Kajak wynaleźli Eskimosi wiele tysięcy lat temu. Nazwa sprzętu pochodzi z eskimoskiego - "ka-i-ak", czyli męskie czółno eskimoskie, a "un-i-ak" kobiece. Kajak był i jest najprostszym środkiem lokomocji po zbiornikach wodnych i ciekach.
Kajakarstwo jest jednym z najwspanialszych sposobów na spędzanie wolnego czasu. Pozwala nam obejrzeć praktycznie niedostępne w inny sposób zakątki naszego kraju, pozwala na kontakt z dziewiczą często przyrodą, pozwala wreszcie poczuć zmęczenie i satysfakcję z pokonania własnej niemocy, a na górskich rzekach daje dodatkowo duża dawkę adrenaliny.
Pierwszy klub kajakarski założył szkot J. MacGregor w 1864 r.. Zarówno ten jak i następne kluby rozwijały kajakarstwo turystyczne.
Mamy 4 rodzaje kajakarstwa rekreacyjno- turystycznego:
- kajakarstwo nizinne,
- górskie,
- morskie
- kajakowe rodeo, które jest najmłodszą, lecz szybko się rozwijająca, bardzo widowiskowa dyscyplina kajakową polegającą na wykonywaniu akrobacji punktowanych przez sędziów.
SPRZĘT
KAJAK I JEGO RODZAJE
Podstawowym sprzętem jest oczywiście kajak. Obecnie używane kajaki wykonane są z polietylenu, są bardzo wytrzymałe, mają zróżnicowane kształty i gabaryty. Jest to mały statek pływający, w którym załoga siedzi przodem do kierunku poruszania się i korzysta z wioseł o dwóch piórach nie opartych o urządzenie zamocowane na łodzi. Inną odmianą łodzi jest kanadyjka- mały statek pływający, w którym załoga używa wioseł o jednym piórze (nazywanych pagajami) i zwykle klęczy w czasie wiosłowania. Dodatkową cechą wyróżniającą ten rodzaj łodzi jest brak steru.
Do uprawiania raftingu, czyli górskiej turystyki kajakowej używa się też raftów i kataraftów. Raft- jest to ponton przeznaczony do spływania rzekami górskimi, napędzany przez całą załogę, przy pomocy pagajów lub przez jedną osobę przy pomocy wioseł dulkowych. Natomiast katarakt jest to specjalny rodzaj raftu, składający się z dwóch pływaków, zwykle w kształcie cygara, połączonych w katamaran. Załoga kataraftu, zwykle klęczy okrakiem na pływakach i używa pagajów.
KOMPLETNE WYPOSAŻENIE KAJAKA
- Siodełko - wykonane najczęściej z takiego samego materiału jak kadłub kajaka. Uzupełnieniem siodełka jest oparcie
- Podnóżek - obowiązkowe wyposażenie każdego kajaka oprócz kanadyjki. Nie tylko zwiększa komfort, ale umożliwia też poprawne wiosłowanie.
- Uchwyty - umożliwiają one transport, przenosi i wszelkie akcje ratunkowe, umieszczone są w dziobie i rufie.
- Urządzenie sterowe - nie występuje ono we wszystkich rodzajach kajaków, niezbędne w turystyce morskiej. Nie zaleca się używania steru na rzekach górskich czy nizinnych z dużą ilością przeszkód.
- Wiosła - ich średnia długość to taka, aby kajakarz mógł objąć górną krawędź wiosła palcami ręki luźno podniesionej do góry. Jest to długość od 200 cm dla wioseł do slalomu górskiego do 230 cm do kajakarstwa morskiego. Wiosło składa się z pióra i drążka.
- Apteczka - zestaw środków opatrunkowych i przeciwbólowych, zawinięty w szczelny worek foliowy i przylepiony wodoodporną taśmą wewnątrz kajaka.
UBIÓR KAJAKARZA
Z punktu widzenia bezpieczeństwa, a także wygody, w turystyce kajakowej ważny jest także odpowiedni strój, w szczególności zależny od tego po jakiej wodzie pływamy. Jeżeli jest to woda ciepła wystarczy zwykły strój sportowy. W zimnej wodzie konieczny jest odpowiedni ubiór, zabezpieczający przed wychłodzeniem organizmu. Może to być suchy kombinezon wykonany z nieprzemakalnej, często oddychającej tkaniny uszczelnianej lateksem czy też pianka neoprenowa.
- Kask- obowiązkowy element wyposażenia na wodach górskich. Jego skorupa powinna być dostatecznie mocna, aby wytrzymać uderzenie o kamienie.
- Kamizelka - zaliczana do sprzętu asekuracyjnego i ratunkowego. Jest ona indywidualnym środkiem bezpieczeństwa każdego członka załogi. Powinna posiadać odpowiednią wyporność, nie może utrudniać ruchów, powinna być wykonana z solidnego materiału i starannym wykończeniem. Jej zapięcie i odpowiedni krój powinny zapewniać szybkie zakładanie i zdejmowanie, ale powinny także uniemożliwiać przekręcanie i przesuwanie się na ciele.
Zarówno w przypadku kasku jak i kamizelki, zalecane są jaskrawe, jasne barwy.
- Rzutka - obowiązkowe wyposażenie każdego kajakarza na wodach górskich. Przydatna również na trudnych wodach nizinnych. Jest to kawałek mocnej pływającej liny wykonanej z polipropylenu połączonej z pływakiem z pianki poliuretanowej i worka mieszczącego całość.
Przydatnymi akcesoriami są również: nierdzewny scyzoryk, karabinki do cumowania łodzi, bloczki alpinistyczne, hak ratowniczy.
SZLAKI WĘDRÓWKOWEJ TURYSTYKI KAJAKOWEJ
Szlakiem kajakowym mogą być niewielkie strugi, rzeczki czy kanały. Może nim być wielkie Jezioro Śniardwy lub dzikie wody Dunajca.
Dobrze rozwinięta sieć wodna Polski stwarza wędrówkowej turystyce kajakowej, jak rzadko gdzie indziej w Europie duże możliwości rozwoju. W istniejącej klasyfikacji do szlaków o wybitnym znaczeniu zalicza się szlaki o najwyższej skali walorów. Wśród nich znajduje się Krutynia, Czarna Hańcza, Brda i szlak kajakowy Poj. Iławskiego. Szlaki kajakowe w Polsce dają każdemu możliwość pływania według wiedzy i umiejętności, a są przy tym bardzo malownicze. Generalnie można je podzielić na cztery grupy:
Szlaki Polski południowej – rzeki górskie a w szczególności Dunajec, Poprad, Wisłoka, górny San
Szlaki Polski środkowej – rzeki nizinne, czasem podmokłe, jak górna Narew czy Odra
Szlaki pojezierzy – piękne jeziora połączone rzeczkami o bogato zalesionych brzegach
Szlaki przymorza
Do najbardziej atrakcyjnych szlaków kajakowych, określanych mianem "atrakcji międzynarodowej" można zaliczyć około 10 szlaków a w tym: Dunajec, Czarna Hańcza z Kanałem Augustowskim, część szlaku Wielkich Jezior Mazurskich, szlak Kretyni, Czarnej Wody, Drawy, Zalew Soliński
KAJAKOWE ODZNAKI TURYSTYCZNE
W Polsce istnieją dwa systemy odznak turystycznych- Kajakowa Odznaka Turystyki Polskiego Związku Kajakowego (PZK) oraz Kajakowa Odznaka Turystyczna PTTK (TOK). Jednak Międzynarodową Kajakową Odznakę Turystyczną IFC można zdobywać tylko w systemie PZK. Spełniając warunki regulaminowe o obie odznaki PZK i PTTK może ubiegać się każdy turysta Kajakowy.
ODZNAKA TURYSTY PZK:
- MIĘDZYNARODOWA ODZNAKA TURYSTYCZNA ICF
- DZIECIĘCA ODZNAKA KAJAKOWA PTTK - KIEŁBIK
- TURYSTYCZNA ODZNAKA KAJAKOWA PTTK (TOK)
- GÓRSKA ODZNAKA KAJAKOWA PTTK ( GOK)
ZASADY BEZPIECZEŃSTWA
Do podstawowych warunków bezpieczeństwa podczas organizowania imprez w turystyce kajakowej zalicza się zasady:
- spływy dla młodzieży szkolnej należy organizować jedynie latem;
- podczas silnego wiatru i mgły nie należy wypływać kajakiem na jezioro, w przypadku nagłej zmiany pogody, wywołującej silną falę należy płynąć pod wiatr, kierując się do najbliższego brzegu, nawet gdyby zmieniło to trasę wędrówki;
- prowadzący spływ musi obserwować pogodę, aby nie dopuścić do sytuacji grożących bezpieczeństwu uczestników;
- płynąc kajakiem należy zawsze siedzieć w kokpicie;
- w obozach wędrownych młodzieży szkolnej powinien brać udział ratownik WOPR.
- należy udzielać pomocy osobom mniej doświadczonym i nadzorować pokonywanie przeszkód oraz asekurować niebezpieczne miejsca. Należy też zadbać o odpowiednie wykorzystanie sprzętu asekuracyjnego i ratunkowego.
Podczas rejsu grupa wędrowna powinna przestrzegać następujących wskazań:
- w rejs należy wyruszać jednocześnie
po jeziorach można pływać grupowo, natomiast po rzekach, strumieniach i kanałach w szyku dwójkowym lub rzędem
- na czele grupy płynie przewodnik w asyście najsłabszych załóg. Na końcu grupy płynie najsprawniejsza załoga z reperaturką, zapasowym wiosłem oraz apteczką;
- podczas wywrotki ratowani nie powinni chwytać się burty kajaka udzielającego pomocy, lecz dzioba i rufy;
- kajakarz powinien być wyposażony w sprzęt ratunkowy;
- podczas pływania należy zarządzać przerwy na odpoczynek- na środku jeziora należy ustawić się w tratwę, podczas pływania ciekami i kanałami zaleca się wyjście na brzeg.
Spływ powinna prowadzić odpowiednio przeszkolona kadra. Na początku spływu warto przeprowadzić przeszkolenie manewrowania kajakiem oraz ocenić umiejętności poszczególnych uczestników.
