Ernest Hemingway

Życiorys

Ernest Hemingway, amerykański pisarz, urodził się 21 lipca 1899 r. w małym miasteczku Oak Park, w stanie Illinois ze stolicą w Chicago, położonym w środkowo-wschodniej części USA, jako drugie z sześciorga dzieci Clarence i Grace Hemingway. Jeszcze w przedszkolu ojciec zaszczepił w nim zamiłowanie do natury i przygody, zapisując syna do Klubu Miłośników Przyrody im. Agassiza (szwajcarskiego zoologa, paleontologa i geologa – profesora m.in. Uniwersytetu w Cambridge, w którym założył Muzeum Zoologii Porównawczej). Co sobotę chłopiec wędrował ze starszymi kolegami po lasach, zbierając różne okazy i obserwując ptaki. Na piąte urodziny dziadek podarował mu mikroskop, a na dwunaste – jednolufową strzelbę. Do czternastego roku życia jego ziemskim rajem było jezioro Wallon Lake w stanie Michigan, gdzie jego rodzina spędzała wakacje.

W gimnazjum w swoim rodzinnym mieście Ernest zaczął entuzjazmować się boksem. Jako absolwent tej szkoły w 1917 r. już od siedmiu miesięcy był reporterem szkolnego tygodnika „The Trapeze”, po czym został młodym reporterem w magazynie „Kansas City Star”. W tym samym roku Stany Zjednoczone przystąpiły do I wojny światowej po stronie Ententy. Młody Hemingway nie mógł się zaciągnąć do wojska ze względu na słaby wzrok. W 1918 r. zgłosił się jako ochotnik do Czerwonego Krzyża i jako kierowca sanitarki służył we Włoszech. Podczas chwilowej służby jako oficer kantyny wojskowej nad rzeką Piave, w dniu 8 lipca 1918 r. został ciężko ranny od wybuchu szrapnela. Leczony w szpitalu w Mediolanie, powrócił do domu w styczniu 1919 r.

W czasie pobytu w Stanach szlifował swoje umiejętności jako dziennikarz, z czego połowę czasu poświęcał pracy dla dziennika „Toronto Star”. Od 1920 r. wniósł swój udział jako redaktor handlowego czasopisma w Chicago. Poznał tam Hadley Richardson, z którą ożenił się we wrześniu 1921 r. W grudniu tego roku popłynęli do Francji, gdzie przez 19 miesięcy wynajmowali apartament w Dzielnicy Łacińskiej w Paryżu. Tam Hemingway znalazł się w elitarnym kręgu oddziaływania, skupionych wokół amerykańskiej powieściopisarki Gertrudy Stein przebywającej w Paryżu od 1902 r., wybitnych amerykańskich twórców: Scotta Fitzgerarda, Johna Dos Passosa i Sherwooda Andersona. W tym czasie podróżował po Europie i azjatyckiej części Turcji jako korespondent zagraniczny „Toronto Star”. Efektem pobytu w 1923 r. w Hiszpanii stała się jego wielka fascynacja walką byków – corridą. W 1923 r. państwo Hemingway powrócili na krótko do Toronto, gdzie urodził się im syn, John. Jednak Hemingway pragnął być w Europie. W 1924 r. zrezygnował ze współpracy z „Toronto Star”, powrócił do Paryża i rozpoczął na poważnie karierę pisarza.

Po rozwodzie z Hadley i małżeństwie z Pauliną Pfeiffer w 1927 roku, Hemingway opuścił Paryż, wrócił do Stanów i osiadł w 1928 r. w Key West na Florydzie. Tu urodził się jego drugi syn, Patrick, a w 1931 r. – trzeci i ostatni - Gregory. Przebywał na ranczo w Wyoming, łowił ryby w nurtach potoków na Kubie, podróżował po Europie i Afryce - brał udział w safari w Kenii i Tanganice. W roku 1937 był korespondentem wojennym „North American Newspaper Alliance” w pogrążonej w wojnie domowej Hiszpanii. Do tego czasu jego drugie małżeństwo zakończyło się. Po dwunastu latach mieszkania na Florydzie Hemingway kupił La Finca Vigia, majątek pod Hawaną na Kubie, gdzie przebywał przez 20 lat. Tu znalazł swą trzecią małżonkę, Martę Gellhorn.

W 1941 r., na kilka miesięcy przed japońskim atakiem na Pearl Harbor, małżonkowie wyjechali do Chin, skąd relacjonowali wojnę Chińsko-Japońską. Sześć miesięcy później, gdy Stany Zjednoczone przystąpiły do II wojny światowej, Hemingway uzbroił swój kuter i przez dwa lata robił obławy na niemieckie łodzie podwodne na Karaibach. Na krótko przed aliancką inwazją w Normandii, przeniósł się do Londynu jako wojenny korespondent gazety Collier. Tutaj poznał dziennikarkę Mary Welsh, która prawie zostałaby jego czwartą żoną. W ciągu lata i jesieni 1944 r. Hemingway przyłączył się do 4. Dywizji Piechoty i brał udział w walkach o wyzwolenie Paryża oraz w pościgu uciekających sił nazistowskich, a także w Bitwie o Belgię.

Wrócił na Kubę w 1945 r., gdzie poświęcił się pracy pisarskiej. W 1953 r. za powieść „Stary człowiek i morze” otrzymał Nagrodę Pulitzera. W trakcie jego drugiej podróży afrykańskiej w latach 1953 - 54 miały miejsce dwie katastrofy lotnicze, które zakończyły jego pobyt na safari i uniemożliwiły mu osobiste odebranie literackiej Nagrody Nobla, która została mu przyznana w 1954 r. Do końca lat 50-tych kontynuował pracę pisarską.

Pod koniec tych lat zdrowie psychiczne i fizyczne Hemingwaya poważnie osłabło. W 1960 r. o- puścił Kubę i osiedlił się w USA, w Ketchum w stanie Idaho, gdzie nabył dom. Mieszkał tam do końca życia. Mimo częstych pobytów w szpitalach nie odzyskał zdrowia. Zmarł śmiercią samobójczą 2 lipca 1961 r. – zabił się strzałem z dubeltówki we własnym domu.

Twórczość

Pierwsze opowiadania Ernest Hemingway zamieszczał od 1916 r. w szkolnym magazynie literackim „Tabula”, będąc jednocześnie szkolnym reporterem w tygodniku „The Trapeze”. Kiedy zaczął pracę w gazecie ”Kansas City Star” jego szef instruował go: „Używaj zdań krótkich. Nie rozciągaj wstępu. Twój język musi być pełen życia”.

Poważne pisarstwo Hemingwaya zaczęło się w Paryżu od publikacji w latach 1923-24 prozy i poezji. Jego nazwisko było mało znane w Stanach Zjednoczonych, aż do chwili wydania w 1925 r. w Nowym Jorku pierwszego zbioru opowiadań, który Hemingway zatytułował ”W naszych czasach”. Te opowiadania o Nicku Adamsie łączył lakoniczny styl, zawierający mieszankę realizmu i romantyzmu. Jego twórczość stała się bardziej znana po wydaniu w 1925 r. powieści – pesymistyczno-anarchicznego manifestu powojennego pokolenia – ”Słońce też wschodzi”, która powstała jako efekt jego podróży po Hiszpanii oraz miłości do corridy i jest uważana za jedną z najlepszych w całej twórczości pisarza. Sukces tej książki spowodował, że Hemingway stał się najważniejszym pisarzem grupy tzw. „straconego pokolenia”, grupy powstałej w Paryżu wokół Gertrudy Stein. Pisarze ci wyzwoleni z zobowiązań wobec ojczyzny, rodziny, przyjaciół, czuli się wolni i w swej prozie i poezji stosowali nowe środki wyrazu: swobodę osobistą, obyczajową i artystyczną. Drugim zbiorem opowiadań He-mingwaya jest wydany w 1927 roku zbiór „Men Without Women”(1), który obejmował następne anegdoty Nicka Adamsa (np. znakomitą „The Killers”(2)). W 1929 r. Hemingway opublikował inne znane opowiadanie „Pożegnanie z bronią”, które było pacyfistycznym protestem przeciw okrucieństwu i bezsensowi wojny i wykorzystywało doświadczenia wojenne autora. W 1932 roku powstała „Śmierć po południu” – prawdziwe studium socjologiczne hiszpańskiej walki byków.

Hemingway stał się pisarzem o światowej sławie. Plonem podróży do Afryki była książka podróżnicza z 1935 r. „Zielone wzgórza Afryki” oraz krótkie opowiadanie z 1936 r. ”Śniegi Kilimandża-ro” i „The Short Happy Life of Francis Macomber”(3). Obserwacje wyniesione przez Hemingwaya z pobytu na Kubie oraz z wojny domowej w Hiszpanii zaowocowały reportażami: „To Have and Have Not”(5) i „Spanisch Civil War”(4) i z 1937 roku oraz „The Fifth Column”(6) z roku 1938, a także powieścią „Komu bije dzwon” z 1940 r., która stała się apologią heroicznej walki i śmierci.

W 1938 r. ukazał się najobszerniejszy zbiór opowiadań Hemingwaya pod tytułem „49 opowiadań”.
Po powrocie w 1945 r. na Kubę Hemingway rozpoczął powieść o charakterze romantycznym i wspomnieniowym „The Garden of Eden”(7), która nie została wydana. Jego następne prace: „Across the River”(8) i „Into the Trees”(9) z 1950 roku to opowiadania o miłości i wojnie. Choć te jego opowiadania były bardzo mocno atakowane, sytuacja zmieniła się diametralnie po wydaniu w 1952 r. noweli „Stary człowiek i morze”. Ta nowa opowieść o starym rybaku i heroicznej walce z gigantyczną rybą -
Ponieważ w dostępnej mi literaturze nie znalazłam polskich tłumaczeń tych tytułów,
podaję tłumaczenia własne:
(1) „Mężczyzna bez kobiety”
(2) „Zabójcy” lub „Mordercy”
(3) „Krótka historia życia Franciszka Makombera”
(4) „Hiszpańska wojna domowa”
(5) „Mieć i nie mieć”
(6) „Piąta kolumna”
(7) „Ogród w Edenie”
(8) „Po drugiej stronie rzeki”
(9) „Do drzew”
filozoficzna przypowieść o samotnych zmaganiach człowieka z własnym przeznaczeniem - zdobyła Nagrodę Pulitzera za powieść w 1953 r.

Następne książki Hemingwaya, napisane w ostatnich latach jego życia, ukazały się już po jego samobójczej śmierci. „Ruchome święto”, wydane w 1964 r., to wspomnienie o młodzieńczych latach spędzonych w Paryżu. Natomiast „Island in the Stream”(10), wydana w 1970 r., opisywała wyspy Bi-mini i Kubę na Karaibach. Był także autorem odcinków nowej książki o Afryce oraz „The Dangerous Summer”(11) o hiszpańskich corridach z 1959 r. Były one przeznaczone do publikacji w czasopismach. W 1967 r. ukazał się również zbiór „Ernest Hemingway. Artykuły i reportaże 1920 – 1956”.

Styl i środki wyrazu

Charakterystyczny styl Hemingwaya to lapidarne, zwięzłe, a zarazem pełne treści zdania i błyskotliwe dialogi, co zawdzięczał on doświadczeniom reporterskim. W jego prozie nie ma metafory ani abstrakcji, co daje powieściom charakter cechy osobistej refleksji, a nie wzniosłej kreacji artystycznej.

Hemingway stworzył w swoich powieściach kodeks postępowania, według którego należy oceniać postawy bohaterów, zawsze stojących w obliczu trudnych wyborów życiowych. Porusza problemy zasadnicze, wymagające zdecydowanych postaw bohaterów: miłość, śmierć, nienawiść, zabójstwo, przemoc. Decyzje podjęte w obliczu tych wyzwań są miarą wartości człowieka. Każdą klęskę, za którą nie jest się odpowiedzialnym moralnie, należy przyjąć spokojnie. Śmierć jest najważniejszym momentem w życiu człowieka, stąd pisarz eksponuje ten temat w wielu utworach. Odcina się on zdecydowanie od tego co minęło, natomiast zasadniczą kwestią jest dla niego chwila obecna. Świat Hemingwaya to gorzka, okrutna rzeczywistość - przyjaźń i miłość występują rzadko, a bohaterowie postępują według własnego kodeksu norm moralnych. Ich poczynania – udział w wojnie, zmaganie się z naturą na otwartym morzu czy też walkę z bykiem – cechuje jakiś fatalizm. Ich człowieczeństwo to nie tyle efekt postępowania, co sposób zachowania w sytuacjach ekstremalnych. Autor nie interesuje się motywacjami bohaterów, nie próbuje wnikać bezpośrednio w ich psychikę, a ukazuje ich zachowanie w konkretnych okolicznościach, co doskonale odzwierciedla panującą w ich duszy pustkę ideową i emocjonalną. Bohaterowie najwyżej w życiu cenią sobie dystans do niego i stoicką postawę wobec świata.

Ernest Hemingway przez wiele osób uznawany jest za niedościgłego geniusza amerykańskiej prozy dwudziestego wieku, silnie identyfikującego się ze swym pokoleniem i będącego prawdziwym dzieckiem swego czasu.

Ponieważ w dostępnej mi literaturze nie znalazłam polskich tłumaczeń tych tytułów, podaję tłumaczenia własne:
(10) „Wyspa potoków”
(11) „Niebezpieczne lata”