Interpretacja obrazu Caravaggia pt. ”Św. Hieronim”.

Interpretacja obrazu Caravaggia pt. ”św. Hieronim”

Barok. Epoka, w której dominowała tematyka religijna, pewien mistycyzm i przede wszystkim elementy wanitatywne. Jest to także epoka pełna lęku i strachu przed czasem i nieuchronną przemijalnością, epoką, w której człowiek jest samotny, zdany tylko na siebie.

W malarstwie główne założenia epoki baroku, dawały inspiracje artystom tej epoki. W ich obrazach można zauważyć nawiązania do elementów wanitatywnych. Sztuka barokowa była zazwyczaj powiązana z kościołem. Sztuka ta miała na celu wprawić w osłupienie odbiorcę i uzyskiwała ten efekt poprzez zastąpienie statycznej kompozycji renesansu kompozycją dynamiczną, oraz przez spotęgowanie działania kontrastów światłocieniowych, tworzących nastrój niepokojącej tajemniczości. W sztuce, wyrażającej dotychczas radość płynącą z bezpieczeństwa człowieka wobec Boga i władzy, pojawił się niepokój i dramat.

Za wybitnego przedstawiciela malarstwa barokowego możemy uznać dzieła Caravaggia. Jego obrazy są realistyczne, czasem pełne grozy, dominują w nich ciemne kolory. „Caravaggio odkrywa cień jako formę malarską; w jego obrazach światło nie jest już używane tylko do definiowania wyglądu ciał, na które pada, ale wraz z cieniem, który dzięki niemu powstaje, staje się główną przyczyną tychże ciał zaistnienia.” (R.Longhi) Dlatego też Caravaggio jest nazywany mistrzem światłocienia. Malował głównie obrazy olejne.

Obraz Caravaggia „św. Hieronim” można doskonale dopasować do ram sztuki barokowej. Malowany farbami olejnymi na płótnie, utrzymany w ciemnych barwach, przedstawiający św. Hieronima piszącego księgi, z trupią czaszką położoną na jednej z ksiąg. Świętego poznajemy po cienkiej aureoli, zaznaczonej nad jego głową. Jego twarz przedstawia sędziwego starca, ze zmarszczkami, siwą, długą, gęstą brodą i cienkimi siwymi włosami, których już prawie nie posiada. Jest przyodziany w długą czerwoną szatę, która zakrywa świętego od nóg, poprzez plecy, aż sięga za stół. Ręka świętego trzyma pióro, które właśnie macza w tuszu. Na stole, przy którym pracuje święty, są trzy wielkie księgi, z której jedna jest otwarta. Na tej właśnie księdze leży czaszka. Tło obrazu jest zupełnie ciemne.

Caravaggio nie bez powodu przedstawił św. Hieronima w purpurowej szacie, oznaczającej dostojność i królewskość. Św. Hieronim w swoim życiu dokonał rzeczy, która posłużyła całej ludzkości. Przez 24 lata tłumaczył całe Pismo święte na język łaciński (tzw. Wulgata). Za tę pracę został uznany tytułem Doktora Kościoła, który jest przyznawany tylko nielicznym świętym, którzy wnieśli wybitną, ortodoksyjną wiedzę i istotne wartości do doktryny Kościoła, szczególnie na polu zasad wiary i moralności. Dlatego też, święty jest przedstawiony w sąsiedztwie tylu ksiąg- są one symbolem encyklopedycznej wiedzy, którą posiadał ten wybitny święty. Spod jego szaty ukazuje się nam ciało świętego, które jest suche, wiotkie i kontrastuje z dostojeństwem purpury. Św. Hieronim część swojego życia spędził na pustyni, odznaczał się ascetyzmem i radykalnością. Dlatego jego ciało jest tak zaniedbane, ponieważ widać skutki umartwień się długimi postami i życiem w ubóstwie. Czaszka na obrazie Caravaggiego wydaje się być tak samo ważna jak sam święty Hieronim. Jest to także jeden z atrybutów świętego. Oświetlenie eksponuje czaszkę tak samo mocno jak postać świętego. Leży ona naprzeciwko św. Hieronima, jakby obserwowała jego poczynania.

Caravaggio przez ten symbol nawiązał do przewodniej myśli baroku- strach przed przemijalnością i śmiercią. Czaszka jest położona na otwartej księdze, która może symbolizować życie, nad którą góruje śmierć. Śmierć jest nieodłącznym elementem życia. Nie można ominąć wciąż idącego do przodu czasu. Zegar życia bije. Patrząc na obraz „św. Hieronim” nie jesteśmy wstanie to tym zapomnieć. Caravaggio przedstawił św. Hieronima jako zajętego pracą uczonego, pochłoniętego bez reszty w swojej pracy, zamyślonego. Nie bez przyczyny, ponieważ ten święty wyróżniał się pracowitością, przywiązaniem do Kościoła i umiłowaniem Pisma Świętego. Sam św. Hieronim mówił: „Znalazłem Twoje słowa i pochłaniałem je, a Twoje słowo stawało się dla mnie rozkoszą i radością serca mego”.

Obraz pt. „św. Hieronim” znajduje się w galerii Borghese w rzymskiej galerii. Nie jest to zbyt znany obraz Caravaggiego, ale godny poświęcenia większej uwagi. Wprowadza on w nastrój nostalgii i zamyślenia. W zachwyt i w zadumę. Niezwykle ciemne tło wspaniale współgra z intensywnym kolorytem, jaki jest przedstawiony na pierwszym planie. Światłocień bardzo dobrze eksponuje przedmioty, oraz św. Hieronima, nadając tym samym wiele zgrozy i tajemniczości zarazem.

Bibliografia:
• Tygodnik „Wielcy Malarze” Caravaggio nr 65
• Oremus - wrzesień 2006 wyd. Księży Maronitów MIC
• http://www.republika.pl/epok/barokowa.htm
• http://www.csx.pl/baza_wiedzy/hieronim.1.php
• http://www.geocities.com/Paris/2995/