Przemiana duchowa Andrzeja Kmicica.

Andrzej Kmicic jest centralną postacią powieści Henryka Sienkiewicza „Potop” scalającą wszystkie wątki w logiczną całość. Jest on młodym szlachcicem, ale już znanym i doświadczonym żołnierzem siedemnastowiecznej Polski. Posiada on bardzo złożoną osobowość, w której odnajdujemy wiele sprzeczności.
Przede wszystkim bohater ten jest typowym przedstawicielem szlachty XVII wieku, więc posiada wszystkie przypisywane jej zalety, ale niestety także i wady. Początkowo Kmicic życie spędza na wojnach przynoszących mu sławę i hulankach ze swoją kompanią. Wiele czasu marnuje na pijaństwa i niepotrzebne sprzeczki, często rozwiązywane siłą, co ukazuje konflikt z Butrymami, czy hulanki w Lubiczu. Wszystko to podkreśla awanturniczy i porywczy charakter młodzieńca, który jako honorowy i prawy żołnierz zna swoją wartość, dzięki czemu jest dumny i pewny siebie nie zawsze w pozytywnym tego znaczeniu.
Taki stan utrzymuje się do chwili zakochania się w Oleńce, wnuczce Heraklita Bielewicza, który zobowiązał ją do wyjścia za mąż za Kmicica bądź pójścia do zakonu. Oleńka odwzajemnia uczucie Andrzeja, lecz karze mu zaprzestać hulaszczego trybu życia i zasłużyć na przebaczenie tych, których kiedyś skrzywdził. Od tej pory bohater musi starać się zmienić dotychczasowe życie i swój charakter. W czasie kuracji po pojedynku z Wołodyjowskim wyzbywa się pychy i przy namowie niedawnego przeciwnika zaciąga ludzi do wojska, aby walczyć za ojczyznę i dzięki temu dostąpić odkupienia grzechów.
Jednak jego diametralna przemiana duchowa zachodzi dopiero po serii zdarzeń związanych z wizytą u księcia Janusza Radziwiłła, któremu początkowo naiwnie poprzysiągł: „do ostatniego tchnienia stać przy osobie waszej książęcej mości”. Kiedy Andrzej dowiedział się, iż książę jest w rzeczywistości zdrajcą chcąc zmyć swą hańbę próbował go porwać, jednak ten wymknął się ciężko raniąc Kmicica w głowę strzałem z pistoletu. Dochodząc do zdrowa pod opieką Kiemliczów żołnierz postanawia walkę ze zdrajcami i w liście napisanym własną krwią wypowiada służbę Radziwiłłowi.
Po tym wszystkim Kmicic przyjmuje nazwisko Babinicz. Teraz stał się innym człowiekiem, będzie walczył wyłącznie w słusznej sprawie – obrony ojczyzny i jej dóbr. Pierwszą walką, w jakiej weźmie udział będzie obrona jasnej góry, w której wykazał się ogromnym męstwem, dzielnością i zmysłem przywódczym. Między innymi wysadził największe działo szwedzkie „kolubrynę”. Kolejna walka odbywa się po spotkaniu z królem Janem Kazimierzem. Kmicic rusza na pomoc hetmanowi Sapiesze, gdzie walczy z przemieszczającą się armią szwedzką metodą podjazdową zadając jej wielkie straty.
I tak życie, może trochę więcej niż przeciętnego szlachcica stało się bohaterską walką o ojczyznę. Wielka miłość oraz inne czynniki spowodowały duchowe odrodzenie człowieka, który pewnie w głębi serca zawsze był dobry, lecz zagubił się w codzienności. Sienkiewicz wykreował wspaniałego bohatera dynamicznego, który dzięki przemianie miał niebagatelny wpływ na losy kraju. W końcowej fazie Oleńka dowiedziawszy się o wszystkich zasługach Andrzeja czuje się zawstydzona zwątpieniem w niego. Wkrótce jednak dochodzi do ślubu. Kmicic po wszystkim wyrusza na jeszcze jedną wojnę, by po powrocie osiąść już na stałe w Wodoktach piastując godność starosty upickiego nadaną mu przez króla.
Szlachcic ten poprzez swoją odwagę i dobry wybór drogi życiowej wiele osiągnął i dorobił się godnego życia oraz uznania. Mógł przecież pozostać szarym człowiekiem i nic wielkiego nie zdziałać.
Podsumowując chciałbym podkreślić, że Sienkiewicz na przykładzie Kmicica pokazał upadek moralny społeczeństwa – zdradę, zaprzedanie wrogom przez klasę rządzącą, apatię i rezygnację, a następnie w wyniku różnych procesów odrodzenie nadziei narodu i ruszenie do walki ku chwale ojczyzny. Na końcu sami Szwedzi nie mogą nadziwić się tym przemianom jakie zaszły w tych wszystkich ludziach, którzy do niedawna nie stawiali oporu i często pozostawali bierni na dokonującą się zagładę. Cały utwór pokazuje, że można podnieść się z największej opresji, tylko trzeba mieć odwagę i ogromną chęć.