Oświeceniowa myśl pedagogiczna wg Jana Locke'a

Oświeceniowa myśl pedagogiczna według Jana Locke'a


Jan Locke był jednym z najśmielszych i największych myślicieli Europy nowożytnej.Twierdził,że człowiek przychodzi na świat z pustym umysłem,który dopiero wypełniają doświadczenia i wrażenia życiowe.Locke był sensualistą.Jego największym dziełem są:''Myśli o wychowaniu'',spostrzeżenia do tego dzieła gromadził przez całe życie.Był wychowankiem znakomitych szkół humanistycznych.Wykładał na Oxfordzie grekę,retorykę i logikę,jak sam twierdził żywił nienawiść zarówno do samych nauk jak i do systemu ich nauczania.Nie lubił poznawać życia z książek,był bacznym obserwatorem,wnikał w każdy szczegół i drobiazg.Jego wybitne dzieło nie było napisane jako rozprawa naukowa,ale popularnie ujęte rady przedstawione w formie naturalnej i swobodnej.Nie używa w nim wyrazów filozoficznych.''Myśli o wychowaniu'' nie uwzględniają wychowania dzieci z warstw ludowych,zastanawiaja się nad odpowiednim wychowaniem młodego gentleman'a czyli ''dziecka z dobrego domu''.Uprzedzenie arystokratyczne podyktowało mu pogląd,że chłopiec z wyższych sfer nie powinien uczęszczać do szkoły publicznej,lecz uczyć się w domu pod nadzorem guwernera.
Do powodzenia w życiu potrzebuje człowiek według Locke'a czterech rzeczy: cnoty,grzeczności,roztropności i dopiero na końcu wiedzy.Dlatego właśnie wykształcenie zajmuje ostatnie miejsce w jego programie wychowawczym.Chce wychować ludzi cnotliwych,ale mniej podkresla wewnętrzną wartość cnoty,niż jej użyteczność w życiu.Locke był zdania iż żadna kara cielesna nie jest tak skuteczna jak wstyd przed złym postępkiem zasługującym na karę,który jest jedynym prawdziwym hamulcem.Przez cały jego system przewija się rys zasadniczy:traktowanie dziecka serio,jako człowieka,istotę rozumną.Z pośród wad,które Locke radzi bezwzględnie tępić możemy wymienić:kłamstwo,wyniosłość,chytrość,płaczliwość i skłonnośc do okrucieństwa.W jego oczach nauka potrzebna jest tylko ze względów praktycznych do umiejętności konwersacji i obcowania w dobtym towarzystwie.To zlekceważenie studiów naukowych wynika u niego z poczucia prkatyczności.Sprzeciwiał się dawaniu pierszeństwa łacinie przed naukami bezpośrednio do życia potrzebnymi,a dotąd nie dopuszczanymi do szkoły.
Program nauczania Locke'a jest następujący :

Do czytania i pisania dołącza rysunki,następnie jest nauka języka ojczystego,który powinien mieć pierszeństwo przed innymi językami.Potem powinna nastąpić nauka jednego z języków nowożytnych,dopiero gdy dziecko włada obydwoma powinno przystapić do nauki łaciny.Z programu nauczania znikają greka,logika i retoryka.Pojawiają się nowe są nimi :geografia,arytmetyka i geometria,astronomia,historia,fizyka,oraz zawód ręczny i prowadzenie ksiąg gospodarczych.Co do metod nauczania Locke jest zdecydowanie przeciwny uczeniu się na pamięć.Cały system Locka jest jakby przedstawieniem tego co było ideałem tzw.wychowania dworskiego.Jego ''Myśli o wychowaniu'' dotarły do ogromnej ilości osób i stały się niezwykle popularne.Dzieło to było bardzo specyficzne charakteryzowało się podziałem na trzy wielkie zagadnienia:wychowanie fizyczne,wychowanie charakteru i wychowanie umysłu.Locke twierdził iż szczęście doczesne jest zależne od dobrego ukształtowania umysłu i zdrowia fizycznego.W rozdziale o wychowaniu fizycznym autor podkreśla znaczenie zahartowania ciała.Gani rodziców wyższego stanu za zbytnią pobłażliwośc i pieszczotliwość.Ostrzegał przed ciepłymi okryciami zarówno w lecie jak i w zimie.Zalecał rownież mycie nog dzieci w zimnej wodzie, w ogole był zdania iż powinno się od najmłodszych lat przyzwyczajać do wilgoci,gdyż w rzeczywistości nasze ciała mogą wytrzymać wszystko do czego są przyzwyczajone od dzieciństwa.Nakazywał wystrzegać się zbyt ciasnych ubrań dla dzieci uważał iż mogą mieć one zły wpływ na ukształtowanie się ciała młodzieńca.
Dawał rownież wiele rad odnośnie prawidłowego żywienia.Zalecał proste i zwyczajne posiłki.Zabraniał spożywania mięsa dzieciom poniżej trzeciego roku życia.Zalecał spożywanie mleka,kleików lub suszonych winogron,bez żadnych przypraw,cukru ani soli.Posiłki powinno dziecko spożywać regularnie.Zakazywał całowicie spożywania melonów i brzoskwiń a także konfitur.Był natomiast zwolennikiem nieograniczonej ilości snu w wieku dziecięcym.

Jeśli chodzi o wychowanie charakteru Locke zalecał wytrwałe dążenie do wpojenia dziecku uległości,pokory i szacunku wobec rodziców i osób starszych.Wychowywanie młodzieńca opanowanego i umiejącego być posłusznym.Ustrzegał jednak przed ostrymi karami i upokarzaniem,które niszczą i przytłaczają rozwijający się umysł dziecka.Z drugiej strony trzeba się jednak wystrzegać nagradzania dzieci ich ulubionymi przyjemnościami.Należy nauczyć dziecko,by wyrzekało się pociągu do bogactwa i łakomstwa.Według Locke'a honor i wstyd to najpotężniejsze z wszystkich pobudek oddziałujących na umysł człowieka,gdy tylko nauczymy go ulegania ich wpływowi.Zatem zalecał wpajanie dzieciom zamiłowania do pochwały i obawę przed wstydem lub naganą.

W wychowaniu umysłowym Locke kładł nacisk na naukę pisania i czytania.Chociaż wielokrotnie podkreślał,że to nie wiedza jest w życiu najważniejsza.Uważał za niezwykle istotne by nauczycielem była osoba cnotliwa mogąca służyć dziecku za przykład.Podkreślał rownież ogromne zaczenie korzystania z obrazków i pomocy naukowych unaoczniających omawiane przedmioty i zagadnienia.Uważał rownież,że każdy grntleman powinien umieć rysować i jezdzić konno.Zakazał nauczycielom stosowania surowych kar i okazywania uczniom swojej wyższości.
Locke uważał,że nie ma sensu ćwiczyć pamięci,gdyż jest to zdolność umysłu,której nie możemy wesprzeć ani ulepszyć.

Dzisiejsza psychologia nie podziela sensualistycznych uprzedzeń Locke'a,wierzy w rozwój wszystkich władz umysłowych wraz z pamięcią,co pedagogika od niej przyjmuje,potępiając jedynie zbytnie nużenie pamięci,jednostronne jej rozwijaniei wtłaczanie w nią rzeczy zbytecznych i nie kształcących.