne, 21Ne i 22Ne.
Hel na Ziemi występuje głównie w atmosferze (5,2 10-4% obj. w powietrzu), pochodzi głównie z rozpadu jąder promieniotwórczych w naturalnych szeregach promieniotwórczych. W litosferze hel występuje również w niektórych złożach gazu ziemnego.
Metan powstaje w przyrodzie w wyniku beztlenowego rozkładu szczątek roślinnych (np. na bagnach). Stanowi też główny składnik gazu ziemnego. Jest stosowany jako gaz opałowy i surowiec do syntezy wielu innych związków organicznych.
Krypton Występuje w atomsferze ziemskiej w ilości ok. 1,14 ppm, oraz jest obecny jako jeden z produktów rozpadu promieniotwórczego przy złożach rud uranu i plutonu.
Wodór występuje w postaci dwóch stabilnych izotopów 1H (prot) i 2H (deuter, oznaczany również symbolem D) oraz jednego niestabilnego - 3H (tryt, oznaczany również symbolem T). Ze względu na to, że jeden z izotopów stabilnych ma dwukrotnie większą masę od drugiego, różnią się one dość znacznie właściwościami chemicznymi.

ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA
Powietrze zanieczyszczają, wszystkie substancje gazowe, stałe lub ciekłe, znajdujące się w powietrzu w ilościach większych niż ich średnia zawartość. Ogólnie zanieczyszczenia powietrza dzieli się na pyłowe i gazowe
1. źródła naturalne, do których należą:
- wulkany (ok. 450 czynnych), z których wydobywają się m.in. popioły wulkaniczne i gazy (CO2 , SO2, H2S - siarkowodór i in.);
- pożary lasów, sawann i stepów (emisja CO2, CO i pyłu);
- bagna wydzielające m.in. CH4 (metan), CO2, H2S, NH3;
- gleby i skały ulegające erozji, burze piaskowe (globalnie do 700 mln. t pyłów/rok );
- tereny zielone, z których pochodzą pyłki roślinne.
2. źródła antropogeniczne (powstające w wyniku działalności człowieka) można podzielić na 4 grupy:
- energetyczne - spalanie paliw;
- przemysłowe - procesy technologiczne w zakładach chemicznych, rafineriach, hutach, kopalniach i cementowniach;
- komunikacyjne - głównie transport samochodowy, ale także kołowy, wodny i lotniczy;
- komunalne - gospodarstwa domowe oraz gromadzenie i utylizacja odpadów i ścieków (np. wysypiska, oczyszczalnie ścieków).
Źródła emisji zanieczyszczeń mogą być punktowe (np. komin), liniowe (np. szlak komunikacyjny) i powierzchniowe (np. otwarty zbiornik z lotną substancją).